Heimskringla - 07.04.1910, Blaðsíða 3

I
HEIMSKII5TGEX
WINNIPEG, 7. ÁPKÍt 1910 B'*- S
Kaíli úr bréíi frá
Galiforníu.
8. marz 1910.
Ágætlega fróðleg og skemtdleg er
íerðasaga þín um Saskatehewan,
það, sem ég hefi séð aí hernni, ag
eins sé ég, að ræða þín þar á blót-
inu hefir verið íjörug og skemtileg,
svo sem þér er lagið.
lin það, sem mér þó hefir þótt
tinna hlægilegast í Heimskringlu
nú upp á síðkastið, er bréfið til
Kr. Asg. lienediktssonar írá H. G.
J. (í Hkr. 10. febr.). Höiundurinn
segir, að Kr.A.'B. sé eini hrein-
skilni ritdómarinn um kvæði St.
G. Stephanssonar (sjálisagt af þvi,
að Kr. hrósar þeim ekki skilyröis-
laust, sem ekki er að víta), en seg-
ir um leið, að Krdstján virðist
allra manna hæfastur tdl að dærna
um bókmentalegt gildi, jafnvel
hvar sem leitað er á íslenzka
tungu (sic.), og skapaður rithöf-
undur. — Já, það er hægra að
kenna beilræðin en halda þau, þvi
þebta er þó nokkurnvegdnn skilyrð-
islaust skjall, og er ég hdssa á Kr.
Ásgeir, að láta sjálfur prenta
þetta. Ég hefi enga sérstaka löng-
un til að niðra Krdstjáni, og við-
urkenni, að hann rdti sumt vel og
tnargt fræðandi, en ekki gat mér
annað en dottið i hug visan (.eftir
Guðjón Hjaltalín, minnir mig) :
“Alt hjá Stjána er ei gull,
þótt um liann kveði hún ...
Oft hann ritar afleitt bull,
sem enginn skyldi hrósa”,
í Ifögbergi fyrir 2 árum, þegar ég
las þetta bréf frá H.G.J.
Fátt hefi ég aö segja héðan, þvi
lítið gerist hér stórtíðinda í blíð-
unni og bitanum. Ilelztu stórtíð-
indi var kappflug það, .er haldið
var hér i sl. janúartnánuði, og
stóð yfir í 10 daga, og sem flest-
um mun orðið kunnugt um. Flug-
vélar af öllum tegundum og loít-
farar frá ýmsum þjóðum voru hér
samankomnir, og mannfjöldi mik-
ill úr öllum áttum. Mesta fraegð
og frama hlutu þeir Glenn Curtiss
hinn ameriski og svo Louis Paul-
han, hinn franski “flugmaður”, svo
sem hann er vanalega nefndur.
Hann flaug hér hærra en nokkur
annar befir áður flogið, og virtist
hafa miklu betra vald yfir vél sinni
en nokkur annar, enda var hann á-
trúnaðargoð alTra, einkum þó
kvenna. Og sannarlega var unun
og aðdáunarvert á hann að horfa.
Héðan fór hann fyrst til- SanFran-
cisco, og voru ekki minni læti með
hann þar. Kvenfólk reifst þar um,
að fá að snerta hann, og einstaka
hrósaði sér af, með miklum fögn-
uði, að hafa náð að kyssa hann.
Sagt var, að konu hans, sem alt
af var með honum, hafi þótt nóg
um.
Miilíónamæringar hafa verið hér
fleiri eti vanalega í vetur, þar á
meðal Andrew Carnegie og Mrs.
Russell Sage. Segist gamli Car-
Uegie ekki kæra sig um betri Para-
dís en liér sé, — býst máske okki
meir em svo við, að hreppa hina
himnesku, karlsauðurinn.
í Seattle og Washington ríkinu
yfir höfuð hefir verið argasta ótíð
undanfarið, stórrigningar og ofsa-
stormur. Hafa af því stafað flóð í
ám og skriður, sem svo hafa vald-
ið megnri töf á öllum flutningi og
einreiða-slysum, er I orðdð hafa
mörgum að bana. óveður þetta
hefir og dregið mjög úr atvinnu
manna í Seattle og víðar.
