Heimskringla - 15.06.1911, Blaðsíða 5

HBIMBKKINGCX
WINNIPEG, 15. JÚNÍ 1911.
5. BLS.
Málið skýrist.
Mér fanst Heimskringla vera aS
færa sönnur á það, sem henni var
borið í Lögbergi : “Sjaldan bregð-
ur mær vana sínum”, með að
taka hvern þann óhroða, sem
henni berst, — þegar ég las ó-
þverragreinina, sem neind er
“Burtnumning”, með punktum og
“n” undir. J>ó enginn maður sé
nafngreindur af þeim, sem greinin
fjallar um, þá er ekki um neitt að
villast með að hverjum hún stefn-
ir, og á hyern hátt. Hún á að
vera skrípamynd (Cartoon) af sr.
Friðrikí Bergmann og Tjaldbúðar-
safnaðarmönnum í Winnipeg. Plitt
er jafn auSsætt, þó ekkert manns-
nafn standi undir henni. hvert hún
á ætt sína að rekja. Hún ber öll
einkenni J>orsteins Björnssonar
kandidats, eða þorsteins frá Bæ,
eins og hann var nefndur í Reykja-
vík, svo að ekkert afkvæmi getur
betur til faSernis vísaS. Greinin á
aS vera fyndin. Getur veriS hún
sé þaS aS sumra áliti. þaS er
undir smekk og hugsunarhætti ein-
staklingsins kornið, — en skáldblæ
hefir hún engan. Hitt veröur wöll-
nm aS bera samari um, aS hún er
rituö eSa “innblásin” , þeim til-
gangi, aS ófrægja alla, sem mál-
inu er beint aS, og kasta steini á
götu þeirra á einhvern hátt. En
hvers vegna ? verSur spurt. það
er atriðið, sem ég ætlaSi aS skýra
frá, af því ég þekki nokkuS til
málsins, en sem meirihluta al-
öiennings mun ókunnugt.
þorsteinn Björnsson er guSfræði-
kandídat, útskrifaður fyrir nokkr-
um árum frá prestaskólanum í
Reykjavík. Honunj hafði ekki
lukkast að ná í “brauð” á Islandi,
svo fyrir hálfu öðru ári kom hann
hér vestur í von um aS geta náð
prestsstöðu hjá einhverjum þeirra
safnaða, sem úr kirkjufélaginu
höfðu gengiS og prestlausir voru.
Hann vænti sér trausts og halds
hjá séra FriSrik, og flutti eitt- J
hvað af ræðum fyrir hann í l'jald- J
búðinni í Winnipeg fyrri part vetr- j
arins 1909—10. Seinni part þess
vetrar fór hann suður til Dakota,
°K réðist hjá Gardar-söfnuði, sem
þá var prestlaus, til fjögra mán-
aða tíma, og «vo að þeim tíma
liSnum til seinasta nýárs. JStlunar
verk hans var aS halda uppi guSs- {
þjónustu tvisvar í mánuði, og
fræða börn. Hann vildi ná köllun
frá söfnuSinum og föstu sæti, og
gerði sér von um það, enda sýndi
hann strax í byrjun nokkra hæfi-
leika, sem gátu stutt að því. j
Hann hafði með sér vottorð frá j
biskupi íslands og fleiri málsmet- {
andi mönnum í Reykjavík, um
hæfileika til ritstarfa, en fljótlega
bárust vestur andmæli frá sömu j
ínönnum sumum, og öðrum fleiri [
Regn hæfileikum hans til prests-
stöðu. þó þau andmæli væru ekki
rökstudd, sást þegar tímar liðu
fram, aS þau voru ekki íír lausu
lofti gripin, eSa í fjandmensku-
skyni gerð, \eins og vel hefði getað
átt sér stað. Fólk Gardar-safnaS- |
ar gat ekki komiS sér saman um t
að velja þorstein, en séra Lárus
Thorarensen var kallaður mót-
Wælalaust. þá sá þorsteinn sinn ;
hlut hallan, og kendi séra FriÖriki {
Bergmann um vornbrigöir ; hélt
því fram, aö hann hefði bolaS sér
út frá kjól og kalli með því að |
Reta um andmælin, sem honum j
höfðu veriö skrifuð gegn þorsteini
í prestsstöðu. — Sannleikurinn er, J
að séra Friðrik gerði ekkert ann- 1
aS eða meira í þá átt, en hver |
annar ráðvandur maður hefði gert |
f hans sporum, og afskifti hans af
málinu réð'i alls ekki úrslitum
Þess hjá Gardar-söfnuði.
En svo var ekki þar meS búið.
