Heimskringla - 21.12.1911, Blaðsíða 1

XXVI. AR.
WINNIPEG, MANITOBA, FIMTUDAGINN, 21. DESEMBER 1911.
Nr. 12.
KÍNA STYRJÖLDIN.
Lýðveldi myndað í
Kína.
Eftir aS hafa setiS á rökstólum
íulla viku ojr rætt um friS, án þess
til nokkurs árangurs leiddi, sleit
friðarnefndin fundum sínum, og
héldu íulltrúar beggja málsaðila
heim til sín. Alt samkomulag
(strandaði á því, hvað sá skyldi
heita, er yrði yfirmaður Kínaveld-
is ; vildu uppreistarmenn, að hann
yrði kallaður forseti og ICina yrði
lýðveldi, en hinir vildu, að hann
væri kallaöur keisari eins og nú,
og- Kína hefði þingbundna keisara-
stjórn í stað einveldisins. Fulltrú-
ar uppreistarliða lögðu svo mikið
kapp á, að Kína yrði lýðveldi, að
þeir voru viljugir, að gera æðsta
mann keisarastjórnarinnar að for-
seta. En er þetta þóf hafði staðið
í átta daga, var álitið þýðingar-
laust, að halda þessum friðar-
fundi lengur áfram. Uppreistar-
fulltrúarnir lýstu því hátíðlega yf-
ir, að úr því fulltrúar keisara-
stjórnarinnar hefðu ekki viljað fall-
ast á lýðveldis fyrirkomulagið
friðsamlega, yrðu þeir neyddir til
þess síðar, því þau fylkin — tíu
talsins — sem væru í höndum upp-
reistarmanna, hefðu ákveðið, að
auglýsa sig lýðveldi. — þannig
sleit friðarfundinum.
Á mánudaginn var komu svo
fulltrúar frá uppreistarfylkjunum
saman í borginni Nattking, og var
þá lýðveldi hátíðlega stofnsett.
Forseti þess var kosinn Dr. Sun
Yat Zen, einn af hámentuðustu
núlifandi Kínverjum, og aðal for-
göngumaður uppreistarinnar. Hinn
nýi forseti mvndaði strax stjórn-
arráð, og valdi hann í það unga
framfaramenn einvörðungu : Her-
máJaráðgjafi varð Wong Hing
hershöfðingi ; innanríkisráðgjafi
Tong Fan I.ing, fvrrum fylkisstjóri
i Hupeh fvlkinu ; nvlenduráðgjafi
Fung Chi Yan, ritstjóri kínversks
blaðs i San Francisco, og utanrík-
isráðgjafi Dr. \Vu Ting Fang. Að
setursstaður stjórnarinnar verðttr
Nanking.
Nokkrar orustur hafa orðið í
kringum Hankow. Er borgin á
valdi keisaramanna og hafa upp-
reistarmenn gert hverja atrennu
eftir aðra, að ná henni á sitt vald,
en mishepnast.
óáran er mikil í mið Kína og
hungursneyð fyrirsjáanleg. Hafa
vatnavextir verið miklir og ár
flóð yfir bakka sítta og sópað á
burtu býlum manna og matar-
forða og evðilagt jarðargróður á
mörgum stöðum. Eru margar þús-
undir matina bjargarlausar með
öllu, og eru horfurttar afar ískj-ggi
legar, ef eklci kemur hjálp ein-
hversstaðar frá. Fylki þessi, sem
þannig er ástatt fyrir, eru öll á
valdi uppreistarmanna, og eru því
líkur til, verði ekki stvrjöldinni
lokið innan skamms, að þá verði
það hungursneyðin, sem knýi ttpp-
reistarmenn til að biðjast friðar.
t kefyarahernum eru upplilaup
tið og morð á yfirmönnum. Síð-
ustu fregnir segja, að einn mikil-
hæfasti liershöfðingi keisarahers-
ins, Tttan Fang, hafi mvrtur verið
af liðsmönnum sínum, i borginni
Tse Chow, sem hann hafði fyrir
nokkrum vikum unnið af uppreist-
armönnum. Tuan Fang hafði verið
varakonungur um eitt skeið og
formaður Hhtkwang járnbrautar-
félagsins. Hattn var bjargvættur
kristinna trúboða og í miklu áliti
hjá Evrópu mönnum. Til Banda-
ríkjanna kom hann 1906, sendur af
Kínastjórn til að kynnast iðnaðar
og mentamálum Bandatnanna.
