Heimskringla - 27.01.1910, Blaðsíða 3

HEIMSKRINGES
m«i. ð
+••01
R08LIN HOTEL
115 Adelaide St. Winnipeg
Bezta $1.50 á-dag hús í Vestur-
Canada. Keyrsla ÓKeypis milli
v&gnstödva ok hússins á nóttu og
degi. ^ðhlynninig hins bez'a. Við-
skifti Islendinea ósltast. ÓLAFUK
Q. ÓLAFSSON, fslendingur, af-
greinir yOur. HelmsækjlO hann. —
O. ROY, eigandi.
Cor. Portage Ave and Fort St.
28- -ÆJR.
FÉKK FYfiSTU VERÐLAUN Á SAINT
LOU18 8ÝNINGUNNI.
Dag og kveldkensla. Teleión 45.
Haustkcnsla byrjar 1 Scpt.
BaekMngur meö myndum ókeypis.
Skrifið til: The Secretary, Winnipcg
Businest College, (Vinnipeg, Man.
A. 8. BARDAI/
Selnr likkistnr og snnast um útfarir.
Allur útbúuaBnr sA bezti. Enfremur
selur haun aliskouar minnisTarba og
legsteina.
121 Nen&St. Phone 806
HEinKHRIXUI.I) oc TVÆB
skemtilegar sÖKur fá nýir kaup-
endur fvrir að eins «8 OO
Giftingaleyfisbréf
selur: Kr. Ásg. Benediktsson
540 Simcoe st. Winnipeg.
--THK----
“Arena”
Þessi vinsæli skautaskáli
hér f vesturfcænum er nú
opinn. Isinnt er ágœtur.
18da Mounted Rifles
Band 8pilar á Arena.
KARLM. 25c.—KONUR Idc.
Chas. L. Trebilcock, Manager.
JIMMY’S HOTEL
BEZTU VÍN OG VINDLAR.
VÍNVEITARI T.H.FRASER,
ÍSLENDINGUR. : : : : :
Jamcs Thorpe, Eigandi
A. S. TORBERT’S
RAKARASTOFA
Er 1 Jifnmy’s Hótel. Besta verk, Agœt
verkfœri; Hakstur I5c en HArskuröur
25c. — Öskar viöskifta íslendinga. —
MARKET HOTEL
146 PRINCESS ST IMUm.
P. O’CONNELL, elgandl, VVINNIFEU
Beztn tegandir af víoföugum og m.d
um. aðhlynning róö húsi end bæti
Woodbine Hotel
166 MAIN ST.
St»;sia Bllliard Hall í Norövesturlandiro
Tiu Pool-borö.—AUkouar vfn og vindlar
Qlatlng og f»0Í: $1.00 á dag og þnr yfir
Lennon A Mebi»
Vigendnr.
\VTN'N‘ÍÍ’ÍC(i. ðf; /AN, 1010.
Þrumufleygarnir frá
Múlatindinum.
“Langt mál og leiSinnlegt”, seg-
ix ritstjóri Samedningarinnar a5
ég hafi ritað í Heimskringlu, fcar
sem. ég frá sjónarmiöi lögspeki
minnar leitist við að sanna rétt-
mæti upphlaupsins í kirkjuíélaginu
íslenzka, lúterska, héri sem kom
fyrir á síSastliðnu sumri, með
þeirri óskaplegu staShæfing, að
kirkjufélagið en ekki uppreistar-
mennirnir hafi skift um trúar-
stefnu. Með grundvallarlögum fé-
lagsins, eins og þau voru í upp-
hafi, hafi það skuldbundið söfnuði
sína til þess, að fylgjast ávalt
kenningarlega, eða trúarlega, með
móðurkirkjunni á Islandi. Og þar
sem nýja guðfræðiii sé nú vitanlega
orðin ráðandi hjá hinum kirkju-
legu höfðingjum þar bedma, þá sé
það svo sem að sjálfsö-gðu skylda
vor allra hér að snúast edns”.
“Eiginlega eru það þá eftir
þessu menn meirihlutans í trúar-
deilumálinu á, kirkjuþdngi síðasta,
sem brotið hafa félagslögdn — þeir
og skoðanabræður þeirra í söfnuð-
unum víðsvegar um land — en hin-
ir — uppxieistarmennirnir — með
leiðtoga sínum, ritstjóra Breiða-
blika, eru sýknir saka".
