Heimskringla - 26.05.1910, Blaðsíða 3

HEIMSKRINGEA
WINNIPO0G, 26. MAÍ 1910.
Bls. 8
t|
Opið stjórnmálabréf
-- TIL —
Dr. Sig. Júl. Jéhannessonar.
(Niðurlag).
BANKAMÁLIÐ.
|>á mætti minnast á allan gaura
ganginn í því máli. Að vísu ber
að játa það, að allstórt liefir ver-
ið höggvið á báða bóga, en þó
ekki svo, að saman sé jafnandi.
dg þegar alt kemur til alls, þá er
ég á sama máli og Hkr. um það,
að umræður sjálístæfðisbliaðanna
um það mál bera af hinum eins
og gull af eiri. Tökum t.d.Tryggva
gamla og ísaf. Tryggvi líkir B.J.
við Mörð Valgarðsson og Gdssur
þorvaldsson, segir hann að öllu
eins vondan, .en miklu minna í
hann spunnið en þá. Isaf. segir
um Tr., að það beri öllum lands-
lýð að virða og meta mörg vel-
unnin stcirf hans í þjónustu lands-
ius, en á því hafi alt af legið grun-
ur, að hann hafx aldrei verið ifær
um, að standa fyrir peningastofn-
un landsins. þietba íinst mér vera
hverju orði sannara. En Ilafsteins-
liðar hafa ekki látið sér nœgja, að
líkja B.J. við Mörð og Gissur. Ó-
nei! ]>oir hafa líkt honum við
Nero og Caligula, verstu þræl-
menni og morðingja, sem verald-
arsaigan gotur um, og nú síðast
við Abdúl Hamid Tyrkjasoldán,
er steypt var frá völdum í fyrra.
Óotað versta fúlmenni, svikara og
morðingja, er uppi hefir verið á
síðari öldum. þess utan hafa þeir
margsagt hanri “vitskertan”, m.fl.
álíka orðum. F.r hægt að komast
lengra ofan í forarði spillingar on
þotta ?
Ekki vil óg halda því íram, að
ekkert sé aðfinsluvert viðvíkjandi
aðferð B.J. á þessari bankarann-
sókn, cn að það komi til mála, að
líkja honum við verstu þrælmonni
sögunnar, nær vitanlega cngri átt.
I?g er á því, að sjálfsagt hafi vcr-
ið fyrir nýju stjórnina, að rann-
saka bankann, en ég hefði viljað
láta fara þá leið, að gera það í
kyrþey, nefnil. skipa enga opinbera
paiinsóknarniefn-d. Alt hefði mátt
rannsaka eins lyrir því, en hvellur-
inn orðið miklu minná, i það
minsta til að byrja 'með. þetta
vildu líka margir gætnari menn-
irnir í ílokknum, t. d. Skúli og
Hannes þ. Og ég er samdóma þér
í því, að ráðh. átti aö velja í
nefndina menn, er voru óháðir
með öllu báðum málsaðilum.
þetta var bein skyliJa, en hennar
var því miður ekki gætt. Hinsveg-
ar dylst mér ekki — eftir nákvæm
an samanburð beggja málsparta
— að frávikna bankastjórnin er
stórsek, að ý msu leyti, enda þótt
að suinar ávirðingarnar séu stækk
aðar cf til vill full-mi’kið. Hið
aumlega ástand, sem nú virðist
vera í Reykjavik, er sjálfsagt að
miklu leyti bankanum að kenna.
Encla 'sést það á skýrslu ncóndar-
innar, að þar álítur hún að fé
bankans sé liættast við tapi. —
‘•Spekulantar” eða “brallarar”
öðru nafni, — sem oft eru verstu
óreiðumenn í peningasökum —
liafa veriö þar um all-langa tíð í
einlægu húsabygginga braski, og
flækt aðra með sér út í það, þar
á meðal bændur langt ofan úr
sveit. Alt bygt, oða mest alt, fyrir
lán úr bankanum, og þegar- alt
hefir verið komið á hausinn, þá
hefir bankinn setið með hús-
skrokkana. Ég hefi þekt persónu-
lega baíiidur, er voru búndr að búa
lengi við allgóðar kringumstœður
upp í svedt, en fluttu til Rvíkur
með þetta fyrir augum, að fara
að “spekúlera"* þar í húsabygging-
um. Eg þekti t.d. einn, sem bygði
hús fyrir 30 þús. kr., er mestalt
var lán lir Mndsbankanum. Eftir
lítinn tima ifór alt á höfuðið. Mað-
urinn varð gersamlega eignalaus,
og bankinn sat oftir með sárt enn-
ið, — Bankastjórnin vill ekki koma
nærri þessu “húabyggingabraski”
í “nndsvörum” sínum. Hún reynir
að snúa sig út úr því, og fer að
tala um landbúnaðarlánin. En hér
er þó að ræða um eitt aðalskerið,
er hún er vítt fyrir að hafa strand
að á. Svro ekki meira nm þessa
að sinni.
