Heimskringla - 26.01.1911, Blaðsíða 2

* WINNTPBG, 26. JAN. 1911,
BBIMSK&IHCCA
Heimskringla
Pabllshod srerr Tboreday by The
8«imskrá|la Níwí 4 Pnblisbiag Co. Ltd
Verö bUðaiofl I Canada of tíandar
) om árW (tjrir fram boraaft^.
Boot %il IslaDda 12.U) (fjnr fra
bUöeii * ' •
bo*f*6 aí kaupeodum i
eiiu hérfl.50.)
B. L. BALDWINSON
Bditor k Manafer
Office:
729 Sherbrooke Stroei, Wumipef
BOX 308 3. Taleimi QarTy 41 10.
Stórgjöftilir auðkýfingar
Hvað sem annars má segja um
þá Roctefellcr og Cametgie, þá
jjetnr enginn af þeim boriÖ, aö
stórgjöfulir hafa þeir verið nm
dahgarui. það hefir veriö barátta
milli þeirra hvor gæti gefið meira
því þegar annar hefir gyefið stór-
upphæð, hefir hinn að jaínaði gef-
ið aðra stærri, og svo loll af
*olli.
Ég býst við að deyja fátæknr,
hefir Camegie margoft sagt. Eng-
urn skal gefa medra en ég, hefir
RockefeUer oftar en einu sinni lát-
ið sér um munn fara.
Olínkongurinn John D. Rocke-
telier, er talinn ríkasti maðtir
keimsins. öjálfur veit hann ekki
n»eð vissu, hversn ríkur hann er,
en frá 500 til 700 milíónum dollars
ern auöæfi hans talin. Ef honum
•nönast að liía í 15 eða 20 ár enn,
og hann gefur ekki aíarmákið á
því timabili, leikur á því emginn
efi, að htann verður billíóaveri, —
hdnn fyrsti, sem heimurinn hefir
aégnast.
Andrew Carnegie attur á móti
ar ekki eins ríkur. Auðæfi lians
eru talin að nema frá 300 til 500
milíónum. Hlutir hans í “The
Steel Trust” nema í kringum 300
itiilíónum dollars. Og óliætt má
fullyrða, að ef auöæfi beggja þess-
ara manna væru komin í eitt, þá
»mn<M tróð bilíón dollars vera þar
samau komin,
Ýmsar gjafir í Evrópu 2,500,000
Ýmsar gjatír í Bandar. 18,000,000
Alls ... $189,800,000
GJAEIR
JOIIN D. ROCKEFELLERS
llentasj jöurinn ..... $53,000,000
Cbicago háskólinu ..... 25,309,000
Institute of Medical
Research .............. 8,240,000
Rush læknaskólinin ...... 0,000,000
Baptista kirkjur........ 3,362,000
Triíboð innamlands ..... '2,300,000
Trúboð utanlands ....... ‘2,000.000
Y.M.C.A.................. 3,500,090
Bamard College .......... 1,375,000
Yale háskólinn .......... 1,300,009
Harvard háskóliim ....... 1,000,000
Mentasjóður Suöurríkj. 1,000,000
Union Theological Sem-
inary ................ 1,000,000
í fræðslusjóö Baptista 1,000,000
Til útrýminigar á
Hookworm ............. 1,000,000
Smærri skóla í Banadar.23,000,000
Til Claveland borgar 3,000,000
Til spítabi og læknaskóla 15,000,000
kjppeldisstofaauir ...... 2,000,000
Ýrnsar gjafir .......... 20,000,000
AUs ..... $174,411,000
Allar þessar <rjafir frá þeim báö-
um eru ekki peningagjafir, heldur
verðbréf eða hlutir í jámbrautum,
stál og olíu félögum, en sem vit-
anlega eru eins góðir, ef ekki betri
cn gull.
J>eim svipar að mörgu saman,
Rockefeller og Carnegie. jxúr eru
næstum þvi jaiualdra, Carnegie tr
j 73, en Rockefellcr 71. Báðir byrj-
[ uðu blásnauðir, og báðir urðu mil-
j íónerar áður en þeir voru 35 ára.
