Heimskringla - 02.05.1912, Qupperneq 7

HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 2, líAl 1912, 7, BLS,
KAUPIÐ lOc ‘PLUG’ AF
Currency
CHEWING
TOBACCO
OG VERIÐ GLAÐIR.
Jólablað Lögbergs.
jEftir Jón Einarsson.
Af því aS endumiinningar um
ólablaö Lögbergs ,eru enn, af og
il, aö birtast á prenti, þótt nokk-
iö langt sé frá liöiö útkomu þess,
angar mig til aö baeta þar viö fá-
im oröum, til þess eins og aÖ
ylla belginn fljótar en ella.
Yfirleitt er blaö þetta mjög
nyrtilegt og vel frá gengið. j
l’rentun og mvndir ágætt, pappír-1
nn spégilgljár, en brothættur.
Prentvillur nokkrar og sumar
njög illar. Aö því er efniö snertir |
veltur þaö á ýmsu hér, sem jafn-
in, hverju betur er frá gengið, ,
>ví, sem er ritað af ólæröum höf-
indum eöa hálærðum, útskrifuÖ- [
mi fræöimönnum.
Eg hefi áöur minst á, hve ó-
æppileg stæröin á blööunum mér
inst vera, og aö smærra brot
reröi meöferö og geymslu blaðs- I
ns miklu auöveldari ; segi því
kki meira um þaö nú.
Framan á blaðinu er mjög snot-
ir “ j ó 1 a ”- m y n d, og neðan
,-iÖ vel hagort k v æ Ö i eftir þ.
[>. þ. Koma þar næst myndir
) e s t u r - í s 1. læknanna og
efiágrip þeirra, liðlega og ó-
ilutdrægnislega samin, að mér
,’irðist. I>á er vel meint grein,
•' r i ð u r á j ö r ð u , eftir séra
3. B. Jónsson, liðlega rituð, og
ctti að takast ,til greina af lesend-
unum ; Og sömuleiðis næsta grein
im J ólagjafir, þótt stutt
itutt sé. Endurminningar
i m j.ó 1 i n , eftir Barnavin,
nunu og mörgum vel í geð falla.
J>á kemur skáldsaga, S i 1 f u r -
nillurnar, eitir Dr. J. P.
i>álsson. Stutt saga og gildislítil.
áætir þar eigi skáldskapar nema í
vrirsögninni, svo séð verði- Efnið
ijálft er alveg ósennilegt og augna-
nið sögunnar ekki sýnilegt. Er j
irúlegt, að söguhetjan (eða rétt-
ira sagt sögugikkurinn) se fyrsti,
jg áreiðanlega mun hann síöasti
tslendingurinn, sem gefið hefir 60
silfurmillur í trygðapant ; og eng-
ar líkur munu til þess, að nokkur
annar maður í vorum lieimi hafi
smíðað silfurtnillur af slikri snild,
sem sagan segir, með n o k k r -
u m tilgangi árið, sem sagan
bendir til, að þessi stóri maður
hafi verið orðinn læröur silfur-
smiður. Reyndar er ekkert ártal í
sögunni til að miða við, en kunn-
ugt er flestum enn, live skamt er
síðan IClondyke ferðirnar hófust,
Og hvenær þessi 7 ára tími, sem á
er minst, ætti að hafa verið. Höf.
er sjáanlega ókunnur “upphluta”-
sögu vorri, og þar af leiðandi hef-
ir svona misritast sumt. MáHð er
í meira lagi viðvaningslegt, jafn-
vel þó það væri borið saman við
það, sem aðrir ungir Yestur-ís-
lendingar rita. það eru til í ís-
lenzku orðaleikir — líkt og öðrum
tungumálum —, sem koma okkur,
gömlu Islendingunum, nokkuð
andkannalega fyrir, þegar þeir eru
framsettir með orðabókar þýð-
ingu hvers málsgreinar parts fyrir
sig. það myndi t. d. vera brosað
að því, meðal bændalýðs til
sveita á íslandi, þegar Steinbreck-
er kaupmaður er látinn segja um
Miss Ingólfsson : “Hún saumar
fyrir okkur bæjarbúa Hvers-
dagslega þýðingin í þessari setn-
ingu er ekki sú, sem gilda verður i
þessari sögu. þá er ekki hlý-
1 e g a skáldlegur ástarkossinn
þeirra Miss Ingólfsson og Karls ;
luinn var eins og kossinn, sem bár-
an reyndi' aö g,efa sandinum, þeg-
ar hún (báran) dó! Hálf skáhalt
mál myndi það og þykja eystra,
að skáldið segði uffl elskendur :
“Enn hvað þau unnust! ”, “svo
fór K^rl ; en þá grét Ása” ; og
seinasta setning sögunnar veröur
næsta kými-grátleg : “Nei, elsku
Malla mín”, sagði Ása brosandi —
en hamingjan góða! Jafnvel nii
voru augu hennar full af tárum”.
