Heimskringla - 22.09.1910, Blaðsíða 4

4 Blft WINNIPEG, 22. SEPT. 1910.
H E I M S K R I N G L A
To the Honorable' The'Legislative^Assembly ofí the Province of Manitoba in
Parliament assembled.
fbe fetilion o{ ibe nnáetsijnd oí the!„(íanaáian jTifftage
Jlssociaíion” aná others;hmnMn sbemetb:
THAT.WHEREAS : All just Government derives its power from the consent of the
^overned. '• fí'/!
'AND WHEREAS : Woman is subject to all the laws of the land, being punished for crime,
paying taxes on property. and taking her part in the commercial and economic social structure,
THEREFORE RESOLVED that woman should have the full franchise extended to her on
the same basis as that of man,
WHEREFORE YOUR PETITIONERS HUMBLY PRAY that your Honorable House
may be pleased to pass an Act fully enfranchising all women, whether married, widowed or spinster
(on the same terms as man) and as in duty bound your petitioners will ever pray.
(Promoted by the Icelandic Woman Suffrage Associations of Manitobn)

NAMES OCCUPATIONS ADDRESSES

Ohollir straumar.
Eg heyrði þessi orð notuð f
opinóierri ræðn, og eftir því sem
mér skildist áttu þau að t&kna að
Vestur íslendingar væru undir á-
hrifum óhollra strauma heiman af
fósturjörð peirra ísl. Ræðumaður-
inn tók f>að því miður ekki fram,
& hvaða andlegum svæðum pessir
straumar beittu áhrifum sfnum.
En eg tel vfst að hann hati átt við
hinar andlegu hreyfingar f hinu
kirkjulega lffi Vestur íslendinga.
Hvort að þeir straumar, sem vakið
hafa þá hreyfingu eru komnir fr&
íslandi eða dðrum sttíðum, gerir lft-
inn mismun. Eg tekj því ekki
framhluta m&lsins til meðferðar.
Hitt er aðalj atriðið. Að hverju
leyti eru þessir straumar óhollir
fyrir Vestur-íslendinga
Þegar menn segja að einhver á-
hrif séu óholl, þá meina þeir með
þvf, að p»au áhrif hafi f sér öfl sem
séu veikjandi fyrir einhverja á-
kveðna heild. Það þarf ekki nauð-
synlega að taka til greina, hvort
þessi heild er SJÁLF holl eða ó-
holl, gagnvart Oðrum heildum, þvf
menn hafa fullan rétt til að kalla
þau áhrif óholl sem veikja hana.
Ræðumaður hafði pvf fullan rétt
til, að kaila það óholla strauma
þessar nýju kirkjulegu hreyfingar,
sem auðsjáanlega eru að draga úr
afii hinnar kirkjufélagslegu heild-
ar. Þessir strumar eru að flytja
ný frækorn inn f hina persónulegu
meðvitund einstaklinganna sem
mynda þá heild, og þar sem þessi
frækorn hitta fyrir góðan og hent-
ugan jarðveg þá þroskast þuu og
bera mikinn ávöxt. En þar sem
að sá ávöxtur er ákveðin að vera
dlgresi, sem heildin hefir engan
rnarkað fyrir, og jafnvel ekki heim-
ilisnot.þá er auðsætt að þessi straum
ur er óhollur mjög. Af hans völd-
um rýrist gildi heildarinnar, þvf
öllum þeim ökrum sem þetta ill-
gresi hefir yfihöud, verður heildin
að hafna. En nýjar plöntur hafa
ekkert notagildi fyrir þá heild eins
og áður er sagt.
Það er tíllum kunnugt að þessi
kirkjufélagslega lieild Vestur-Is-
lendinga hafði upphaf eða byrjun,
og margir af stofneadum hennar
eru enn á lffi. Btímuleiðis hefir sú
stofnskrá haft upphaf sem þessi
heild byggir á tilveru sfna. Það
er þvf eðlilegt að það sem hefir
upphaf, hlýtur að breytast og batna
Enda hefir þessi stefnuskrá 1 gegn-
um aldirnar alt af verið að smá
breitast, eftir þvf sem menning
heildarmeðlimanna hefir þroskast.
