Heimskringla - 14.04.1910, Blaðsíða 3

?
SEIMHHffINGEH
i »
WINKIPEG, 14. APRfr, 1910. fUs. $
-... -
Saimlcikurinn krýnd-
ur og krossfestur.
Prédikan, flutt 1 Tjaldbdöarkirkjn, pálma*
sunnudag, 20. marz 1910.
eftir F. J. Berqmann.
BJ5N : — Líknsami íaöir! Kenn
oss aS elska sannleikann um íram
alt annaS. Kenn oss aö tiloinka
oss sannleikann betur og betur,
tdns og hann bdrtist í persónu son-
ar þíns elskulegs, drottins vors
Jesú Krists. Lát oss skiljast, aö
eins lengi og vér lifum, eigum vér
aS l®ra ai honum, veröa leiddir
lengra og lengra áíram. í þekking-
unni. Gef oss kaerleikans glögg-
skyigna auga, er þekkir sanniedkann
4 öllum vegum og kannast viS
hann, hvar sem hann birtist. Lát
oss kannast við hann í stafkarls-
gerfinu edgi síSur en konungsskrúö-
anum. Oef oss náð tdl aS heyra
röddu hans, hvar sem hann hróp-
ar, og íylgja honum, hvert sem
hann bendir. Foröa oss írá þedrri
ógafu, sem hverri annari ógæfu er
meiri, aS fylla flokk þeirra, sem
ofsækja hann og krossfesta, hæSa
hann og þyrnikrýna. En veit oss
ávalt vilja og djörfung til aö
breiða hiS bezta, sem vér eigum, á
leiS hans. Kenn oss aS læra af hon-
um, sem var hógvær og lítillátur,
svo að lundin hans veröi lundin vor
og vér verSum ávalt í hópi trúrra
og einlægra lærisveina hans. Amen.
RæSutexti:
InnreiSin i Jerúsalem.
(Mt. 21, 1—9).
Frelsarinn er á leiS til Jerúsal-
em síSasta sinni meS lærisveinum
sínum. í baráttu hans viS æSstu
I>resta og Farísea vissi hann, að
nú mundi skríöa til skarar. Hann
nálgast því höfuöborg þjóSar sinu-
ar meS tilfinningum, þrungnum
viöburSum þeim, er fyrir framan
hann lágu. Hann haföi fariS veg-
inn frá Jeríkó til Jerúsalem. ,Vega-
lengdin var hér um bil 15 m'ilur
enskar. Lá ledöin um land, vilt og
ömurlegt, meö alls konar hœttum
á allar hliöar, bæSi af villidýrum
°g stigamönnum, reins og hann
sjálfur haíSi lýst henni i dæmis-
sögunni ógleymanlegu um misk-
unnsama Samverjaun. Svo hafði
LeiS hans öll veriö gegn um lífiS,
Lrá því hann fyrst hóf aS kenna.
Otr mi vissi hann, að fyrir honum
ia a>S falla ræningjum í hendur.
þar sem þorpið Betanía stóS, er
uú húsaþyrping dálítil. Nálægt
tuttugu hús, fátækleg og léleg,
standa þar nú og búa þar nokkur-
ir b e d ú í n a r af Araiba-ættum.
Eru eySimerkurbiíar þar austur
nefndir svo, og er mennin-gi þeirra
a mjög lágu stiigd. þorpið er nefnt
El-Azzriyeh, Lazarusar-
hær. Hellir einn, ljótur og ömur-
tegur, er þar sýndur þann dag í
dag. Segja munnmælin, að þar sé
gröf Lazarusar. Liggur hellirinn
ójúpt í jörS niSur, og eru eigi
ferri en 15 þrep niður aS fara. Er
ferSamönnum fylgt þangaS viS
hertisljós, sem vitaskuld er eigi
uærri nógu bjart til að dreifa
utyrkrinu. — Matteus nefnir eigi
‘Betan'íu, heldur Bebfage. NafndS
'þýöir : Fíkjubœr, en slíkt örnefni
er nú hvergi til. Halda menn helzt,
aS Betfage muni * eldra nofn á
þorpinu, sem smám saman hafi
þokað úr sæti fyrir hinu.