Hinn 26. febr. hélt söngfélagið
“Svanur”, sem H. S. Helgason
tónskáld stýrir, stóran Concert í
Seattle (Ballard). þar söng og
söngfélag Norðmanna, “Norden”,
nokkur lög. Einnig var þar leikið
á 8 hljóðfæri (Orchestra), og ým-
islegt fleira var þar til fullkomn-
unar, svo 9em “Pdano Solos” og
“Recitation”. Af bréfum og blöð-
um sé ég, að mikið er látið af
Concert þessum, bæði af Islending.
um og annara þjóða mönnum, er
fjöltnennir voru þar, enda hafði
hann verið prýðis vel sóttur. —
Sumir segja jafnvel, að þedr hafi
aldrei heyrt íslenzku betur sun.gna,
hvað framburð og samræmi radd-
anna snertir, og allir eru ednmála
um, að hrósa honum.
I félaginu “Svanur” eru ýmsir
góðir söngkraftar, sem ég þekki
(og sjálfsagt nokkrir, sem ég ekki
þekkd), auk söngstjórans sjálfs,
sem er snillingur. Má ég nefna þar
til Gunnar Matthiasson. Margir
munu og kannast við Halldór
Halldórsson, sem áður var í Sel-
kirk og síðar í Tacoma, sem á-
gætis söngmann.
Auk einsöngva hr. G. Matthías-
sonar, virðist sem mönnum hafi
þótt mest kveða að þessum lög-
um : “Skarphéðinn í brennunni”
(H. Ilelgason), “Minning” (S.
Einarsson), “Landnámssöngur Is-
lands” (Svb. Svednbjörnsson) og
síðast, en ekki sízt, “Vormorgun”
(II. Sig. Helgason), sem allir
verða hrifnir af, er héyra það sung-
ið. þá þótti “Landkjenning"
(Grieg), er Norðmenn og Islend-
ingar sungn saman (50 manns)
takast ágætlega. Útbúnaður allur
hafði verið mjög vandaður. Aug-
þ'singaspjöld og prógram hefi ég
séð, og er hvorttveggja mjög
tnyndarlegt og smekklegt, og enda
frumlegt.
Vfir höfuð er svo að sjá, sem
samsöngur þessi hafi verið löndum
til sótna. Félagdð “Svanur” er
ungt, og hafi því tekist svona vel
í fyrsta sinni, ætti að mega búast
við góðu næst, ef áhugi og íélags-
lyndi fer ekki rénandi, sem von-
andi er að ekki verði.
þess má geta, að félagið “Nor-
den” hafði sungið ágætlega, enda
hefir það þegar getið sér góðan
orðstír þar nyrðra, og hafa nokkr-
ir Islendingar verið meðlimir þess
frá byrjun, ásamt Norðmönnum.
Sigurður Magnússon.
Björn Guðmundsson,
sem varð úti milli jóla og nýárs í
vetur, var sonur Guðmundar Guð-
mundssonar, sem lengi átti heima
í bænum Pemibina, N. Dak., en
flutbist til Ginifi, Man., fyrir fá-
um árum og býr þar nú. Björn
sál. hafðd að heita mátti átt stöð-
ugt heimili hjá föður sínum frá
því fyrsta, og má nærri geta sorg
hins aldraða föðurs, sem mist
hafði einnig fáum mánuðum áður
nœstum uppkomna dóttur síná, er
alin var upp hjá þeim hjónum Sig-
urði og þuríði Ormssym í Pem-
bina, N. D.
Af því ógreinilegar og ósam-
hljóða fregnir hafa borist út um
írálall þessa látna manns, finst
mér rétt, að skýra frá þessum at-
burði nákvœmlega eins og einn af
yfirmönnum í löggæsluliði Norð-
vesturlandsins skrifaði föður mín-
um.
Björn sál. var mánaðar vinnu-
maður hjá Paul Oleson við fisk-
veiðar hjá Cormorant vatni. Hinn
31. des. var hann 9endur að 9ækja
matvæli til vöruskiftamanns, sem
Cowan heitir, í 10 mílna fjarlægð.
Hann hafði lítinn handsleða. ‘ Veð-
tir var gott um morguninn, og
kom ha/nn um miðjan dag til búð-
ar Cowans, sem þá var ekki heima
en búðin loknð ; gat Björn samt
útvegað hjá fólki Cowans 20 pund
af hveitimjöli og lítið eitt uif sykri.