Og eg tel vlst að á meðan minni
hlutinn var að vinna sig upp f að
verða meiri hluri, þá hafi áhrif
hans ætfð verið kölluð óhollir
straumar. Það mun þvf vera óhætt
að kalla þetta álit ræðumanns,
reynslusannleik. Og ályktun hans
um óholla strauma er þvl eðlileg
og rétt frá rneiri hluta sjónarmiði.
Það er einnig mjög eðlilegt að það
taki nokkuð langan tfma að fá þess-
ar hreifingar viðurkendar, sem
holla strauma af meirihluta þess
fólks, sem talin er að vera hin
kirkjulega félags heild Vestur-ís-
lendinga, sérstaklega þar sem svo
er ástatt að leiðtogarnir kenna og
trúa sjáltír að þeir liafi fundið all-
an sannleikan & hinum andlegu
svæðnm. Þvi þar sem allur sann-
leikurinn er fundin, þar rfkir á því
svæði hvfld, þar er ekkert meira að
starfa og þar er næðissamur svefn
persónuleikans. Eu eg vona að
f þessu umrædda máli, sem skapar
nýjan þrótt til þess að hefja hinar
trúarlegu hugsjónir á Þau stig sem
mannsandinn hetír fundið full-
komnust og gtífugust, og f fullu
samræmi við þá þekkingu sem
fengib er á náttúrunni og öflum
hennar. Eg hetí nú þegar skoðað |
þetta m&lefni frá meirihluta sjón |
armiði en svo vil eg einnig athuga
það ofurlftið frá minnahlutans hlið,
Sérhver maður er persónulega
frjáls, innan þeirra takmarka, að
hann hindri ekki aðra frá þvf að
vera jafnfrjálsa, þetta sama gildir
um félagsheild hvort sem hún er
stór eða lltil. Vinni einhver ein-
staklingur að þvf að útbreiða sfna
persónulegu sannfæringu á ein-
hverju málefni hefir hann fullan
rétt til þess ef málefnið er ekki
þess eðlis að þuð miði til þess að
taka þenna sama rétt frá öðruni.
Af þeBsu leiðir að hinar nýju
kirkjulegu hreyfingar hafa jafnan
útbreiðslurétt eins og það kenn-
ingakerfi sem kirkjufélagið viður-
kennir. (Það gæti þó máski verið
spursm&l um þenna rétt þar sem
kenningar halda fram óeðlilegum
og Ó8Önnum ákvæðum sem hindra
inenn frá frjálsri skoðun og rann-
sókn). Minnihlutinn eða sú heild
sem hefir viðurkent og vinnur fyr-
ir þessa nýju strauma, hefir því
jafnmikinn rétt til þess að kalla
þau áhrif óholla strauma — hvað-
an sem koma — ef að þeir straum-
ar miða til þess að hindra þroskun
hennar. Það er þvf ekkert við
þessa óhollu strauma að athuga frá
sjónarmiði einhverra ákveðinna
heilda, sérhver heild hefir sama
rétt í þvf eíui.
En nú kemur annað spursmál til
sögunnar. Eru þessi umræddu &-
hrif, óhollir straumar f heild heild-
anua eða allra Vestur-íslendinga
sem heildar? Það er þá fyrst að
athuga hvaða öfl og efni þessir
straumar að flytja. Eg lft svo &,
samkvæmt þeirri kynning er eg
hefi haft af þessari nýju kirkjulegu
hreifing, að hún miði 1 þá átt að
vekja hjá fólkinu nýjar og göfugri
hugsanir, auka þekkingu þess.bæði
1 þeim efnum, sem hið gamla trú-
arbragða kerfi byggist á, og stímu
leiðis á ýmsum saunleik, sem vís-
indamenniruir hafa fundið. En
n
fremur að hún miði til þess að
styrkja kærleikssambönd mannann-
a og auka jafnrétti þeirra á öll-
um stigum lífsins. Húu skilur að
kenningar Krists er f samræmi við
hina menningarlegu þroskun mann-
anna og þess vegna tignar hún hann
sem leiðtoga og fyrirmynd.