Eitt af skilyrðunum, sem út-
heimtist til þess að geta ritað
skáldsögtr er það, að höfundurinn
kunni þolanlega málið, sem nú á
að ritast á. En hvergi nærri er
það þó einhlýtt : Höf. þarf fyrst
af öllu að hafa tilgang og efni í
huga sínum, áður en hann byrjar
á verkinu. þótt menn sé.u vellærð-
ir og að öðru leyti gáfaðir, ertt
menn ekki allir fæddir skáld. En
þessi ástriða meðal Vestur-íslend-
inga í skáldskaparáttina er alt af
að elna ; og það er ems og flest-
mn finnist hver maður “heimskttr
og illa vaninn”, í hvaða stöðu,
sem hann hefir sezt, nema því að
eins að hann hnoði einhverju sam-
an í stef eða sögukorn. það hefir
riflega, og oft að maklegleikum,
verið barið á ó 1 æ r ð u leirbus-
ttnum okkar hér, að undanförnu,
en ^gersa.mlega gengið fram hjá hin-
ttm lærðtt nöfnum þeirra, þótt
reynslan sýni daglega, að fáir
\ erði skáld af skólalærdómi etn-
göngu. það er því mikltt og marg-
falt verra, afleiðinganna vegna,
þegar lærðir menn fara að hnoða
leirinn, bttndinn eða óhundinn, því
þeirra ljóð og hugmyndir ertt tekn-
ar til fvrirmyndar af “þekkittgar-
lattsa" mannflokknum, og þeir
ættu að vera þess verðir. /
Ljós, heimsins, jólarit-
gerð eftir séra Fr. Hallgrímsson,
, er snotur og viðfeldin, eins og ann-
að frá hans hendi. En ill er prent-
villan þar, sem segir að engan ó-
vin eigi bakteríurnar skæðari en
sólina : “Ef hún nær e k k i að
skína á þau þá deyja þau” (þ. e.
smádýrin). þess mætti og geta,
að fleiri munu þeir, vísindamenn-
irnir, er telja vilja “bacteriur” til
jurta eða plönturíkisins en dýra,
þótt í þessari ritgerð séu þær dvr-
kynjaðar.
Kærleikshátíðin mikla
— jólaræða eftir séra Carl J. 01-
! son — er rituð í ekta “revival-
j ista” stíl, ólík að sniði venjuleg-
[ um ræðum íslenzkra presta : nokk-
[ uð staglsöm, en þó eigi leiðinleg.
[ Höf. er all-gott efni í ræðumann,
og mun batna stórum, þegar ald-
ur og lífsreynsla hafa kent honum
að sjá, hve erfitt flestum verður
I að “segja úr messunni”, þegar
j presturinn reynir að fela nærri alt,
j sem honum dettur í hug, í einni,
[ stuttri prédikan.
Ef til vill er ég sá eini, sem ekki
[ getur látið sér geðjast sem bezt
! að jólin séu talin “kærleikshátíðin
[ mikla”, úr því engrar annarar há-
! tíðar er minst með svipaðri lýs-
j ingu. Eg hefi oft reynt, að bera
J jólin, sem eru uppáhaldshátið mín
j — eins Og flestra, sem börn hafa
j verið — saman við páskana og
i jafnan fundist mikill munur á kær-
I leik þeim, spm sú hátíð boðar frá
' lútersku sjónarmiði — trúarhlið-
inni : Hafi það verið kærleiksverk
af föðurnum, að s e n d a son
sinn í hendur annara eins manna
og hann varð að hafa samneyti
við, þá sannarlega var það ekki
síður kærleiksverk af syninum, að
gefa sig í að þ o 1 a alt, sem hann
varö að þola fyrir þá menn og af
þeirra1 hendi. Éig fer ekki lengra út
í það mál hér, en býst við, að höf.
ræðunnar geri mér og öðrum skilj-
anlegan muninn á þessum hátíð-
um frá hans sjónarhlið, á sínum
tíma. Málið er ekki þýðingarlaust,
hvorki frá hlið trúmálanna, né
helaur frá hlið rökleiðslu, sem
stvðjast kynnu að meira eða
minna leyti við lieilbrigða skvn-
semi.