Japanar og Bretar hafa tekið að
sér, að koma friði á í Kína, segja
fregnir frá London.
FRA STRIÐINU.
Fréttir eru þaðan fáar sem áður.
Engar orusttir og fáar smáskærur.
Tvrkir hafa hætt umsátrinu um
Tripolis borg, og hafa hersveitir
þeirra haJdið til Derna.
Italir virðast hafa töglin og
hagldirnar í Tripolis, — og mun
ekki íriðar langt að bíða.
Fregnsafn.
M trkverðu.sr.u viðf>urftir
hvaðanæfa
Kvenfrelsishreyfingin á Bretlandi
fékk slæman skell fyrir nokkrum
dögum, þegar Asquith stjórnar-
formaður lýsti sig algerlega and-
vigan því, að kvenfólk fengi kjör-
gengi og kosningarrétt. Andstæð-
ingar kvenfrelsismálsins urðu ótta-
slegnir, þegar Lloyd George lýsti
því vfir fyrir tveim vikum síðan,
að hann væri þvi hlyntur, að kon-
urnar fengju jafnrétti við karl-
mennina, og ekki myndi líða á
löngu áður en frjálslyndi flokkur-
inn tæki það mál á sína stefnu-
skrá. Ummæli þessi féllu kven-
frelsisandstæðingum illa í geð, og
•var það afráðið, að senda nefnd
manna á fund Asquiths til að biðja
hann um, að veita kvenfólkinu
engin aukin réttindi. Formaður
nefndar þessarar var Curzon lá-
varður. Eftir að Asquith hafði
hlustað á það, sem nefndin hafði
að segja, lýsti hann því yfir, að
hann væri á sömu skoðun og hún
(nefndin), og sagði, að kvenfrelsis-
málið væri ótímabært, og því
meir, sem hann hugsaði um málið
og baráttu fylgjenda þess, því á-
kveðnari væri hann gegn því, að
kvenfólkið fengi kosningarrétt og
kjörgengi til þingsins brezka; kven-
þjóðin væri engan veginn þeim
vanda vaxnar, sem þeim réttind-
um fylgdi. — þessari yfirlýsingu
Asquiths hefir verið tekið vel af
ilestum stærri blöðum Bretlands,
og andstæðingar kvetifrelsismáls-
ins eru í sjöunda himni af ánægju,
en illur kur er í herbúðum kven-
frelsisfylgjenda. — En þrátt fyrir
þetta eru samt miklar líkur til, að
kvenréttindafrumvarp verði lagt
fyrir þingið, og jafnvel að það
komist í gegnum neðri málstofuna,
eu í þeirri efri er því dauðinn vís,
komist það nokkurntíma svo
langt. Meirihluti Asquiths stjórn-
arinnar er andvigur kvenréttinda-
málinu, en minnihlutinn, Lloyd
George, Winston Churchhill og
Wm. Harcourt, eru því fylgjandi,
og getur það valdið slæmri sundr-
ung í ráðaneytinu. — Ve'rkamanna
ílokkurinn í þinginu er eindregið
málinu fylgjandi, en aftur eru í-
haldsmenn sem einn maður öllum
auknum kvenréttindum andvígir.
— Almenn vínbanns atkvæða-
greiðsla fór nýskeö fram í Nýja
Sjálandi í Ástralíu, og lauk svo,
að andbanningar urðu yfirsterkari
setn áður, þrátt fyrir það þó fleir-
tala atkvæða væri með vínbanni,
— en tvo þriðju hluta þurfti til að
lá lögin samþvkt. Atkvæði féllti
þannig : með vínsölubanni 255,864,
en móti 202,608. Bannmenn eru
vongóðir að vinna viö næstu kosn-
ino-ar.
— Danska þingið hefir samþykt,
að mvnda sendiherra ttmdæmi fyr-
ir Austurlönd, Kína, Japan og
önnur Asíu ríki. Á sendiherrann
að hafa aðalaösetur í I’eking, höf-
itðborg Kínaveldis. Heitir sá Herj-
ólfttr Zhale, sem sendiherra em-
bætti þetta hefir hlotið, og er
haiin frændi fyrrttm forsætisráð-
herra C. Th. Zhale, foringi gjör-
breytingamanna í þinginu.
— 1 fyrsta sinni í sögu Banda-
ríkjanna og líklcga alls heimsins—
var maður hengdttr af lögskipuð-
um' yfirvöldum í opinberu leikhúsi
á l'östudaginn var. Skeði þetta í
borginni Jackson í Georgia ríkinu.