1 síöara hluta spádómsbókar
Sakaría, sem ýmsir helztu biblíu-
skýrendur nú á dögum (t. d.
M a r t ) álíta færðan í letur fyrst
á annari öld fyrir Jýrist (9'—15
-káp.), er talaö um komu hins lang-
þraða framtiðarkonungs Gyöinga
til Jerúsalem meö þessum oröum ;
Fagna þú mjög, dóttirin Zíon, lát
gleöilátum, dóttirin Jerúsaleml.
Sjá, konungur þinn kemur til þín ;
réttlátur er hann og sigursæll ; lít-
iilátur og ríður asna, ungum ösnu-
lola (Sak. 9, 9). þienna ritningar-
stað heimiflærir Matteus up.p á þaö,
sem nú bar við. Skoðan hans á
iramkomu frelsarans virðist vera
sú, að hann hafi stöðugt verið að
laga siig eftir því, sem um Messias
er talaö i gamla testamentinu, sem
vitaskuld er af barnaleg.um mis-
skilningi sprottið. Jóhannes tekur
fram, að ritningarstaður þessi hatl
ekki komið lærisveinunum í hug
fyrr en eftir á. En þetta kemur aí
löngun Matteusar til að færa íyrir
því órækar sannanir, úr gamla
testamentinu, að Jesús hafi venð
Messias. Vildi hann með þvi þrýsta
Gyðingum til tráarinnar á Jiesúm.
En að einu leytd hefir hann mis-
skilið orð Sakaria-bókar, þar sem
hinum dýrlega konungi er lýst svo,
að hann sé lítillátur og ríði asna,
ungum ösnufola. Hann skilur þetta
svo, sem átt sé við tvö dýr, ösnu
og fola hennar, þar sem höfundur-
inn á að eins við eitt einasta dýr,
ungan ösnufola, sem enginn heíir
áður komið á bak, en lvsir þessa
með tveim hliSstæSum orSum, eins
og títt er á hinu hátíðlega skálda-
máli Hebriea. Fyrir þennan mis-
skilning lætur Matteus dýrin hafa
verið tvö, sem lærisveinarmr áttu
að sækja. Hinir þrír guðspjalla-
mennirnir geta að eins um eitt,
ösnufolann. í huga Gyðinga var
dýrið helgara, áður en því var
komiS á bak, eða því beitt fyrir
va-gn fyrsta sinni.
1 huga frelsarans hefir þaS veriö
aðal-atriðið, aS nú loks, er liann
lé't það aö vilja fólks þess, er
fylgdi honum, að koma til borgar-
innar á þann hátt, að allir sæi, að
nú kannaðist hann opinbierlega við
það, að hann væri Messías, skyldi
þaS um ledS verða ljóst, að hug-
mynd hans um. Messías væri alt
önnur en þess. Af þeirri ástæðu
velur hann ösnufolann, þenna lítil-
mótlegasta og auvirðilegasta reiÖ-
skjóta, sem notaður er af mönn-
um, en eigi veglegan hest, sem
minnir á bardaga og orustumanu
og jarSn.eskan valdhafa. — Lœri-
svoinarnir breiða klæðd sín á dýriö
og hann stígur því á bak, en veg-
urinn er stráSur trjálimum og yfir-
höfnum aif vinum hans. FólkiS ræS-
ur sér ekki fyrir fögnuði. Galíleu-
menn vildu sýna dramblátum borg-
arbúum, að nú kæmi sá úr eigin
átthögum þeirra og ættjörðu, er
allir yrði aö lúta — Israelskonung-
ttrinn tnargþráði. Samt segja þeir
aS eins: þaS er spámaðttrinn Jesús
frá Nazaret, er inn í borgina kem-
ur.