“Maður verður helzt orðlaus
andspœnis öðrum eins málarekstri.
En eðliiega getur þeim, sem Njáls-
sögu eru kunnugir, út af þessu
dottið í hug lögmaðurinn, sem. tók
að sér að halda uppd vörn í
brennumálinu ógleymanlega — á
alþingi — Eyólfur Bölverksson.
Mjög svipað hlutverk hefir hr. G.
P. tekið að sér vor á meðal, og
ekki öllu minna áræði sýnt í þess-
ari framgöngu sinni. Og hvort sem
nokkur verður annar gróði, þá
æbti að minsta kosti að hafast
upp' úr því viðlíka lögmenskufrægð
og siv, er hinum mafíninum hlotn.
aðist”.
“En ofraun varð seinasta varn-
arbragðið í brennumálinu þiórhalli
Ásgrímssyni, og Eyjólfur Bölverks-
son féll á lagaflækjum sínum og
liggur enn óbættur. 1 því öllu er
lærdómur fyrir oss” (Sam. 24-9-
274).
Svo eru þá mörg orð þessa “ó-
skeikula málgagns", og set ég þau
hér sem aðdáanlegt sýndshorn þess,
hvað því “réttmæta málgaigni” er
leikin sú list, “að ledka lausum
hala” við sannleikann. Og þegar
málstaður þess er kominn í krapp-
an sjó, — þá að gera andmáls-
mönnum sínum upp orðin, — búa
þeim til málstaðinn — síðan að
ráðast á þennan ímyndaða mál-
stað og rifa hann ndður, ef rök
eru engin fyrir hendi til að ræða
málið.
Hér er átt við grein mína “Hin
upphaflega lögbundna sbefna kirkju-
félagsins”, í Heimskringlu (24-2,
14. okb. 1909).
Ekkert orð á ég í þessari Sam.
grein og enga hugsun nema þá, að
það cr nú einmitt kirkjufélagið,
sem hefir skift um trúarsbefnu —
meilihlubinn frá síðasba kirkju-
I>ingi, en ekki minnihlutinn — sem
Sam. kallar uppreistarmenn.
Ekki skal ég deila um það við
ritstjóra Sam., að þessi grein mín
hafi verið ledðdnleg. Sjálfsagt hiefir
honum fundist það, og er það
nokkur vorkunn. Enginn finnur til
þess betur en ég, hvað mig skortir
mikdð á við hann um ritsnildina.
“Málið et” mér ,‘ekki leikur” eins
og honum. Og skáldlegu hugsan-
irnar og samlíkingarnar “hlaupa
ekki ástfangnar upp í íangdð” á
mér eins og honum;. Ekki hefi ég
takið til málsí þessari kirkjumála-
deolu í því skjrni, að sýaa mína rit-
snild. Eig geng ekki fyrir neins
manns rúm, otandd fram mínum
ritsnildarskalla, til þess að spyrja
þann, sem fyrir er, hvort hann
þykdst jafnsnjallur mér. það er af
alt öðrum ástæðum, að ég, og
aðrir, hafa kastað sér út í þessa
ritdedlu, síðan um kirkjuþingið i
sumax. Fyrir mér hefir sú hugsun
vakað, að minsta kosti, að ef þess-
ir þegðu, mundu steinarnir tala”.
Eg hefi. Litið svo á, að sumar sam-
þyktir síðasta kirkjuþings í deilu-
málinu, ríði svo í bága vdð kristi-
legt samvizkufrelsi og vor eigin
grundvallarlög, að fyrir leikmenn
kirkjufélagsins sé það meiri vansi
en nokkur dygð, að þumba það alt
fram af sér.
það verður að hafla það, þótt
Sam. þyki greinar mínar flóknar
og illyrtar, langar og ledðinlegax.
þó á sér sé látáð skilja, að það sé
ósvinna fyrir 1 ö g m e n n að ráð-
ast á nokkuð af því, sem síðasta
kirkjuþingi þóknaðist að löggdlda,
sem “réttmaeta stefnu kirkjuféfags-
ins”. Engrar afsökunar finst mér
ég þurfi að biðja Sam. um fyrir
þessa mína tiltekt. Nokkur er það
þó bót í máli, að auðsjágnlega hef-
ir ritstjóri Sam. enst til þess að
lesa grednar mínar, hvað leiðinleg-
ar, sem þær kunna að haia þótt.