Sá, sem tekinn var af lífi, var
svertingjaprestur, William Tttrner.
Hafði hann verið dæmdur til af-
töku fyrir þátt-töku í morði á
hvítum ríkismanni. Lögreglustjór-
iuit hafði beig af því, að skríllinn
myndi taka svertingjann úr greip-
ttm manna sinna, ef aftakan færi
frtun á venjulegan hátt i fangelsis-
garðinttm. Fann hann því upp á
því snjallræði, að nota leikhús bæj-
arins sem aftökustað. Sendi hann
út aðgöngumiða til ættingja og
vina hins dauðadæmda og nokk-
ttrra annara bæjarbúa, er hann
vildi að væru viðstaddir. Yoru
frambekkir leikhússins skipaðir á-
horfendum, en á sjálíu leiksviðinu
var gálginn reistur, og þar varð
presturinn að láta lífið fyrir glæp
sinn. — Bandaríkjablöðum hefir
orðið mjög tiðrætt um þessa leik-
húss-hengingu, og telja hana Jack-
json bæ tii lítillar sæmdar, þótt
j frumleg sé. Daginn eftir aftökuna
Kom barna hátíb
1ROM barna hátíð björt ogf g"löð
ogf birtu upp andans myrkurél,
ogf kom þú þar með kærleik þinn,
sem ktildans ríkir váleg- hel.
Ogf þar sem örbirð ægir von
°g engin finnast skýlin hlý
þá sendu jólasveininn þinn
með sending þangað lófann í.
Vor barna hátíð blessuð kom,
en birtu í þeim húsum mest,
sem bölið hefir signet sitt
á svarta lakkið dauðans fest.
Um jólin er svo sárt að sjá
á sætið autt við heimaborð ;
þá er svo margt, sem minnir þungt
á myndir kærar — vinarorð.
Þótt ei ég njóti ylsins þess,
sem æskan fyrrum jólum gaf,
og horfi dimri augum á,
en áður, þeirra ljósahaf,
þá er mér kær hver ímynd þess,
sem ungur, frjáls og liress ég naut,
og ég sé enn hinn unga guð
í ástmynd barns við móðurskaut.
Og ég sé engla hersing hér
í hópi barna er gleðja sig
og hósíanna syngja sætt
— þau syngja inn jólin fyrir mig ;
því þótt ég sjálfur syngi fátt,
ég samt í anda fylgfyt með.
Mér sérhvert bros og Sérhvert ljós
um svartnótt vetrar mýkir geð.
Ég get ei aftur orðið barn,
og óska hvorki þess né bið.
Hver aldur lífs á sérmál sín
og siðum tíðmörk bylta við.
En geti ég aðeins glatt eitt barn
mér gleði þess í brjósti skín.
Þá speglast helg í hjarta mér
vor hátíð barna —jólin mín !
Þ. Þ. Þ.
var leikur sýndur í þessu sama
leikhúsi, c>£ var húsfyllir.
— Indlandsför George konungs
hafði það í för með sér, að skift
var um liöfuðborg í hinu ind-
verska ríki. Calcutta, sem undan-
farið hefir verið höfuðborgin, miss-
ir nú þann heiður, og Delhi, þar
sem krýningin íramfór, verður höf-
uðborgin og aðsetur stjórnarinnar
eftirleiðis.
— Nobels-verðlaunin hafa að
þessu sinni fengið : Skáldaverð-
launin belgiska skáldið Maurice
Maeterlinck ; efnafræðisverðlaunin
Madame Curie (franska vísinda-
konan fræga, er uppgötvaði 'radi-
um’, ásamt manni sínum, fyrir fá-
um árum, og fengu þau hjón þá
Nobels-verðlaunin í eðlisfræði) ;
heknisfræðisverðlaunin hlaut sænsk
ur prófessor við Uppsala háskól-,
ann, Ilallvarður Gullströnd ; eðlis-
fræðisverðlaunin prófessor Wil-
helm Wuerzburg í Vínarborg ; frið-
arverðlaunin veitti stórþing Norð-
inanna, og var þeim skift á milli
tveggja manna, hollenzks þing-
manns og ungversks ritstjóra. —
Ilver verðlaun nema $40,000.