Og ef fleirum kyrtni að verða það
á.'að fallast á mitt mál í þessu,
þá er vonandi, að við séttm þess
virði, að okkur sé bent út af þeim
villuvegi og inn á hinn örmjóa veg
sannleikans, sem manni gengur svo
illa að þekkja á stundum.
þá kemur kvæði eftir Stephán
G. Stephánsson : “Mælt til
S'veinbjarnar söngskálds”,
— ljótnandi kvæöi frá upphafi til
enda. Mun þó, til vill, 4. erindið
ná hezt samhljóm hjarta strengj-
anna hinna íslenzk-viðkvæmu. —
Ivvæðið er eitt hið bezt búna og
miklu aðgengilegra en ýms önnur
ljóð þessa höfundar.
Kafli úr sögunni Les Miserables, I
nefndur “í iðrum jarðar,
kemur næst, og minnist ég hans
a.ð eins vegna þess, að ég hefi áð-
ur séð ltans svo fjálglega getiö. Á
hinti bóginn er það ekki siður í
landi þessu, að dæma neitt um
vissa kafla úr bókum, sem prent-
aðir eru.án upphafs og enda. þeir
kaflar eru þá taldir sem auglýs-
ing, gefin út til þess, að vekja at-
liygli kauiænda á væntanlegri bók,
sem kaflinn eða kaflarnir eru tekn-
ir úr, og nefnist á ensku “Prospec-
tus” (sýnisblöð?)
Éig hefi við hendina ‘registeraða’
heimildarþýðingu (authorized,copy
righted translation) úr frummál-
intt (frönsku) á enska tungu eftir j
Sir Lascelles Wraxall, Bart., og !
hefi borið saman við ltana þenna |
kafla. En frekar finst mér íslenzka j
þýðingin tillievra grófara máli, I
lteldur en sú enska, sem mér skilst
að sé frá ápphafi til enda mjög [
vönduð að málfæri til. Sem þýð-
ingu ber þeim mikið til saman, að
öðru levti en því, að í þessum ís-
lenzka kafla virðist i;era skotið inn
í tveimur ritningar-tilvísunum,
sem ekki eru í þessari ensku þýð-
ingu. Eru þessi inttblásnu orð í
sambandi vtð Jónasar-hvalinn
fra-ga, og syndaflóðið sæla. Ilver
þýðendanna hefir slept hér úr eða
bætt inn í til að laga fyrir Yictor
Hugo? Svari þeir, er frummáls-
söguna hafa lesiö. língum skvldi
þykja vænna en mér um þann ís-
lendittg, sem ég vissi færan um aö
laga heimsfrægu verkin franska
skáldsins, sem hér á lilut að máli.
Ett til þess þarf stærra skáld, en
liversdagslegd gerist meðal Yestur-
íslendinga.
í kvæðinu Jólin 1911, eftir
M. Markússon, eru 4 fyrstu erindin
liðleg, en svo hallar meira undan
fæti, unz maður er kominn niður
á það stig barneldisins, að maður
“vígir andans heilaga sverði kær-
leikann, svo maður geti með því
(sverðinu) lyft þreyttu barni að
hækkuðu takmarki”! ; og 7. erind-
iö segir : “Kærleiks ilur á kaldri
tímans strönd krýnir sigurljósum
gröf og dauða! ” ; og 8. erindið
svipað.
Ljóðþýðingin F i ð 1 a r i n n og
frumljóðið Vordagur eftir
Kr. Stefánsson, ertt stutt en mjög
snotur kvæði.