Er það meira en ritstjórar sumra
íslenzku blaðanna hafa enst til
með nokkrar ritgerðir í þessu máli
sem hjá ritstjóra Sam. eru í mikl-
um metum hafðir sem rithöfund-
ar, og sem mest hrista blek úr
penna í Sameiningunni og Áramót-
um (sjá þjóðólf 66-40 og Fjallkon-
una 26-40).
það, sem ég hélt fram í áður-
nefndri grein minni, er í aðalatrið-
unum sem fylgir :
1. Að kirkjuféla'gið hafi í önd-
verðu verið stofnað í þeim til-
gangi, að viðhalda og gróðtirsetja
hér í álfu þann skilning á lútersk-
um kristindóm, sem alment rikti i
kirkjunni á íslandi, þegar kirkjufé-
Iagið var stofnað.
2. Að ekkert ákvæði sé til í
grundvallarlögum kirkjufélagsins
því til fyrirstöðti, að skýringar
yngri og eldri guðfræðinnar geti
ekki verið jafn róttháar í kdrkjulé-
lagintt.
3. Að í engum, þrengri skilndngi
— eftir grundvallarjögiinum — sé
kirkjufélagið bundið játningarrit-
um lútersku kirkjunnar, fremur en
kirkjan á Islandi er.
4. Að alt annar skilningur á
lúterskum kristindóm, en sá, sem
ríkti í kirkjunni á Islandi, þegar
kitkjufé'lagdð var stofnað, hafi ríkt
og ríki enn í lútersku kirkjunnii í
þessu landi.
5. Að það hafi vertð íslenzki en
ekki amer.kanski skilnin.gurinn,
sem kirkjufélagið með grundvallar-
lögum sínttm hafi skuldbundið sig
til að efla.
6. Að þegar kirkjufélagið var
stofnað hafi þeir söfnuðir og ein-
staklingar, sem í það gengu, haft
ásbæðu til að ala þá von í bxjósti,
að eiga samletð með móðurkirkj-
ttnni í trúarlegum skilningi.
I eindregnu fylgi allra yn
kirkjufélagsins, sem voru mentaðir
og mótaðir trúarfræðislega á Gen-
eral Council skólanum í Chicago,
hafi uunið að því af miklu kappi,
að slíta kárkju vora hér af brjóst-
um móðurkirkjunnar, rétt eins og
prestar Norðmanna, sem voru
mentaðdr og mótaðir guðfræðds-
lega á Missouri-synodu skólunum,
gerðu með norsku svnodyna.
8. Að nú, síðustu árin, hafi
kirkjufélagið i raun réttri verið
eitt stórt trúboð fyrir General
Council upp á kostnað íslendinga.
9. Að upphaflega hefði enginn
kostur verið að stofna kirkjufélag-
ið undir þeirri stefnuskrá, sem lög-
gilt var á síðasta kirkjuþingi.
10. Að þær trúarskoðanir, og
sá trúarskilningur, sem Islending-
ar fluttu út með sér úr móður-
kirkjunni, sé nú gerður hornreka,
réttlaus og rækur úr kirkjuíélag-
inu.
11. Að síðasta kirkjuþing hafi
samþykt spánnýja trúarjátning
fyrir kirkjufélagið.
12. Að með ákvæðinu, að trú-
arjátningar séu bindandé, sé kirkju-
félagið orðið katólsk í skilningi
sínum á játningarritunum.
Að öllu þessu ledddi ég þá þau
rök, sem mér í svipinn. þótti við
eiga. þar til þeirn er hrundið að
einhverju leyti, finst mér ekki á-
stæða til að tilfæra fledri. þó þau
séu fyrir hendi.
En framhjá öllu því gengur Sam.
Annars hefir orðið lítið um vörn-
ina fyrir blessuðum prestunum í
þessu deilumáli, síðan um síðasta
kirkjuþing. Grökstuddar yfirlýsing-
ar, útúrsnúningar og upphrópanir,
er alt, sem þeir hafa enn fundið
málstað sínum til varnar gagn-
vart herra II. A. Bergman og mér,
nema ef telja skal tilraun séra
Friðriks Hallgrímssonar að svara
H.A.B., og sem minnir mann helzt
á Gísla þorsteinsson, þegar hann
átti við. Grettir Ásmundarson.