— þ>rætumá-lin milli Persa og
. Rússa eru ennþá óútkljáð og situr
I Shuster enn í embætti sínu, þrátt
i fvrir hótanir Rússa. Rússnesku
I hersveitirnar, sem héldu inn í Pers-
|
I íu fyrir nokkru síðan, halda kyrru
(fyrir, en ómannúðlega hefir þeim
farist, þar sem þær hafa sest að :
rekið persneskar fjölskyldur úr
húsum sínum og tekiö sér þar að-
setur. 1 einu þorpi var önnur hver
fjölskylda rekin út á gaddinn alls-
laus með öllu, en Rússar settust
að í húsunum og tóku þann mat-
arforða, er til var. þetta tiltæki
Rússa hefir’ mælst mjög illa fyrir
j víðast hvar. — Persar lialda á-
fram, að leita hjálpar fræmandi
þjóða, en allar daufheyrast við
bænum þeirra, nema Tyrkir. Hafa
þeir brugðið drengilega við og heit-
ið Persum allri þeirri liðveislu,
sem í þéirra valdi stæði að veita.
Eru nú þeggr 4000 tyrkneskir her-
menn komnir inn í Persíu til liðs
við heimaherinn, ef til ófriðar
skyldi draga við Rússa. Hugir
Persa eru eitraðir gegn Bretum,
þykir sem þeir hafi brugðist sér
illilega, því á hjálp þeirra hafi þeir
jafnan rcitt sig, en nú séu þeir
Rússum fylgjandi og telji alt gott
og blessað, sem þeir geri. Útlit er
fyrir, að einhverri niðurstöðu
verði náð áður en margir dagar
líða. — Síðustu fréttir segja, að
afdankaði keisarinn, Muhamed Ali,
hafi enn á ný brotist inn fyrir
landamæri Persaríkis með her mik-
inn, og sé meining hans að halda
rakleitt til Teheran og verða keis-
ari að nýju. Er alment álitið, að
Rússar séu driffjöðrin í þessu fyr-
irtæki Muhamed Ali, og sé þeim
(Rússum) kærast að sjá hann í
hásætinu, næst því að gera Persíu
að rússneskri hjálendu.
— Canadian Northern járnbraut-
arfélagið ætlar að taka 80 milíón
dollara lán til þess að fullgera
þverlandsbraut sína, frá Atlants-
Iiafi til Kyrrahafs. Forseti félags-
ins, Sir William McKenzie, lagði
af atað til Evrópu á mánudaginn
í þeim erindðgerðum, að semja um
lánið við bankafélag í París, sem
boðið hafði að lána hina umgetnu
upphæð.
— John Bigelow, frægur amerík-
anskur rithöfundur og stjórnmála-
maður, andaðist í New York á
þriðjudaginn, að heimili sinu þar í
borginni. Hann var fæddur 25.nóv.
1817, og varð því 94. ára. Hann
OGILYIE’S
Royal
Household
Flour
Mjölið, sem allar hús-
freyjur ættu að nota, til
tryggingar góðri bökun.
Sannfærist með því að
panta þessa tegund.
ASK YOUR QROCER FOR IT ALWAYS
varð lögmaður 1839 og gaf sig þá
brátt að stjórnmálum ; hann var
sendiherra Bandarikjanna um mörg
ár á Frakklandi. Hann var einnig
lengi ritstjóri blaðsins New York
Evening Post.
— Bólupestin gengur á Indlandi,
og hefir slegið ótta miklum á Eng-
lendinga, því fjöldi þeirra dvelja
þar. Einn enskur liðsforingi, Les-
lie Cheape, lézt úr sýkinni að Del-
hi daginn eftir krýningarhátíðina.
Eru Bretar óttaslegnir mjög, því
hann var einn í föruneyti konungs;
halda að fleiri, jafnvel konungur
slálfur, sé í hættu vegna bólunnar.
Canadiskur prestur, Dr. Efmore
Harris, frá Toronto, sem við-
staddur var krýningarathöfnina í
Delhi, dó ixr bólunni á mánudag-
ínn var. li'msir aðrir framandi
þjóða menn hafa sýkst úr bólunni.
— Hroðalegt járnbrautarslys
varð á mánudagskveldið skamt
frá bænum Odessa, Minn. Rákust
tvær vagnlestir saman og brotn-
uðu mikið. Tólf manns biðu bana
og fjörutíu særðust, sumir hættu-
lega. 1 hópi hinna særðu voru
margir Canada menn.
— Sir Charles Tupper, fyrrum
forsætisráðherra Canada, er hættu-
lega veikur að heimili sínu á Eng-
landi. Telja læknar honum litla
von lifs, enda er maðurinn fjör-
gamall. Devi hann á Canada á
bak að sjá einu sínu mesta mikil-
menni og stjórnmálaskörungi.