AUir vita, að Rockefeller græddi
auð sinn á steinolíu og Carnegie á
j stáli. Báðir hafa gefið stórfé til
ættborga. sinna, Pittsburg og
: Cleveland, og báöir búa þeir nú í
j New York. Áður fyrri voru þeir
j góðir kunningjar, en nú á seinni
árum haía þeir ekki séð hvor ann-
an. Engin óvild er sttmt talin á
milli þeirra, og þeir hæla hvor
öörum í viöræöum, þegar gjafir
þeirra er umræðuefnið. En sam-
kepninni í því aö geía mtst og
verða tfstur á blaði, þegar dauð-
jinn kaUar, benni mun,u þeir hfllda
J>að var árið 1881, að Rockefdl- , áfram til hinuar hitistu stundar.
jtr og Carnegie byrjuðu að geía í Og þegar erföítskrá þeirra verður
^stórum stíl, og síðan hefir gjafa- opnuð, mun p-óður skerfur af auði
.lamkepnin verið við liði. Á þessu , þedrra verða ámafnaður til almenn-
tímabili hefir Carttegie gefið $189,- ings heilla.
Melsted, sem hefir fengið viUandi
greinar birtar í Berlingske Tidtsnde
Honum er að likindum gramt í
geði vegna. þess, aö styrkveitingin
til íslandssögu hans hefir nú aö
lokum veriö afmúð af fjárlögun-
um.
“ En álítið þér, að entuþá sé
meiri hluti á alþingi því fylgjandi,
að sambandið við Dantnörku verði
persónu-samband (Pexsonal Uni-
iom ) ?
það er þangað, sern við stefn-
um. En úr því hin danska stjórn
hefir látið samþykt síðasta alþing-
is ósvaraða og ekki komið fram
með neitt miðlunrartdlboð, er það
irún skoðun, að málið hvílist um
hríð. Ivg held ekká, að J>ví verði
hreyft á næsta þingi. Rej-ndar
gtæti samkomulag komist á, ef til-
slökun írá Dana hálfu í áttirua til
persónu-sambands kæmi fram ; en
siem sagt, efns og nú standa sakir,
er bezt að málið hvíli í þagnar-
gildi þar til betur blæsj
“Hafið jær mörg ný lagafrttm-
vörp heim með yður í kistttnni ?
‘‘Tuttugu og fjögur.
Ilver eru þýðingarmest ?i
Fyrir utan íjárlögin og þýðingu
á norsku sjávarlögunum, er frum-
varp til Lt/ga um að koma á fót
þráðlausu skeytasam'txindi milli
Reykjavíkur og Vestmannjteyja,
og sem einnig- á að geta haft sam-
band við skipin á sjónum og á
)>anu hátt aukið notkun símans.—
Marconi félap- eitt í Bryssel á að
byiggja þráðlausu stöðina, sem að | skerða.
e'ns á að kosta 40,000 kr. Enn-
fremur er lagafrumvarp um
fræðslu barna, þar sem meðal ann-
ars heimiliskensla er itutleidd. Og
j frumvarp um eiða og samvizktt-
j yfirlýsingu, sem gengur út á það,
laö þcir, sem eru utan trúarflokka,
I viðhafia samvizku yfírlýsirqgjp í stað
j eiðstafs. Svo er frumvarp, sem á-
j kveðtir, að þeir, sem ekki tilhej’ra
þjóðkirkjunni, skulu vera lausir við
j að greiða til prests og kirkju, en
í greiði samsvarandi upphæð til
I kienslumála stjórn-arinnar. Sömu-
j leið’s eru lagafrumvörp um erfða-
í ska tt, eldskatt og ýmsar breyting-
i ar á toll-lögunum, sem munu auka ,
jtekjur landssjóðs 135,000 krónur ’llIn haía hugsað.
haia ráðist á Nansen fyrir þessar j liðna^ Edn sterkasta taugin í trú-
skoðantr hans,
bardagi háður
ingasögurnar séu sögulega sannar
eða ekki, — eða að mir,sta kosti,
hvað fundi Vínlands viðkemur.
Einn hinna fyrstu tii að mót
mæla Dr. Nansen var prófessor
Finnur Jónsson í K auptnarutohöf 11.
Réðist hann með lærdóm miklum
og sögulegtim sönaunargögnum á
Nan.sen og tætti í sundttr kenuins;-
ar hans, svo að flestra vitrsi
manna dómi ekki var bti! brú eft
ir í kenningum Nansens.
