Heimskringla - 22.08.1912, Blaðsíða 3

HEIMSKEIN GEÁ
WINNIPEG, 22. AGÚST, 1912. 3. BLS^
íslands fréttir.
FRÁ ALpINGI,
RáSherraskiftin.
Á fimtudaginn 25. júlí lýsti Kr,
Jónsson yfir því úr ráSherrastóli,
aS konungur hefSi veitt honum
lausn frá ráSherraembættinu og
gekk síSan til sætis á þingmanna-
bekk.
Hannes Hafstein gekk þá í ráS-
herrastólinn og las upp símskeyti
á dönsku frá konungi, er kvaddi
hann til þess, aS taka viS völdun-
um.
Nýi ráSherrann flutti síSan dá-
lítinn ræSustúf um stefnu sína, og
var mergurinn málsins sá, aS
hann vildi eftir megni efla friS í
landinu, “ekki aSgerSaleysisins og
kyrstöSunnar friS, heldur friS til
þróunar og starfa”.
þetta friSarfyrirheit er ekkert
nýmæli. þaS er sami boSskapur-
inn, sem fyrri ráSherrar hafa fariS
meS. Kristján Jónsson setti sér
þaS mark og miS aS efla friS í
landinu, þegar hann tók viS völd-
unum í íyrravetur, og Björn Jóns-
son markaSi einnig friSinn á skjöld
sinn, þegar hann hóf mótmælin
gegn innliimunaruppkastinu í
Barnaskólaportinu voriS 1908. AS
þessu leyti fetar nýi ráSherrann í
spor fyrirrennara sinna.
En friSarstefnu sína byrjar hann
meS því, aö gera föst samtök meS
al þingmanna til aS endurvekja
mesta ófriSarmáliS, sambandsmál-
iS, og koma þannig aftur á friSi
■og æsingum. Raunar hefir H.H.
mjög mikinn meirihluta í þinginu,
því auk Heimastjórnarmannanna
óskiftra, fylgja flestir af flokksleys-
ingjunum honum, og svo ísafoldar
liSiS. Er Isafold i sjöunda himni
yfir útnefning Hafsteins, alveg eins
og hann væri hennar óskabarn og
hefSi- alt af veriS. Segir hún m. a.,
aS þjóSin “treysti engum sona
sinna betur, engum jafnvel eins og
H.annesi Hafstein, aS leiSa sam-
bandsmáliS til lykta”. Og þetta
«ftir öll ósköpin, sem áSur höfSu
ágengiS. VeSráskiftin eru algjör.
StjórnarskrármáliS
StjórnarskrármáliS kom til 1.
umræSu í ne$ri deild sama daginn,
sem stjórnarskiftin urSu. Bjarni
Jónsson frá Vogi var framsögu-
maöur og talaSi röksamlega fyrir
málinu. SíSan var þvi vísaS til 2.
umræSu og kosin sjö manna nefnd
til þess aS athuga þaS. Skúli
Thoroddsen var kosinn í nefndina
af hendi SjálfstæSisflokksins. ASr-
ir i nefndinni eru : Lárus H.
Bjarnason, GuSl. GuSmundsson,
Jón Ólfasson, Valtýr GuSmunds-
son, Jón Jónsson sagnfr. og Kr.
Jónsson. Er GuSlaugur skrifari
Og framsögumaSur.
Bannlögin.
Tillaga til þingsályktunar um,
aS atkvæSagreiðsla ný fari fram
meS þjóSinni um, hvort nema skuli
bannlögin úr gildi þegar, hefir
komiS fram í efri deild frá þm.