Og nú tekur fólkið aS syngja
einn af hinum svonefndu skrúS-
göngu sálmum símim, 118. sálm-
inn. Flestir ætla nú, aS hattn sé
ortur við sigurhrós Jtidasar Mak-
k-abeusar og musterishreinsan hans
áriS 165 f. Kr. það var siðvenja,
að syngja 25. versið úr þeim sálmi
eins og lofgerðaróp, er g.engið var
hátíðlegri skrúðgöngu kring um
brennifórnaraltariS eitt sinn á dag
sex fyrstu daga hátíSaJÍnnar, en
sjö sinnum síSasta daginm. Sjö-
undi dagurinn var nefndur hið
mikla hósanna, og jafnvel
greinar af víSir og myrtus og
pálmaviö voru nefndar h ó s -
a n n a. Orðið mérkir : Hjálpa
nú! AS öðru leytj er ekki sálmin-
um nákvæmlega fylgt, en orðin
löguð eftir ástæðum. í n a f n i
drottins merkir eflaust meS
hjálp drottins og fulltingi, því nú
komi konungsveldi DavíSs meS
Jesú. Hósanna í hæstum hæSum
merkir : Látum herskara himn-
anna einnig syngja honum lof og
prís! þaS er eins konar bæn um,
að konungshylling þessd fari líka
fram á himnd.
Matteus endar frásögu þessa
meS því að benda 4 eftirtektdna,
sem þetta vakti í borginni. Öll
borgin komst í uppnám. Hver er
þessi? segir hann að fólkið spyrji.
Gefur hann með því í skyn, aS
hingaö til hafi Jerúsalems-búar lít-
inn gaum gefiS orSróminum um
kraftaverk hans og kenningu. Lúk-
as segir frá, bve Faríseum líkaði
athœft þetta illa, og hvernig þeir
heimtuSu, aö hann þaggaði niður
í lærisvieinum sínum. Hann hefir
varðvedtt fyrir oss hið dýrmæta
svar : Ef þessir þegði, myndi
steinarnir hrópa! Hann segir oss
líka frá tárum frelsarans, er hann
leit borgina og harmi hans út af
yíirvofandi örlögum hennar
þetta er þá í aöal-atriSum þaS,
sem viö bar pálma-sunnudaginn
fyrsta. Er vér skoSum þaS út af
fvrir sig, er þaö gleöi-efui : FólkiS
fagnar honum, sem bar sannleikan-
um svo dýrlega vitni, þó sá fögn-
uSur sé nokkuS blandinn, ýmdst
misskilningi eða stundar-æsingu,
eða þá beinum mótþróa. 'Pálma-
sunnudags-tedkni'n, sýndust honum
öll í vil. Ilann er af miklum fiölda
fólks krýndur til konungs. Fögn-
uður mikill hlýtur að hafa verið í
hugum lærisvednanna. Stundin, sem
þeir svo lengi höfðu þráð, var loks
runnin upp.' Alt haföi gerugið aS
óskum. þó Farísear létu sér fátt
um finnast, var lítið aS marka.
þrýsting almenningsálitsins myndi
brátt verða þeim ofurefli.
En þaS fór alt á annan veg.
Dagarnir næstu voru notaðir ai
foringjum lýSsins til óskaiplegra
æsinga. þeir tóku nú á öllu, sem
þeir áttu, til aS koma fólkinu í
skilning um, aS hér væri óskapleg
hætta á ferðum fyrir sáluhjálp
þ'jóðar.innar og alla velferð. Fengi
hann að halda kenningum sínum á-
fram, væri úti um þjóðina. Róm-
v-erjar kæmi og myndi þröngva
kosti hennar verr en nokkuru sinni
áður. Ilér væri líka um algjöra
eyðing guðstrúarinnar að ræða.
Ilann, þessi nýjungamaSur frá Gal-
íleu, gerði sjálfan sig að guöi, tal-
aði lastyrði gegn musterinu, lötr-
málinu, guSsþjónustunni og öllu,
er Gyðingum værd heilagt. AS láta
hann ráða, væri aS glata öllu
þjó'ðarsjálfstæSi fyrst og fremst.
En um leið væri þaS aS glata öll-
um óSulum þjóSarinnar og hníga
niSur 1 ömurlegasta heiSindóm, —
verSai líkir hundunum heiðnu hring-
trm í kring.
