Heimskringla - 15.02.1912, Síða 1

^ Talsími Heimskringlu |
{ Garry 4110 *

*
*
Heimilistalsimi ritstj.
Garry 2414

XXVI. ÁR.
WINNIPEG, MANITOBA, FIMTUDAGINN, 15. FEBRÖAR 1912.
Nr. 20.
Lýðveldið í Kína.
Kína hefir nú fengið viðurkenn-
ingu sem lýSveldi. Fyrst hefir
keisarastjórnin gefiS formlegt af-
sal til krúnunnar, og undirskrifaS
þann boSskap, aS Kína væri lýS-
veldi, Qg þar meS er keisarastjórn-
in gersamlega úr sögunni. Raunar
hefir hún áskiliS sér og ættmönn-
um sínum há eftirlaun, og hefir
kanslarinn Yuan Shi Kai fyrir hönd
lýSveldisstjórnarinnar bundiS þaS
fastmælum. Einnig skulu aUar
eignir keisaraættarinnar vera ó-
hultar og undir vernd lýSveldis-
stjórnarinnar.
Yuan Shi Kai hefir tekiS sér al-
ræSismanns nafn og dregiS saman
heraíla mikinn kringum Peking, og
ætlar hann aS verjast lýSveldisher
sunnanmanna, er aS borginni sæk-
ir, ef ekki tekst aS koma fullum
sáttum á.
Dr. Sun Yat Sen situr í Nan-
king og bíSur átekta. Vopnahlé er
fra lengt dag frá degi, og verSa
fá 'VopnaviSskifti, en samningar og
sáttanmleitanir halda áfram jafnt
óg stöSugt, þótt árangurinn hafi
lítill orSiS enn sem komiS er. Seg-
ir fátt af þeim hlutum, sem henda
má reiSur á, nema aS Sunnan-
menn eru mótfallnir því, aS Yuan
verSi forseti. Vilja þeir ólmir hafa
Dr. Sun Yat Sen og Nanking fyrir
höfuSborg. TilleiSanlegir kváSu þó
snmir leiötogarnir aS slaka til og
viSurkenna Peking, sem höfuSborg
sem áSur, ef NorSanmenn fallast
á, aS Dr. Sun Fat Sen veröi for-
seti hins sameinaSa lýSveldis.
HungursneyS og hallæri eru nú í
Miö-Kína og ganga afskaplegar
sögur af þeim hörmungum, spm í-
búamir verSa aS líSa. Fjöldi
manna hefir oröiö hungurmorSa.
Trípólis stríðið.
þar gengur alt hægt og bítandi.
Eru ítalir aS byggja járnbrautir
inn í landiö, en þaS starf þeirra
hefir veriS hindraS af ofsa rigning-
um og smá-árásum af hendi Ar-
aba, sem líta járnbrautirnar illu
auga.
ítölsk herskip eru sífelt á
sveimi meSfram Tripolis strönd-
um Og halda bæjunum á strand-
lengjunni í skefjum. Nokkur hlyt
flotans er í RauSahafinu og hefir
hann skotiS á tyrkneska bæi á
Arabíu ströndum og gert mikil
spellvirki, tekiS borgina Hoeido
og sett þar her á land.
Nokkur ítölsk herskip eru viö
eyna Krít, og eru Tyrkir hræddir
um, aS Italir muni ætla aS hjálpa
Kríteyingum til aS brjótast undan
3’firráSum þeirra.
Rússastjórn hefir boSist til, aS
verSa sáttasemjari milli ríkjanna
ef til friSar drægi og kváSu Tyrk-
ir vera þess 'viljugir, en ítalir mót-
fallnir ; — þeir segjast vera í eng-
um hraSa með, aS fá enda bund-
inn á málin.
StríSiS heldur því áfram.
Frá sambandsþinginu.
— Á sambandsþinginu í Ottawa
hefir mikiS veri rifist um frum-
varp til breytingar á kornlögun-
um, sem Hon. Geo. E. Foster,
verzlunarmála ráSgjafinn, lagSi
fyrir þingiS. Var þaS sérstaklega
eins grein frumvarpsins, sem or-
sakaSi harSa rimmu ; fór hún
fram á, aS breyta nafninu ‘‘Mani-
toba” hveiti í '‘Canada’’ hveiti.