Ednnig tóku háskolakennararit>
í Kristíaníu drjúgun J, átt í þess-
ari deiltt. Voru stttnir með Nansen,
en floiri með Finni. \7ar fjölmenn tr
fundttr haldimt í borgtnni og börð-
ust báðir fiokkar harðlega fyrir
skoðunum sínum. Af piófessortttn
J>eim, sem fvrirlestra héldu v'ð
Jætta tækifæri, var prófessur
og nú er grimdar- 1 arbrögðunum og hið fegursta væri
um, hvort íslend- lotnmgin.
1 kveld kvaðst ræðum. aetla að
tala nokkur orð um tvö kirkju-
Jútvg, sem haldin voru órið sem
leið, og sem honum virtust sýna
mjög greinilega trúmálasteinu nú-
tiöarinnar. Annað þingið kom
saman i Edinborg á Skotlandi, og
var trúboðsJxLng. Eins og kunnugt
>"æri, stœðu }>eir, er að trúboöi
störfuðu, framarlega í rétt-trún-
aðarfylkingunni. A Jx-ssu þingi
sátu fulltrúar frá flest-öllum
kirkjudedldum í hinum enska
hedmi, — biskupar frá ensku kirkj-
unni, sení telja mætti íorkólfa rétt-
trúnaðarins, og aðrir úr sömu
kirkjtmni, seftt fjarst standa rétí-
trúnaðinum. því í ensku kirkjtmni
kennir margra grasa. Fundaæefnið
var : Máleíni trúboðsins. Undir-
'búrtiii'gitr hoiði verið framúrskar-
prófessorarnir Geelmeyden, Ingvar
Nielsen og Alexander Bttgge, há-
! skólakennari í norrættu, vörðtt sö^
tirn tr og töldu þær t fylsta máta
j áreiðanlegar, og enga ástæðu til
að efa, að Leifur hepni hafi fundið
Vínland.
Ifvernig þessi þræta fer, er óséð
enn
ar Dr. Nansens veröi rækilega
I hraktar og léttvægar fundnax.
kom santaíi voru nefndarskýrslur
lagðar fram, og fundargerðir ttrðu
8 bindi. JMngið vann að samkomu-
lagi milli hinna ýmsu kirkjudeilda
í trúboðsmálinu. það var orðið
mönnum ljóst, að J>að var stór-
kestlegur hnekkir fyrir útbreáðslu
kristfcdómsins, að kristim kirkja
var í molum, •— í andstœöum
. , flokkum, meÖ ósamrvmanleígum
- t'"r VOn!ndl e^að k!”TK: FuSfræðikerfum. Mikið til þess
j vinnandi, að geta komið Jæim um-
; bótum á, að hægt yrði oð segja
Við erttm frægastir íyrir sögttr heiðingjtinum, að einn rauðtir þráö
vorar, og gildi Jæirra má ekki ur gengi í gegn um alla kristnina,
— trúin á frelsarann. Og þingiö
revndi að koituust fyrir, hvað væri
það minsta, sem krefjasit mætti til
samkomnlags. Og Jyinglð kom sér
saman tmt, að }>að væri trúin á
i frelsarann. J>að var ekkert hik,
j enginn efi, engin rödd á móti. —
i Snmum þótti of lítið heimtað, —
! fulltrúum rétt-trúiiiaðarins, en
í þeirra- gætti ekki svo mjög.
Jietta þing yar mjög merkilegt.
það er sláandi vottur um það, að
i steftiíin er í emingaráttina. Mynd
, reis í huga Jxirra, að mannkyniö
I ætti að' veröa eitt, trúargreining-
; ar að hverfa, og barnsleg trúar-
Menningarfélagsfundur
j var haldinn J>riðjudagskveldið 10.
jþ.m. í Únitarakirkjuiuii. Á }>eim
jéundi flutti séra Friðrik J. Berg-
i mann erindi um “Hreyfingar í
i hugsan tnanma um trúarbrögðin
j nú á timum”.
Ræðum. bað afsökttnar á því,
að hann kæmi ekki itieð nokkitr
jplögg, engan ritaðan fyrirlestur.