A þenna hátt var máliS flutt
fyrír lýSnum. Og með þessu móti
tókst, að láta sama fólkið, er
sungiö hafði hósanna svo fagurt
pálma-sunnudag, hrópa k r o s s -
festu hann! föstudagdnn
langa. það er sárgrætilegasti harm
leikurinn, sem mannkynssagan hef-
ir frá að segja. Enda hefir hann
snortið tilfinningar mannk nsins
meir en nokkuS annaS, sem við
hefir boriS. Harmsagan er svo ó-
umræöileg v-egna þess, aö liér eru
það þeir af mönnunum, er ofbeld-
inu valda, sem vegna stöSu sinn-
ar, þekkingar á sannleikanum og
viegna opinberrar játningar áttu að
fagna frelsaranum bezt og ryöja
kenningu hans rúm meS þjóSinni.
En sami harmleikurinn hefir oft
verið leikinn upp aftur með mönn-
um og verður sjálfsagt oft leikinn
enn. Pálma-sunnudagurinn með
h ó s ann a og föstudagurinn
langi meS krossfestingu er sífelt að
endurtakast. Vikan, sem byrjar
meS deginum í dag, er oft neénd
vikan helga — kyrðarvika eða
dy'mbilvika, vegna dymblanna eða
trékólfanna, sem í kaþólskum sið
voru festir í kirkjuklukkumar í
staS málmVólfanna vanalegu, svo
ómurinn yrði sem lægstur. Svo
átti að vera hljótt um menn vegna
harmsins mikla, er að höndum
hafSi borið vikuna þá, er mann-
kynsfrelsarinn varS aS láta líf sitt
á svo ömurlegan hátt fvrir mann-
vonzku þeirra, er þá þóttust vera
trúuðustu og einlægustu þjónar
guSs og sannleikans.
Sá siSur var að mörgu leyti fag-
ur, en misti þó mest af helgi sinni
og fegurð vegna þess, að kirkjan,
er gjöra vildi harminn út af kross-
dauða frelsarans svo mikinn og
varanlegan i hjörtutn mannanna,
hefir á öllum tímum átt svo mikið
ai lund Faríseanna og æðstu prest-
anna, og bedtt henni hvað eftir
annaS á sama hátt, þegar ástœS-
ur hafa veriö líkar. Kirkjan hefir
lagt mikla áluerzlu á dauða frelsar-
ans á krossinum. En dæmi Faríse-
anna hefir hún því miður eigi látið
sér aS varnaöi veröa. FreLsarinn
lætur líf sitt á krossinum fyrir of-
sókn, sem hafin er gegn honum út
af trúarbrögðunum. Sú trúar-
bragSa-ofsókn gegn lærisvednum
hans hélt áíram svo aS segja lát-
laust þrjár fyrstu aldirnar eftir líf-
lát Jesú. En á þedm ofsóknar tím-
um, þegar kristdð fólk lét líf sitt
unnvörpum vegna trúar sinnar,
hundruðum og þúsundum saman,
blómgaðist kristin trú og breidd-
ist út meS ógnar-hraða.
Að þeim þrem öldum liðnum, er
kristnin komin til valda. En um
leið er snúiS við blaði og fariS aS
beita sömu oifsóknar og ofbieldis-
aðferS gegn öllum, sem ekki voru
kristnir. Fyrst voru heiðingjarnir
beit'tir ofbeldi og leitast við að út-
breiða kristindóminn og slökkva
heiSnisneistana, sem eftir voru í
löndunum, með pyndingum og líf-
látum. En leigi leið á löngu áður
kristnir menn tóku sjálfir aS of-
sækja hverir aðra fyrix einhvern
meiningamun út af trúnni. Biskup
einn á Spáni, Priscillianus,
var fyrsti kristni villutrúarmaður-
inn, sem líflátinn var þegar á
fjórSu öld (385), vegna þess hann
prédikaði þá tegund kristindóms,
sem honum virtdst sannleikanum
samkvæmust og samvizkan bauö
honum. Hann var hinn ágœtasti
maður og einn heittrúaðasti,
þeirra, er þá voru uppi í kristn-
inni. þeir, sem ódáðaverki þessu
komu til ledðar, voru tveir spán-
verskir bdskupar, Iþacius og
I d a c i u s, .sem litu andlega yfir-
burði þessa bróSur síns oisjónum
og náSu sér niSri á honum meS
þessu. En þegar eftir ríflátið, risu
upp tveir helztu biskupar krdstn-
innar, Ambri)sius í Milano
og Martinus í T. o u r s, og
dœmdu þa'ð skýlausan glæp. Og
allir kristnir biskupar aSrir, er
fengu kynst málavöxtum, vírðast
hafa gtaðfest þann dóm.
