Heimskringla - 03.10.1912, Side 5

HEIMSKBTNGT! A
WINNIPEG, 3. OKTÖBER 1912 5. BES,
Fyrir nýtízku karlmanna fatnað
FARIÐ TIL
W. R. DONOGH & CO.
ÞEIR GEBA VÖNDITÐUST FÖT <JR VÖLDUSTU EFNI EFTIR MÁLI
216 BANNATYNE AVE.
Talsími Garry 4416. Winnipeg, Man.
ISLENZKIR BŒNDUR!
Reynið aðferð vora f>ep;ar þér sendið KORNVÖRL
yðar fr& yður.—Það borgar sig fyrir yður.
Vér krefjums ekki að meðhöndla alla uppskeru yðar,
heldur að eins eitt vagnlilass, svo vér getum sýnt yður
hvað vér getum gert.
Samkepnin er líftang verzlunar, og trygging
þess að þér fái hæzta verð fyrir kornvöru yðar.
Skrifið eftir vorri vikulegu markaðsskýrzlu og bækl-
ingi um kornsölu, sent kostnaðarlaust til allr bænda.
HANSEN GRAIN CQ.
HAFA TRYGGT UMBOÐSSÖLULEYFI.
□-----------------------------------------13
Skyring.
Ekki alls fyrir löngu sat ég á
búSartröppum Elíasar kaupmanns
Thorvaldssonar, og var ég að
njóta gæðanna af meövitundinni
um, að nafnið mitt hafði nýlega
komið á prent, þó það stæði neð-
an yið grein, sem misindis fólk
nefnir “Prjónagrein". Kemur þá
vinur minn og velgerðamaður
Thorvaldsson sezt hjá mér og
segir : “Bjarni, prjónagreinin þín
er vitlaus! ”. Mikið rétt hugsaði
ég, Jjó ég léti annað í veðri vaka.
“Og konan mín skilur hana ekki
heldur”, bœtti Thorvaldsson við.
Nú trúi ég þér ekki, Mr. Thor-
valdsson, hugsaði ég, því sannfær-
ing mín var og fullkomin vissa, að
hann væri að dást að mér og
þakka mér fvrir meistarastykkið,
fyrir hönd hins gjörvalla mann-
kyns, og bara viðhefði þessa
kiínstna-aðferð til að láta í ljósi
aðdáun sína.
Sannast aö segja, liggur mér
létt á hjarta greinin sú, þvi hún
var sjálfala strax í fæðingunni. —
Allir íslenzku orþódox prestarnir
myndu vitna með mér, ef mér á
lægi, að hún var eilífur sannleikur.
"þeir þekkja ósköp vel stykkin í
Yíkurbrúnni, sem eru komin þarna
að sunnan ; og svo kunna þeir lit-
valningar greinina lians Walters
mikið betur en ég. ]>eim fipast
ekki í henni ; en ég, klaufmn, sem
var að blaðra með hana í prjóna-
greininni, fipaðist og haföi eitt
orð skakt. Walter segir : “TU að
bjarga skipinu, neyðist skipstjór-
inn til að kasta út mestu af vör-
unum”. þetta ranghermdi ég þann-
ig “Stormsins vegna er skip-
stjórinn neyddur til að kasta út
mestu af vörunum”. Bið fyrirgvfn-
ingar á þessu. þr játíu ár síðan ég
sá Walters postillu.
þennan órétt, sem Kirkjufélagið
og Missouri Synódan má liða fyr-
ir ranghermi mitt, angrar mig
mikið. Vil ég bæta úr þessu með
því að benda á aðra grein úr
sömu átt, og rejma að tilfæra nú
rétt.
það var árið, sem ég grobbaði í
Synódunni (fyrir Synódu mann),
að séra Hilmen, þjónandi prestur í
Synódunni, skrifaði nokkrar grein-
ar í blöðin. Sinasta greinin hans,
sem ég varð varð við, liafði fyrir-
sögnina : “ Varskó tilallr
ar veraldarinnar!” “Ef
mannkvninu væri leyft að líta
verksmiðjur helvítis, mundi því
blöskra að sjá djöfla sjóða sainan
járnkeðjur, og aðra djöfla brýna
hnífa og sveðjur. þá væri líklegt,
að það mundi lina á hlaupunum
ofan bakkann”.