Eða að taka annað dæmi, dettur
manni i hug drengur, sem slæst í
leik, þar sem aðrir drengir eru að
elta grátt gaman, og eins og ekki
er tiltökuméd, “fœr á hann”,
hleypnr svo burt kjökrandi heim
til mömmu sinnar og klagar :
“Hjálmar barði mig, ég ledk mér
ekki við þann óhræsisstrák fram-
ar”. En séu prestarnir ánægðir
með þessa vörn í deilumálinu, er
en-gin ástæða fyrir okkur að
kvarta.
Aldrei verður það hrakið með
einitómum órökstuddum yfirlýsing-
um, hvað margir prestar kirkjufé-
lagsins, sem undir þær skrifa, eða
með upphrópunum, að tillöguFrið-
jóns Friðrikssonar og síðasta ár-
ganigi Sam. hafi verið bætt við
játningarrit kirkjufélagsins. Sjálf
gefur yfirlýsingin sér það nafn, —
“þá játningu kirkjufé-
lagsins” stendur þar (Ar. 5-
153). Og alveg á sama hátt er
þessi játning orðin til eins og aðr-
ar játninigar kirkjunnar, — eftir
langvarandá deilu um viss kenn-
inga eða trúaratriði, sem ffam eru
tekin og síðan slegið föstu eða
löggdlt með þingsamþykt, sem ó-
yggjandi sannleikur, og því regla
fyrir kenningu þeirrar og þeirrar
kirkjudeildar.
1 þessari nýju játning kirkjufé-
lagsins — Winnipeg játndngunni frá
28. júní, 1909 — var það gert að
bindandi kemiingarreglu kirkjufé-
lagsins, að alt, sem Samoinángin á
liðnu ári hefir haldið fram, sé
“réttmæt stefna”. Eftir þeirri
kenníngurreglu, sem þar er við-
hofó, er hver prestur kirkjuíélags-
ins skvldur að kenna, “en ekki
eins og haldið er fram af séra Fr.
J. Bergmann í Bxeiðaclikum” (Ar.
5-153). Aðalkparni og mer.gur (es-
sence and gist) þessarar nyju játn-
ingar er það, að alt er ems og
Sameiningin segir, en ekki eins og
Bredðablik segir.
þietta er heldur engin dauð játn-
ing — Winnipeg játningin.. það
bólar ekki svo litiö á þeirri nýju
tegund trúar, hingað og þangaö
um kirkjuiélagið, sem þessi jatrnng
er regla fyrir. Til dæmds því trúar-
atriðmu, að nýja guðiræðin sé
skrýmsli. það fengum við k rkju-
þingsmenn að heyra frá einum ledð-
toga medrihlutans, í umræðunum
þaim ógieymanlega dag, þegar
jatningin varð til. þá eru þeir vist
ekki svo fóir, hárétttruaöir, í
Fyrsta lút. söfnuðinum og annars-
staðar út um kirkjufélagið — þedr,
sem eru “hið skira rétttrúnaðar-
gull” og “hvedti” kirkjufélagsins,
með Sameiningar stimpli”, — sem
ekki mundu frekar innhýsa Breiða-
blik, en þó Glámur, þórólfur Bægi-
fótur eða aðrar afturgöngur berðu
að dyrum og bæðust núsvistar.
Og furðanlega marga hefir Sam.
tekist að sannfæra um það, að
biskupinn. á Islandi sé nokkurskon
ar heiðuigi, og þar af ledðandi er
Nýtt kirkjublað farið að mæta
viðtökum hjá þeim “rótttrúuðu”
og Breiðablik. Skáldsögur Einars
Hjörleofssonar hafa stórkostlega
failið í gildi hjá hinum sömu síðan
ritstjóri Sam. gerði hann að erki-
bdskupi Islands. það er vanda-
laust að sanna það, að bæði er
þessi aýja trú og trúarjátninig til
og furðanlega rík orðm sumstaöar
i kirkjufélaginu. Og þeir eru þó
nokkrir, sem að sjálfsögðu skoða
þessa játning bindandi fyrir sam-
vizku sína, til þess að geta talist
góðir og gildir kirkjulélagsmenn.