Strandamanna (Guðj. Guðl.). Var
hún til umræSu nýverið í deild-
inni. TalaSi Guðjón meS tillögunni
og snerist ræSa hans mjög gegn
bannlögunum yfirleitt. Vildi hann
láta vísa málinu til nefndar —
skattamálanefndar —, en þaS var
felt meS 7 atkv. gegn 6. — Móti
talaði Jósef Bj. (2. þm. Skagf.) og
bar fram rökst. dagskrá um að
nema þetta mál burtu frá umr.
deildarinnar, þar sem bannlögin
væru óreynd ennþá og því of
snemt aS leita atkv. um þau aft-
ur meSal þjóðarinnar, enda þótt
slík atkv.greiðsla væri réttur veg-
ur, ef afnema ætti lögin. Var þessi
tillaga samþ. með 7:3.
Helstu þing m.f rumvörp,
Ráðherra lagði fram stjórnar-
skrárfrumvarp siðasta þings til
athugunar, og jafnframt 3 laga-
frumvörp, er stjórnin hafSi samið,
áður, er hún bjóst við að leggja
stjórnarskrárfrumvarpið óbreytt
fyrir þingið. þessi 3 frumvörp lagði
ráðherra og fram aS eins til at-
hugunar. Öll þessi frumvörp hefir
Bjarni Jónsson frá Vogi látiS
prenta upp og gerst fiutningsmað-
ur þeirra á þinginu,
Frumvarp til stjórnarskipunar-
laga um breyting á stjórnarskrá
um hin sérstaklegu málefni Is-
lands 5. jan. 1874 og stjórnarskip-
unarlögum 3. okt. 1903.
Frv. samhljóða frumvarpi því,
er samþykt var á alþingi 1911.
Frumvarp til laga um ráSherra-
stefnur. — Af því stjórnarskrár-
frv. gerir ráS fyrir 3 ráðherrum,
eru hér settar reglur um ráðherra-
stefnur, fundi þá, er ráðherrarnir
halda hver meS öSrum. Forsætis-
ráðherra stýrir, aS sjálfsögSu,
þeim fundum, og skulu þar rædd
öll lög áSur en þau eru lögð fyrir
leiðis lagafrumvörp, áSur en þau
konung til staSfestingar, og sömu-
eru lögð fyrir alþingi. Auk þess
skulu þar ræddar allar stjórnar-
ráðstafanir, sem eigi verða taldar
ineð sjálfsögSum daglegum störf-
um stjórnarráSsins, áður en fram-
kvæmdar eru.
Frumvarp til laga um breyting-
ar og viðauka viS lög um kosning-
ar til alþingis 3. okt. 1903.
ASalefni frumvarps þessa er
breyting á kjördæmaskipun lands-
ins viS kosningar til neSri deildar.
Eftir þessu frumvarpi skiftist land-
iS í 19 kjördæmi, og eru þau
þessi :
1. kjördæmi tekur yfir Reykjavík
j og kýs 2 alþingismenn.
2. kjördæmi tekur yfir Borgarfj-
sýslu og kýs 1 alþingismann.
3. kjördæmi tekur yfir Mýrasýslu
og Snæíellsnes- og Htíappa-
dalssýslur og kýs 2 alþingis-
menn.
4. kjördæmi tekur yfir Dalasýslu
og Strandasýslu og kýs 2 al-
þingismenn.
5. kjördæmi tekur yfir BarSa-
strandarsýslu og kýs 2 alþing-
ismenn.

17.
18.
ísafjarð'arsýslu og kýs 1 alþing !
ismann.
7. kjördæmi tekur yfir NorSur-
ísafjarSarsýslu og kýs 1 al-
þingismann.
8. kjördæmi tekur yfir ísafjarSar-
kaupstað og kýs 1 alþingism.
9. kjördæmi tekur yfir Húna-
vatnssýslu og kýs 2 alþingis-
menn.
10. kjördæmi tekur yfir Skagafj,-
sýslu og kýs 2 alþingismenn.
11. kjördæmi tekur yfir, EyjafjarS-
arsýslu og kýs 2 alþingismenn.
j 12. kjördæmi tekur yfir Akureyrar
kaupstaS og kýs 1 alþingism.
j 13. kjördæmi tekur yfir þingeyjar-
sýslu og kýs 2 alþingismenn.