B æ n í ú 11 e g ð eitir Sigfús
Blöndal, kvæði, endar næsta fárán-
lega, þannig :
“Guð hinna verðandi’ og hrynj-
andi heima,
Ileyr vorar bænir, ó lát oss ei
gleyma! ”
þetta er, ef til vill, skáldlegur
endahnykkur, þótt hann sé ekki
viðfeldinn, svona í svipinn ?
þá kemur nti all-löng og mjög
\rel samin ritgerð : Ráðin bót
á taugaveikinni, eftir
Dr. ólaf Stephensen. Á höf. sér-
sérstaka þökk skylda fyrir þessa
ritgerð, sem er einkar alþýðlega,
látlaust Og ljóst fram sett. Málið
og efnið samsvarar hvað öðru.
Eru þeir alt of fáir, lærðu menn-
irnir, sem nenna að rita nokkuð
það, sem til fróðleiks miðar þeim,
er minna vita. Og merkilegt er
það, hve fáir af þeim, sem hrósað
hafa þesstt jólablaði, hafa minst á
þ e s s a grein. þó furðar mig á
einu nafnorði hjá höf., því nl., er
ltann kallar varnaraðferðina gegn
taugaveikinni bólusetningu,
sem auðvitað ,á hvergi við, nema í
sambandi við bólusóttina (Vari-
ola). En þetta mun stafa af því,
að s i ð u r varð heima á Islandi
um eina hríð, að nefna allar gagn-
sýkis innspýtingar bólusetningu ;
mun höf. ekki hafa ihugað í svip-
inn, hvað slíkt nafn ér fjarstætt og
villandi. því málið kann hann bet-
ur en margir aðrir lærðir menn
þjóðar vorrar.
Á hinn bóginn mega menn ekki
misskilja svo þessa varnaraðferð,
að hún sé enn viðtekin, sem alger-
lega áreiðanleg um aldur og æfi,
nema ef til vill með ítrekuðum inn-
spýtingum. Ilalda nokkrir því
fram, aö vörnin gegn veikinni sé
ekki v i s s lengur en eitt ár eftir
fyrstu inngjöf, en að líkindum
verða varnarefni blóðsins þvi
veigameiri til frambúðar, sem oft-
ar hefir verið nevtt Jx'ssa efnis,
líkt og við ýmsar aðrar “anti-
toxin” aðferðir.
Ein hin spaugilegasta saga, eða
ef til vill hin eina spaugilega saga
í sambandi við sóttnæmi tauga-
veikis-gerilsins er sú, sem blöðin
hafa getið um eigi alls íyrir löngu, J
af stúlku í New York (að mig
minnir), sem kölluð er “gerla”-
María. Ilún hefir unnið sem elda-
buska í ýmsum fínum húsutn, og
aldrei sýkst af þessari veiki ; er
reglulega heilsugóð, stelj>an! En
hvar sem hún hefir dvalið stundu \
lengur, hafa allir heimamenn henn- i
ar Jagst í taugaveikinni. Var hún
loks tekin og skoðuð í sjónauka [
(! ), og komust læknar að því, að
hún væri nokkurs konar gróðrar-
stöð fvrir þessar tegundir sýki- j
gerla, og var hún þá sett á sjúkra-
htts til gæzlu og lækninga. En
kerla höfðaði tnál fyrir þessa ó-
frelsis-meðferð, og heimtaði skaða-
bætur fyrir tímatap, atvinnu-töf
Og ónæði, og síðustu fréttir létu
vænlega yfir, að hún mvndi sigur-
sæl verða.
það er óskandi og vonandi, að
Dr. Stephensen hafi tíma og tæki-
færi til að rita ileira og meira um
ýms fræðandi efni ; þvi þótt fjöld-
inn meti það, ef til vill, í svipinn,
minna en skáldsöguþvætting og
Ijóðarugl, þá munu samt margir
hinna hygnari manna lesa með á-
nægju slík rit og hafa þeirra til-
ætluð not.
H 1 j ó m d ý s i n, kvæði tii próf.
Sv. Sveinbjörnssonar eftir þ.þ.þ.,
er að eins laglegt, en langt frá því
að vera eitt af beztu kvæðum höf.
Of mikið af þessum “fimbul”-orð-
um og “rósa”-“hljómum”, og er
það miður, því honum er ekki erf-
itt um, að g»era miklu hetur.
