Heimskringla - 26.09.1912, Qupperneq 5

HEIMSKRINGHA
■*c<V"
,,71jÍ WINNIPEG, 26. SEPT. 1912. 5. BLS,
Fyrir nýtízku karlmanna fatnað
FAKIÐ TIL
W. R. DONOGH & CO.
ÞEIR GERA VÖNDUÐUST FÖT (JR VÖLDUSTU EFNI EFTIR MÁLI
216 BANNATYNE AVE.
Talsími Garry 4416. Winnipeg, Man.

—------------------------------------
ÍSLENZKIR BŒNDUR!
Reynið aðferð vora þegar þér sendið KORNVÖRU
yðar frá yður.—Það borgar sig fyrir yður.
Vér krefjums ekki að meðliöndla alla uppskeru yðar,
heldur að eins eitt vagnlilass, svo vér getum sýnt yður
hvað vér getum geri.
Samkepnin er Iíftaug verzlunar, og trygging
þess að þér fái hæzta verð fyrir kornvöru yðar.
Skritið eftir vorri vikulegu markaðsskýrzlu og baekl-
ingi um kornsölu, sent kostnaðarlaust til allr bænda.
HANSEN GRAIN CQ.
HAFA TRYGGT UMBOÐSSÖLULEYFI.
= maat.
-----------------------------------S
Áskorun til Bif rastarbúa
Orsökin til þess, aS ég skriía
þessar línur er sú, að ég lvcfi
heyrt, að það æt'ti að reyna að
koma á vínsöluleyfi hér í Bifröst-
sveit, í staðinn fyrir vínsölubann,
sem hefir verið þar nokkur undan-
farin ár, og gefist nokkurnveginn
vel, þó vín hafi verið selt þar á
laun. En skaðsemi af því hefir
ekki verið mikil í samanburði við
það, sem yrði, ef hótel kæmi í
Árborg, sem mun vera hugmynd-
in, ef teyfi fæst, sem ég er því
miður hræddtir um, nema Islend-
ingar undantekningarlítið greiði
atkvæði á móti því. .Vegna þess,
að “Gallarnir” eru orðnir svo
fjölmennir i þessari sveit, og þeir
munu hér um bil alment greiða
atkvæði með vínsölukyfi. þess
vegna ættu nú tslendingar að vera
dálítið samtaka og láta ekki vín-
söluteyfið komast á.
Nú er verið að fara í kring með
bænarskrá til undirskrifta, til að
koma almennri atkvæða|greiðslu á
stað ; til þess þurfa þeir að fá
einn fjórða undirskrifta atkvæðis-
bærra manna í sv.eitinni ; en von-
andi er, að þeim takist það ekki.
En þó svo fari, þá, kæru land-
ar, hugsið ykkur um áður en þið
gneiðið atkvæði með vínsöluleyf-
inu. Munið eftir börnunum ykkar,
hvað sem sjálfum ykkur liður ; —
hugsið ykkur, hvílík gildra þaö er
fyrir þau (hversu margir hafa ekki
lent í henni líka! ). Hugsið ykkur
drengina ykkar út úr drukkna og
ósjálfbjarga, og vera svo sýnd sú
eina hjálp, að setja þá í svart-
holið. Bjargið drengjunum ykkar,
meðán tími er til, því það stend-
ur í ykkar valdi nú. Látið ekki
blekkjast af þeieri trú, að þeir
verði hófsemdarmenn, því sú von
svíkur all-flesta.
fílg ætla ekki, að fara að skrifa
um hinar illu afleiðinigar vín-
drykkjunnar. þess þarf ekki með ;
við höfum heyrt og séð of mikið
af því, til þess að menn ekki
kannist við það, og það er undar-
legt, að það eru örfáir menn, sem
ég hefi talað við, sem ekki kann-
ast við það.
En samt greiða þeir atkvæði
með vínsölunni.
Sumir segja : Kiannske það sé
ekkert betra, að selja vín í laumi,
heldur enn hafa hótel. En skökk
skoðun er það. Eftir fáein ár
tnundi þetta minka, — segjum t.
d., væru þeir klagaðir nokkrum
sinnum, sem óleyfilega v'nsölu
hafa. Ævtli þeir myndu ekki horfa
i, að borga háar sektir, hvað eft-
ir annað ? Eg hugsa það.