Ef eg hefi »ú skilið rétt þessa
kirkjulegu hreyfingu þá virðist ó-
hætt að álykta uð þessir straumar
séu ekki óhollir, heldur þvert á
móti mjtíg hollir, af þvf þeir leiða
iun f fslenzka þjóðarlffið hér f landi
heilbrigða menning. Allir vita að
stærð persónuleikans byggist á
þekkingunni, og göfgi hans á kær-
leikanura, eg álft þvf að Ull þau öfl
sem miða til þess að byggja upp
manngildið 1 þessa átt séu hollir
straumar, og sagau mun endurtaka
sig eins og hún hefir áður gert f
þessu efui, að þeirra manna sem
leiddu þessa strauma inn f þjóðlff
Vestur-íslendinga, mun hún minn-
ast með aðd&un fyrir þeirra djarf-
mannlega þrek f stríðinu móti fá-
vitsku og audluusum, úreltum
förmum.
Það er vissuleya kominn tfmi til
þess fyrir Vestur-íslendinga, og alt
aunað mentað fólk, að skoða m&l-
efni mannanna f gegnum sfna per-
sónulegu dómgreind, en ekki f
gegnum lög og reglur sem flokks
foringjarnir skapa fyrir fjtíldann.
Og þessvegna býst eg við að marg-
ir fari að athuga með óhlutdrægri
yflrvegun, hvaða áhrif þessi um-
ræddu straumar muni hafa & hina
menningarlegu þroskun íslendinga
f þessu landi.
Þess er getið f einni menningar-
stígu heimsins, að maður nokkur
sem vann að þvl að brjóta á bak
nýja andlega stranma, hafi heyrt
rfidd sem ávarpaði hann á þessa
leið: ”Þvf ofsækir þú mig? það
verður erfitt fyrir þig að spyrna á
móti broddunum.“ Það væri mjög
hyggilegt fyrir mótsöðumenn hinna
nýju strauma, að taka þessa spurn-
íngu upp að nýju leggja hana fyrir
sig sjáifa, og svara henni, ekki sem
flokksspursmáli heldur sem al-
mennu menningar spursmáli hins
íslenzka þjóðflokks.
Heill sé þér landi þú lifir nú þar
sem liðveklið heimsfræga ávegsti liar
svo mislita meinlega og góða
og hér ertu sestur á sólfagra strönd
f sjálfsmensku tilraun á Kyrrahafsrönd
þar frauimtíð þú biiginu munt bjóða.
Því hafið þig vekur með Þórdunur þær
við þrumundi brimöldur karlmenskan grær
f mannraunum mátturinn skapast.
og fjöllin að baki þau benda þór h&tt,
sú bending hún þfðir að treysta & þinn mátt,
það eitt sem að ekki má tapast.
Það kom mér f huga þá fluttuð þið fyrst
að Fjallkonan hefði ekki btírnin sfn mist
hún ætti þau eins fyrir vestan
og þessvegna htíldum við hátíð 1 dag
og hlustum & ræður og fslenzkun brag
það enn gleður f jtílda vom flestan.
Eg er ekki hrifinn af alþjóða graut
sem iðar um gtítur og rykuga braut
með litið af vakandi viti
og hinir sem eiga að halda þvl við
að háttvirtum nútfmans menningar sið
þeir stirðna 1 ánauð og striti.