— Viðskiftasamningar milli
Bandaríkja og Rússlands, sem ver-
ið haia í gildi síðan 1832, eiga nú
að nemast úr gildi. Hefir Taft for-
seti látiði senniherra Bandaríkjanna
í St. Pétursborg tilkynna hinum
rússneska utanríkisráðherra, að
samningarnir skuli upphafðir 1.
janúar 1913. Samskonar boðskap-
ur var lagður fyrir efri málstofu
Washington þingsins.
— Fullyrt er á Bretlandi, að
prins Arthur af Connaught, sonur
C.anada landsstjórans, \erði næsti
varakonungur Tndlands.
Frá Wild Oak.
Arthur og Fort William og seldu
þær þar. Verðið var sem næst :i
Ilörfræ $1.90 bush., hveiti 99c,
bvgg 59c og hafrar lítið yfir 50c
hvert bushel. þetta er það, sem
bændur fengu, að frádregnu flutn-
mgssrjaldi og sölulaunum. Arður-
inn af ekru hverri hefir því á
þessu ári orðið sem næst eitt
hundrað krónur í peningum í vasa
bóndans, — þannig : Hörfræ $30,
hveiti $25, bygg $24 og hafrar
$22.50. Sumir íslenzku bændurnir í
Wild Oak bygö höfðu á þessu
hausti um 300 ekrur undir ræktun,
og hafa því þeir náungar nælt í
30 þúsund krónur í skildingum
fyrir þessa árs uppskeru.
Mikil eítirspurn er orðin eftir
i löndum í Big Point bygð, sem ekki
er heldur að undra, þar sem upp-
' skera hefir enn aldrei brugðist á
I nokkru liðnu ári þar, og með
þeim hlvnnindum einnig, að fiski-
veiði er þar handhæg og mikil, og
arðsöm í langflestum árum. Og
sömuleiðie er ágætt gripaland í
allri bygðinni. óyrkt land þar
vestra kostar frá 20—35 dollara
ckran.
ÚR BRfyFI £rá Minetonas, Man.,
11. des. 1911 : — “Ef ég færi að
rita fréttir héðan, þá yrði það
mjög svipað því, sem fréttist úr
ýmsum öðrum bygðarlögum á
þessu hausti, — óhentug tið og ill
I nýting kornávaxta. það fraus hér
upp í lok októbermánaðar. Ekk-
ert plægt. Sífeldar bleytur fram
að þeim tíma. Snjór féll hér fyrstu
dagana af nóvember, og það æði
mikill ; þar af leiöandi hefir þresk-
ing gengið skrykkjótt hér um-
hyerfis. Samt eru hér 4 vélar að
þreskja ennþá og hafa víst nóg að
gera fram yfir jól".
Ilerra Jón ]>órðarson frá Wild
1 Oak var hér í borg í sl. viku, og
sagði uppskeru ágæta í sinni bygð
| á sl. hausti og litlar skemdir af
frosti. Ilann hefir haldið úti
þreskivél, sem liann kevpti á sl.
| sumri, bvrjaði að vinna með henni
( 6. september og hætti 8. þ. m., —
j liafði þá þreskt fyrir 28 bændur,
i alls 35 þús. bushels af korntegund-
j um. Tveir íslenzkir bændur höfðu
I hver um sig yfir 100 ekrur undir
j hörfræi, auk annara korntegunda.
| Hörfræið gaf frá 14—20 bush. upp-
skeru af ekrunni ; hveiti 25—30
bushel; hafrar 30—60 bushel, og
bygg frá 35—50 bushel af ekru. —
Allir Íslendingar í Wild Oak og
Marshland bygðum fengu upp-
skeru sína þreskta ; en nokkrir
enskir bændur eiga nokkuð ó
þreskt ennþá, af því að vélar
þeirra biluðu, vegna frosta í nóv.
sl., sem gerði vegi óslétta yfirferð-
ar, svo að vélarnar hristust að
nokkru leyti í sundur. Rigningar í
sl. október töfðu mjög fyrir þresk-
j ingu. — Bændur allir þar vestra
, sendu korntegundir s:nar til Port

VEG( GLIM

Paíont liaidwall
vegglím (Empire
tegundin) gert úr
Gips, gerir betra
vegglím en nokk-
urt annað vegg-
líms efni eða svo
nefnt vegglíms-
ígildi. : :
PLASTER BOARD
ELDVARNAR-
VEGGLÍMS
RIMLAR og
HLJÓDDEYFIR.
Manitoba Gypsum
Company, Limited
WOJÍIPEd