Frá dögum Agústínuss kirkju-
fööur, sem lezt er tv.eir tugiir voru
liðnax aí fimtu old, og íram a
uaga Luters reð otsos.narnug.unnn
og aðíerð peirra Kailasar log-
um og lolum í Xirkjunni. þá vai
haleitastai skj’ldan aLtin su, að
alltr skyldi trua nákvæmlega eins
og Kenna nákvæmlega eius. Væri
þar í einhverju brugoiö ut aí,vegna
pess samvizKan byoi, var pað
sjaltsögð dauðasök. Hugmynddn :
Umburoarlyndi t truar-
e f n u m var etgi til.— Lúter kom
tram með þá kenmngu, að hugsan-
ir vœri tollfnar. Villitrú sagði
hanu væri andlegur hlutur, er eigd
væri uut að höggva niöur með
exi, né brenna í eldi, né drekkja í
vatni. Samt sem áður. var A 1 v a
hershöfðingi látinn framkvæma boð
páfa og liákristinna keisara, og
taka ai lííi eigi íærri en 7'5 til 100
þúsundir manna á ílollandi ednu.
Og- að unnu því óskaplega ætlun-
arverki, var honum hátíðlega af-
hentur brandur, búinn gimsteinum,
af l’íusi páfa 5., tneö þessum um-
mælum : “þigg heilagt sverð að
gjöf frá guði’’. Svona var hrygðiu
mikdl út aí því, sem gjört var á
Gy ðingalandi páskav ikuna!.
Karl níundd, Frakkakonungur, er
með réttu talinn einn hinna aum-
ustu og örgustu einvalda, er
mannkynssagan kann frá að segja.
Ilann lét taka af lífi eigi færri en
ðO.OOO1 þegna sinna, Bartólómeus-
nóttánæ ógleymanlegu, — blóðnótt-
ina ógurlegustu, sem yfir manu-
kynið liefir liðið, aðfaranótt 25.
ágústmánaðar 1572. þetta óskap-
lega ódáðaverk var framið, i orði
kveönu að minsta kosti, í guðs-
þakka skyni, á sama hátt og
krossfestingin, til að ryðja óvinum
kirkjunnar úr vegi, siðbótarmönn-
unum frakknesku. Nú skyldi menn
ætla, að út af slíkum frámuna
glæp hefði risið skelfilegur storm-
ur og blásdð yfir kristnina. þegar
biskuparnir kristnu, Ambrosius og
Martinus og fjöldi annara með
þeim, skulfu heilagri bræði á
fjórðu öld, er þeim varð kunnugt
líílát Priscillianuss, siem þó var
framið eftir langa rannsókn og að
löglegum dónfi, skyldi menn ætla,
að út af þessu hryllilega miðnœt-
urmorði haföi kristuin öll hafist
handa og risið til mótmæla seint
á 16- öld.
Ned, siðferðistilfinningin var orö-
in sljórri í stað þess að vera
gleggri. Gregor páfi þrettándi lét
slá beiðurspening í sigurhróss-
sk)-ni, lét ágætan málara, V a s -
a r i , penta mynd af viðburðinum
handa páfahöllinnd, og gekk skrúð-
göngu hátíðlegri með prestum sín-
um og biskuputn, til að syngja
dýrlegt t e d e u m , — guSA dýr-
lega lofgjörS, og sýna fögnuS
páfadómsins yfir morSum þessum.