þá er kenningin sú farin að slá
rótum hér og hvar út um kirkju-
lélagið, að undir vissum skilyrðum
sé það “skylda að biðja guð ai
öllum mætti um stórmikla tíman-
lega hegning yfir þann, sem brýtur
svo að aðrir sjái aJdrif hans og
steypd sér ekki í edlífa glötun með
viðlika syndum”, og að þessi að-
ferð er svo margfalt betri en nokk-
ur önnur, að hver maður ætti að
kynna sér hana til hlýtar”. þessa
há-kristdlegu Sam. reglu fyrir bæn-
arþjónustunni er orðrétta að finna
í janúarblaði Sam. 1909, bls. 336 —
ednmitt í þeam árganginum, sem
samþyktur var og innlimaður í
Winnipeg játninguna, og er þá svo
sem að sjálfsögðu “róttmæt og
bindandi regla fyrir bœninni”. Knn-
fremur er þessi kenning skýrð og
útfærð af séra Guttormi Gutt-
ormssyni í júníblaði sama árgangs
þar sem svo er komist að orði :
“og setjum nú svo, að bölbænirnar
stæðu ekki í sálmunum (Daviðs
sálmum), að þar væri allar bænir
gegn óvinum sniðnar eftir orðum
og dæmi frelsaxans, þá finst mér
að sálmarnir hefðu orðdð að einni
stórri, háskalegri lýgi (Sam. 24-4-
107-8). Og á sama stað segdr sarni
höfundur : “þannig talar mann-
legur brestur upp á guðs ábyrgð
og bcr sannledkanum vitni”. Enn-
fremur ver þessi höfundur þessa
kcnningu í nóvemberblaði Sam.
1909. Svo það er ekki spursmál
um það, að þetta er “réttmæt” og
“bindandi” stefna fyrir hann. þá
má ekki ganga framhjá þeirri
kenningu kirkjufélagsins, í júníbl.
IMMMMMM
2 Bækur
Gefins
FÁ NÝJIR KAUP-
ENDUR AÐ HEIMS-
KRINGLU SEM
BORGA $2.00 FYRIR-
FRAM, OG ÞESSUM
BÓKUM Ú R A Ð
VELJA : —
Mr. Potter frá Texas
Afalheiður
Svipurinn Hennar
Hvammverjarnir
Konuhefnd
Robert Manton
og Leyndarmál Cor
dulu frænku. —
Alt góðar sðgur og sum-
ar ágætar, efnismiklar,
fróðlegar og spennandi.
Nú er tfminn að gerast
kaupendur Hkr. Það
eru aðeius fa eintðk eft-
ir af sumnm bókunum.
Heimskringla
P.O. Box3083, Winnipeg

Hver vill eiga skildinga?
Herra Magnús J. Borgfjörð að
Iíólar P.O., Sask., biður þess g»t-
ið, að hann hafi umboö til þess að
lána peiimga og selja eldsábyrgðir
víðsvegar í Q.uill og Valley bygö-
um. Félög þau, sem hann hefix nm-
boð fyrir, eru traust og áreiðan-
leg. Hann selur Hudsons flóa fé-
lags lönd og C.N.R. íélags lönd og
lönd, sem eru eign prívat félaga.
þeir, sem vildu fá sér landskika
eða skildingalán, ættu að finna
Magnús að máli. — það kostar
ekkert, að tala við hann og upþ-
lýsingar veitir hann öllum ókeypis.
JÓN JÓNSSON, járnsmiður, að
790 Notre Datne Ave. (horni Tor-
onto St.) gerir við alls konar
katla, könnur, potta og pönnur
fyrir konur, og brýnir hnifa og
skerpir sagir fyrir karlmenn. —
Alt vel ai hendi leyst fyrir litla
borgun.
Hvað er að?
Þarftu að hafa eitthvað til
að lesa? Hver sá er vill
fá sór eitthvað nýtt að lesa
í hverri viku, ætti að gerast
kaupandiað Heimskringlu.
Hún færir lesendum sín
um ýmiskonar nýjan fróð-
leik 52 sinnum á ári fyrir
aðeins #2.00. Viltu ekki
vera með ?