14. kjördæmi tekur yfir NorSur-
Múlasýslu og SeySisfjarSar-
kaupstaS og kýs 2 alþingism.
15. kjördæmi tekur j-fir SuSur-
Múlasýslu og kýs 2 alþingism.
16. kjördæmi tekur yfir Skapta-
ellssýslu og ký-s 1 alþingism.
kjördæmi tekur yfir Rangár-
vallasj'slu og Vestmannaevja-
sýslu og kýs 2 alþingismenn.
kjördæmi tekur yfir Árnes-
sýslu og kýs 2 alþingismenn.
19. kjördæmi tekur yfir Kjósar-
og Gullbringusýslu o<r Hafnar-
fjarðarkaupstaS og kýs 2 al-
þingismenn.
Frumvarp til laga um kosning
landsþingmanna. — Frumv. þetta
er í 22 greinum og er þar sagt fyr-
ir um kosningu þeirra 10 manna,
er kosnir skulu um land alt til
efri deildar. Nefnir frumvarpiS þá
landsþingmenn. Eftir frumvarpinu
á alt landið aS vera eitt kjör-
dæmi við kosninguna, og eru í
yfirkjörstjórn 3 menn í Reykjavík,
skipaðir af ráðherra. þessari yfir-
kjörstjórn skulu afhentir listar
meS nöfnum þingmannaefna 8 vik-
um fvrir kjördag og skal fylgja.
hverjum lista vfirlýsing, að
minsta kosti 100 manna í landinu,
um aS þeir styðji kosninguna. Af
þessum kjósendum skulu 15, aS
minsta kosti, vera úr fyrverandi
| Austuramti, NorSuramti og Vest-
uramiti, hvoru um sig.
Tekjufrumvörpum þeim, er milli-
1 þinganefndin liafSi samið, en
í stjórnin lagði fyrir þingið, um
einkasölu á steinolíu, verðtoll á
vefnaðarvöru og- skófatnaSi og
! útflutningsgjald á sildarlj'si og til-
jbúnum ábutíði, vísaði n. d. til
sömu nefndar og kaus í hana 7
menn. t henni eru þessir : Hanues
Hafstein, Pétur Jónsson, L. H.
Bjarnason, Eggert Pálsson, Bjiiru
| Kristjánsson, Valtýr GuSmunds-
son og Bjarni Jónsson frá Vogi.
Formaður nefndarinnar er II. II.,
en skrifari L.II.B.
C. P. R,
TRANSCONA
Engin betri lóðakaup eru fá uileg í Vestur Canada en lóðirnar í C. P. R. Transcona.—Lóðir
vorar ern 4 bazta stað, og lóðir sem nú eru keyptar af oss með hinu l4ga verði tvöfaldast eða þre-
faldast f verði áður en tnargir máðuðir líða, vegna hinna miklu framfara og umbóta sem járnbrant-
artélagið er að gera þar.
Lóðir þessar, sem liggja að SpringSeld þjóðveginum, rétt norður af C. P. R. járnbrautargarðin-
um og mj'ig uærri Oxtord Rotd, sem er annar fjölfarnasti vegurinn þar um slóðir. Lóðirnar liggjm
þvf ágætleg.
$13.00 fetið
Engsr h'ðir þar í kring geta
fengist keyptar með slíku verði
Íieldur fyrir S3.00 til §10 00 meira
fetið, eg lóðirnar sem vér bjöðum
liggja þó betur fyrir framförum.
Hornlóðir $15.00 FETIÐ
Skilmálar: einn þriðji út í hönd, og afgangur-
4 tveimur árum, með 6 p o seut vöxtum.
Sendið oss hjásetta “Coupon” og látið oss
taka lóð frá liatida yður nú þegar. Þær eru aðeins
örfáar eptir, og þær ættu að seljast á einum degi.
Ef þér ekki getið fundið okkur í dag
sendið þessa “Coupon”.
ALBERT REALITY CO.
70S McArthue Building, Winxipeg.