þorsteinn taldi séra FriSrik eig-
anda allra safnaðanna, sem úr
kirkjufélaginu höfðu gengiS, og
hvers manns í öllum þeim söfnuð-
um ; svo þegar hann sér Gardar-
söfnuð tapaðan, skrifar hann séra
Friðrik langt bréf, og setur hon-
um í því þrjá kosti : Fyrst, að
afhenda sér söfnuð í Saskatche- {
■vvan, meS áþekkum launum og
séra Lárusi er heitiö af Gardar- J
°K þingvalla-söfnuöum. Annað,
fleti það ekki gengiS, aS ábyrgjast
ser viðunandi kaupgjald fyrir að
ferðast um bygðir íslendinga og
halda fyrirlestra. Ellegar þá í
þriðja lagi, ef hvorugum þeim
kosti verði sint, skuli þorsteinn
Rera séra FriSriki og hreyfinq
þeirri, sem hann stendur fyrir, alt
mögulegt til meinsj
Hver maður, sem nokkuö annað
þekkir en íslenzka súld, getur séð,
að þó sr. Friðrik hefði verið allur
af vilja gerður, gat hann ekki gert.
það, sem upp var sett. Og rangt
hefði það verið gert af honum, að
mæla með manni til prestsstöðu,
sem hann að nokkru leyti fann ó-
hæfan til hennar.
Ivn þarna er lykillinn að leir-
burðarkastinu fyrnefnda, að ferða-
sogunni til Wynyard, og öllum
i þeim daglegu palla- og sleggju-
dómum, sem þorsteinn hefir flutt
heima hjá sér nærri árlangt, um
starf séra FriSriks og fólkiS, sem
tekiS hefir þátt í hreyfingunni gegn
afturhaldsrembingi kirkjufélagsins,
Ferðasögunni til Wynyard var
auösælega komið út til að segja
frá þvi, aS hreyfingin gegn kirkju*
félaginu í Saskatchewan væri -að
dofna, og mundi bráðum líöa und-
ir lok.
Mörgum getur orðið fyrir aS
spyrja : Er þorsteinn þessi leigu-
snápur kirkjufélagsins, eða býst
hann við óumsamið að fá hjá því
trúrra þjóna verölaun fyrir hvaS
sem hann kann aS geta afrekaS ?
Hið fyrra held ég ekki geti kom-
ið til mála, en um hiS síðasa er
vandgetiS, hvað öðrum kann til
hugar aS koma.
Ég ætla ekki aS rekja í sundur
“Burtnumningar” delluna. Húu
er leirburSur, þó órímuð sé. Eitt
er ég fullviss um, að hinar andr
legu byrgSir GuSmundar
Thordarsonar bakara h a f a kom-
ið að betri notum, en alt sem
þorsteinn Björnsson hefir með-
ferSis af því tagi. — Eg. ætlast til,
þegar fólk sér af því, sem að fram
an er ritaS, af hverjum hvötum
sú grein er samin, þá verSi hún
dæmd dauS og marklaus,
— en slæmt var, aS hún skyldi
flækjast inn í Heimskringlu eða
nokkurt annaS blað. Hún bætir
ekkert fyrir blaðinu, en spillir fyr-
ir höfundinum sjálfum, því hún
sýnir bezt hvers vænta mætti, ef
hann hefði blaðstjórn á hendi.
Ritstörf eru þaS eina verk, sem
kunnugir menn hafa gefið honum
meSmæli til, og blaSstjórn mundi
hann fúslega takast á hendur, ef
tækifæri byðist.
Kunnugur.
Skuggamyndin.
Ekki er langt síSan, aS guðfræSi-
kandídat þorsteinn Björnsson brá
skuggamyndum úr lífi kaþólskra
manna upp fyrir þjóð sinni. Sú
bók hans fékk æriS misjafna dóma,
og mest vegna þess, að lítillar
sanngirni þótti gæta hjá höf.í garð
kaþólskrar kirkju, þar sem ein-
ungis hin dökka hlið hennar var
tekin til meSferðar, og klámsögur
þær og svívirðingar, sem höf.
tíndi saman, þóttu ærið rúmfrek-
ar.
Ilvort heldur, aS bókin er svo
úr garði ger, sem raun er á, sök-
um þess, að höf. hafi verið eigin-
legast að rita svo, eða að hann
hafi á þennan hátt viljað forða
löndum sínum frá kaþólsku kirkj-
unni, er erfitt að segja; að því
getur hver og einn leitt getur sín-
ar.
í 35. tbl. Heimskringlu þ. á.
bættist ein skuggamyndin viS.