eftirijtsleysi
II. H. með undirmönnum sínum,
meðan hann var ráðherra, er eitt
af því, sem ómögidegt er annað
en tolja honum til syndar. Banka-
rannsóknin er editt ljóst vitni um
þetta eftirlitsleysi. Ilann, sem lög-
um samkvæmt var skyldugur til
að úrskurða árlega reikninga
bankans, gerir það a 1 d r e i í
þau 5 ár, er haim var ráðherra.
Hann lætur B. Líndal (að öllum
líkindum) fá útborgaðan redkning
af landsfé, án þcss að nokkur
fylgiskjöl fylgdu. því mdklu er
seunilegra, að B.L. hafi engin fylgi-
skjöl látið fylgja reikningunum, en
íölsuð, en annaðhvort liefir hlotið
að vera, eftir því, er fram liefir
komið i málinu.
þá sýnist hann ekki hafa haft
mikið eftirlit með, hvernig Gutt-
ormur í Geitagcrði framkvæmdi
umboðsmenskuna, því þegar II.II.
veltist úr yölduni, \Tarð að rcka
G. fyrir “margra ára \Tanskil" á
því fé., er honuin var trúað fyrir.
Og hér hefir líklcga verið bragð
að, því ekkcrt Ilaísteinsblaðið heE-
ir æpt út af þessari “aifsetningu”.
Auk þessa hefir það komið i
ljós, að nauðsyn hefir borið tdl, að
víkja frá 3 öðrum starfsmönnum
fyrir trassaskap eða ótrúmensku.
En allir þessir menn voru trúfast-
ir fylgjendur II.II., og Guttormur
einn af þeim, ,er prýddu þinglið
Iians.
Eftir þessu að dæma, þá hefði
sú yfirsjón sjálfsagt mátt vera
stórvægileg, er H.ll. hefði látdð til
sín taka, eí ílokksmenn hans áttu
í hlut.
SYNDIR IIAFSTEINS-
FLOKKSINS.
þegar Hafstedni og stjórn hans
var búin að sitja við völd rúmt
missiri, var sýnt fram á það, —
og það hefir ekki vcrið hrakið með
rökum, mér vitanlega — að liún
þá straix væri búin að drýgja 6—7
stórar syndir, en sú stærsta var,
að hún að óþörfu væri búin að
sóa yfir þriðjung iir mil'ión af fé
'landsmanna, fyrir fiokksstæki, ó-
liagsýni o.fl. í tilhögun á embætt-
um, sem eins og kunnugt er varð
mikil breytin.g á, er H.H. varð
ráðherra 1903. Út af þ essum synd-
um var hún kölluð “gaddavírs-
stjórn”, ef ég man rétt. Síðan hef-
ir H.II. og flokkurinn að mínu á-
liti drýgt eft-irtaldar 12 syndir :
1. Ilann beitti öllum sínum kröft-
um og afli til þess að innlima
Island í danska ríkið. Og
þetta er vdtanlega höf'uösynd-
in.
2. Hamn vill helzt h æ k k a em-
bættdslaun, og vdðhalda liinum
afar-ranglátu og skaðlegu eft-
irlaunum (sjá alþingistíðindin
1909),
3. Hann æsti upp hégómagirud
mamna með krossa- og nafm-
bótaveitingum, sem hverjum
ærlegum mamni ætti að vera
andstygð, enda skriðu engir
ílatari fyrir honum, en flestir
af bessum krossuðu mönnum.
4. Skeytti ekkert um, að hafa
eitirlit með undirmönnum sín-
um.
5. Á saurblöð landsins og stendur
fyrir og kostar útgáfu þeirra.