Eg hélt ekki nð lundernið stórgert en stilt
það stikki út f sollinn og dansaði vilt
svo mistum við manndóminn ungan
eg vonað það hefi og vona það enn
að vaxi upp kynsælir atgerfis menn
og ttíluð sé íslenzka tungan.
Og við sem að ktíllum oss íslenzka enn
eg óska að þið heyrið það konur og menn
að hvar sem vér landnftmsins leitum
þft vinnum með hreinlindi umbótuin að
þvf enn þá er f&ment um málefni það
til blessunar borgum og sveitum.
Þó synir og dætur [>ar fluzt hafi frft
hvar fegurst skein sólin & ungdómsins brá
um fjarlægð awsr finst ekki að kvarta
þvf hér sknlu styrkjast vor blóðskildu bönd
svo brúum við hafið og samtengjum lönd
sem allir vér elskum af hjarta.
SlOUBÐlTR JÓHANNSSOS.
M. J.
MÉR FINST SVO KALT.
Mér finst ei sagan um 8amverjan,
að sofnuðum kærleiks skara glæðum
A róli lifs finnum ræningjann
er læniross holdsog sólar klæðum.
í brjóst vor hann stingur bitrum
geir
berast vor hljóð um vegu langa.
O, hversu margir eru ei þeir
(skuldir sem að fram hjá ganga.
R. J. Daviðson,
Ilerra Jón Hólm, gullsmdöur að
770 Simcoe St., biöur þess getiö,
aö hann selji löndum sinum gull-
og silíur-muni og gigtarbelti. —
Ðelti þessi eru óbrigöul viö gigt,
ef þeu eru notuö samkvæmt fyrir-
skipunum Jóns. Kosta aö eius
dollar og kvart.
i
iHimwHiPiiðiWiiiBiis
I
I
□□nnnnDncrnnnaDDijnDanonDnnprjDDDr;
WIKNIPEG BUSINESS COLLEGE.
STOFNSETT 1882
Helsti hraðritunar, Stylritanar og verzlunar
skóli í Canada.
Hlaut. 1. Verðlaun á St. Louis Sýninguni íyrir
kenslu aðferö og sýnishorn vinnu.
Dag og nátt skóli
og sérstök tilsögn—Atvinna útveguð hæfum nem-
endum. Tilsögn veitt með pósti, ef óskast.
------- Skriíið oss eða Símið Main 45 -
WINNIPEQ BUSINESS COLLEGE.
[g HOK.VI HOKTAOK AVB. OQ FORT ST. Wl.NNIPBO, MANITOBA
lftgfiiiMnHiiaiwiBrKM>dKiKiKfKiK7iiMiiHiiafg"l«l«W»iKrKiKr»iaiMiin»TKfkiKiwfMiiri«T?i
406 SÖGUSAFN HEIMSKRINGI.U
“Já, en hann hætti viö þaö, hvers vegna veit ég
ekki. Kofi móöir þinnar stendur ermþá.”
“Hamingjan góöa! Er það svo ?í” sagöi Morits
viknatKli. “Hver á þar hoimi.1 i núna?”
“Enginm. Hann er lengi búin:i aö vera í eyöi,
en þaö er nýlega búiö aö bvggja husmannshústaö
spölkom frá kofanum, sem nú er oröinn mjög hrör-
aftur,” sagði Morits. “Knglnn má fylgja mc-r, ég
legur.”
“U, ég verð aö fara og sjá hann, ég ]>ekki hann
vil vera einn.”
Og han/n fór.
Sérhvert tré, sérhver nmnur, sem hann sá á þess-
ari göngu sinni, var honum kunnur frá æskuárunum.