Sagt get ég ykkur dæmi um,
hvernig bindindi og vínsölubann
blessaðist í sveitinni, sem ég ólst
upp í á íslandi. þegar ég man
fvrst eftir, var þar mikill drvkkju-
skapur, mátti segja, að hver mað-
ur drykki. því á þedm dögum
þótti það ekki maður með mönn-
um, sem ekki gat sopið á, svo
sem í kau pstaðþrfer Su m og brúð-
kaupsveizlum, og svo langt gekk
það, að við jarðarfarir sá ég
menn út úr drukkna.
En eftir að bindindi komst á,
fór það minkandi ár frá ári, að
menn sæust drukknir. Bindindis-
menn komu því til leiðar, að vín
var ekki selt í sveitinni. O'g eftir
hér um bil 12—15 ár voru ekki
nema örfáir gamlir menn, sem
brögðuðu vín.
Og hvað er ekki vínsölubannið
komið langt á íslandi ? því ekki
að -era alt sem maður getur í þá
átt hér líka ? þetta er það, sem
má til að komast á og mun kom-
ast á um síðir.
Nú munu sumir seigja (einkum
þeir, sem eru að reyna að ná í
leyfi fyrir hótelum, því þeir vita,
að "róðinn er mikill), að það sé
ekkert fjör í viðskiftalífinu í þeítri
bygð, sem ekkert hótel sé í. —
Skat er ég hræddur um sé litið
á þetta, því þar sem járnbraut er
lögð, kemur vanatega upp hótel
um leið, svo það mun sanni nær
að vera hin góðu suinngöngufæri,
sem menn fá með járnbrautinni,
sem koma viðskiftalífinu í gott
liorf, en ekki hótelin.
Elg skora því á ykkur, alla Brf-
rastarbúa, að láta ykkur ekki
detta til hugar sú blindni, að
greiða atkvæði með vínsöluleyf-
inu. þið vitið vel, hvaða afleið-
ingu það hefir fyrir allan fjöldann.
Munið eftir litlu drengjunum ykk-
ar, sem eru að vaxa upp, og eru
þá einmitt svo méðtækilegir fyrir
öll utanaðkomandi áhrif, bæði ill
og góð. Byrgið brunninn, áður en
barnið dettur ofan í hann!
Sig. Arnason.
Ljótar tölur.
Mörgum mun þykja það ótrú-
legt, að á degi hverjum deyi í
Bandaríkjunum 1720 manns vegna
skeytingarlej-sis, eða af sjúkdóm-
um, sem manni eru sjálfum að
kenna; þó er þessu þannig varið,
eftir því sem Dr. Irving Fisher,
prófessor við Yale háskólann, seg-
ir. Hann hefir safnað skýrslum
þar að lútandi, og nú nýtega gefið
heiminum til kynna þessa útkomu
rannsókna sinna.
Hann segir, að á ári hverju deyi
630,000 manns þar í ríkjunum,
sem ekki hefðu þurft að deyja, ef
atonennum varúðarreglum eða gild
andi lífsreglum hefði verið fylgt.
Ilvern dag í árinu deyja því að
óþörfu 1720 manns, sem er hærri
dauðatollur en Titanic slysið
heimti ; og 365 sinnum á ári end-
urtekst Titanic dauðatollurinn, —
með hinum sömu hörmungum fyr-
ir einstaklingana og þar átti sér
stað.
Hörmulegt má slikt heita og
grátlegast að skeytingarleysi sé
að mestu orsökin. >
Próíessorinn liðfærir dauðsföllin.
10,000 manns deyja ártega af tó-
baks- og víneitrun, og er það 6-
sinnum fleira en fórust á Titanic.
5,000 manns deyja árlega úr saur-
lífissjúkdómum, og 20,000 úr tauga
veiki ; og alt þetta segir prófess-
orinn sé að kenna vanþekkingu,
vanhirðingu og skey tingarleysi,
sem sé ennþá glæpsamtegra en
það, sem orsakaði Titanic slysið.