Var nú veðrið að breytast, orðinn
hvass, og ískyggilegt útlit. Vildi
fólkið ekki, að hann færi um kveld-
ið, Iteldur báði yfir nóttina, en
hann vdldi það ekki, og hélt af
stað heimleiðis. Á ledðinni mætti
hann nokkrum fiskimönnum og
áttd tal við þá, og bar ekki á öðru
en hatin væri forískur og hress ;
átti hann þá aðedns 4 mílur eftir
heim. þá var komið harðneskju-
veður, og höfðu menn þessir ráðið
honum til, að halda sig sem næst
bötkum vatnsins. þetta var það
síðasta, sem menn vissu um hann.
Félagar hans bjuggust ekki við
honum þetta kveld, heldur á laug-
ardagskveldið, en þegar hann kom
ekki þá, lögðu þeir af staS á
sunnudagsmorguninn þangað sem
Cowan býr, en á leiðinni mættu
þeir einmitt sömu mönnutn, sem
síðast sáu til ferða Bjöms sál. á
föstudagskveldið. þótti þá auð-
sætt, að hann hefði orðið úti, og
var þá strax hafin leit, sem stóð
vfir þar til á miðvikudagsmorgun
5. janúar, að hann fanst helfrosinn
eina tnílu frá veiðistöð þeirra fé-
laga. Mestar líkttr sýndust fvrir
því, að hinn dáni hefði verið orð-
inn þreyttur og 9ezt á sleðann til
að hvíla sig, en svo fallið í svcfn,
eða orðið bráðkvaddur, því hann
lá up.p í lof.t á sleðanum, og vissi
sleðiitn í áttina hedm.
þannig er þá þessi harmasaga,
sem er bæði gömul og ný, og end-
urtiekin óaflátanlega í hinum harða
hildarleik, sem þrotalaU9t er háö-
ur íyrir tilverunnd. þar falla ménn
hver nm annan þveran, án þess að
grednarmttnur sé gerðtir á aldri
eða ástæ’ðum. Sonurinn við hlið
föðursins og barnið á brjóstum
móðurinnar eru ekki óhultari en
gamalmennið einstæða með hækju
sína. JJn alt af er fráíalla manna
sviplegt og sorgþrungið fyrir þá,
sem næstir standa, — sárast þó,
þegar það er sem óvæntast.
Pjörn sál. var gott og vandað
ungmenni í alla staði. Að eðlisfari
gæddur mörgum góðum hæfileik-
tim, en hann skorti andlegt þrek
til að beita þeim, og varð þess
vogna, sem maður segir, sjálfum
sér ónógur. En hversu margdr eru
ekki þeir, sem slíkt má um segja ?
Minst er hans hlýtt af vinum og
kunningjutn.
* * «
J3, vinur, margt kann hörmulegt
að henda
á heimsins leið, —
að svorna skyldi ömurlega enda
þitt æfiskeið.
Ilve hart er nndir liljóta sig að
beygja
þann heljar kost,
það síðstu stundar stríðið verðia’
að heyja
við storm og frost.
því mannleg— úti í æstum hríðar-
um —
er orkan veik.
Eg hljóður les í hngans skugga-
myndum
þann harmafeik.
Að leggja á braut frá bygð og
leiðum manna,
og beejar yl,
og halda út á hafið sléttra fanna,
er hættuspil.
Á hjarnsins auðn í frosti’ og snjóa
fergi
með fjiörið svekt,
að fara vilt, og vita mannhjálp
hvergi,
er voðalegt.
t örvæntingar-angdst kné sín beygja
— svo ttppgefinn,
og þannig vera dæmdur til að
dey.ja, —
ó, drottinn minn!
Já, svoddan ásband síðast veikra
manna
ég sárast tel ;
og fá þá einu fróu.n hörmunganna,
að frjósa í hel.
Nú hverfa burtu hugarsjóndr mínar
af heljar nótt.
í fjarlægð yðast andlátsstunur
þínar,
og alt ér hljótt.
Nú hœttuferðir þínar eru þrotnar
um þilju snjó.
Nú ertu þar, sem dular-friður
drotnar
í djúpri ró.
í anda vinir sjá þig ed að síðttrj
þó scrtu fjær.