6. Bruðlaði fé landsins á báða
bóga “með uppskafmingslegu
tildri”, eins og ednn Daninn
komst að orði eftir konungs-
förina. Að sumu leyti á líkan
hátt og menn í öðrum löndum
eru dregnir fyrir lög og dóm
fyrir. (Skal útskýra það nán-
ar, ef þörf gerist).
7. Var sérlega hlutdrægur í em-
bættavcdtingum og skcytti
engu skynsamlcgum tillögum
að því er það snertd. Má þessu
til sönnunar bemda á meðferð-
ina á Páli heitnum Bríem,
Guömundi Finnbogasyni, séra
Haraldi Níelssyni, og þá ekki
síst, er hann veitti pólitiskum
giæðing sínum bankabókara
embættdð, þvert á móti tillög-
um þeirra, er áttu þar ráð um
8. Tók cmbættismenn frá em-
■bœttum sínum, um aðalem-
bæ'ttisannatímann til að þjóna
sér sem f 1 o k k s m e n n, —
gerði þetta hvað eftir amnað.
9. Vill halda áfengdnu kyrru í
landdnu. Ilefir barist fyrir því,
og vill berjast fyrir því. þetta
er sagt um II.H. það samá
mun mega segja um flestil*
leiðtoga ílokksins, og ledðandi
menn í honum, utan landlækn-
irinn, L.II.B. og J.M. Af 15
þingmönnum flokksins greiddu
9 atkv. m ó t i bannlögunum,
en 6 með, en aftur á móti ekki
nema aðeins 2 af 25 þing-
mönnum hins flokksins. Mikill
medrihluti embættislýðsins á
Islandd eru fylgjendur Haf-
stedns, og sama er að segja
um cttirlaunadátana. En bað
er einmitt embættislýðtirinn
fyrst og fremst, sem gengist
hefir fyrir félagsskap til að
reyna að eyðiloggja bannlögin,
með þá <H. Hafstein og Jón
frá Múla í 'broddi fylkingar
(sjá Ingólf 24. júní 1909'). Og
eina blaðið á landinu (auk Ing-
ól'fs), sem vill ljá sig til að
fylgja þessari stefnu, er eitt af
þeim, er Hafsteins flokkurinn
gefur út á eigin spýtur, blaðið
Norðri á Akureyri.
10. Hefir gert bandalag við mót-
stöðumenn og íéndur ísl. þjóð-
arinnar, Dani, ekki að eins til
að hnekkja sjálístæðiskröfum
þjóðariuuar, heldur einnig til
að rægja meirihluta þjóðarinn-
ar í augum Dana. , þessu til
sönnunar eru róggreinarnar
um sjálfstæðismenn (bœði heila
flokkinn og einstaka mcnn), cr
úir og grúir a*f í dönskum
blöðum, og íramkoma for-
sprakka Hafsteinskunnar í
Höfn á opdH'berum mannfund-
um þar.
11. Vildu gefa Dönum heilmikla
fúlgu af botnvörpungasektarfé,
í viðbót við þau hlunnindi, er
þeir liaía af því, að hafa sania
rétt til fiskiveiða og lands-
menn, og sem Færeyingar t.d.
' lifa á, að edgi all-Utlu leyti, —
þó það sé skýlaust brot á gild-
andi lögum landsins, botnvörp-
ungalögunum frá 1898, er
kveða skýrt á um, að allar
þessar sektir skuli renna í
landssjóð. Sjálfsagt vildd flokk-
urinn helzt geifa Dönum íslaud
með húð og hári.
12. Fótumtróð þingræðisregluna,
fyrst með því, að sitja við
völd svo mátiuðum skifti eftit
að vera kotninn í stórkostleg-
an minnihluta við kosndngar ;
en þó einkum og hclzt með
því, að ætla að sitja í tráss)
við stóran medrihluta löggjaf
arþingsins.
þrettándu syndinni mœttd vel
bæta við, sem sé þeirri, að H.H.
hefir gert tilraun til, að standa
sem þröskuldur í vegi fyrir sjálí-
sögðum réttindum og frelsi, og
vísa óg því til sönnunar á stjórn-
arskrárfrv. það, er hann lagðf fyr-
ir síðasta alþingi, og hvorki fól 1
sér ákvæði um jafnréitti kvenna,
eða ákvæði um. aðskilnað hinnar
þvingandi ríkiskirkju við ríkið. Og
þar ætlaðist hann til, að tak-
marka svo kosningrétt og kjör-
gengi (til efri deildar) að það værj
bundið við 4 0 á r a a 1 d u r.