Frá sankti Angelo kastala voru
fallbyssur látnar drynja, skraut-
eldar kyntir á strætum Rómaborg-
ar, og kardináli einn gaf þúsund
gull - s c u d i sendisveini þedm í
þóknunarskyni, er bar honum tíS-
indin. Annar karddnáli (Orsino)
leitaöi foringja moröframkvæmd-
anna uppi í borginni Lyons og
veitti honum blessun sina og
syndaaflausn. Einn merkasti saigna-
ritari nútíÖarinnar (Leckie)
heíir sagt, “aS rómverska kirkjan
hafi úthelt meira síiklausu blóði,
en nokkur stofnan önnur, sem til
(Framhald d 4. bls )
ROIUN HOTEL
115 Adelaidc St. WmDÍpe#
Bezta $1.50 á dag hás í Vestur
Capada. Keyrnla ÓKeypis inilli
VHL'nstö^VH ok: hóssuis <* nótt*’ oa
degi- ^L^hlyonÍDÍg hios bezfa. Vid-
skiftí I^Ihi Hii * h ÓLAFL’K
ö. ÓLAFSSON, íslendfngur, af-
areiflir yttur. IlcimsækjiÖ hann. —
• O. ROY, eigatidi. .
A. H. RAROAIi
Selur llkkistur og annast um ótfarir.
Allur útbáuaður sA bezti. Enfremur
selur hanu al'skouar minuisvaröa og
legstaina.
12lNenaSt. Phone 806
HEIlftSURlftttLIT or TVÆB
8keratileKar sögur f&nýir kaup-
endurfvrlr að eios 93S.OO.
Giftingaleyfisbréf
selur: Kr. Ásg. Benediktssou
528 Simcoe St. Winnipeg.
---THE---
“Arena”
Þessi vinsæli skautaskáli
hér f vesturbænum er nú
opinn. Isinn er ágœtur.
18da Mounted Rifles
Band íSpilar á Arena.
KARLM. 25c.—KONUR l5c.
Chas. L. Trebilcock, Manager.
JIMMY’S HOTEL
BEZTU VÍN OG VINDLAR.
VfNVEITARI T.H.FRASER,
ÍSLENDINGUR. : : : : :
Jamcs Thorpe, Eigandl
A. S.TORBERT’S
RAKARASTOFA
Er 1 Jimmy's Hótel. Besta verk, Agæt
verkfmri; Rakstur I5e en‘Hárskuröur
25c. —■ Öskar viöskifta íslendinga. —
MARKET H0TEL
146 PRINCKSS ST. L"
P. O’CONNELL, elgandl, WINNIPBG
Bdeta teKuadir af víufðuKum og vtndl
una, afúiiyuning góð hósið endurbætt
Woodbine hotel
466 MAIN ST.
Skmista Billiard Hall í Norövesturlandinu
Tíu Pool-horÖ.—Alskonar vfn og vindlar
Gistinx og fæÖi: $1.00 á dag og þar yfir
JLeitnon A Hcbb,
Eigendur.
Á beztu heimilum
livar sem er í Amerfku, þar
mnnið þér finna HEIM8-
KRINGLU lesna. Hún
er eins fróðleg og skemti-
leg eins og nokkuð annað
fslenzkt fréttablað í Canada
218 SÖGUSAFN HErMSKEINGLU
telpunni. Fyrst neitaSi hann, aS hafa stoliS hen.iii,
en þegar An.thony sannaSd eignarrétt sinn meS mark-
inu 4 handleggnum, og sagSi hvar hann heföi náÖ
henni, þá þoröi hann ekki aö þræ.ta lengur og af-
henti Antoníusi fósturdóttur hans, en fékk í staSinn
peninga.
‘‘Angela varS eítir hjá Anitony. Hún var nærri
tiu ára aS ajdri. Antony fékk ágætan kennara.
kanda henni, sein veitti henni tilsögn í tungumálum,
sógu, hljóöfæraslættá og söng. Rödd hennar varð
svo fögur, aö kennarinn- undraSist yfir henni og sagði,
aS meö tímanum findd hún ekki sinn líka.
“ En Antony gleymdi ekki óformum sínum. Hon-
fiw tókst aS kveikja sterkar ástríSur til sín hjá
henni, svo aS þegar hún var 16 ára, féll hún í faöm
■hans, fögur, hugfangin og ákaflynd.