130 SÖGUSAFN HEIMSKRINGLU
Átti hann að íara að finna þetta drambsama fólk
og skila því þessum skartgrip ? Sumar ástæðurnar
mæltu með því, en aðrar á móti þvf.
“Litla, fallega stúlkan hefir borið grip þennan við
brjóstdn sín”, sagði hann. “Mig langar til að geyma
hann til endurmdnningar um hana”.
“Oq auk þess er hjarta þetta líklega edgn Jakohs
Kron. það eina, sem hann erfði eftir móður sína,
en faðir hans rændi frá honum raniglátlega. það
mundi gleðja hann að tá það aítur, ef ég hitti hann
nokkurntima. — Auk þessa þekki ég ekkd nafn þessar-
ar fjölskyldu, veit ekkd, hvar hún á heima, og að
reyna að ná í vagninn herinar er gagnslaust héðan
af. Ég verð því fyrst ttm sinn að geyma grip þenn-
ati, en mömmu minni ætla ég að séigja frá öllu, og
þá segdr nún mér, livað ég á að gera”.
Húsfrú Sterner var ekki heima, hún hafði farið
að skila einhverri flík, sem hún hafði saumað handa
öðrrnn, og kom nú inn úr dyrunum rétt í því, að
Mórits var að ®nda við hugsttn sína.
þegar hún sá Mórits standa við gluggann í vota
klæðnaðinum stnum, skoðandi einhvern hlut, sem hún
áleit vera verðmikinn skratttgrip, greip hatia bæði
hræðsla og undrun.
“Ilvað hefir komáð fyrir þig, barnið mitt?”
spurði hún all-óróleg. “Hvers vegna ertu svona
votur, og hvað er það, sem þú ert að skoða?”
“Settu þig niður, mamma mín góð, svo skal ég
segja þér alt saman”, sagði Mórits. “það er ekki
eins hættulegt og þú heldur”,
Frú Sterner settist niður, og Mórits sagði henni
í hverja hættu hann hcfði stofnað sér, og hverri
ritóðgun hann heíði orðið fyrir ai þessari fjölskyldtt,
sem fyrir fjórum áru síðan hefði sýnt honum svo
riiikið ranglæti, einnig hverjar viðtökur hann hefði
veitt hinu smánarlega ölmusutilboði bartinsins. En
FORLAGALEIKURINN 131
um samband Jakobs Kron við þetta rafhjarta, sem
hann áleit vera hans eign, talaði hann ekki, því hann
hafði aldrei minst á sámfundi þeirra við nokkurn
mann, en tilfinningarnar, sem saga Jakobs hafði skil-
ið eftdr í barnshjartanu, vöknuðu nú á ný. Efi, ó-
ró og gremja ríktu nú í huga hans, samt vildi hann
ekki hryggja móður sina með því, að segja henni
nedtt um hugsanir sínar af þessu tagi. það var
eðlisleiðsla barnsástarinnar, sem hamlaði honum frá
því.
þegar Mórits var búiun að segýa frá viðburði
þossum, sem hann dró þó all-mikið úr, tók móðir
hans ltann í faðm sinn og sagði :
“Elskaða barnið mitt, þú hefir vogaö lífi þínu
fyrir þá, sem haJa breytt illa við þig — það er mik-
ilf'englegt — það er eðallynt — og guð launar þér
fyrir það".
“Já, mamma”, sagði drengttrinn gremjulega, —
“það vona ég, því mennirnir launa manni með van-
þakklæti og svívirðingum”.
“ó, góði Mórits minn”, sagði húsfrú Sterner,
“þetta fólk hefir að sönnu breytt illa við þig, en
þú mátt ekki dærna það of hart — verðnr að fyrir-
gefa því, hve illa, sem það hefir leikið þig. Hedmur-
inn er nú þanndg, Mórits minn, og hleypidómarnir,
sérdrægnin, drambið verður að hafa sína málsvara,
alveg eins og eðallyndið, þolgæðið og lítillætið. Við
■getum ekki breytt því, við getum að eins kvartað
yfir því, að það er þannig, en við megum ekki áíella,
ekki hata — við verðum að umbera skortinn á þægi-
legu umgengninni hjá þeim, og hugsa sem svo : —
þeir vita ekki beftir”.