Nú góöa nótt þér beygður
faðir býður
og bróðir kær.
Th.
Dánarfregn.
Hinn 2. nóv. sl. lézt að hedmili
Önnu Jónatansson, dóttur sinnar,
á Gimli Jónas Halldórsson snikk-
ari, ettir tveggja vikna legu. Bana-
mein hans var innvortis sjúkdóm-
ur. Jótta9 heitinn var rúmlega
sjötugur að aldri, fæddur 20. júní
1839 í Nýjabæ í Skagafjarðardöl-
um. Hann ólst þar upp hjá for-
eldrum sínum, þar til hann var 14
ára, en fluttist þá til Jóns Halls-
sonar, prófasts að ÍMiklabœ i
Blönduhlíð, og var hjá honum þar
til hann fór suöur til Reykjavíkur
til að læra trésmíðar. ]xtr var
hann í 3 ár.
Ariö 1876 kvæntist hann Ilelgu
Steinsdóttur, frá Stóru-Gröf, sem
enfi er á lifi heima á íslandi.
Fyrir 6 árum fluttist hann hing-
að vestur, og settist að á Gimli,
og var þar þangað til hann dó.
Jónas heitinn átti fjögur börn,
og eru tvö þeirra hér á Gimli :
Anna, sem áður var minst á, og
Helga kona Sigtryggs Jónassonar.
Ilin tvö eru heima á Sauðárkrók
á íslandi, Engilráð og Jónas,
bæði gift.
Jónas hieitinn mun af fæstum
hafa litist mikill afkastamaður,
þvi hann var sérlega líkama-
grannur, cn vér ftillyrðtim þó, að
clagsverkið hans hafi verið íult
eins mikið og vel unnið, :*jn ann-
ara samferðamanna hans. Jónas
var óviðjafnanlega góðttr faiðir, ó-
þreytandi í að bera börnin sín á
höndttm sér, jafnt yfir torfærrrr fttll-
orðins áranna sem við vöggrma.
Iíléssaður fyrir alt og alt.
Vdnur hdns látna.
ísafold er beðin að birta þessa
dánarfregn.
THE DOMINION BANK
HORSI NOTRE ÐAME AVESUE OO SHERBROOKE STREET
Höfuðstóll uppborgaður : $4,000,00000
Varasjóður - - - $0,400,000 00
SPARISJÓÐS DEILDIN:
Vér veitum sparisjóðs innleggjendum sérstakt athygli, og borg-
um hæztu vexti á sparisjóðs innleggjum af $1.00 og ytír. —
Barna inulegg velkomin. — Seljuu peningaávfsanir á ISLAND.
H, A. BUIUHT, RÁÐSMAÐUR.
Með þvl að biðia æfiulega um
“T.L. CKíAR, þá ertu viss aö
fá ágætan viudil.
“ T. L.s CiCAÍO
(ENION MADE)
Western Oigar Factory
Thomas Lee, eig&ndi Winnnipee
NÚ TIL SÖLU
DREWRY’S
BOCK BEER
Hann er betri á þessu vori en nokkru
sinni áður. — Biðjið um liann.—
E. L. DREWRY, Manufacturer, Winnipeg
I
Department of Agriculture and Immigraiion.
MANIT0BA
þetta fylki hefir 41,169,089 ekrur lands, 6,019,200 ekrur eru
vbtn, sem vedta landinu raka til okuryrkjuþarfa. þi'ss vegna
höfum vér jafnan nœgan raka tál upp>skeru tryggin.ga r.
Ennþá eru 25 miliónir ekrur óteknar, sem fá má með beim-
ilisrét/ti feða kaupum.
íbúataja árið 1901 var 255,211, nu er nún orðin 400,000
maans, hefir nálega tvöfaldast á 7 árum.
tbúat&la Wtnuipeg borgar 4rið 1901 var 42,240, «n nú um
115 þúsundir, hefir meir eu tvöíaldast á 7 éxum.
Flutningstæki eru nú sem næst fullkomiii, 35x6 tnilur járn-
brauta eru í fvlkiinu, sem allar liggja út frá Winnapeg. þrjár
þverlandsbrauta lestir fara daglega frá IVinnipeg, og innan
fárra mánaða verða þær 5 balsins, þegar Grand Trunk Pacific
og Canadian Northern batast við.