Kndurmininingarnar hvísluöu í laufinu, sem kvöldgol-
an suðaöd í, og bnostu viö honum frá bláu bárunum
sem blikuöu i sólargenslunum. Tréð, sem hann sat
hjá þegar hann var aö lesa Semiramis, rnylnan fyrir
neöan, sam var ,fherri búin að deyða hann meö hjólum
siinum, brúin, sem Isafeella datt ívt af; alt þetta sveif
fyniir hugskotssjónum hans, og kom screngjum endur-
minningarinnar til að titra.
t þungum hugsunum hélt,Morits áfram uns hann
kom að götunni sern 14 heim aö kofa móöur hans.
Hamn sá gráu veggina i gegnum skóiginn. Titrandi
ai geöshræringu náJgaöist hann þenna yfirgeína og
hröriega kofa.
Dyraar voru opnar, gluggann var búifi aö taka
burt, svo viiwlurinn haíöi frjálsan aðgíLug.
Aköf itilfinning greip hítnn þegar hann gekk inn í
koíattn, þa<r st(m hainn iliafði; svo ofltl setáö viff hliö
hinnar blíndu móöur sinnar, og blandað saman sínum
tárnm og hennar, setn elskaöi hann heitar en nok-kur
móöir hefur elskaö.
í kofanum var aö eins eitt herbergi og það var
tómt, reykháfurimi haiöi aö mestu leiti verið tekinn
FORI>AGALEIKURlNN 407
burt, og kalkið var hruniið úr veggjunum. Gamall
ormetinn stóll á þremur fótum. var það eina sem þar
sást. Menn höíðu ekki álitiö það ómaksins vert að
flytja liann.
Morits þekti híinin. Stóllinn var gamall kunn-
'ngj> hans sem talaði á máli errdurminmingaima um
fyrverandi eiganada sinn. llann haföi staöiö þarna
frá þeim, tíma aö hanm og móöir han« bjuggu í kofan-
um. Morits gekk að stólnum og kysti hanin grát-
andi, þar sem hún hafði svo oít setið með hendur
hans í kjöltu sinnd.
þegar hann skoöaöi hann nánar, sá hann aö A
og S var skorið í stólinn og neðan undir þeim stöfum
vorit M og S, hringur var utan um bæöi fangamöik-
in, sem átti að tákna krans; þetta voru hans h-anda-
verk.
Hann settist nú 4 levfar reykháfsins og féll í djúp-
ar hugsanir.
“þarníL stóð rúmið hennar,” sagöi hann við
sjálían sig, “hérna stófi dragkistan hennar, og á hen-
ni geymdi hún menjagripina eftir föfiur minn, sem hún
ávalt syrgdi. Hérna var satimaboröifi hennar, sem
hún. sat v.iö á því augna.hliki sem hún misti sjónina.”
“Unaðssæli sktiggd,'’ bœtti hann viö. Án efa
svíftir þú í kringttm son þdnn á þessu augnabliki. ó-
sýnilegar hver annari mætast sálir okkar á landa-
merkjum tímans og eilífðarinnar. þú kemst ekki
lengra niðttr, og ég kemst ekki lengra upp. þess
vegna mæ-tumst við á landaimærunum.”
‘•‘Kœrl«kurinn er þolinmóöur, segir Páll. Tlann
þoJir alt, líönr alt. Hve fagurlega sannaöir þú ekki
þessi orö, bæði sem kona og móðir.”
“Lif þitt var kvalalíf, en trúarstvrkleika þinn
séndi.r þú meö því aö biöja íyrir moröingja ^ínum á
dauöastundinni. ”
408 SÖGUSAFN HEIMSKRINGLU
"ög ég, sem hefi djrfst aö hata, flytja bölbæmir og
mögla.”
“En þökk sé emdurminningunni tim þig, móöir.
Haitur mitt hefir breyzt í ást, bölbænirnar í blessun
og möglið í auðmj'kt.”