Tæringuna telur prófessorinn
einnig stafa af sömu orsökum ; —
því að hana sé auðið að lækna,
ef rétt sé að farið, og auðvelt að
forðast ; en úr henni deyja' dag-
lega 10 prósent af þessum 1720
óþörfu dauðsföllum. 50 manns
deyja daglega aí slysum, sem or-
sakást beinlínis af liandvömm,
rælni eða skeytingarleysi,
Sjálfsmorð telur prófessorinn
ekki í skýrslu sinni; en þau segir
eitt af kiðandi Bandaríkjablöðun-
um að hafi árið sem leið verið um
12,000, og hafi meiri hluti sjálfs-
morðingjanna verið kvenmenn.
Aftur skýrir Dr. Fisher frá því,
að árlega séu 6,000 manns fluttir
á geðveikrahæli í New York ríki,
og að meiri hluti þess kyns sjúk-
dóma stafi af drykkjuskap, saur-
lifnaði og öðrum slíkum orsökum,
sem auðvelt hefði verið að kom-
ast hjá. Á ári hverju falla yfir
100 þúsund ungra kvenna á braut
lastanna, og um 60 þús. slikra
kvenna deyja árlega af þeim völd-
Islenzkir hestar!
Vagnfarmur af fslenzkum hestum verða seldir við op inbert uppboð í C. P. R grjpasvæðinu í Winnipeg Föstudaginn 27. sept. («f ekki verða flutningshindr- anir). Þessir hestar eru fluttir beint frá ístendi og eru með- al þeirra beztu sem nokkru sinni hafa flutzt til Canada. FINNIÐ: Thomas Maugham, McLaren Hotell, WINN.PEG.

LÆRÐUjMEIRA svo þú veröir fær utn aö sæia góöri at- vinnu. SUCCESS RUSINESS COLLEGE bornl Portage & Edmonton ST5. Winnipeg. mynda nýja nemendahópa hvern mánu- dag yflr sept. okt. og nóvomber. Dagskóli. Kvöldskóli. Rókhald, enska, málfræöi, stöfun. bréfaskriftir. reikningur. skrift, hraö- ritun, vélritun, Vér hjálpurn öllum ut- ( skrifuöum aö fá stööur. i Skrifiö í dag oftir stirum ókeypis ] hæklingi. ÁRITCN: Success Business College, WlNNIPEG, MaN. I
m------------m
um.
Prófessorinn segir, að Bandarík-
in bíði árlega $2,000,000,000 tjón
af kostnaðinum við sjúklingana.
En þó nú iþessar tölur prófess-
ors Fishers séu ófrýnar, þá kast-
ar þó tólfunum, þegar rnaður fer
að athuga skýrslurnar um brjál-
semi, og sér, hversu gríðarlega
geðveikissjúklingum fjölgar með
ári hverju. Ilaldi slíku áfram með
svona skrefum eins og þessi síð-
ustu þrjú árin, verður allt mann-
kynið orðið brjálað eða örvita
eftir 300 ár.
En svo er annað, sem ríður all-
mjög í bága við brjálsemisútreikn-
inginn, nefnilega : Verður mann-
kynið við líði að þrjú liundruð ár-
um liðnum ? Svo er nú á Frakk-
landi, á nokkrum stöðum á Bret-
landi og víðar, að fæðingum fer
fækkandi og að í mörgum löndum
eru hlutföllín milli fæðinga og
dauðsfalla orðin svo lik, að berst
nær í bökkum, og bráðum hljóta
dauðsföllin að verða þyngri á
metíaskálunum, haldist sama á-
fram og verið liefir síðustu árin,
— þá — segir prófessorinn — að
ef alt gangi með sömu skrefum til
eyðiteggingarinnar eins og nú, þá
verði mannkynið útdautt eftir
þrjár aldir.
En hvað svo sem þessum út-
reikningi prófessorsins líður, þá
er það eitt víst, að það eru ljót-
ar tölur, sem hann tilfærir.
Borgið Heimskringlu.
HEFIR Þ0
Pabba og mömmu
Á ÞILINU?
Eða skyldir þú óska eftir mynd
aj einhverjum öðrum þér kær-
um, lifandi eða dánum ? Pant-
aðu þá ekki hinar algengu auð-
virðilegu stækkanir, sem mást
fyr eða síðar.