[ Erirtdið yrði J>ess vegna ekkd eins
skipulégt og áheyrilegt og æski-
I legt væri. En nokkuð kvaðst hann ! játning allra á frelsaratm að korna
800,000, en Rockeíeller $174,411,000
og er hattn því 15 milíónum doll-
ars læ.gri en Cttrnegie eins og sakir
standa nú. — Eu }>að breytist
!1im árið. þar af toll-lagabreytingin
lein eykur landssjóöstekjumar ttm
103,000 krónur. — þetta eru hin
j hel/.tu lagafrumvörp, sem verða
lögð fyrir alþingi, en þau cru lika
j nlóg verkefnj í þessa tvo eða þrjá
En líkurnar ertt til, að Rockefell
er berí sigur af hólmi í þessari j mánuöi, sem þingiö stendur yfir,—
samkepni, þó hann sé dálítiö á j Aljnngiö kemur saman 5.( ?) febr-
, eftir núna. Hann er Jieirra rikast- úar, og veröttr aö öllum likindum
braölega. Oliul ongurinn er vnss að j ur OR ætti að ríða baggamun- j slitið fyrri en síöasta þingi, eÖa i
tnn. En ef Carnegte endiloga vtll aprílrnánaðar lok.
uppfylta að deyja
gefa tugi milíóna næsta sinn, og
þar meö ná yfirhöndinni, og enn
sem komið er hefir enginn í heim-
inum levkdð J>aö eftir olíukongin- j
um, að gefa 53 milíónir dollars í i
einu, eins og hann gerði, J>egar I
hann stofnaði M'entasjóð sinn
(General Education Fund).
Carnegie hefir að visu gefið 52
milíónir til bókasafna, en Jxið
gerði hann í smáum skömtum. —
Stærsta upphæðin, sem hann .hefir
gefið í eintt, voru 16 mikiónir til
“Caruegiiö Institute” í IHttsburg,
og 10 milíótiirtiar, seirt hann gaf t
“Friðarsjóðinn” uýverið.
En gjöíum beggja Jiessara auð-
manna er að mörgu levti varið á
líkan liátt. Báðir vilja J>eir auka
Bbentun, þó mismunandi fari }>eir
að. Carnegie ltefir betri trú á
bókasöfnum, en á Mentasjóð
Rockefellers, og Rockefelier áJítur
happasælla, að útberiða guðsorð,
en stofna Friðarsjóð. En skóla
eru }>eir sammála um að styrkja,
enda hafa hvorutvoggja gefið ó-
spart til Jyeirra. MeÖal annars á
Chicago háskólinn mest tilveru
sina stórgjiifum Rockeíellers að
þakka.
Viö hirtum hér með lista yfir
gjafir þcssara auðkýfinga, svo al-
menningi gefist sem bezt kostur á
að sjá, hvernig J>eim hefir verið
varið. —
j íá þá ósk si:ia
fátækur, þá er ekki útséð um
n;ma lionum. takist að ná tak-
niarkinu — að geta mest.
Báðir þes-sir tnenn hafa veriö of-
I sóttir og skítmmaðir, og það ekki
i að ástæöulausu, sérstaklega olíu-
j kongurinn, en báðir hafa með gjöf-
| ttm sínutn revnt að bæta fyrir
i svndir sínar. Og Jægar }>eir eru
fallnir frá, ínuntt gjafir þeirra
i veröa þyngri á metunum en af-
! brotin.
Jjetta væri í fvrsta sfnn, er hann
kæmi fram á Mennitvgarfélagsíundi
og liklega heíðu ýmsir furðað sig
á því, að sjá hann auglýstan með
erindi á þessum staö, því á liðinni
tíð hefði hau.il verið misskiliun at
ýtnsum góðum mieðlimum Jx\ssa
félags. Ivins og marga ræki minni
til, heíöi Menningarfélagiö fæöst í
Noröur Dakota, á þeim stöövum,
sem hann var þá þjónandi prsettir
“Og hvenær sjáum viö yður aft-
j ur hér í Kaupmaninahöfn ?
“í maí eða iúní, ef mótstöðu-
j menn mínir hafa ekki gert út af
j við mig áður, bætir ráðherrattn
Ihlæjandi við”.
Fann Leiíur heppni
Ameríku?