En aðallega voru það hinir ó-
sanngjörnu og illu dómar, sem
nokkrir innan Víkursafnaðar íeldu
um kenninyar og prestsverk séra
Ivárusar heitins, sem komu tnér til
að fara að skrifa í blöðin. Ijinn
þeirra sagði svo ég hevrði, að
fermingar hans hefðu betur engar
verið. þetta finst mér hámark
skammanna og ósanngirninnar.
Ekki er til neins að berja höfð-
inu við steininn. Lárus lifir í kvæð
um síntim og í hjörtum þeirra,
sem þektu hann bezt. J>ó hann nú
hvfli á mararbotni, minnir hann
samt á hið græna tré, sem sífelt
er »ð teygja greinar sínar nær
himtiimtm, svo það fái betur not-
ið sólarvlsins.
Nú skrifa ég ekki fleiri greinar í
blöðin, ef ég má ráða. Æ'tla því
að segja eitt orð um gömlu guð-
fræðina og annað um þá nýju :
Finst mér sii gamla vera sem öldr-
uð kona, sem sé að missa holdin.
Nýja guðfræðin finst mér vera sem
UMBOÐSSALAR OSKAST.
Yerða að yera myndarlegir í fram-
komu—-færir og duglegir—og jafnvígir
á ensku og íslenzku.
j Hátt kaup borgað!
Finnið okkur milli kl. 9 og 10 f. h.
Manítoba AdvertisingGo
310 Mclntyre Block,
WINNIPEG.
ung og ttppvaxandi stúlka, með
rjóðar kinnar. Leikpull gömlu kon-
unnar eru ekki við hinnar .smekk ;
eldur helvítis og pintingarbekkur-
inu. — það er trúa min, að ekki
verði þurð á biðlum fyrir stúlk-
una, þá er t mar líða.
Mountain, N.D., í sept. 1912.
Bjarni Bjarnason.
Um vínsöluleyfi.
Herra ritstjóri.
Éfe las í blaði þínu Hkr. 26. þ.
m. áskorun eftir hr. Sig. Árnason,
þar sem hann — meðal annars —
keonst þannig að orði : “Eg skora
því á ykkur alla Bifrastar-búa, a(ð
láta ykkur ekki detta í hug sú
blindni, að greiða atkvæði tneð
vínsöluleyfinu”.
E*£T ætla ekki í þetta sinn að rita
langt mál um nauðsyn og ágæti
bindindisins, ekki heldur um hin
illu áhrif víndrykkjunnar, setn er
eðKleg afleiðing vínsölu ; en ég vil
hér með af öJIu hjarta þakka hin-
um heiðraða höfundi fyrir ritgerð-
ina, og jafnframt óska ég og vona
að mínir kaeru landar í Nýja ís-
landi, sérstaklega í Bifröst, taki
han'a alvarlega til greina og vinni
eindrejjið móti vínsöluleyfinu. Eg
hefi sterka von um, að allir vel-
hujrsandi góðir menn, sem hlut
eiga að máli, taki nú saman hönd-
um til þess að koma í veg fyrir
það skaðræði, að nokkur vínsala
eða siðspillingarstofnun festi ræt-
ur í hittum íslenzka bæ Árborg. —
það er undravert, að manngildi og
sóinatilfinning sumra manna skuli
geta verið á svo lágu stigi, að
þeir styðji vínsölu og vinni á móti
áfengisbanni ; þar sem reynslan frá
því fyrsta hefir sýnt ojr sannað, að
alt of margir drekka vínið sjálfum
sér og öðrum til skaða og eyði-
leggingar ; sumir evða t inannm í
drykkjuskap og iöjuleysi, á vín-
söluhúsunuim, svo konurnar verða
að vinna fyrir flestum eða öllum
lieimilisþörfum ; slfkir menn virð-
ast engu betri en fáfróðir Indíán-
ar eða aörar skrælingjaþjóðir. ____
það ætti að varða stórsektum, að
selja eða gtfa slíkitm mönnum vín;
en bezt og vissast væri, að afnemá
slíkt athæfi, með algerðu — al-
mennu vínbanni.