NIDURLAG.
ILér hefi ég þá sýnt þér Haístein
og hans flokk, í þeim spegli, et
búinn til í sjálfum herbúðunum,
Myndin er ekki falleg. En hún ex
sönn, þ.e.a.s., hún er alveg eins og
H. og flokkurinn er, og heíir verið
í verkinu. Gerist þess þörf, get ég
til enn frekari röksemdaleiðslu til-
fært í hvaða tölublöðum í blöðum
ílokksins (ásamt fledri ritiim) ei
hægt ; að ftnna svörtu svívirðu-
blettina, er lýst hefir verið hér að
framan. Ég hefi ekkert sagt, nema
það, sem ég hefi sannað, og get
sannað með því, er stendur svart
á hvítum pappírnum, og það niá-
lega eingöngu í blöðum fiokksins
sjálfs. Og ég hefi sagt þessa sögu,
rakið þennan feril vegna þess, að
farið var að reyna að verja þenn-
an flokk hér yestan hafs.
En ég þykist viss um, að það
var gert af ókunnugleika. þvi get-
ur nokkur ærl-egur maður — sem
vel þekkir til — varið aðra eius
framkomu og írammistöðu og hér
hefir verið lýst ? Eg fœ ekki skilið
það. Og er það ekki ósegjanlega
mikdð og alvarlegt íhugunarefni og
ábyrgð, að styðja að því, að
svona grau'tfúinn flokkur komist
til valda hjá þjóð sinni ? Liggur
það ekki nær öllum ærlegum
drenigjttm,. að benda honttm á, að
þessi- aðferð dugi ekki, ef hann vill
nokkurntíma ná trausti og áliti
þjóðarinnar ? Ilann verði að
breyta, til-. Strika yfir ósannindin,
blekkingarnar, hlutdrægnina, ó-
drengskapinn, róginn m.fl.
Setjurn svo, að einhverjiir væri
samþykkir flokknum í því, að ó-
ráð hafi verið að hafna uppkast-
inu. En gettir nokkur verið honum
samþykkur, að því er bardaga-
aðferðina snertir ?
Eitt er merkilegt. Eini maður-
inn, sem mér vjtanloga hefir aE
ýtrasta megni reynt til að gera
II .H. eins smáan og mögulegt hef-
ir verið sem skáld, — bednlínis
ráðist á hann á því sviði, — en
The Evans Gold Cure 229 Balmoral St. Sími Main 797 Varanleg 1 íning viö drykkjuskap á 28 dögum án nokkurrar tafar frá vinnueftir fyrstu vikuna. Algerlega prívat. 16 ár t Winuipeg. Upplýsingar í lokuöum umsldgum. Dr. D. R. WILLIAMS, Exum. Phy» J J. L. WILLIAMS, Munager

allir réttsýnir og sanngj.irnir menn
bljóta að viðttrkenna H.H. sem
skáld og það sem stórskáld, en
því miöur sýnist sem sú gáfa hafi
hætt að 'gera vart við sig hjá hon-
tim eftir að hann fór að gefa sig
við stjórnmálum, — skuli vera
sami maðurinn, sem manna mest
hefir varið alla hans póli'tdsku
klæki, manna mest hefir skriöið
fyrir honum og manna mest hefir
verið verkfæri í höndunum á hon-
um. þessi maður er þorsteinn
Lögrétturitstjóri.
þú, minn kæri doktor, eða ef til
vill einhver annar, segir sem svo :
Svona mætti nú fara með þinn
flokk líka. En ég staðhæfi, að þaÖ
sé ómögulegt. Ábótavant kann
honutn að vera, að stimu leyti, en
að liann komist í námunda við
þær svívirðingar, er lýst hefir ver-
ið hér að iframan, því harðneita
ég. Og eitt má benda á, og það er,
að bœði ég og aðrir flokksmenn
þess ílokks hafa fundið að og gagn
rýnit — og það hispurslaust —
þegar einstakir menn úr flokknum
hafa hlaupið gönuhlaup ; og er
það meira en hægt er að segja um
einn einasta HaísteinsTiða,
austan hafs eða vestan. það munu
engin dæmi til, að einn einasti
þeirra hafi ftindið að eða gagnrýnt
framkomu hans, eða flokksins,
hversu fráleit, sem hún hefir verið.