Samtal við íslands
ráðherra.
í danska blaðintt Politiken 5. þ.
m. skýrir enit af fréttariturum
þess frá heimsókn sinni
Jónssonar íslandsráöherra, á
Jpað hefir til J>essa verið almeut
j álitið, að I-Bífur Kiriksson liepii!
! hafi fundið Ameríku, eða setn J>a
. var kallað VínLutd, ári?> 1000 e.K.
islenddnigasögurnar hafa fiætt okk
ur }>ar um, og engum htfir dottið
I til hugar aö eíast um, að }>að sem
í staöinn.
I iTitt þingið, sem hann yíldi
minnast á, var miklu stœrra og
I víðar sótt. J>að var alþjó&aiþing
írjáislyndrar kristni, sem haldið
| vár í Berlin í sumar sem ledð, og
, er fimta í roðintii af þedin þingum.
I Únítarar gengjust fyrir því, að
j kalla þessi þing. Fyrsta alþjóða-
trúmálaþing var haldið í Chicago
! árið setn Columbiska heimssýning-
j in var þar haldin. Mættu á því
íslenzkur kirkjufélagsskapur þá að fulltrúar frá hinum mörgtt deilT-
byrja. Flestum væri J>aö kunmugt, um kristninnar, og einndg frá hiu-
aö sér hefði ekki komið saman við j ttm austtirlen/.ku trúllokkutn. Saga
Menninigarfélagið þá. Sér heföi þessa fundar var gefin út í stóru
fundist, aö trúræknin vera aðítl- ; fcdndi. Yfirleitt voru rétt-trúnaðar-
atriðiö, sem hinn kirkjttlegi íéiaigs- 1 menu ekki ánæ.gðir tneð gcrðir
1 skapur þyrfti að efla og leggja ; Jx-ssa þings. J»egar Únítarar stofn-
rækt við, án hennar væri ekkcrt uöu til alþjóðaþings frjálslyndrar
ætlunarverk fyrir söfnuð. Menn- krislni, drógtt J>t'ir úr nafndnu alt,
ingarfélagið hefði stefnt í gagn- ' er benti á únátariskan uppruna, til
I stæða átt. í byrjuninni hefði verið j sítmkotnulags. Aðalatriðið var, að
I talsverÖur ærsla 1>lær á félaginu, j fá s. in flesta til að taka J>átt í
i og hefði hann spilt því. Kkki sagð- j Jieim. — ]>etta 5. þing, er haldið
ist hann samt vilja fclla þungan var í Berlin, var hið lang-merki-
dóm á félagiö meö }>essu. Andann, llegasta. () 11 trúarbrogð heimsins
' setn ríkti þá í Menningarfél. iruetti |höfðu þar fulltrúa. Fæst var þar
tákna með einu orði — Ingersoll. j af rétt-trúnaöarinönnum, en nokkr
J>aÖ beíði verið talsverður Inger- ir þó, t.d. Lasson, strang rétt-trú-
j soll blær á því á þeim dt>gum. Sá jaður prestur. Margir voru þar
maður var þá á lífi, en síðan dá- j Ú'nítarar, en }>ó hverfandi í se.uian-
j'inn. Um J>ann ntann vildi hann bttröi við aðra. , Ednnig voru J>ar
' ckkert netna gott segja, en hann j samankomnir allir helztu forkólfar
vafitut misskilningi, og boitti j nvju gtiðfræðdnnar á þvzkalandi.
1 stoíu hans í Kaupmannahöfn, og 1 ir “ °K með réttu - yfir því, j bdbliuna hlægilega. Og Mentmngar
GJAFIR ANDREWS CARNEGIE. j
j samtali því, er á milli }>eirra fór.
j;— Með Jjví að samtalið, ef rétt er
hermt, er all-m.erkilegt, birtum vér
það hér í íslenzkri þýðingu. —
“ Ráðherra íslands, herra Björn
Jónsson, hélt héðaa í dag heim á
leið, yfir Holland og Ixmdon til
Leith, Jxtr sem hann svo stígur á
skipsfjöl og lendir í Reykjavík 16.
janúar.