REYNIÐ VORAR
PASTEL-MYNDIR
Hinn þekti listamað-
ur í þeirri grein
Hr. ALEX H. JOHNSON
er nú hjá okkur og hver ein-
asta mynd verður gerð undir
hans eftirliti.
Vér erum einasta félagið í Can-
ada, sem einvörðungu gerum
Pastel mýndir.
Ef þér hafið mynd að stækka,
þá skrifið til
ALEX H. JOHNSON,
Winnipeg Art Co., 237 King St.,
WINNIPEG,
HESTHÚS.
HESTxVR ALDTR. SELDIR
OG LEIGÐIK.
Leigjendur sóktir og keyrðir
þangað sem þeir óska.
Eg hefi beztu keyrslumenn.
E. IRVINE, Eigandl
5-8-12
432 NOTKB DAMB AVE.
SÍMl OARRY 3308
Ice l'rcam
Aldn.i, sœtindi, svalardrykki, vinda og
vindlinga,bezt er í borginni—einnig
máltíðir seldar. OpiO á sunnudögum
JOE TETI, aldinasali.
577 SARGENT AVE. WINNIPEG
L. NICLIOWSKY
skreðari
Gerir ágæt föt eftir máli, einnig hreinsa,
pressa o< bæta föt.
612 Ellice Ave. Sherb. 2513
Tombóla
verður haldin til arðs fyrir sjúkra-
sjóð Goodtemplara stúkunnar
Heklu þann 15. október næstkom-
andi, í efri sal Goodtemplarahúss-
ins. Stúkan biður landa vora, að
hafa þetta hugfast, og að greiða
götu nefnd^r þeirrar, sem hefir
málið með höndum, með því að
gefa sem flesta og bezta drætti,
og fjölmenna síðan til að kaupa
þá. I
Agrip af reglugjörð
am heimilisréttarlönd í C a n a d a
Norðvesturlandinu.
Sérhver manneskja, sem fjöte
skyldu hefir fyrir að sjá, og sér»
hver karlmaður, sem orðiuu er 19
ára, hefir heimilisrétt til íjóröunga
úr ‘section’ af óteknu stjórnarlandi
í Manitoba, Saskatchewan og Al<
berta. Umsækjandinn verður sjálf-
ur að koma á landskrifstofu stjórn
arinnar eða undirskrifstofu í því
héraði. Samkvæmt umboði og með
sérstökum skilyrðum má faðir*
móðir, sonur, dóttir, bróðir eða
systir umsækjandans sækja um
landið fyrir hans hönd á hvaða
skrifstofu sem er.
S k y 1 d u r. — Sex mánaða á-
búð á ári og ræktun á landinu i
þrjú ár. Landnemi má þó búa ói
landi innan 9 milna frá heimilis-
réttarlandinu, og ekki er minna en
80 ekrur og er eignar og ábúðar*
jörð hans, eða föður, móður, son*
ar, dóttur bróöur eða systur bans,
I vissum héruðum hefir landnem-*
inn, sem fullnægt hefir landtöku
skyldum sfnum, forkaupsrétt (pre*
emption) að sectionarfjórðungi á->
íöstum við land sitt. Verð $3.00
ekran. Skvldur:—Verður að
sitja 6 mánuði af ári á landinu í
6 ár frá þvf er heimilisréttarlandið ,
var tekig (að þeim tíma meðtöld-*
um, er til þess þarf að ná eignar*
bréfi á heimilisréttarlandinu), og
50 ekrur verður að yrkja auk->
reitis.
Landtökumaður, sem hefir þegar,
notað heimilisrétt sinn og getun
ekki náð forkaupsrétti (pre-emtion
á landi, getur keypt heimilisréttar-
land f sérstökum héruðum. Verð
$3.00 ekran. Skyldur : Veröiö aö
sitja 6 mánuði á landinu & ári f
þrjú ár og rækta 50 ekrur, reisa
hús, $300.00 virði.