Voru Austurfylkja þingmenn
margir því fylgjandi, því hveiti-
tegundir þar eru lélegri en þaer,
sem Manitoha og hin Sléttufylkin
framleiSa. Aftur voru Vestur-
fylkja þingmennirnir sem einn maS
ur á móti þessaxi breytingu, töldu
hana Vesturfylkjunum til stór-
skaöa, en voru því fylgjandi, aS ef
‘‘Manitoba’’ nafninu væri breytt,
kæmi ‘‘Canada Western” eSa ein-
göngu ‘‘Western” í staSinn. Hon.
Robert Rogert, innanríkisráSgjaf-
inn, var einn þeirr.a, sem ákveSn-
,ast barSist á móti breytingu Fos-
ters, taldi hana mundi hafa í för
meS sér tap svo skifti miliónuum
dollara fyrir Vesturfylkja bænd-
urna. Er Hon. Foster sá, hvaSa
óvinsældum breyting hans átti aö
sæta, fékk hann hana lagöa yfir
um óákveSinn tíma. — Líkurnar
eru til, aS hún nái aldrei fram aS
ganga.
Miklar umræSur hafa og orSiS í
þinginu um frumvarp stjórnarinn-
ar um, aS skipa fasta tollmála-
nefnd, setn sé ráSanautur stjórn-
arinnar í öllu því, er aS tollmál-
um lúti. Hafa þeír Diberölu and-
mælt þessu frumvarpi, sérstaklega
þó ýmsu vióvíkjóandi fyrirhuguSu
fyrirkomulagi á starfssviSi nefnd- .
arinnar. Stjórnin og flokksmenn
hennar halda því aftur fram, aS
nefnd þessi verSi landinu til mik-
illa hagsmuna, og komi betra
skipulagi á tollmálin, sem Laurier
stjórnin skildi viS í "óreiSu. Á-
kveSiS er, aS einn af nefndarmönn-
um verSi úr bændaflokki ; hinir
tveir aftur verzlunarfræSingar.
Fjárlögin verSa lögS fyrir þingiS
í byrjun marzmánaSar og er full-
yrt, aS tekjuafgangur verSi mikill.
Sir Wilfrid Laurier hefir lítiS
látiS til sín taka upp á síSkastiS ;
látiS yngri flokksmenn sína halda
uppi rimmunni. KarlsauSurinn
virSist þreyttur og þurfa hvíldar-
innar viS.
Fregnsafn.
Markverðusm viðburftir
hvaðanæfa.
Churchill fundurinn í Belfast
fyrra fimtudag fór öSruvisi en
flestir höfSu búist viS, því engar
urSu blóösúthellingar og óspektir
litlar. Er Winston Churchill á-
samt konu sinni og fylgdarliSi
sýndi sig á járnbrautarstöSinni,
var honum fagnaö meS hrópun-
um : ‘‘Svikari! ” .‘‘NíSingur! ” og
öSrum bölbænum, af nokkrum
hluta lýSsins, er þar var saman-
kominn. En hinn hlutinn hrópaSi :
‘‘Lengi lifi Churchill! ” “GuS blessi
Churchill, fr,elsara Irlands! " o. s.
frv ; og þessi köll fylgdu honum
til liótelsins, en hóteliS var í Ul-
ster hluta borgarinnar, og fóru
því bölbænirnar vaxandi eftir því
sem nær því dró. HindrunarlítiÖ
komst þó ráögjafinn og frú hans
þangaS og neyttu döguröar. En
er halda skyldi frá hótelinu til
fundarstaSarins, var saman komiS
fjölmenni mikiS þar úti fvrir af
götustrákum og óþjóSalýS, sem
öskruSu níSvrSi og smánaryröi
yfir Churhill og konu hans ; og er
bifreiSin,. er þau voru í, var skamt
komin, sló skríllinn hring utan
um hana og hélt henni fastri ;
gerSi sig síSan líklegan aS ráSast
á ráSgjafann, en þingmenn þeir, er
voru meS honum í vagninum,
reyndu aS verja skrílnum upp-
göngu. ÚtlitiÖ var ískyggilegt.