“Vita ekki betur", sagði Mórits gramur, “og þeg-
ar þeir ríku, þegar höfðingjarnir ekk vita betur, —
hvernig á þá að ætlast til þess af fátækum almúga ?”
132 SÖGUSAFN IIEIMSKRINGLU
“Margir af þessum höfðingjum eru aldir upp af
þedm flokki manna, sem álíta hleypidómana góða og
gilda, enda þótt þeir hafi skaðleg áhrdf á líferni
þeirra. þietta verðum við að athuga, og eigum þess
vegna að vera vægdr í dómum okkar. Umburðar-
lyndið, sonur minn, venur manninn á að breyta eftir
skipun guðs. Frelsarinn var hæddur, íyrirlitinn,
kvalinn og auðmýktur, en hann bað fyrir óvinum sín-
um og sagðd : Faöir, fyrirgefðu þeim! ”
"það er satt, mamma”, sagði Mórits, “og ég
ætla að reyna að hegða mér eins og hann, edns og
þú hefir kent mér að gera. Já, ég er fús á, að
elska alla mienn, og ég skal reyna að gleyma því,
sem mér er gert á mótd skapi, fyrst þú vilt það”.
“Gerðu það. sonur minn”, sagði tnóðirin og
kysti hann, “gerðu jiað, þá verðurðu eðallyndur og
lánsamur maður. Ilatrið gcrir lijartað liart og
kalt, ástin blítt og viðkvæmt”.
“En", sagði drengurinn, “mig langar til að vita,
hvaða fjölskylda þetta er. Veizt þú það ekki,
mamma ?"
"Nei”, svaraði móðié lians, “þú manst að ég
var vedk, þegar þú íanst hana fyrir fjórum árum sið-
an. Síðan hefi ég ekki komið að Liljudal, og þess
vegna ekki spurt um nafnið. Nú er það of se nt,
því gamli barúninn, scm þatt voru þá í heimsókn
hjá, liggur fyrir dariðanum, ef hann er ekki dáinn,
og nýtt vinnufólk komið þangað, sem líklega getur
ekki frætt okkur um þetta”.
“Nú — hvað á ég þá að gera við þennan skart-
grip, sem ósjálfrátt er kominn í mínar hendur?”
“þú verður að geyma hann. það getur skeð að
þú finnir það einhverntíma, og þá geturðu skilað
honum aftur”.
“þú heldur þá, að ég megi hafa hann fyrst um
sinn?” spurði Mórits glaður.
FORLAGALEIKURINN 133
“Já, barnið mitt, ég sé ekkert rangt við það.
þess utan er skartgripur }>essi lítils virði, og þó
hann væri það ekki, þá ræður þú ekki við það, því
fólk þetta hefir að öllum líkindttm yfirgefið okkar ná-
grenni. Geymdu hann því, þangað til þú finnur eig-
andann. Hann getur mint þig á barndð og þennan
viöiburð, o.g þegar hún sér hann, hlýtur hún að
mdnnast þess^að þú bjargaðir henni frá dauða,. Nú
skulum við borða kveldmatinn okkar og fara svo i
rúmið, það er orðið framorðið”.
Mórits hengdd rafhjartað um hálsinn á sér. “það
skal verða verndargripur minn", hugsaði hann. “A
meðan ég ber það við brjóst mín, skal hugur minn
að edns geyma góðar hugsanir”.
Vesalings drengurinn hugsaði ekki um það, að
ólán fylgdi grip þessum. Hann hafði gleymt því,
að það var geymt í hálminum, sem hin deyjandi
kona hvíldi á í fátækrahælinu, og það leiddi ógæfu
og bölvun yfir son hennar síðar.
Um þetta hugsaði hann ekki, því myndin af li)tla_
fallega barninu, sem borið hafði skartgrip þenna,
svedif f.yrir hugskotssjónum hans.
Sumarið og haustið leið, án þess Mórits yrði
var við fjölskyldu þessa, og þar eð hann áleit að
hún heðfi að eins verið á ferðalagi, spurði hann sig
ekkd fyrir um hana, enda sagði hann engum öðrum
en móður sinni frá viðburði þessum, sem hann var
aðalhetjan í.