Islenzka bókasafnið í
C o r n e 11 , eftir Halldór Her-
mannsson, er sérstaklega vel ritað
á islenzku máli og að öðru leyti
skemtilegt aflesturs.
i Breiðdal fyrir 60 ár-
u m ,, eftir Árna bónda Sigurðs-
son, upphaf að langri ritgetð,
mjög ýtarlegt, og gaman að lesa.
Er höf. víst í hetra lagi minnugur
og setur eínið íram greinilega og
fjörugt, þótt gamall sé. Hafi hann
þökk fyrir tiltækið!
Gamlar þýðingar úr
sænsku, þýzku, dönsku, dönsku,
dönsku, eftir guðfræðiskand. þor-
stein Björnsson. Ilafi ljóð þessi
verið leirburður á frummálinu hef-
ir þýðingin tekist meistaralega,
því skáldleg tilþrif eru þar engin,
og rímið hefir gleymst. þýðandi
þj’rfti að “líta í kverið aftur” og
læra, ef unt væri, reglur fyrir
háttaskipun og ljóölist, og velja
svo betur og gera betur næst. —
Ekki man ég, að hafa fyrri en hér
heyrt eða séð Krist nefndan
“svásann”, og má vel vera, að
það hafi verið yfirsjón annara, að
láta slíks eigi getið. það fer þvi
miður ekki ætíð saman, að menn
séu skáld, þótt þeir séu guðfræð-
ingar.
V e t u r
eftir séra
Saana má
k v ö 1 d
ánsson.
Yfirleitt er þetta blað skemtirit,
Og eins og á hefir verið drepið, að
mörgu leyti nýtilegt. En þeim,
sem eiga það bezta í blaðinu, er
gert mjög rangt til, ef hið léleg-
asta er dæmt jafngildi við verk
þeirra, þótt það virðist vera að-
ferð flestra, sem vottotðin rita.
I f

Prentun
♦•4

4
VER NJÓTUM, sem stendur, viðskipta margra
Winnipeg starfs- og “Business”-ma»ma.—
En þó erum vér enþá ekki ánægðir. —
Vér vilju-m fá alþýðumenn sem einatt notast við illa
prentun að reyna vora tegund. — Vér ábyrgjumst
að gera yður ánægða. — Sfmið yðar næstu prent.
pöntun til —
PHZONTE 334
THE ANDERSON GO.
PROMPT PRINTERS
555 Sargent Ave. Winnipeg, Man.
Meö þvl að biöja œflolega um
‘T.L. CIGAR,” þá ertu viss aö
fá ágætau vindil.
T.L.
(CNIOS MADE)
We*»tern Cfgar Faetory
Thomas Lee, aieandi Winnuipeg

Remington Standard
Typewriter
Enska og fslenzka geta verið ritaðar jöfnum hönd*
um með ritvél þessari. Skrifið eftir mynda-verðlista.
REMINQTON TYPEWRITER CO., LTD.
253 Notre Dame Ave.
Winnipeg, Manitoba
VWW/WVWWWWWVW^íWWWWVW^WWWWW*
TheWiimipegSafeWorks,
LIMITE JD
er einkar-laglegt kvæði
Lárus Thorarensen. —
segja um H a u s t -
kvæðið eftir Kr. Stef-1
I
50 Princess St., WiDiiipeg
VERZLA MEÐ
Nýja og brúkaða öryggis skápa [safes],
Ný og brúkuð “Cash Registers”
Verðið iágt, Vægir söluskilmálar,
SkriíiÖ yður
tyrir HEIMS-
KRINGLU svo
að þér getiÖ æ-
tíÖ fylgst með
aðal málum
Islendinga hér
og heima. ^
L
VÉR BJÓÐUM YÐUR AÐ SKOÐA VÖRURNAR.
" 1
éééééééééééééééééééééééééééééééééééééééééééé
v> «
> V^ITUR MAÐUR er varkár með að drekka ein-«
> * göngu hreint öl. þér getið jafna reitt yður á. •
I DREWRY’S REDWOOD LAGER
> það er léttur, freyðandi bjór, gerður eimgöngu
S úr Malt og Hops. Biðjið ætíð ura hann.
' | E. L. DREWRY, Manufacturer, WINNIPEG.