Ujörið svo vel og geymið fyrir mig f þrjá
daga... .lóðir 4 eignum yðar yið Springfield
þjóðveginn í C. P- R. Transcona.
Nafn...................................
ÁRITUN. . .
HETMSKRINGLA
TALSÍMI MAIN 7323. NcARTHUR BLDGf.
— Kristján Jónsson bar svohlj.
þingsálytunartill. fram í neöri d.:
“Neðri deild alþingis álj'ktar að
skipa 5 manna nefnd til að íhuga
strandferðirnar og samninginn við
Thorefélagið”. Nefndin skipuð :
Guðl. G., Jón Ol., Jóh. Jóhannes-
son, Halld. Sheinsson, Ól. Briem.
A a* Aáf * ^ ^ á AiWI

Sumarskemtiíerðir til
nýju Manitoba
JVleð gufuskipinu “Mikado.”
Þrjár skemtiferðir með gufuskipinu “Mikado’ ’ hafa verið
ákvarðaðar til Warrens Lauding, Grand Rabits og Horse
Shoe Island með viðdvöl til að fara þar yfir fossana og sjá
fegursta landslagið í Canada. ' Einnig verður kómið við að
Berens River, Gull Harbor og allmörgum öðrum stöðum,
Skipið leggur frá Selkirk kl. 4 síðdegis
26. ágúst og 2. og 9. september.
HRINGFERÐIN MEÐ ÖLLU INNIFÖLDU KOSTAR $22.00.
Síðar verða sérstakar veiðiferðir farnar.
Sexsérstakir bátar frá Mikley til gullnámanna og aftur til
baka, 15 mflur, fæst fyrir lága borgun.
Sú för er mjög merkileg fyrir þá sem áhuga hafa á málm-
um. Baththroat River Gold Mining country er vel þekt af
capt. Pellitier, capt. S. Sigurðson og mörgum öðrum.
Þessar skemtiíerðir inn f Nýju Mánitoba munu verða öllum
til mikillar ánægju.—Slfkar fe^ðir kosta vanalega frá §50 til
$60.00 farnar upp á eigin spitur.
Nú aðeins 22.00 doliars.
Frekari upplýsingar gefa:
Capt: S: SIGURÐS0N, Selkirk. Talsími 146.
K. K. ALBF.RT, 708 McArthur Bldg. Wpg., Tals. M. 7323.
HUf’TER C00PER, 408 Nanton Block, Wpg. Tals. M. 8400.
1
I
!
:
Um stofnun peninga-lotteríis fyr- ;
ir ísland. Flm.: L.H.B., P.J. Val- J
týr og J.Ól. — Ráðherra íslands
veitist heimild til að gefa Magn-
úsi Stephensen fvrv. landsh., Sig-
hvati Bjarnasyni bankastj. og
Knud Filipsen í Khöfn einkaleyfi
til stofnunar íslenzks peningalott-
eríis. Lotterí hvers árs skiftist í 2
flokka, hvern öðrum óháðan, og
má \hlutasalan ekki vera meiri en
50,000 í hvorum flokki. Iðgjald til
Ihvors fiokks skal vera 150 frank-
ar. Vinningar hvors flokks eiga að
\rera minst 70 prósent af iðgjöld-
unum. Einkaleyfishafar greiði land-
sjóði íslands minst 2 prósent af ið-
gjöldunum, þó ekki minna en 138,-
Gjaldkeramálið.