i þeim stæði um Vínlandsfund
til Biörns vær* ^kki fyUUega áreiðaiUegt.— j var vafinn misskilnittgi, og beitti | nvju
skrif- 1 Viö íslendingar höfum verið stolt- sínum mikln hæileikum til að gera ; þingið ltafði fjarska mikil áhrif a
, - - •’ ■’ ~ - ”—* , hugi manna. Fyrirlestrar voru
j haldnir af mönnum meö mjög 6-
líktim skoðunum. Samt virtust
hugir rnanua mæta st á einum
I punkti, nefndl. þessttm : Að í' trú-
! arsögu mannantia væri ckki hægt
j að benda á fullkomniari opiniberun
en þá, er Jesús Kristur hefði flutt
heiminnm, eða sem fullttægði bet-
ttr trúarþrá og frdsisþörf manns-
! Ins.
Hinn frægi gttðfraeÖingttr og kenn
$52,000,000
15,000,000
IBókasöfn .....' ...
Styrktarsjóðir ...
Carnegie Institute,
Pittsburg .......
Carnegie Institute
Washington ......
Friðarsjóðtirinn ...... 10,000,000
Skozkir háskólar ..... 10,000,000
Hetjusjóðurinn .......... 5,000,000
Verkatnenn Carnegie stál-
félagsins .........
Dunfermline sjóðurinn
Friðarhöllin í Ifaag ...
Fjöllistaskólinn í Pittsb.
Samfélög vélfræðinga
fBureau of American
Republics ..........
Ýmsir smærri skólar í
Bandaríkjumtm
Caanbria County, Pa....
'Játvarðar sjúkrahúsið í
London ...... .....
Handiðnamanna samein-
ingin ...........
ÍTil baráttunnar gegn
'Pellagra’ sýkinni ...
að hafa verið fyrstir tU að
! Ameríku, — þó bessi frndttr
j enga þýðingu netna heiti.rinn fyrir
hina íslenzku þjóð. fcn «o
'með öllu sviftir þeitn lteiðri liggur
I n ú fyrir dyrum.
Svo er mál með vexti. að hinn
j írægi norðurfari Dr. Fri&þjófttr
j Nansen ltefir fyrir skörrmu komið
j fram tneð þá staðhæfin^u, að Leif-
| ur hinn ltepui hafi aldtti fttndið
| Vínland < sagan um þan/> fttnd sé
að eins mututmæli eitt. sem hafi
16,000,000
22,000,000
5,000,000
5,000,000
1,750,000
2,000,000
1,300,000
750,000
j við engin rök að stvðjfast. Telttr
j ltann líklegast, að þeir, sun ritttðu
| •' Stuttu fyrir burtför hans haíðt i
! ég tækifæri að heimsækja hann á j
i skrifstofu hans í Prívat-banka!
bMggingtinni. Iíáðherrann var þá
fcröbúinn. j í slendiitigasögitr þær, sem um fund
“ það er raunar regla mín, að I Vínlands fjalla, hafi ltevrt þau
segja fréttariturum ekkert, sagðd j mttnnmœli, sem þá voru á sveimi,
hinn fyrverandi ritstjóri og brosti. j um “land mikið í vesturátt”, og
j filöðin hérna misskilja eða rang- j haíi svo fléttað }>tssi munnmæli,
jfæra að jafnaði viðræöur, en með j þegar þeir skráðu sögurnar, inn ; þykja
' því aö ég vei't að J>ér eruö kunnur j með öðrum sögulegttm tiðbtirðttm, | öu
j íslenzkum málefnum, geri ég fús- löndum sínum á sögucldinni til
j lega undantekningu frá reglttnni, jheiðurs.
hvað yðnr snertir. Sem na'rri má geta, rýrir þessi
kenning ákaflega mikið sönnunar- j Nú er alt þetta liorfið, og nú
“ Viljið þér þá svara mér: Hver
er sannleikurinn um aðskilnaÖar-
flokkinn ?
“ Aö hann þýöir lítið eða ekk-
ert. Að menn hér í Höfn halda
annað, kemur af því, að samvizku-
lausir sögumenn hafa skýrt blöð-
tinum rængt frá.
Islenzkir sögumenn?