Að sjálfsögðu eru þeir hér undan-
skildir, er voru Hafstoins-menti á
fyrri árum, en hafa ekki séð ann-
að fært, en skilja við hann fyrir
fult og alt, — í það minsta þang-
að til hann bætir ráð sitt.
Að sjálfsögðu er það líka með-
fram vegna þess, að alt af var
öllu sttngdð lof og dýrð, af Haf-
steinsku hjöröinttdv að flokkurinn
og II.II. er jaíndjúpt sokkinn og
raun ber vitni um. Og ráðið tdl að
bæta flokkinn og framkomu hans
er ekki það, að mæla honum bót,
eins og hann er nú, eða verja hann
og taka málstað hans, beldur ein-
mict hdtt, að láta hann vita það
afdráttarlaust, að þcssu framferði
sé veitt eftirtekt, og það sé for-
smáð og lítdlsvirt. Taki hann ekki
sinnaskiftum með þessum hætti,
þá er víst, að hann gerir það ekki
tneð því, ef alt er varið “í líf og
blóðið", því þá er eðlilogt,að hann
áliti ekkert athugavert, eða þó
hann finni það sjálfur, þá lætur
ekkert á því bera. Hver einasti
okkar ætti að telja það skyldu
sína, að gagnrýna, þegar út yfir
rétt eða sæmileg takmörk er farið,
og það alveg jafnt, þó í hlut eigi
manns eigin flokkur eða flokks-
menn. Mér er nœr að halda, að þú
hefðir aldrei lagt út i, að vinna
þetta “skylduverk” (þ.e. að verja
Hafsteins-flokk.inn), ef þú hefðir
þekt hann eins og hann e r.
Með vinsemd og virðingu,
þinn einl.
A. J. JOHNSON.

fROðLIN HOTELÍ S 115 Adelaidt; Sr. Wmnipug X 2 Bezt.a $1.50 á d hús i Vestnr* S J Canadn. Kny*sla ÓK**ypÍ3 vnilli • Z vaL'nstöf'va oir hússius á nótto o« x S degi. 4-^h'yntJÍijifr hins hr»z h. Viö X J skift* Lslo d' '-fcrH ó*»k->st. OLAFUR í t Q. ó L A F S S O N, ísilend ingur, af- § K greiÖir yOur. HclriiaækjiÖ haun. — ® 0. ROY, eigandi.

A. H. BARBAI, Selnr llkkistur og snnast um átfarir. Allur útbánaöur sA ib.zti. Enfremur selur hauu al skouar minuisvaröa og legstwina. 121 NenaSt. Phone 306

TJEIBMKKUULIIoií TVÆB skemtilegar sðgur fá nýir baup- eædur fvrir að eins #>* OO
Giftingaleyfisbréf selur- Kr. Ásg. Benediktsson 486 Símcoe St. Winnipeg.

TIIE “Arena” Þessi vinsæli skautask&li hér f vesturbaenum er nú opinn. Isinn er igœtur. 18da Mounted Rifles Band ÍSpilar á Arena. KAKLM. 25c,—KONUR I5c. Chas. L. Trebilcock, Manager.

JIMMY’S H0TEL
BEZTU VÍN OQ VINDLAR. VÍNVEITARI T.H.FRASER, ÍSLENDINGUR. : : : : : James Thorpe, Elgandl

A. S. TORBERT ’ S 1 RAKARASTOFA | Er 1 Jimmy’s Hótel. Besta rork, ágæt l| varkfæri; Rakstnr !5c en'fHárskuröur t 25c. — Öskar viösklfta íslendinga. — B
MARKET H0TEL 146 PRINOKSS ST. P. O'CONNELL, •tgandl. WINNIPBQ Bezta tegundir af vinföncnm 0* vfjidl in, aðhlynninc góð húsið endnrb«U
Woodblne Hotel «06 MAIN 8T. Stie:9ia Billlard Hall 1 Norlrutnrlandls* Tlu Pool-borö.—Alskonar vtn og vindlar Glatinj og f»öl: $1.00 á dag og par yflr Leunon A llebb, Eigendur.