J>að er sannreynt, að góð satn-
tök og sterkur áhugi fyrir velferð
ttlmiennings, geta afnumið og kom-
ið í vejr fyrir ýms skaðleg fyrir-
tæki, og þeirra illu aíleiðingar. J>ví
til sönnunar leyfi ég mér að benda
á ritgerð, sem birtist í G. G.Guide
18. þ.m., með yfirskriftinni : ‘IIow
one girl cleaned a Town’ (Hyernig
ein stúlka hreinsaði borgina. —
þessi borg er West ILurtmond, í
Illinois ; hún hafði það orð á sér,
að vera ein af allra verstu spill-
ingar-borgnm landsins. í borginni
voru að eins 750 atkvæðisbærir
menn meðal íbúanna, en í henni
voru þó 55 ‘Saloons’, og allar teg-
undir af siðspillittg í líku hlutfalli.
J>essi unga stúlka, sem heitir Vir-
ginia Brooks, bvrjaði eiidtirbóta-
starf sitt fyrir einu og bálfu ári.
Ileimili luennar var þá ekki í West
Hammond ; en hún og móðir
hennar áttu þar nokkrar auðar
hæjarlóðir. J>að, sem fvrst vakti
athygli hennar, var bréf frá em-
bættismönnum í West Hammond,
sem ákvað að skattgjald af eign-
um þeirra þar, væri að upphæð
$2,000. Henni kom strax í bug, að
eitthvað væri rangt við svo hátt
skattgjald, og til Jtess að kynna
sér sem bezt öll tildrög og afleið-
ingar, flutti hún til West Ham-
mond. Hún komst fljótt að raun
ttm, að þar var stór þörf á breyt-
ing til hins betra, og tók þvú strax
til starfa. En árangurslaust var
fyrir hana, að leita liðs til lögregl-
unnar, eða embættismanna ; Jæir
virtust allir vera á bandi vínsal-
anna og fjárdráttarmanna. H'ún
varð því að fá fólkið, sem stóð
lægra í stéttastiganum, til lið-
veizlu, og skýra þvi rétt og ná-
kvæmlega frá öllu ástandinu þar í
borginni. Og allur fjöldinn af íbú-
unutn skildi greinilega, hvernig
sakir stóðu ; og fylktu sér undir
merki hennar í bardaganum, sem
nú bvrjaði fyrir alvöru — móti
vínsölum, embættis- og stjórnmála
mönnum. En svo fóru leikar, að
Miss V. Brooks og fylgjendur ltenn-
ar unntt frægan sigur og hreinsuðu
borgina af öllum siðspillingarhús-
um.
Eg óska og vona, að meðal okk-
ar íslendinga finnist margar ísl.
stúlkur, sem vilja taka Miss Vir-
ginia Brooks sér til fyrirmvndar
og eftirbreytni, og vinna eindregið
móti öllu, sem er til ‘óheilla fyrir
lönd og lýð, en styðja öll góð fyr-
irtæki, sem eru til góös fyrir
mannfélagið.
Glenboro, 30. sept. 1912.
Árni Sveinsson.
Hann mátti líða.
Frcgn frá Lundúnum, dags. 25.
sept. sl. segir sögu af manni ein-
um í Clapton bæ, í grend við
Lundúnaborg, sem • nú hefir verið
settur í fangeisi fyrir skattskuld
konunnar sinnar. Maður þessi heit-
ir Mark Wilks, og er skólakennari.
Kona hans er auðug, á fasteignir
og hefir meiri árstekjur en bóndi
hennar. Laun hans nægja að eins
fyrir nauðsynlegum húslvaldskostn-
aði, að meðtaldri húsaleigu, og
fyrir fötum handa honum og kon-
unni og börnum J>eirra. En konan
er, ákafur kvenréttindapostuK. Hún
neitar algerlega „að borga nokkra
skatta af eignum • sínum. Segir
það vera samkvæmt viðteknum
grundvallarlögum Breta að enginn
borgi skatt til ríkisins, sem ekki
hafi atkvæðisrétt í almennum þjóð
máltitn. það er hinn svonefndi inn-
tektaskattur í rikissjóðinn, sem
Jtessi kona neitar að borgá, og
sem hefir orðið til þess, að varpa
bónda hennar í fangelsi, vegna
]>ess hann hafði ekki og átti ekki
kost á að fá nauðsynlega fjárupp-
hæð í skattgreiðsluna ; með því
að öll verkalaun hans ganga jafn-
ótt ojr hann fær þau til að borga
nauðsynlegan kostnað við hús-
haldið og að klæða konuna sóma-
samlega.