Hún er ekki sótt í annála eða
sagnabálka hinnar kaþóls kukirkju;
hún erfrá guSfræðingnum
þ. B. sjálfum. — þar sýnir liann
lesendum Hkr. inn í hugskot sitt.
þótt að ritstjórinn hafi þegar í
36. tbl. beðið afsökunar á því, að
skuggamynd þessi fékk rúm í blað-
inu og skýrt málavöxtu, svo að
við það hefir komið í ljós einn af
megindráttum myndarinnar, get
ég þess til, að hann muni telja sér
það ljúft og skylt, að leyfa mér,
sem lesanda blaðsins, rúm fyrir
ofurlitla athugasemd.
Ég ætla mér ekki með þessum
línum, að bíta bein fyfir séra Frið-
rik Bergmann eða aðra þá menn,
sem prestlingurinn leitast við að
óvirða með samsetningi þessum,
því það er livorttveggja, að ó-
gerningur er að eltast við hann í
einstökum atriðum þessarar saur-
greinar hans, enda ekki líklegt, að
viSskiftum sínum við þenna mann,
þeir beri skerSan hlut frá borSi i
eða að skugginn, sem hann leitast
við að kasta á þá, loði viS þá \
augum lesenda blaðsins. Til þess
liggja mörg drög.
En sem einn af lesendum blaðs-
ins, þykist ég liafa fullan rétt og
ástæSu, til þess að vísa á bug
slíkum óþverra sem þessutn, því
hann hneykslar mig ekki síður en
aSra og brýtur bág við velsæmi
kurteisi og drengskap.
þrír eru þeir megindrættir í
þessari skuggamynd prestlingsius,
sem gera hana svo dökka og
háskalega fyrir hann sjálfan. Er
það fyrst, að hann vegur úr
myrkrinu (felur sig á bak við 2
“n”) ; það annað, að hann \egur
að baki þess manns, sem hann
þykist eiga í höggi við *) ; það
þriðja, að hann beitir brögSum
til þess að koma þessu fyrir al-
mennings atigu.
þótt greinin sjálf sé látin liggja
milli hluta, sökum þess ,að hún er,
lrá upphati til enda, heimskulegt
rugl, virðist mér að þetta þrent,
sem ég nú nefndi, geh prestlingn-
um ærna ástæðu, til þess að hug-
leiSa það, hvort hans eigin sið-
leröis-lieyta geti ekki, ef þessu
vindur fram, komist í krappan
sjó, hvað sem líður kaþólskum
munkum og kennifeðrum.
í fornöld þótti það ódrengskap-
ttr ltinn mesti, að lýsa ekki vígi á
hendur sér ; slíkt var kallað morð.
þrátt fyrir hinn mikla ribbalda-
skap fornmanna, var siðferðistil-
íinning þeirra svo þroskuS, að
hver sá maður var álitinn ódreng-
ur og lítilmenni, sem gaf þann veg
ástæðu, til þess að þeirra eigin
sökum yrði varpað á aðra. í
þessu efni mætti þessi prestlingur
vorra tíma taka sér ribbalda forn-
aldarintiar tif fyrirmyndar, þvi
þótt hér sé ekki um morS að
ræða, er ger tilraun til þess, að
bera brigSur á mannorS eins af
merkustu ísiendingum vestan ltafs.
Einnig þótti fornmönnum sér
lítt sæma, að vega að mönnum
óvörum. það þótti hinn mesti
bleySiskapur og ódrengskapur. —
Ekki verSur annað séð, en að
prestlingurinn hafi viljaS færa sér
í nyt fjarveru séra Fr. Bergmanns,
því þaS lá í augum uppi, að prest-
inum myndi verða ógreiöara um
svör, þar sem hann var fjarver-
andi. Myndi því prestlingnum gef-
ast nokkuð svigrúm til þess aS
miklast ojf gleSjast yfir þessu
drengskapar (! )- og karlmensku
(! )-verki, áSur en máliS yrSi
skýrt og hvatir hans dregnar fram
í dagsbirtuna.
Ég get nú ekki betur séS, en að
þetta, auk efnis og framsetningar
greinar hans, gefi allmikla átyllu,
til þeirrar álj'ktunar, aS á bak
við standi lítilsigldur og seyrinn
hugsunarháttur ; og eitt af því,
sem svo freklega bendir í þessa
átt, er það, að prestlingurinn þyk-
ist hafa illkvitni sína og getsakir
í garð séra Fr. Bergmanns frá öðr-
um. Flest, sem hanu segir, eru
“viturra manna getur”, “lielzt
hald manna”, “svo er mælt” og
þar fram eftir götunum. það er
eins og hann sé í tæri við mikinn
fjölda af lélegustu slúðurhylkjum,
og fái fróðleik úr þeim.