Á beztu heimilum hvar sem er f Amerfku, þar 1 munið þér finna HEIMS- | KRINGLU lesna. Hún S er eins fróðleg og skemti- 1 legeinsog nokknð annað § íslenzkt fréttablað 1 Oanada 1
266 SÖGUSAFN IIEIMSKRINGLU
forlagaleikurinn
267
268
SÖGUSAFN heimskringlu
FORLAGALEIKURINN 269
lieiöursins, og að það er stríð, heáðnrlegt stríð, setn
þroskar og mentar mannitin. Úg vil ekki að þú
liðir neyð, nei, áður en'ég d,ey ætla ég að gera nokk-
urar ráðstafaimr þér til hagsmuna, til að minka fyrir-
höfm þína. Ilvað sem þú velur þér, þá skaltu okk;
veröa ednmana og aðstofðarlaus, en þó vil ég ekki, aö
þú eigir óþarfan auö. þú hefir heyrt ástæður mínar
.... Nú er það þitt að velja. _
‘‘ Eg er nú að fara aif stað til útlanda. lvldrt
sonttr minn fer með mcr, því ég vil ekk.i láta hanit
vera án eftirliits. l'i ég kem hedm aftur úr þessari
ferð, skal ég sjálfur eftirlei'ðds vaka yfir þér, sonur
minin, eins og ég heíi gort hingað til, en komi ég ekki
aftur, ætla ég að semja erlðaskrá Handa þér, eitts og
ég gat um, til þess þú hafir ákveðna upphæð þér til
aðstoðar, 'ef neyðdn kreppir að.
‘Il Vertu nú sæll, elskaði sonur. Ég óska, _aö þú
verðir gæfiusamur, þó þú verðir ekki ríkur. Ég hefi
groint ]>ér frá ástæðunum fyrir breytni mdnni viö
þiig. Eg vona að þú viðurkennir gilcli þeirra og
Uessir minningu mína. Ég skdl þig eftir í umsjon
móðttr þinnar. FTskaðu hana, Móritz, — og ef ég
kem ekki aftur, vertu þá hennar hjálp og hugigun.
“ Ennþá einu sinni, vertu sæll- Eg óska að ])ii
verðir dygðauðugur, starfsamtir og gæfuríktir.-----------
það er sú inmil'egasta ósk þíns elskandi föður ,
i Claies Ilenrik Stjernekrans".
IV.
V a 1 i ð.
það var liðin meira en klukkustund, sólin komin
upp og orðið albjart íyrir löngtt, og ennþá sat Mór-
itz við skrifborðið sitt í djúpum hugsunum.
“Claes Ilcnrik Stjernekrans’’,. sagði hann hátt,
um loið og hann leit á undirskriftina á bréfinu, “það
var þá nafn föður míns”.
“það er engin furða, þó ég líkist Eberharð greifa,
þar eð hann er bróðdr minn”.
Móritz stóð upp og fór að rölta um gólfið.
“Eg man það”, sagði hann við sjálfan sig, “að
móðir mín talaði einu sinni um föður minn vdð mig.
það var sama kvöldið, sem ég hitti Jakob Kron i
skóginum, þegar ég sór Ilannibalseiðinn gegn hinutn
ríku eftir kröfu hatis. Ég saigði móður minni frá
því. Hún varð hrædd og sagði mér, að samkvæmt
slíkum eið )Trðr ég að hata niína edgin ættingja, því
ég væri líka sonur auðugs manns.
“En, hún sagði mér ekki, að ég gæti síðarmeir
gert kröíu til nokkttrs hluta af auði hans. Hvers
vegna þagði liún yfir því ? Hún hefir líklega ekki
vntað það, befir haldið, að allur auðurinn væri inni
falinn í ættarjóðalinu, sctn samkvæmt lögum er eign
elzta bróðursins, eða bún hefir máske verið hrædd
ttm, að hún mundi vekjt mókandi fýsnir í huga mín-
utn.
“Nú veit é-g þetta samt, og nú á ég að velja.
Ilvað á ég nú að gera ? *’
“Ég hefi gert það að lífssteínu minni, að brjóta
mér sjálfur braut, af því ég álít slíka braut heiðar-
logri en allar aðrar, — og nú komur auðurinn með
sínar tœlimgar og býður mér hvild og nautn, í stað-
inn f.yrir starf og framkvœmd.