Frú Stanfield, sem er systir frú
Wilks, lvsir ástandinu ljóslega á
þessa leið :
“Herra Wilks er í fangelsi, af
því að hann getur ekki fengið fé
til þess að borga 37 pund ($185)
inntektaskatt af eignum, sem hann
á ekki, og getur ekki haft nein
umráð yfir. J>að er siagan í stuttu
máK.
Undir skattalögum Englands
eru eignir konunnar hans taldar
hans eignir til skattgreiðslu. En
undir giftra kvenna lögunum eru
séreignir kvenna undanskildar um-
ráðum bænda þcirra. Hver tnaður,
sem kvongaður er konu, sem liefir
inntektir af séreign sinni, er í
Jæssum kringumstæðuim, og sé
hann ekki fær um, að borga
skatta Qg aðrar skuldir konu sinn-
ar, þá verður hann að sæta fang-
elsisvist. þetta veitir auðugutn
konum fyiknamikið vald yfir bænd-
utn þeirra”.
London fréttin segir, að árið
1909 hafi frú Wilks fyrst neitað að
borga skattkröfu stjórnarinnar.
Hún vildi hvorki greiöa féð til
hennar, né heldur til bónda síns,
svo hann gæti greitt það til ríkis-
sjóðsins ; og afleiðingin af þessari
neitun konunnar varð súr að J>ati
húsgögn, sem hún átti í eigin
nafni sínu, voru seld fyrir skuld-
inni, eða parti af henni.
Frú Wilks hélt því fram, að Jiessi
þvingunarsala væri ranglát, vegna
J>ess, að sem gift kona væri hún
ttndanþegin skattgreiðslu, samkv.
inntektalögunum. Stjórnin tók þá
svo mikið tillit til Jæssara and-
mæla konunnar, að skattkröfur
þær, sem gerðar höfðu verið gegn
henni, voru afturkallaðar, oy eftir
það gerðu yfirvöldin kröfuna ým-
ist gegn bónda hennar einutn eða
|>eim hjónum sameiginlega, og síð-
ast varð það að reglu að gera
kröfurnar gegn bóndannm eiin-
göngu.
Elt þetta óstand er komið til
af því ósamræmi, sem er milli inn-
tekta og giftra kvenna laganna.
J>að er þetta ósamræmi í löggjöf-
inni, sem hefir orsakað fangavist
herra Wilks. Og þessi óverðskuld-
• aða og rangláta fangavist hefir
I ennfremur þau áhrif, að veikja á-
lit hans í augiim meðborgara hans
! og að orsaka embættismissi hans
í skólastjórn Lundúnaborgar.
Hann veit ekki, hve lengi hann
kann að verða að dnsa í fangels-
imt — fátæktar vegna —, því hann
hefir alls engin ráð til að borga
skattskuldina.
En kvienréttarkonur hafa gert
tnál þetta að ádeiluefni móti
stjórninni, og hafa liaft fund mik-
inn í Trafalgar Square, og skrttð-
göngur hafa gerðar verið um borg-
ina og nmhverfis fanjjelsið, setn
Wilks er hneptur í. Yfir höfuð hafa
kvenfrelsiskonur jjert úr máli }>essu
eins mikið og þær eiga föng til, —1
alt nema það, að hjálpa vesalings
manninum til frelsis.
104
Sögusafn Heimskringlu
Bróðurdáttir amtmannsins 105
WSÍ'—H- '
106 Sögusafn Héimskringlu
Bróðurdóttir amtmannsins
1071
þær ætluðu að springa. Honum lá við að skamm-
ast sín. Hann átti það meira en skilið, að kutm-
ingjar hans hefðu hann að háði og spotti. Hann
krepti hnefattn, er ltann hugsaði til hláturs þeirra,
og fyrirlitningin, sem hattn hafði ætlað að brynja sig
með, varð að engu. Himneski faðdr, hvílíkt brjóst-
umkennanlegt ástand! Strax og hann sá stúlkuna
grátbólgna, hvarf öll fyrirlitning, alt dramblæti. —
Eigi gat hann heldur brugðið fyrir sig galgopaskap,
sem ltann úar þó vanur að reka í burtu með alla
gremju.
Meðan alt þetta flaug í huga hans hafði hann
gengið út fyrir garðshliðið og hélt nú afraim heitn á
leið, án þess að mæta nokkrum manni. Alt var
kyrt og hljótt. Trjáblöðin struku blíðlega brenn-
heitt enni hans ; og nú háði hann harða baráttu við
sjálfan sig. Hann hafði fundið til innilegrar gleði
yfir því að stúlkan Var saklaus og engum háð. Eng-
inn átti tiikall til hiennar ; hún hafði sannað honum
það. En hvað koim honum það við?