Sá er svei mér ekki á flæðiskeri
staddur, sem hefir slíkan söfnuS
aö bakhjalli, og ekki færi prest-
lingur þessi erindisleysu hingaS
vestur um haf, ef hann, eftir að
vera búinn að lesa guðfræSi ár
eftir ár, og búa sig undir aS ger-
ast boðberi trúar og siögæð'is,
kæmist í þá tign aS vera þarfa-
leppur slúðurkindanna hérna meg-
in hafs, og skrifa strákslegar og
nafnlausar ærumeiSingar um heiS-
virða menn og mikilsmetna.
Jónas þórbergsson.
*) AS minsta kosti að svo
miklu leyti, sem honum er það
auðið. Höf.
Fréttir.
— A. J. McArthur, fylkisþing-
I maður fyrir Gleichen kjördæmið í
Alberta, andaðist í Calagry þann
: 5. þ.m., úr botnlangabólgu. VarS
i 54. ára gamall.
! — Great Northern járnbrautar-
félagið hefir gefið út þá tilkynn-
ingu, að það ætli sér að gefa út
{ 600 milíón dollara virði af skulda-
bréfum innan skamms. Á með upp
! hæð þessari að innleysa ýms eldri
j skuldabréf félagsins og kaupa út
j nokkur járnbrautaféfög, sem háð
hafa veriö á ýmsan hátt Great
Northern járnbrautarfélaginu. —
{þessi skuldabréfaútgáfa félagsins
l eru hin stærstu fjármálaviSskifti,
sem gerð hafa veriS um langan
tíma.
— Alheimsþing kvenréttinda-
kvenna var sett í Stokkhólmi, höf.
{ uSborg Sjvíþjóðar, á mánudaginn
! var, og stendur yfir alla þessa
jviku. Eru á þingi þessu saman-
komngr konur frá flestum menn-
ingarlöndum veraldarinnar.
■
— VoSa óveður geysaði víða um
{ Bandaríkin þann 12. þ.m., þó mest
bæri á því í Pennsylvania og Vir-
ginia. Mistu 15 manns lifið i Vir-
| ginia en 10 í Pennsylvania ríkinu.
Eignatjón varð mjög mikið ; fuku
j hús víSa og mörg brunnu af eld-
ingu. Einnig skemdust skipakvíar
og bryggjur á sjávarströndinni. —
j Alls er eignatjón, sem leiddi af
þessu óveSri, áætlaS að nema 2
j milíónum dollars.
— Klæðskeri einn í Sioux Falls,
j S. Dak., Herman Peple, skaut ný-
j verið tengdamóSur sína til dauða,
og sjálfan sig á eftir. Einnig siput
hann á konu sína þrem skotum,
en hitti hana ekki. Ástæðan fvrir
þessu tiltæki mannsins er alitin sú
að kona hans hafði ákveðið að
skilja við hann, og var móðir
hennar kent utirj Einnig er áiitiS,
að afbrýSissemi hafi firt manninn
viti.
Milíoncrar nútímans cru menn scm sncmma
viðurkendu og færðu sér í nyt framþróunar
mögulcika nátturii auölcgöar landsins, trygöu
sér mikiÖ af hlutum í ýmsum félögum, keyptu
þá fyrir þaÖ vcrÖ scm nú virÖist hlægilcgt, svo
lágt varÖ þaÖJögÖu svo þcssa hluti sína til síðu,
og biöu cftiraöfræ sannarfjárhyggju þroskaöist,
og bæri hundraöfaldan, já þúsundfaldan ávöxt.
Coronation Oil
COMPANY, LIMITED
Stofnað undir lögum British Columbia.
Höfuðstóll
$850,000
Skift niður í $850,000 hluti. Alcvæðisverð $1. hluturinn.
0FFICER5.
V. C. JAMES, Esq., Vancouver...............................President
General Manager the YVestern Union Fire Insurance Co., Vice-President
Columbia Properties Corporation, Ltd., Director General Securities
Company, Limited.
ARCHIBALD, YORK, Esq., Vancouver.......................Vice-President
President the Western Union Fire Insurance Co., Vice-President Pacific Coast
Stock Exchange, President General Securities Co., Limited.
B. GEO. HANSULD (Notary Public), Vancouver. Secretary-Treasurer
Director General Securities Co., Ltd., Director Columbia Properties Corpor-
ation, Ltd.
DIRECTORS.
STEWART M. READ, Esq......................................Vancouver
Director Columbia Properties Corporatiod, Ltd.