" Já, Islendingar t>æði heima og
1,000,000 | hér ; svo sem cand. mag. Bogi
20,000,000
600,000
500,000
400,000
ftnna ! fél. leið vegna [>ess Jxið fetaði 1
hefðt fótspor hans. Misskilningurinn lá
í í J>essu, að Jxtð er engin ástæða til
; að gera gys að gömlu riti, heldur
j hefði átt að hella glensi og draga
I dár að mdsskilningi nianna á rit-
inu. 1 því ljósi skil ég Ingexsoll nú
og fyrirgef og met það, sem hann
sagði.
Biblítt rannsóknir vorra dagva og
alt það hugsana-starf þessttm
gömlu ritttm viðvíkjandi, setn unn-
j ið hefir verið, gerir árásir af þessu
tagi á Jtessi gömlu rit alveg ó-
nattðsynlegar. Biblían er sktiiggsjá
af hugsuniim manná um trúbrögð-
in fyr á tímuin.
Eftir vora daga verða vafalaust
ttppi. menn, sem verða okkur
miklu fremri. Myndi okkur ekki
það ósanngjarnti, cf þeir
gys að okkur, og það kann-
ske án þess, að ltafa leitast við
að skilja og setja sig í J>ær kring-
sem vér vorttm háðir ?
Moltke Moe sammála Dr. Nansen audi góöur ; málmu skift í deildir,
itm aö rj'ra gildi ísfendingasag- ,8 að tölu. Mánuði áður en þitigiö
anna og neita fundi Vínlands. En
ari í kirk jttsögu á þýzkalandi, Dr.
Ilarnack, gaf út bók fyrir ]0 ár-
ttm, er hann neftwii : “Meginmál
kristindómsins”. Ilöf. væri einn
hinn sannHfrjálslvndasti og óháö-
j asti guðfræöingiir, Sem ntí væri
1 uppi, og ritið gekk vitanlega ekki
í rétt-trúnaðaráttina. Enda fékk
það afar-harðan dóm á Norðtir-
urlöndtim, op- raunar víðar. Var
sagt ttm það, að J>að væri að
kippa fótuntim undan því bezta i
kristindóminum, o.s.frv. Nú erDt.
Tlarna^- að halda fvrirlestra á
umstæður, sem vér vort.m naoo r J Norðuríöndum, byrjað: í Kaup-
^ ^ tllíl tl Iltíl Ti r»fn í li/icí n.m
gildi íslendinigasaganua, gerir þær
aiar-óáreiðaitlegar, sem áður vorn
taldar næstum óskeikuiar, og er
slíkt illa farið. Og lakast af öllu,
að það skyldi vera rnaður af sama
kynstofni og við erttm, sem J>ess-
ari kenningu heíir varpað fram, —
og stórmerkur maðtir í ofanálag.
En J>essari kenningu Er. Nau-
sens hefir ekki verið tekið }>egj-
andi. Fjöldi merkra vísindamanna
ttm vér hver annan betur, ogMenn-
ingarfél. búið að gera sér grein
fyrir þesstt.
það sem ræðum. hefði fimdist
verða frjálslyndttm kristindómi a&-
allega að íótakefli, væri lotningar-
leysið, — lotningarleysið fyrir því
eldra. þó vér nú værum upplýst-
ari, en kynslóðir liðinrta alda, væri
ósæniflegt að hafa }>ær að skopj.
Vor tilvera og lif ætti rætur í J>ví
mannahöfn í hítsi Grundtvigs. —
Fjöldi áhevrenda sækja erindi hans
og gcra bezta róm að máli hansl
helztu gttðfræðin,gar virðast fagna
komu hans. þessi breyting hefir
orðið á þessum 10 árum síðan
bókin kom Tit. Aðalatriðið, sem
hnnti leggnr áhcr/lit á, er aö menn
skuli gera sér grein fyrir persónu
frelsárans. Maðtir nokkttr að nafni
Arthur Drews, hefir leátast við að
sýna og sanna, að Jesús Kristtir
FRŒMBNN VESTt'R CANADA.
McKENZIE’5
fyrik nnrn
vesikið r k( rf
BRáFSPJALDFLYT
UK UHJK STOKAN
FKŒ I.ŒKLINO.
Bezta,
hreinasta,
úrvals
frœ.