“Hinn myrkri efi minn—friöþjófur æsku minnar og
fyrstu ungldngsáranna—hvarf,viö endurminninguna um
dauöa' þitin, við hugsunina um þaö sem þú varzt aö
líða og fyrirgafst meö tilstyrk trúar þinnar. Og
þegar þessi efi kviknar hjá mér á þungjyndisstundum
minum, þegar endtirminningarnar urn eyðilagöar hug-
sjónir og. rangintli, sem ég hefi oröiö fyrir, vekja hjá
méc geöbeiskju, þarf 4g ekki annað en aö hugsa uni
þig móðir mín, til að hrekja þessa óvini í burtu.’
Morits þagnaöi og stóö tipp. Leit enn einu sin-
ni yfir þetta tóma heirhergi, aöktu veggina og svarta
loftiö, gekk svo í hægðum sinum burt frá þessttin
endurmdniningarríka stað.
Hugsanaskyldleiki.
Morits hélt nti áfram göngu sinni eftir þjóöyeg-
imim. þegar hann kom aö trjágöngunurn, sneri
hann in.n í þau til vinstri handar og stefndi heirn afi
IJljudal, fallega höföingasetrinu, sem sást í gegntim
skóginin. Hann mætti engtim mantvi í þessum skug-
garíktt göngum, en þegar hann kom heim undir hús-
iö lnitti hann gamlan mann með vatnskönnu t hcnd-
inni.
“Heyrött maðttr miun,-’ sagöi Morits, “ert Jiú
garðvrkjumaðiir hjerna?”
“það á að heita svo, herra minn.”
“þo,ð er gott. Eg veit aö höfðlngafólkiö er ekki
heima, og spyr þessvegna þig aö því, hvort þú vilj'r
FORLAGALEIKURIKM 409
lo£a mér aö skoöa alddngaxöinn og skemtigarðinn ?”'
“Velkomiö, enda þótt óg hafi ekki tima til að
fylgýi' þér »úna. GerÖu svo vel aö ganga í gegnum
þettai giröingarhlið, hinumegin við þaö er aldingarö-
urinn, en íyrst þarf. ég aö vita nafn þitt, herru minh 't
Kg er vanur að skrifa hjá mér nöfn allra þeirra man-
na setn komaj til rtö skoða Liljudal." \
Morits sagði honum naín sitt.
Garöyrkjumaöurinn fór og Morits gekk inn í
aldiiiigairöinn.
Aö lýsa þessum fagra og skrautlega jurtagarfii er
ofætlun fvrir okkur. Aft var eins töfr.indi eins og
tnaöur hugsar sér aldingaröa Harun al Raschids t
þúsund og einni nótt. Hið skrautlega og skáldlega
skil'tist á, hinu listaríka var raöa'ö innan um hiö
náttúrlega. Hér sá maöur fagra.n og, ilmandi bió:i a-
reit, þarna kínverskt musteri; hér er Veiius ásamt
þokkagyiöjunum, húin tál úr marmana, viö stóran og
fagran gosbrunn, þarnia er lækur sem reiwvur a niil.i
klettasta'lla skrýdda grænum mosa, tilbúið af mamu-
höndum. — í fám orðum sagt: Alt var, svo maöur
segi eins og María, guðdómlegt.
•þiegar morits var húinn að skoöa öll furöuverkin
í aldiinigaröinmn, gekk hann í gegnum lítitS hliö inn í
skemtigar öinn.
Ivin hlið hans náði að Wenern, og hann var enn
fegurrá og fullkomnari en aldingaröurinn. Flest voru
edkmrtrén, en iunan urn þau hér og hvar birki og ulm-
tré. Skjemtigaröurinn var afarstór og í gegnum hann
ranin á, út frá henni voru grafnir skuröir í allar átt-
ir, sem mynduðu marga smáhólma, og voru þeir
settir^ sumband sin á milli og við garöinn mefi eink-
a,r snotrum brúm. Á hólmunum voru víöa stein-
hvelfingar, sem hvorki sólskin eöa regu komst inn í.
Morits var lengi að skoöa þenna fagra skóg, sem
hann áleit vera eins konar Eden, og var farinn aö