C. H. HUBBELL, Esq., Accountant.......................Vancouver BC
HAROLD V. PEARLMAN, Esq., Agent.................... Vancouver BC
WILLIAM NOBLE, Esq., Broker.........................'. Vancouver! BjC.
Hvað félagið býður.
Coronation Oil Coompany, Limited,
stofnað og stjórnað af strang-heiðarlegum og
þrautreyndum “business” mönnum,
býSur ykkur tækifæri, að verja peninj^im
.ykkar í hluti þess, og þaS með þiirri fullri
vissu, aS uppskeran verður góð. Vegna þess,
meðal annars, að olíusvæSiS, sem félagið
hefir fengið, er á “reyndu olíusvæði”, á hin-
frægu Mariscopa olíuvöllum í Kern County
í California, — hérað, sem framleitt hefir
hina voldugustu oliuhvera heimsins ; meöal
annara Lake View olíuhverinn, sem framleið-
ir 30,000 tunnur á dag, og Alidway Northern
hverinn, sem er á næstu landspildu við eignir
vorar. Hver þessi framleiðir 24,000 tunnur
af olíu á dag.
Eignirnar.
Eftir nákvæma rannsókn á olíuveilinum
hefir félagið leigt til 20 ára fjörutíu ekra
spildu af revndu olíusvæði á hinum heims-
frægu Midway-Maricopa olíuvöllum, — rétt-
ara lýst sem S.E.J4 af NW. j/4 Section,
Township 11, Range 23 West, S.B.M., Kern
County, California.
Leiguskilmálarnir eru hinir aðgengileg-
ustu : GjaldiS er sjötti hluti af n e t fram-
leiðslu, borganlegt í olíu, og að eins einn
brunnur á hverju ári í sex ár, er heimtað að
grafið veröi. Meginþorri olíulanda-leigusamn-
samninga heimta viðstöðulausan brunngröft
út samningstímabiliS.
Á næstu landspildu viS eignir þessa fé-
lags er brunnur Midway Northern fclagsins,
sem íramleiSir 24,000 tunnur á dag, og
skamt í vesturátt er Lake View hverinn, sem
gefur af sér 30,000 tunnur á dag, og tylit af
öðrum hverum, sem framleiða 2,000 tunnur
dag og þar yfir.
Hluthafar eru trygðir.
Illuthafar í Coronation Oil Company,
veröa verndaöir á allan mögulegcin hátt.
líér eru engir hlunninda-hlutir. Allir hlut-
hafar ganga í félagið undir sömu sk lmálum.
Menn þeir, sem stjórn félagsins hafa á hendi,
eru leiðandi verzlunarmenn og fjármálamenn
í British Columbia. Og þeir munu stjórna fé-
laginu hagkvæmlega, með dugnaði og forsjá.
Öruggri framfarastefnu, undir leiSsögn hinna
beztu sérfræöinga, sem völ er á, verður fram-
fylgt til heillavænlcgra loka.
Fyista útboð af 150.000 hlntum flaug út á tœpum 10 dögum; annað
útboðið af 150,000 er vel á veg komið.
Núverandi verð er tuttugu og fimm cent hluturinn— 25 cent
Okkar síðasta símskeyti frá olíusvæðinu, segir brunngröftinn ganga af.
bragðsvel, og hefir forstjórinn hinar beztu vonir að vér náum í olíu fyiir júlí-lok.
Þetta rettlœtir þá sanntæring vora að sérhvei dollar sem varið er í hlutakaup,
með þessu lága verði, margfaldist á stuttum tíma.
Hafið hugfasta borgunarskilmála vora á 1,000 hluta upphæð,
þriðjungur strax, þrið.jungur eftir mánuð og þriðjungur eftir 2 mánuði. Til
að afla auðæfa, verða menn að veija peningum sínum í gróðafyrirtœki. Olíu
iðnaðu;inn er arðsamastur í heimi. Peningar þínir í sameining við vora, o-era
mögulegt fyrir okkur að starfrækja eignirnar. Vér ráðum ykkur að hafa hrað-
an á. Engin frekari hluta sala verður boðin, þegár þessari er lokið.
PANTIÐ ÁN TAFAR.
Símið eftir geymslu hluta upp á vorn kostnað, og sendið andvirði með
pósti. Gerið allar ávísanir greiðanlegar til undirritaðra-
K. K. ALBERT, Local Rcprcscntativc
J ^mmammmmmmm
708 McArthur Building, Winnipeg, Man.
GENERAL SECURITIES CO„ LTD., 441 Richard St., Vancouver B. C.
1