VALIÐ FYRIR
LANO BEZT FYRIR
RŒKTBÐ, FYRIR
BEZTUR (RANOUR Fyrir
Athugið frækassn okkar í
HVBRRI Bt‘Ð.
Biöjiö ætíöum
McKENZIE FRÆ
Kaupiö ekkert annaft. Ef þaupmaöur
ykkar hefir þeö ekki Fendiö pöutun
yöar beiut til
A. E. Mckenzie Co. Ltd.
Brandon, Man Cnlgnry, Alta.
VESTUR CANADA STŒRSTA FRŒHIÍS.
S. K. HALL
Telephone: Carry 3969
Iuperial icaöeiij of fflosic
Ttltphone: Main 7510
hafi aldrei lifað, — sé ekki söguleg
persónai. Jtessa staðhæfing telur
Dr. Ilarnack (sem er sérfræöingttr
í kirkjusögu og stendur J>ar fram-
ar öllum), h.'na mestu fjarstæðu,.
og sem ekki gæti komið frá öörum
en byrjanda (delettant), sem ekki
ræri hinum sögttlegu gögnum
nógu kunnugur. Mertn hljóti, segir
I)r. II., aö viöurkenna kristsmynd
guöspjallanna. því þrátt fyrir
gagnrýni og skynsemi, og þrátt
fyrir mýtsí'.gmr og ósíimrœmi frá-
.s.nirtiaJiiiei í smntim atriðum, er
samt eftir sönn skuggsjá í guð-
spjölltfnum af því, sem fram fór á
Gvðingalandi á dögum Krists, og
sknggsjámyndin sýnir oss, að Jes-
ús hafi gert tilkall til Jtess að
vera — Messías.
— — Ú’nítarar og orthódox-
lúterskir ímuxn eiga .vumiiierkt unr
margt, báöir tilheyra liðinni tíð.
Únitara-trúin er lika að nokkru
leyti grundvölluö á gamalli guö-
fræði og heitnspeii, og báðax hafa
dogmur” að arfi frá liöinni tíð.
En það ent einmitt “dogmttniar”,
sem menn eru nú aö losa sig við.
“Dogrrut” er )>að, að Jiessu eða-
hinu er slegdð föstu utn aldur og
■æfi, J>ví mepi aldred hagga. Rétt-
trúnaðuriim er stórt “dogma”-
kerfi, og meimirnir eru farnir að
losa sig við það. J>eim er farið aÖ
skiljast, aÖ }>eir geta ekki sagt
fyrir : “þetta skal vera saimleikur
ttm aldur o</ æfi”.
Únítarar hafa minna “dogmu’V
kerfi tn aðrir, og eiga skilið hrós
fyrir ]>að. þeir eru frjálslyndir
menn og ltafa lagt mikiö til frjáls-
lyndis hreyfinganna í lteiminum. —
En Jx-ir mega heldur ekki binda
sig við hið liðna. Og sá, sem segir
að einhver hlutur gcti e k k i átt
sér stað, er alt eins “dogmiatdsk-
nr” etns og hinn, sem staðhæfir
játandi setningti. þess vegtta bezt,
að vér allir losttm oss sem mest
við “dogmtimar”. Oig vér erum
að þokast að sameiginlegu mark-
tniöi í ókominni tíö, }>ar settt vér
mætumst allir.
Bezt væri, að vor litla þjóð vœri
eitt, — allir eitt, scm vildu lsggja
rækt við trúna. þá na’ðum vér
•betur tökum á því ætlunarverki,
sem vér ætttun að vinna.
T/angt er síðan óg var staddur í
enskri Únítara-kirkju, stóru og
veglegu musteri. A sta/ni var letr-
uð hin wiítariska trú;irjátning : —
“Fatherliood of God,
Brotherhood of Man,
Iæadership of Jesus
Salvation by Character”.
Og mér finst, þegar ég hugsa um
þaö, að ef lifað væri eftir Jtessari
játningu, þá væri skamt á milli
Úfnitara og annara. Ef ‘leadership
of Jesus” er viðurkent, þá er lítið
sem á milli ber.
Stefna nútíðarimiar er aö leggja:
áherzlu á það sameiiginlega, en
tninst á ágreiningsefnin, sem stnnd
um eru hégóminn einber og ekki
nema til ills að deila um.
(Fræmh. 4 5. bls.).