Sjálfur sat Winston Churchill sem
steingerfingur meS krosslagöar
hendur, og enginn sá honum
bregSa ; og frii hans sat viS hliS
honum, stilt og róleg, sem her-
mannsdóttur sæmdi, enda er henni
viSbrugöiS fyrir hugrekki. — Um
síSir gat lögreglan tvístraS mann-
fjöldanum lítiS eitt, svo vagninn
gat haldiö áfram, en sömu böl-
bænirnar og smánatyrðin glumdu
viS úr öllum áttum. En þetta
stóö ekki lengi ; um leið og vagn-
inn var kominn út lir Ulster hluta
borgarinnar, bergmálaSi alt loftið
af fagnaSarópum og blessunarósk-
um. þar var mannfjöldi af öSru
sauSahúsi, — hinir eiginlegu írar.
FundarstaSurinn var í Celtic Park
og haföi þar veriS reist tjald mik-
iS, er fundurinn var haldinn í;
vorvi þar safiian komnar fullar sex
þiisundir manna. sem fögnuSu
Churchill og Redmond mæta vel.
Churchill talaSi í tvær klukku-
stundir og skýrSi frá, hvernig
heimastjórnar frumvarpiS vrSi og
aS hvaSa gagni þaS jrrSi Irlandi,
og þegar hann endaSi ræSu sína,
sem flutt var af málsnild mikilli
og sannfæringarafli, stóS hvert
einasta mannsbarn á fætur og
hrópuSu nífalt húrra. Redmond
talaSi næstur og lýsti samþykki
s-nu á boSskap Churchills. — Vin-
ir Churchills réSu honum aS fara
þegar af fundinum og burtu ttr
Belfast borg, áSttr en lýSurinn
vissi af, þvf þeir bjuggust viS
frekari óspektum um kveldiS. Lét
Chttrchill sér þaS aS kenningu
verSa o_g fór ásamt konu sinni og
foruneyti tveim stundum fyr frá
Belfast, en ráS ‘var fyrir gert, og
har þvf ekkert til tíSinda. Seinna
kom fjölmenni mikiS af sama ó-
þjóSalýSnum og áSur og ætlaSi
0 IZI
oJ
ÞORRABLÓTS KVÆÐT 1012.
SKÚLI FÓGETI.
1711—1911
í myrkrum þrauta þjóS vor svaf,
en þá varð Ijós!
Sem röSull árdags reifi haf, \
svo rís upp Ijóminn Skúla af,
seni lýSnum eldinn guöa gaf —
þá geislarós,
sem leiftraði’ yfir landjð alt,
sem lýsti’ og vermdi dimt og kalt,
sem vakti freisið: fornrar dýrðar hrós.
Mót féndum lands hann stoltur stóð
og sterkur hjó. —
Þótt verk hans skildi’ ei þrekuð þjóð,
til þroskans gaf hann líf og blóð.
í starf hann krniði Eggerts óð,
sem ungur dó.
Hann beið ei lags, en brimið sveif.
Er bylgjan hæsta yfir dreif,
um stjórnvöl hélt hann,
stýrði beint og — hló.
Frá sólu hörfa skugga ský
um Skúla tíð.
Öll skyn hans byrtist skörp og ný,
og skapið ramt að fylgja því,
sem vissi’ hann þágu þjóöar í —
til þrifa lýð.
Hann þrældóms aldrei hræddist hramm,
mót hel og kúgun braust hann fram
með ofur-kapp í ógnum þrungið stríð.
Frá Skúla ísland eldinn fær,
sitt afl, sinn móð!
Oss ljómar enn hans lífsbraut skær,
þótt liðnar séu aldir tvær,
sem dýpsta ást, sem andinn slær
í islenzkt.blóð.
Á meðan sögu ísland á,
og önd vor helgast frelsisþrá,
mun landfógetans lifa nafn hjá þjóð.