Sakamálsrannsókn er nú hafin
gegn Halldóri Jónssyni banka-
gjaldkera fyrir afbrot í embættis-
færslu. Dómari var skipaður af
stjórnarráðinu þvert á móti því,
sem alment var búist við, Jón
Magnússon bæjarfógeti, en ekki
Magnús Guðmundsson rannsóknar-
dómarinn. þ>ótti það kynlega að
| verið. Ekki hefir sækjandi enn ver-
| ið skipaður í málinu og vafasamt
j að verði, en verjandi hins ákærða
er Eggert Claessen. þegar í upp-
jhafi málsins vék Jón Magnússon
| úr dómarasæti og skipaði þá
ísafirði 2. júlí og átti að fara til
Dýrafjarðar, en hefir ekki komið
frarnj enn. þessir menn voru á skip-
inu, allir Vestfirðingar sagðir :
Kristján J óhannesson skipstjóri ;
j Guðm. Matthíasson stýrimaður,
Guðm. Guðmundsson, Jóhann
Magnússon, Jón Friðriksson, Jón
Guðmundsson, Skarpliéðinn Gests-
son, þórarinn Matthíasson. — þrir
af mönnum þessum voru kvæntir,
Kr.J., G.M. og G.G., er deyr frá
12 börnum.
— þann 16. júlí fórst bátur frá
Stað í Aðalvík með . þrem mönn-
um, og voru þeir : Finnbogi Magn-
ússon, sonur séra Magnúsar á
Stað ; þórarinn þórarinsson,
stjúpsonur hans, og Kristján Krist
jánsson vinnumaður á Stdð.
— Ásgeir Ásgeirsson, etazráð oq
stórkaupmaður á Isafirði, er ný-
dáinn.
giskað á, að málsfiskur verði 52
kr. skpd. Gangverð á góðu smjöri
er 70 aurar, en skortur mun vera
á þeirri vöru. Útlit með verð á
vönduðu saltkjöti í haust er engu
síðra en í fyrra.
— Verðlag á útlendum vörum
lækkar ekki enn ; hrísgrjón og
bankabygg hafa enn hækkað í
verði, en rúgur og rúgimjöl stend-
ut í stað. Búist við, að sykur
lækki í haust.
— þorskafli allgóður á djúpmið-
um Eyjafjarðar nú sem stendur.
Síld veiðist til beitu að öðru
hvoru. Á Austfjörðum geta bátar
nú ekki róið fyrir beituleysi.
— Settur bæjarfógeti og sýslu-
maður er um þingtímann hér á
Akureyri cand jur. Júlíus Hav->
steen.
Akureyri 18. júlí.
— öþurkar voru «Ua síðustu
v'iku og það seim .if er þessari.
I Er því mikið óþurt af tö ðu. Cllu
meiri óþurkar sagðir af Suður-
ð sknr.m-
000 fr. á misseri. — Leyfið veitist J stjórnarráðið Magnús Guðmunds-
til 40 ára frá 1. des. 191.2 ; þó get- ! son, sem það hefði átt að gera í
ur ráðherra tekið leyfið aftur eftir j uppliati.
15 ár, ef alþingi þykir ástæða til ! En — munu menn spyrja — hvi
þess. er Halldóri Jónssyni ekki vikið frá landi, og hey þar farið
Frv. um árgjald af verzlun og embætti fyrir fult og alt, þegar ast.
viðskiftum við útlönd, Flm.: Jens stjórnarráðinu má vera fullkunn- '
Pálsson, Sig. Stef. og St. St. — unfU. að til þess hefir hann þó unn-
Hver, sem fiytur vörur til íslands ? Hví á það embættisfyrirkomu-
, eða frá, skal tilkvnna innan 2. | laK að haldast, að bankinn, sem
I mánaða frá árslokum, hvaða vör- verst heftr orðið^ úti fyrir sök
ur hann hefir flutt til landsins eða j gjuldkerans, haldi áfram að borga
jfrá, sl. ár. Gjaldið skal greitt, | honum stórfé — og þar á meðal
sem hér segir : 1. af verði út- | álitlega fjárupphæð (sem skiftir
lendrar vöru þannig—a) af verði : þúsundum) “fyrir mistalningu”, — .þriðja hundrað tunnur aí s'ld. —
salts, steinolíu og alls konar véla- I manninn, sem ekki kemur nálægt . Sö(rð er mikil síld úti fyrir Eyja-
— Grasspretta hér norðanlp.nds
mun alment verða góð v engjum.