W.W.COIY,
Deputy Minister of the Interior(
96 Sögusafn Heimskringlu
Bróðurdóttir amt ma n n s i n s
97
98
Sögusafn Heimskringlu
Bróðurdóttir amtmannsins 99
Eftir sólsetur þá var hljóðlega lokið upp útsvala-
hurðinni og herragarðseigandinn gekk út í skóginn ;
hann hafði dregið hattinn niður á ennið, eins og
hann skammaðist sín fyrir grasstráunum og trjá-
toppunum ; jafuvel hann hrökk saman við sitt eigið
fótatak. þó að lögreglumaður hefði tekið hann til
fanga, hefði honum ekki liðið ver en nú, að vita sig
á annars manns eign. Hann heyrði jarm í fjárhúsi
skógvarðarins, og hundurinn gelti ákaft að honum út
um rifu, er var á Hurðinni.
Gluggatjöldin voru dnegin eins þétt fyrir horn-
gluggann eins og daginn áður ; að eins gegnum
glugga á norðari hliðinni sá hann ljós, og þar sá
sá hann einnig það, er hann hafði óttast mest, og
sem kom honum til að kreppa hnefann og bölva í
hljóði. Jú, hún var þar ; hún stóð við eldastóna
og bjarmann af eldinum lagði á fallega andlitið henn-
ax. Honum datt í hug, hvort hann ætti ekki að
stökkva til og brjóta gluggann ; til þess var þó eng-
inn tími, — hún hrökk alt í einu við, byrgði eldinn
í snatri og flýtti sér inn í næsta herhergi með rjúk-
andi disk í annari hendinni.
Eitt augnablik stóð hann kyr ; svo rétti hann úr
sér og gekk svo hratt fyrir gluggann, að húshundur-
inn tók að gelta. Einhver lauk upp glugga og leit
út, en þá gekk hr. Markús eftir veginum sem hver
annar ferðamaður, er eági hugsar um annað en kom-
ast áfram. Nú mátti hann ekki lengur láta þessa á-
stríðu hlaupa með sig í gönur. þetta varð einhvern-
tíma að taka enda, alveg eins og snjóskriða hefði
komið og fallið yfir rauða húsið og íbúa þess. Enn
þá sáust stjörnurnar óljóst á himninum ; samt voru
þær þar og litur niður á jörðina, óbreyttar eins og
þær voru fyrir ári síðan. Hvernig gátu skáldin lagt
að líku þessar skinandi, óbreytanlegu stjörnur og
augu kvenfólksins ? Hann rak upp beiskan, harðan
hlátur, er hljóniaði svo óþýðlega í kveldkyrðinni.-
Síðasti dagur vikunnar var kominn, laugardagur.
þá kom húsasmiður með uppdrátt af nýja húsinu.
Haun fór einnig með herragarðseigandanum yfir að
sögunarmylnunni, og borðaði síðan miðdagsmat í
Hirschwinkel. En þá er vagn hans var að keyra úr
hlaði síðari hluta dagsins, gekk hr. Markús út að
hjáleigunni til að sýna þar'uppdráttinn af nýju bygg-
ingunni. Hann þóttist öruggur geta gert það, þvi að
nú var hann hinn rólegasti. það var sem ánægjan
með sjálfan liann riði baggamuninn yfir ástríðunni ;
og þó honum fyndist sólin eigi skína eins bjart og
hún var vön og dimjnur skuggi hvíldi yfir öllu lífi
hans, þá varð hann að gera sér það að góðu. Betra
var að l ta fratnan í alvöruna, en verða heillaður og
gera sjálfan sig hlægitegan.
það var byrjað að slá í hjáleigunni ; mjóa gat-
an eftir garðinum var heyug, þar lá líka lítill vasa-
klútur, er gaf ilmandi lykt frá sér. Kenslukonan
bafði sjálfsagt verið hér á gangi, og verið gat að
hann fyndi hana nú í laufskálanum, með verk sitt
eða bók í hendi sér. það gerði honum ekkert til;
hann langaði ekkert til að mæta hennf, hann ætlaði
að eins að taka ofan. Sláttukonan stóð við borð
undir blótnarunna ; ljárinn lá á steinborði við hlið
hennar ; þar voru «*nnig stór strá og var stúlkan að
tína blómin frá stönglunum.
Án minsta kveðjumerkis lagði hr. Markús vasa-
klútinn á borðið. Hann horfði hæðnislega á grönnu,
veðurteknu hendina, er var að búa til blómvöndinn ;
honum datt í hug, að nýja vinnukonan, með þreknu
sterklegu hendurnar, myndi tæpast þessu verki vön.