Þorsteinn Þ. Þorsteinsson.
-sJSísjsMsrsMSJsraMa/fflSEMSMajsMaiaisjaiajsiSMajaíaíSMaisiBfaiaHiU!
aö kveðja Churchill, en þá var ’
hann allur ,á burtu — á leið til
Skotlands. — Churchill fundurinn
'Íeíir fært Bretum heim sanninn
um það, að allur sá hávaði, sem
leiðtogar Ulsters manna reistu, á
við ekkert að styðjast, var aðeins
moldviðri þyrlað upp til að glepja
mönnum sjónir. — Leiðtogarnir,
Sir Edward Carson og London-
derry lávarður, höfðu' sagt, að
Churchill skyldi aldrei £á að tala
í Belfast. Hann talaði. Höfðu
einnig sagt, að liroða blóðsúthell-
ingar væru fyrir^sjáanlegar, ef fund-
urinn vrði haldinn. Ekkert varð af
því heldur, — að eins götustrákar
og hálffullir mannræflar, sem æst-
ir höfðu verið af húsbændum sín-
um, gerðu méinlausan hávaða. En
enginn af hinum leiðandi Ulster-
mönnum lét sjá sig. þetta varð
endirinn á öllu hinu mikla orða-
glamri og tröllasögum, sem þó
urðu til þess, að þúsund fréttarit-
arar fóru til Belfast, og fimm þús-
und hermenn voru sendir þangað
til að vera reiðubúnir að bæla nið-
ur uppreistina, sem engin varð. —
Winston Churchill hefir með þess-
um fundi sínum unnið heima-
stjórnar frumvarpi íra ómetanlegt
gagn, með því að færa Bretum
heim sahninn um, að mótspyrnan
gegn því í Ulster sé engin, nema í
höfðum nokkurra manna. Lundúna
blöðin eru flest þessarar skoðunar
nú, og eitt af aðalblöðunum, sem
áður var mjög andvígt heima-
stjórn írlands, h,efir eftir fundinn
breytt um stefnu, og er frumvarp-
inu nú fylgjandi. — Unionista
blöðin, sem æstust eru gegn frum-
varpinu, segja ástæðuna fyrir þvi,
að ekkert upphlaup varð í Belfast
þá, að mikil rigning var um dag.
inn. — “Ulster will fight, but not
ib rain”, segir kýmnisblaðið Punch
í London.
— Hroðaleg dynamit sprenging
varð um hádegi á föstudaginn á
eyju einni í Rainy Lake, skamt frá
Fort Frances, Ont. Mistu 13 menn
þar lífið og 5 særðust hættulega.
Menn þessir voru við járnbrautar-
byggingu fyrir C.N.R. félagið, og
voru að sprengja kletta. Hafði
sprengiefni verið komið í 64 holur,
VILTU BETRA
BRAUÐ?
Það eru fáeinar húsmæður
sem baka sjálfar en sem mundu
verða glaðar að þekkja hinn
m i k 1 a leyndardóm er gerir
kökur, “pies” og brauð betra.
Royal Household Flour
er ráðning leyndardómsins, fyrir betri bökun. Það er ekkert
hveitimjöl betra að gæðum, fáanlegt fyrir peninga. Það er not-
að við konunglega húshaldið á Englandi, og unnið f stærstu
hveitimylnum Canada- Biðjið um það !
og nam það nálægt 5 tons saman-
lagt. Með hvaða hætti sprengingin
varð er óvíst, en getgátur eru, að
sumu af sprengiefninu hafi ekki
verið komið réttilega fyrir. Spreng
ingin þeytti heilum björgum hátt
í loft upp, og verkstjórinn, Thom-
as Casey að nafni, kastaðist um
150 fet í loft upp, og tætlur af lík-
am'a hans komu niður hálfa mílu í
burtu. Henir, sem lífið mistu, voru
útlendingar, flestir Austurríkis-
menn.
— Miðvikudaginn 7. febrúar
voru 100 ár liðin frá fæðingu
brezka skáldsins Charles Dickens.