Framför fylkisins er sjáanleg hvar sem litið er. þér aettuð
að taka þar bólfestu. Ekkert annað land getur sýnt sama vöxt
á sama tímabili.
TIIi FRKDAMANNA :
Farið ekki framhjá Winnipeg, án þess að grenslast um stjórn
ar og járnbrautarlönd til sölu, og útvega yður fullkomnar upp-
lýsingar um hiedmilisréttarlöad og íjárgróða mögukika.
R F» ROBL.I1V
Stjórnarformaður og Akaryrkjumála-Ráðgjafi.
Skrifiö eftir upplýsioffum til
.loM-nli Barke. .la* Harteey
178 LOOAN AVE., WINNIPEG. 77 YORK ST., TORONTO.
—— ■ 11111 iii■■ 11111 h ~ in 111 imiiirn nr—i

\ LDREI SKALTU geyma til
morguns sem hægt er að gera gjb"-
í dag. Pantið Heimskringlu f dag.

210 SÖGUSAFN IIEIMSKRINGLU
ykkur.----Síðasti þáttitrinn, sem tengir þennan ttng-
ling við vonina, dygðina og trúna, er nær því að
slitna, edns og hann slitnaði hjá mér og svo mörgum
öðrum. Auðvirðilegt kapp. Heimskuleg barátta.
Hvað vinst við það?”
Hvellur lúðurdynur barst nú að eyrum Jakobs,
svo hann þagnaði.
“■Hvar er Angela ?” kallaði Eberharð nokkru
seinna, og horfði í kring um siig, “hefir enginn séð
hana?”
Engánn svaraði, því flestir af gestunum voru
orðnir nokkuð druknár, og heyrðu ekki til gredfans
fyrir hávaðanum og skvaldrinu.
“Heyrðtt, maður”, sagði greifinn í vonsku, um 1
leið og hann tók í lautina.nt X. og hristi hann, “svar-
aðu mér, hefirðu ekki séð Angelu ? Og Crispin,
hann er líka farinn, .... hvernig stendur á þessu?”
“Ég veá-t ..... ekki .... neitt”, svaraði lautinant-
ian, seim var mikið drukkinn, “þau haía ....... l'ik...lega
rið...ið burt ... httgs...a ég”.
“Riðdð burt”, kallaði greifinn mjög hræddur.
“Já, nú sé ég það, ....... hestarnir þeirra eru farnir.
.... Dauði og djöftill! ”
Engdnn tók eftir því, sem Eberharð sagði, þvi
allir voru a|ð masa og drekka.
“Berrar mínir”, kallaði Eberharð öskuvondur,
“hættið JmÖ þessum hávaða og skvaldri og hlustið á
það, sem ég er að segja".
þetta gagnaði ekkert, enginn svaraði. Loks
sneri hann sér að barún Ehrenstam, sem var ódrukk-
inn og sagðd :
“Góðd barún, geturðu ekVi sagt mér, hvað orðið
er af Angelu, hún er horfin”.
FORLAGALEIKURINN 2111212
'“Horfin?” sa-gði barúninn undrandi. “Ég sá
hana rét-t ^ðan. Hún hefir líklega yfirgefið þennan
háværa hóp til að hressa sig á að ríða spottakorn
um skóginn. Kvenmaður með hennar mentun unir
ekki inttan um hóp af druknum mönnum. Vertu ró-
legttr, hún kernur bráðum aftur”.
“Ég vona það”, sagðd greifinn Ögn rólegri. “En
Crispdn er líka farinn”.
“Já, það er satt", sagðd barúninn, eftdr að hann
haiði li'tið kring um sdg. “þetta er nokkuð undar-
legt. Ég var að tala við hershöfðdngja K. og vedtti
engu öðru eftirtekt. En nú sktilum við ríða af stað
og leita þedrra”.
“Já, það skulmn við gera", sagðd greifinn, “við
fáum ettga aðstoð hjá þessum drykkjurútum”.
þeim, setn tninst vorti druknir, sagði Eberharð,
að hann þyrfti að bregðít sér í burtu., en kœmi bráð-
um aíitur, og bað þá að vera rólega..
En það leið ekki á löngu, þangað til hinir fóru
líka, og Pderre og Jean voru einir eftir um leifarnar.