“í sama ítalska shrauthýsinu, þar sem Matthild-
fir haföi einusinni, gengið við hldS hans, settist harm
fifi aS meS dóttur hemnar. Eitt ár nutu þau ásta-
s»luntiar á því heimili.
“ Ekki sagSi Antony hennd frá því, aS hún heföL
fiður veriS hjá sér, svo hún leit á hann sem þann
fiiann, er hefði frelsaö sig úr hinum vonda flökku-
fiianiiaihóp.
Nú fór Antony aS leiSast í dalnum. Hann þráSi
aS fullkomna heínd sína, og langaöi til að hcdmsækja
Matthiildd í f<>öurlandi manns hennar.
“Skömmu síSat yfirgaf hann ítalíu. þegar hann
^vaddi ástmey sína, sagSi hann : Sú trygS, sem ég
krefst aí þér, er trygS sálarinnar. þú getur hagaS
þér eins og þú vilt, en gleymdu því aldred, aS þú ert
mín, og átt aS hlýSa kröfum minum.
“Angela féll í faSm hans og sór honum ævarandi.
trygð og hollustu — og hún hefir efnt þaS heit.
“Nú íer ég til horSurlanda’’, sagSi Antony viö-
FORLAGALEIKiURINN 219’
sjálfan sig. “Matthildur, ég skal merja þig eins og
vindurinn mer blóinin”. .
“ þegar hann kom til NorSurlanda, var Matthild-
ur dáin. Sorg, iSrun og samvizkukvöl lögSu hana í
gröíina.
‘‘ En hún skildi eftir son. Hann var 16 ára......
þú þekkir þaS, sem eftir er, EberharS.
“ þú veizt, hvernig Antony sáSi sínum eitruSu
kenningum í ltuga sonarins viS gröf móSttr hans. þú
veizt, hverniig hann eyðilagði álit sonarins á því
'.fagra, góða og heilaga, — hv-iernig hann gróðursetti
ávexti holdlegra fýsna í hugsun hans, og hvernig hann
tondraði óánægju sonarins til lrins ráðvanda föSur.
“ þiegar faSirinn varS þess var, hve vond áhrif
gesturinn hafði á son sinn., þá varö Antony að fara
burtu. — En kenningí hans liafSi fest rætur hjá
drengnum, sem ekki var mögniegt aS eyðileggja.
“ Nokkrum árttm síöar hittust jiieir aítur, kennar-
inn og nemandinu. Antony varS aftur félagi hans,
vinur og kentiari. Hann fór með honum til Noröitr-
landa, og þegar ungi greifinn undi ekki lengur heima,
fylgdi hann honum ttm þýzkaland, Frakkland, ítolíu
og Austurlönd.
“ Antony, sem sjálfur var oröinn félítill, lifSi eins
og prins á kostnaS vinar síns, hvatti hann til iosia
og lasta og deyddi hjá honum alla iöruttartilfinnmgu.
“ þaS var í ítalíu, sem ungi grcifinn sá Angelit
fyrst, og fékk þegar ást á henni.
“ Antony sá þaS, brosti en sagSi ekkert.
“ Greifinn var ríkur. Hann lagSi gullf.jötra á
töframeyna, .... og áður langt um leiS, féll Angela í
faSm hans,— systirin féll í faðm bróSur síns.
“ Antony var hinn kátasti og sagSi sigri hrós-
andi : Matthildur, sjáSu börnin þín ......
“ Ilér endar saga mín, EberharS. þú hefir séö,
220 SÖGUSAFN IIEIMSKRINGLU
að rang'læti foreldranna kemur íram á börnunum. Eg
get ekki aö því gert. Ég hefi aöeins hefnt mín.
“ Viö flýjum frá heimili þínu meS gttll þitt, fnS
þinn og rósemi. Ég hata þig ekki lengur, og hafi ég
gert J>ig ógiæíusamait, þá íhugaSu, hvaS ég Jtefi liSiS.
“ þú getur auövitaö sagt : MóSir mín er orsök
í J>essu en ég ekki, .. ég hefi breytt viS þig sem viu
og Jni launar mér þaö meS svikum. þú hefir stevpt
mér og systur minni ’í hiS' versta díki smánarinnar.