Var þess minst hátíðlega viðsveg-
ar um Br.etland og víða hér í
Canada. ,
— Hermann Bang, eitt af bezt
kunnu skáldum Dana, andaðist að
O.gden í Utah 28. jan. Hann kom
til Bandaríkjanna fyrir nokkrum
vikum, og ætlaði að halda fyrir-
lestra meðal Skandinava hér og
þar um ríkin ; hafði haldið nokk-
ura, er hann tók veiki þá í Ogden,
sem leiddi hann til bana. Herman
Bang var fæddur í Als á Suður-
Jótlandi 1857, og varð tæpra 55
ára. Hann byrjaði ritstörf korn-
ungur.
— Hungursneyð mikil er á Rúss-
landí, og hafa margir orðið hung-
urmorða. Ástandið er svo hörmu-
legt, að foreldrar selja stálpuð
börn sin hirðingjum fyrir svolitla
matarbjörg, og í sumum tilfellum
ráða þau ungbörnum sínum bana,
heldur en að láta þau kveljast
frekar úr hungrinu. þó þannig sé
ástatt hefir Rússastjórn neitað að
taka við hjálp handa hinum bág-
stöddu frá framandi þjóðum; seg-
ist vera fullfær um, að sjá því
borgið. Aftur hefir hún leyft, að
samskot mættu fara fram innan
ríkisins, og hefir keisaraekkjan og
margir auðmenn gefið ríkulega í
hjálparsjóðinn. 1 einu af haflæris-
héruðunum hafa 200 manns orðið
hungurmorða siðustu vikuna.
— Vatnavex,tir miklir eru á Suð-
ur-Spáni, og hafa valdið miklum
skaða á bújörðum manna og hí-
býlum. Hefir húsum verið sópað
burtu, gripir farist og margir
menn orðið að láta lifið. Fjöldi
stendur uppi gersamlega bjargar-
laus. Alfonso konungur og Vic-
toria drotning fórú strax þangað
suður, til að reyna að hjálpa þeim
bágstöddu eftir mætti. Stjórnin
hefir einnig sent her manns til að
bjarga mönnum og skepnum, og
vistaforða hefir hún einnig sent.
Hinir fögru dalir í Andalúsíu eru
nú stöðuvötn hátt upp í hlíðar.
— þýzka ríkisþingið var sett á
fimtudaginn í síðustu viku, og var
forséti kosinn Dr. Spahn, foringi
Klerkaflokksins. Fékk hann 190 at-
kvæði, en August Bebel, leiðtogi
Jafnaðarmanna 176. Fyrsti vara-
forseti var kosinn Jafnaðarmaður-
inn Philip Scheidermann, en yfir
því reiddist hinn nýkjörni forseti,
Dr. Spahn, svo mikið, að liann
lagði niður forsetatignina, kvaðst
ekki vilja hafa þann heiður, þegar
hægri hönd sín væri Jafnaðarmað-
ur. Um þetta hafa orðið harðar
deilur í þinginu, og óvíst, hver for-
setaembættið hreppir. Jafnaðar-
mönnum, sem eru 112„ fylgir radi-
kali flokkurinn, sem telur 45, cg
brot af þeim Liberölu. —i T.alið er
víst, að þingið verði róstusamt.
— Friðrik VIII. Danakonungur
hefir verið veikur undanfarið, en er
mi talinn úr hættu.
— Mikla gremju hefir það ’.«skið
á Englandi, að nafnkunnur Lund-
úna lögmaður, Bertrand Stewarts,
var nýverið dæmdur í Leipzig á
þýzkalandi til þriggja ára fangels-
isvistar fyrir njósnir. Segja ensk
blöð, að ákæran á Stewart hafi
átt við engin rök að styðjast, og
heimta, að stjórnin skerist í leik-
inn og mótmæli þessu gerræði
þýzku yfirvaldanna.