Eberharð ferðaðist um nágrennið þangað til
langt var liðið a£ nótt, og spurði allstaðar að því
hvort enginn hefði séð l>essa horfnu gesti, en var hver-
vetna svarað með'nei-á. Hryggttr i httga sneri hann
heim aifitur, reyndi að hugsa sér ástæðurnar fyrir
því, að ástmey hans og vinur voru bæði horfin. —
Ráðningu þedrrar gátu fé-kk hann bráðlega.
SÖGUSAFN IIEIMSKRINGLU
VI.
Innskotsþáttur.
það var mið nótt. Eberharð haíði sent íjölda
af þjónum sínum til að leita að hinum horftiu þer-
sónum, en allir komu þeir heitn aftur, án þess að
: finna eða fregna nokkuð.
Eberlutrð gekk aftur og fram ttm herbergi sin í
' algerðri örvæntingu. Hann var einn, yfir-gefinn af
öllum nema samvizku sintii.
“Ilvað er þetta ?” sagði hann, jtegar hann sá
bréf á skrifborði Crispdlts með sinnd áritan. “Bréf
til mín ... og það er xithönd Crispins”.
Ilann opttaði bréfið skjálitndi, hann grunaði, að
þetta bréf mundi eyðdleggja sig.
Fyrst datt liontitn £ htig að brenna það, cn for-
vitni hans þverneitaði því.
Inttdhald brcfsins var þannig : —
“Mon cber Eberharð!5
“ þág mun án efe ffurða það mikið, að ástmey
þín og vinur yfirgefa |)dg bæði í eánu. það er þvi
ekki nema sanngjantt, a.ð ég segi þér ástæðurnan.
“ þú hefir sýnt múr ítiikla gestrisni, og i þakklætis
skyni fyrir hana, ætla ég- að segja þér litla sögu.
Eina nótt á tímnm 'hryðjustjórnarinnar ók ferða-
vagn eftdr götumtm í París og steíndi á v'gdð. í
FORLAGALEIKURINN 213
vagninum sátu gamall maðttr, ungur maður og 16
ára gömul stúlka.
“ Nafn unga mannsins var Antony, og var hann
formaöur öflugasta Jacobitta-félagsins í Paris, cnda
hafði hann sem sliktir mikil áhrif á valdamennina.
“ Samt sem áður yfirgaf hann þessa blómlegu
stöðu, sem loifaði hontmi virðingu, sdgri og áhrif.um,
til þess að fylgja gömlum manni og ttngri stúlku til
Ítalíu. — Astæðan var þessi :
“ Gamli maðurinn og dóttir hans voru dæmd til
dauða af stiórnarbyltingarmönnunum, og exin beið
þeirra. bú veizt, að á þeim tímum var ekki verið
að tvínóna við það.
“jAnitony, sent elskaði ungu stúlkuna, hafði ásett
sér, að írelsa hana úr hættunni, sem yfir henni vofði.
það var enginn hægðarledkur, að frelsa pólitisk fórn-
ardýr á þeim dögum. Skríllinn, sem var orðinn
vanul' blóðsútht'llingum, hótaði að tæta hvern mann
í sundur, ym mælfci aðalsmönnum bófi.
“ En Antouy lét ekk.i hugíallast. Hann fór til
Robespierre, Dantons og fleiri hryðjustjórnarmanna,
til að biðja þá að gefa gamla manninum og ungu
stúlkunni líf, en fékk enga áheyrn og lá við sjálfit að
ltann yrði sjálfur tekinn fastur og deyddttr.
“ þá tók hann það ráð, að hann seldi allar edgttr
sínar, rnútaði varðmönnunum, náði þeim úr fangels-
intt og kom þeim ósködduðum út úr París. Fyrir
ást sína yfirgaf hantt stjórnmálastefnu sína, var
skráður á lista þedrra dauðadæmdtt og mátti því
tkki koina aítur til Parísar.
“í einum af fögru dölunum á Italíu keypti hann
lítiö skrauthús, og bjó þar ásamt þeim, sem hann
hafði bjargað, og þar lofaði stúlkan honttm ævarandi
trvgð og ást fram í dauðann. F.n hún áleit siig of
tinga tdl að giftast, og loifaði Antony henni og föður
| hennar að bíða með það þangaö til hún væri 18 ára,