“ þegar þú'segir þetta, EberharS, þá er ég neydd-
ur tdl aS viöurkenna, að þú hafir rétt- fyrir þér, en
svara j ifnframt : ásakaSu mig ekk< heldtir forlögin.
“ þaS gengur ósýnilegur, langrækinu andi um
heiminn. Grikkir kölluöu hann Netnesis, en kristnir
menn nefna hann endurgjald.
“ Eg hefi veriö boðheri þessa anda, Eberharð.
Get ég gert að því ? Eg haóöi ásett mér að ltefna
mín — og nú finn ég, að hofndarþorsti minn er sl-okn-
aður.
“ Eg hefi hingaö til í samræSum viS þig, neitaS
öllum möguLika á iðrun, ég gerSi þaS til aS hefna
mfn, til aS eyftileggja hjá J>ér alla von um betrun.
Ég tabiSi þá andstætt skoöiin minm, því edns og ég
trúi á hin ósýnilegu lög endurg.jaldsins, trúi ég því
aS þetrun og fyrirgiéning geti átt sér staS. En eng-
in fvrirgefning fæst án þjáninga. þín iSrun verSur
erfiS, en hún er tnögttleg. Nytsöm og alvarleg starf-
semi getur frelsaö J)ig frá örvæntlLngu og brjálsemi.
Ég hefi áSur talaS viS þig um skemtanir, aö ég tala
nú ttm starfsemi, er af því, aS ég aumkast yfir for-
lög þín. Eg segi þér þaS satt, aS hatri mínu er nú
fullnægt.
“ Vertu nú sæll, EberharS. Reyndu ekki aS finna
okkur, þaS er gagnslaust. Geymdtt hjá Jx't' J>aS, sem
ég hefi sagt Jx’r og eySilegStt Jætta bréf. ViS sjá-
umst aldrei aftur.
FORI.A GALEIKURINN 221
“ Angela verður ekki söngmær bér eftir, hún fylg-
ir mér, hvert sem ég fer. Ást hennar á ég, — þig
hefir htin aldrei elskað. — Vertu sæll.
Antony C rispin. ”
þiegar EberharS var .búinn aö lesa bréfiS, hné
hann clan á legubekkinn/ og sat lengl hugsandi. Síö-
an spratt hann á fætur, reif bréfiö í smápjötlur og
tró'S Jxvr undir fótttm síntim.
“ þú, djöfull”, tautaöi hann. “þú talar um fyr-
irgefningu, ef'tir að hofa steypt mér í þaS hyldýpi,
sem ekiki er mögulegt aS losna viö, .... morSingi föö-
ur mín..... ástmögur systur minnar........ Cæsar Bor-
gia, þú yarst barn 'i samanburSi viS mig”.
“Iðrunv segir hanm, gagnlegt starf. Ha, ha, ha,
hann veit vel, aS þetta er aö fleygja olíti i eldinn,
sem étur mig upp til agna. Hann veit, aS J>essi orð
kveikja eldkyndil í huga rnínum, .... vekja nýjan ó-
vin, ... iðranina”.
“1 Jæssum tveimur orðtim, iðran og íyrirgefning,
sem hann lætiir í ljós með falskri hlutteknnigu, felst
fullkomnunin á hans djöfullega hatri, Ila.mi vill
kveikja efa í liuga míntim,.. efa á því kenningakerfi,
sem hann heíir sjálfur gróðursett þar, ........ ]>essu
fiæðikerfi um trúleysi og tilfinningarlaitsa eigingtiri,
sem.ég hefi fylgt svo rækilega. Ilann vill gera Jx-tta
fræðikerfi efasamt, tdl J>ess að steypa mér i botnlausa
örvæntingu til viðbótar.
“Já, af því hann sá, að slíkt striS mundi eyfti-
leggja ntig. Ilann vildi gefa mér bendingu mn nauS-
svttina á að leita fyrirgefndngar, af því hann veit, að
slikt er mér ómögulegt”.
“þtegar ltann var búdnn að innræta mér kenuing-
una um eðlisnauðsyn, sem' afsakaði alla mína lesti,
þá vill hann ónýta þessa Venningu, svo ég kafi ekki
ert aö styöjast viö.