Hann gekk leiðar sinnar, sem hefði hann engum
manni mætt. Skógvörðurinn haiði sagt hann
drembilegan í framgöngu og drembilegur var hann
nú, er hann lé.t sem sæi hann eigi þjónustustúlku á
heimili því, er hann heimsótti ; en framkoma hans
breyttist, er hann gekk inn í bæinn. Gamla konan
mátti eigi vita, að jæssi staður var honum hvim-
leiður.
■*«
f
Hann sýndi henni uppdrættina og tók þátt í gleði
hennar yfir fallega nýja húsinu. þar voru fallegir,
stórir gluggar og glerhurð, er lá út á svalir. þar
skyldi vera járngrindverk og vínviöur blómstra alt
i kring ; o,g bakgarðinn, sem nú var étti að gera a8
grasfleti, alsettum blómum. Ilann skýrði líka íyrir
henni, er hló Og grét í einu, hvernig öllu skyldi haga
innanhúss, og lét ekkert á sig fá, þó amtmaðurinn
alt í einu yrði sjálfnm sér líkur og færi að raupa :
Hann var að hyggja húsið. Hann talaði um, hvern-
ig hann vildi hafa gólfin ; um fiauelsþakta húsbún-
aðinn, sem hann ætlaði að fá í salinn ; og hann fann
að því, að enginn akvegur lægi heim að húsinu. Og
meðan hann talaði, staulaiðist hann til og frá um
gólfið og hnepti að sér gamla frakkanum, með jafn-
miklu mikillæti, sem hefði hann verið úr kostbær-
asta efni. \
Herragrösejgandinn bara brosti og þrýsti hendi
sjúklingsins, sem horfði kvíðandi í augu hans, er
maður hennar tók til máls. Á meðan hann hélt í
kaupa handa henni ökustól í Beilin, svo ferðin til
handa henni í Berlin ökustól, svo ferðin til herra-
herragarðisns vrði sem þægilegust. Alt í einu stóð
hann upp ; loftið var svo þungt inni í stofunni, að
hann varð að komast út. Náttúrlega fór hann vegna
þess. Hann gat líka komist gegnum bakgarðinn ;
en þar skein sólin á veginn, þar sem aftur á móti
hinumegin var nóg forsæla af trjánum, — því skyldi
hann þá ekki velja þá leiðina ?
13. KAFLI.
Hann hélt grindinnL í hliðinu svo að eigi heyrðist
í henni þegar hún féll aftur. Svo stóð hann grafkyc
í berjarunnunum í nokkrar mínútur, af því þar vax
svo góður svali. þá sá hann vinnustúlkuna standa
í garðinum ; hún dró vasaklútinn, er hann hafði
haldið kenslukonuna eiga, upp úr vasa sínum og hélt
honum fyrir andlit sér. Hún sneri baki að honum,
en á öllum hreyfingiun hennar sá hann að hún grét
sáran. 1 sömn svipan stóið hann við hlið hennar.
!Hví grætur þú?’ spurði hann hálf kvíðinn, háll
hæðnislega.
Stúlkan rak upp hjóð af hræðslu, og ósjálfrátt'
féll klúturinn frá andliti hennar ; hún var uppbólg-
in af gráti, en augu hennar leiftruðu af reiði, þeaar.
hún leit til hans. Hún svaraði engu, heldur tók ljá-
inn, eins og hún ætlaði að halda áfram verki sinu(
án þess að láta sem hún sæi hann eða hevrði spurn-t
ingu hans.
‘A ég ekkert svar að fá?’
Hún virtist hugsa sig um, svo sagði hún : 'Nei,
ekki fyr en ég hefi sannað, að þú hefir stórlega
móðgað mig'.
‘þú vilt sanna það’, og hann hló harðneskjulega,
/Hvernig ætlar þú að fara að því? En það get ég
sagt þér’,.— og málrómurinn varð blíðari : — ‘Ég
skyldi biðja þig fyrirgiefningar, gætir þú sannfært
mig um, að e.g hefði haft þig fyrir rangri sök’.
Hún leit undrandi upp og blóðroðnaði ; svo teit
hún niöur eins og hún vissi sig seka.
i i->