Tún til jafnaðar ’sprottin í góðu
meðallagi. Túnasléttur munu víða
í Eyjafirði verða tvíslegu ir.
| — Herpinótaskipið Súlan kom
hér fyrst inn fyrir helgma með á
Til sölu
er í Riverton bæ við Islendinga-'
fljót, rétt við pósthúsið, 66 feta
lóð á aðalstrætinu,, umgirt, með
timburhúsi 18x18 fet. Yerð $500.00,
ef borgað er út í hönd, en dýrara,
ef o-jaldfrestur er veittur. Lysthaf-
endur snúi sér til 568 Simcoe St.
olíu, segldúks, netagarns,
kaðla og strengja til skipa,
!
færa neinni talningu í bankanum nú, j firði og góður fiskur, en gæítir
atker- i sem gefur að skilja, þar sem hann , hafa verið stopular. Búist við, að
isfesta, atkera, allskonar'fiskibáta-'alls ekki þjónar gjaldkerastarfan- j um tuttugu eimskip gangi til
og fiskiskipa-áhalda og véla, kalks, j um ? Sá, sem er gjaldkeri í raun herpmótasfldveiða í sum.ir, Ira
sements, þakhellna og þakjárns, \°K veru. a auðvitað að fá fé það, .Eyjafirði, en helminjrur þeirra mun
hvers konar saums, svo og girð- i sem tetlað er talningsvillum hon- ætla að veiða sfld. tU bræðslu.
íngaefnis úr járni prósent. — b) j um í ólvag (sem þó rétt aldrei
af verði allskonar kornvöru og x koma fyrir) ; að láta annan taka
timburs 1 prósent. — c) af verði Þaö, er óleyfilegt og að auki
forsanán, að láta H.J. hafa það.—
Fær nú Hafstein tækifæri til að
sýna, hvort hann telur það sæmi-
legt, að H'.J. haldi áfram að vera
embættismaður Landsbankans og
taki stórfé að launum — af bank-
allra afurða af honum 2 nró- í anum.
kola V-//2 prósent. — d) af verði
allrar annarar vöru 2 prósent.
Undanþegið gjaldi þessu eru kaffi-
baunir og hvers konar sykur.— 2.
af verði innlendrar, útfluttrar
vöru : a) af verði lifandi penings j
og allra afurða af honum 2 pró- j ;
sent. — b) af verði sjávarafurða i
Stórtjón á sjó enn.
og allra annara ótaldra afurða
1H prósent. Unninn innlendur ull-1 J>að má telja víst, að fiskiskipið
arvarningur Og hérlendis niðursoð- i Síldin, eign verzlunar Ásg. Ás-
in matvæli skal vera undanþegið J geirssons á ísafirði, hafi farist með
gjaldinu. 8 mönnum. Skipið lagði út frá
— Taugaveiki er hér á Akureyri
að stinga sér niður að óðm
hverju nú, er sem stendur í tvcim-
ur húsum.
— Hákarlaskipin eru; nú öll hætt
veiðum og hafa flest aflað sami-
lega.
— Verðlag á innlendum vörum :
UÍlin selst hér á 160 au. kilo gegn
peningum og 170 í reikninga, Fisk-
ur er mest seldur og keyptur upp
úr salti. V#rðið er 19 til 20 attra
Hvað er að?
Þarftu að hafa eitt-
hvað til að lesa?
- ♦-
Hver sá sem vill fá sér
eitthvaö nýtt aö lesa 1
hverri vikn,œt i aö gerast
kanpandi Heimskringiu.
— Hún færir leseDdum
slnum ýmiskonar nýjan
fróöleik 52 sinnum á ári
fyrir aöeins ?2.00. Viltu
ekki vera meö!
kílo á stórfiski, 14 aura á ísu cg Magnúsar Skaptasonar
17 aura á undirmáii. Um verð á j er : 81 Eugenie St.,
fullverkuðum fiski er enn óvíst, ; Grove, Man,
Gleymið ekki, að utanáskrift sr.;
og Fróða
Norwood