“Ég er þá greifi ...... ha, ha, ha, það er gaman
Ég hefi sjálfur heimild til að bera eitt af þessum
bljómfögru nöfn.um, að hverra vesaldarlegu kröfu til
yfirburða ég hefi svo aft hlegið og fyrirlitið. Móritz
Stjernekrans. það má svo sem heyrast.
“Ha, það er satt. þetta er nafn morðingja
móður minnar, ...... og, ætti ég að gera það að mínti ?
Ég á að skifta arfinum með honum, sem bætti fyrir
brot sitt með lítilíjörlegri sekt ...
“þegar blóð hennar rann niður á jörðdna, og hún
— blind og máttvana — hvíltli í faðmi mínum, þá
reið hann tilfinn.ingarsniauður og kærulaus íramhjá.
Hann stöðvaði ekki einu sintti hestinn sinn til að
spyrja um, hvernig henni l.iði.
“Og ég, að bera sama nafn og hann............... Ó,
móðir mín, þá mundi ekki andi þinn svífa lengur
krutigum ástmög þinn, þá myndir þú harrtiþrungin
hörfa á brott.
“Og auk þess — get ég ekki þolað auðinn ? það
er spurningin, sem faðdr minn hefir lagt fyrir mig, og
beðið mig að íhuga niákvæmlega. Get ég alt í einjj
haft skifti á f itækt og auð, án þess að spillast aí
ginndngum hans ? — Ástríðurnar, sem heima eiga í
huga mínum, myndu þeer ekki gera vart við sig og
vakna, ef þedm vedttist þessi driffjöður ?
“Ég veit það ekki, en ég er hræddur um það.
“Faðir minn, ég ásaka þig ekki, ég blessa minn-
ingu þína, því ég skil tilganig þinn. þú hefir viljað
gefa mér þann fegursta arf — arf, sem er gullinu
betrd og öllum attð. það var ekki þér að kenna, að
hinn óvænti dauði þinn hindraði þig frá að sjá um
það, að ég og móðir mín .ekki liðum neyð. Lund-
areinkunn þín hefir verið eðallynd, göfug og mikil-
hæf.
“Og eldri sonur þinn, — hvernig er hann ? Og
hvað er það, sem hefir gert haitn að því sem hann
er? Allsnægtir, svarar þú, og ég, trúi þér.
“Og þú, eðallynda móðtr mín, nú f-yrst kann ég
að meta þdg. Eg hefi elskað þdg og virt minningu
þína, ien nú dáist ég að þér.
“í mörg ár áttir þú boima í lélegum kofa á
landieign stjúpsonar þíns. Ef þú hefðir viljað, þá
gaztu gert kröfur þínar gildandi, þú áttir skjöl, sem
sönitiuðu, að gifting; þín var lögmæt, og þó dóst þú
fátoek og yfirgefin án (þess að nota þau.
“Og hvers vegna ?
“Af því þú hafðir lofað honum, sem þú áttir svo
mikið að þakka, að þegja — af þvj þú elskaðir mig
og áleizt, að velferð mín væri óhultari með því að
búa við íátækt en auð.
‘JHvorttveggja í ednu, atkvæðamikil og auðmjúk,
barst þú sorg og mótlæti, án þess að leyfa ]>edm að
\Tfirbuga þig. Éfin þin í kofa þessutn er nú gleymd
af hinuin bávaðagjarma mú.g, som kærulaus röltir
yfir gröf þína, og þó verðskuldar hún miklu fremur
endurminningu en margra annara, sem eiga nafn sict
grafið í marmara.
“Faðir minn og móöir! ’ Scmur ykkar skal
verða ykkur samboðinn. .ómerkilegar freistingar
rek ég á hrott. Eg fyrirlít auðinn og vil ekki einu
sinni rótta hendi mína .eftir honum.
Móritz greip skjótlega ef'tir vigsluvottorði móður
sinnar, sem enn lá á borðdnu, og brá því að ljósiuu
Pappírdnn var farinn að gulna, og skjal þetta,
sem sannaði réttindi hans, heíðd orðdð að ösku innan
| fárra augmahlika, ef hann hefði ekki hugsað sig um
! og kdpt að sér henchttni sem hélt á því.