— Hinn heimsfrægi danski heim-
spekingur Georg Brandes varð 70
ára 5. þ.m., og var mikið um
dýrðir í D.anmörku þann dag. —
Blöð af öllum flokkum fluttu lang-
ar hrósgreinar1 um hátin, og sam-
komur voru haldnar honum til
heiðurs víðsvegar um landið. En
sjálfur var Dr. Brandes hvergi
nærri, hafði farið til Parísar nokk-
urum dögum áður, til að losna
við öll fagnaðarlætin og gaura-
ganginn, sem jrrði heima í Kaup-
mannahöfn.
— Bandaríkjamaðurinn JamesB.
Weaver, hershöfðingi og stjórn-
málamaður, andaðist að heimili
sínu í Des Moines, Iowa, 7. þ- m.,
eftir stutta legu. Varð 78 ára
gamall. Var tvívegis forsetaefni og
i lengi þingmaður.
— Hinn heimsfrægi brezki læknir
barún Joseph Lister, andaðist að
heimili sínu í Lundúnum á mánu-
dagsmorguninn var, fjörgamall;
var fæddur 1827. Hinn látni var
mjög frægur skurðlæknir, og var
um fjöldamörg ár prófessor í líf-
sknrðarfræði við brezka háskóla.
— Fylkisþingskosningax hafa ný-
verið farið fram í Suður-Ástralíu,
og hefir verkamannaflokkurinn,
sem þar var við völd, beðið ósig-
ur. Liberalar hafa náð sex þing-
manna meirihluta.
— Hinar stöðugu uppreistir og
róstur í Mexico hafa leitt til þess,
að forsetinn Francisco Madero hef-
ir tekið sér alræðismanns nafn
með fullu einveldi, líkt og Diaz
fyrirrennari hans hafði áður. Telur
Madero það eina ráðið til að
halda friði í landinu og græða þau
mein, sem landslýðurinn hefir beð-
ið af styrjöldinni. Breytingar hafa
orðið á ráðaneytinu ; hafa þeir
farið, sem ósammála voru þessu
tiltæki forsetans, en þeirra sæti
hafa verið fylt með mönnum, sem
Madero getur treyst og honum
eru samhuga. Uppreistin í Norður-
Mexico hafi verið bæld niður.
— Landstjórinn í Canada, her-
toginn af Connaught og frú hans,
dóttir og fylgdarlið, heimsækja
Winnipeg í næstkomandi júlimán-
uði og dvelja vikutíma. Ætlar her-
toginn að opna hina árlegu iðn-
sýningu, sem hér er haldin um
það leyti.
— Brezka þingið kom saman í
gær. Merkast við þingsetinguna
var, að stuðningsmaður hásætis-
ræðunnar var sonarsonur gamla
Gladstones, nýkjörinn þingmaður,
að eins 26 ára, W. G. Gladstone
að nafni. Er hann ræðumaður góð-
uri °JT ffera flokksmenn hans sér
miklar vonir um framtíð hans. —
þing þetta verður stórtíðinda-
samt. Heimastjórnar frumvarp
íra verður lagt fyrir það í marz-
byrjun, og þarf þá ekki að sökum
að spyrja um aðganginn. Einnig
er alment búist við, að Asquith
muni leggja niður stjórnarfor-
menskuna, nauðugur eða viljugur,
því frjálslyndasti hluti stjórnar-
flokksins hefir farið fram á það.
Vill heldur missa völdin og að
I.loyd George sé foringinn, en að
lialda þeim’ með Asquith í broddi
fylkjngar. Álitið, að þingið muni
rofið, er líður fram á vorið, og að
nýjar kosninnfar fari fram snemma
í sumar.
GÓÐ HERBERGI.
Góð herbergi til leigu hjá ís-
lenzkum hjónum, skamt frá Winni-
peg Theatre, með húsbúnaði eða
án ; mjög ódýr. Hkr. vísar á.
VEGGLIM
Patent hardwall
vegglím (Enipire
tegundin) g;ert úr
Gips, oerir betra
vegglím en nokk-
urt annað vegg-
líms efni eða svo
nefnt vegglíms-
ígildi. : :
PLASTER BOARD
ELDVARNAR-
VEGQLtMS
RIMLAR og
HLJÓDDE YFIR.
Manitoba Gypsum
Company, Limited
WIKNIPEU