Hann var sannfærður um, að hann yrði ekki svo
lánsamur, að geta eignast hana. Honum datt ekki
í hug, að gera sér vonir í þá átt. Hann þóttist sjá
á öllu, að hún kærði sig ekkert um hann, og hann
fann, að hann varð að taka á öllu, sem hann átti,
til að tapa ekki stjorninni á sjálfum sér.
14. KAFLI.
Inm I sumarhusinu var loftið þungt o„ hed-
það hafði ekkt rignt i nokkra daga ; glaðasólsk
hafði vertð dag efttr dag, enda var Uka alt orð
þnrt og skrælnað úti fyrir, og næstum ólifandi fyrir
hita inni.
Hr. Marktis áleit, að frú Grielæl hefði rétt fyrir
sér, er hún kvað skýlausan himininn líkjast illgjörnu
andliti, er horfði ofan á vesalings mannskepnurnar á
guðsigrænni jörðunni, og gleddist yfir þrautum þess-
ara aumingja. Honum fanst sem hitinn, er beygtði
grasið og skrældi blómin, funa inst í sálu sinni, læð-
ast gegnum aflar taugar, og það var sem heyrði
hann illjjirnislegt hvísl, er hæddist að tnannskepnunni
er varð að beygja sig undir forlögin, hvort sem
henni líkaði betur eða ver.
Hattn sveið í hendina, og nú kom sér vel,1 að
hann hafði bæði vatn og vatnsskál í sumarhúsinu,
svo hann þurfti ekki að fara inn á berragarðinn og
þÍRffja hjálp af frú Griebel, sem honum myndi ei hafa
verið ljúft, eins og nú var ástatt ; en }>að leit ekki
út fyrir, að hann ætti að komast hjá þvi,, því rétt í
því að hann stakk hendinni í vatnið, kom madam-
an kjagandi upp stigann til að vita, hvort hann væri
tilbúinn að drekka eftirmiðdagskaffið.
Frú Griebel var nú ekki að fjasa um smámuni.
Hún hristi bara höfuðið, er hr. Marktts kvaðst hafa
skorið sig á pennahníf, og sagði Jntrlega : “Hvertiig
það hefir orsakast, fæ ég ekki skilið ; ef það væri í
þumalfingur eða vísifingur, þá gæti það viljað til,
en ekki í lófann”, og svo gat hún ekki stilt sig að
bæta við í hálfum hljóðum : ‘þú hefir verið æði ó-
gætinn'. Síðan kvaðst hún ætla að sækja umbúðir
og arnica, en hann yrði að vera þolinmóður og halda
hendinni kyrri í vatninu, þangað til hún kæmi aftur ;
gamalt lérept væri ekki alt af við hendina, og nú í
svipinn myndi hún ekkert, hvar arnica væri ; hún
hefði ekki þurft þess við í mörg ár, svo væri guði
fjrir þakkandi.
Aftur varð alt kyrt í herberginu ; dyrnar stóðu
opnar og við og við laigði svalann inn, sam þó eigi
kældi neitt.
Hr. Markús sat í legubekknum og hafði fyrir
framan sig meðalaveski ; tók hann þar úr plástur.,
því hunn vildi vera búinn að binda um ■bendina, áðr
ur en frú Griebel kæmi aftur. En brátt hafði liann
glej’tnt því öllu saman. Hann lagði höfuðið ofatt á-
vinstri hendina og lokaði augunum. Honum fanst
sem væri hann kominn aftur í hjáleigugarðinn, og
hann sá hræösluna skina út úr falkga stúlkuandlit-
inu, og honum fanst það svo nærri sér, að hann fann
andann leggja um andlit sér. ‘Ég held ég tapi vit-
inu út af stúlkunni þeirri arna’, hugsaði hann og
strauk vandræöalcga fingrunum gegnum þykka hárið
sitt.
Honum sýndist sem eitthvað flögra úti fyrir,
léttfætt og mjúkt, líkt ketti ; enginn maður gat
komist þar upp, garðshornin var svo afskekt oy eng-
inn af nábúunum hefði þorað að fara þann veg, J>ó
svo hann hefði þurft að koma við á herragarðinum.
Herra Markús hrökk upp úr dagdrautnum sínum.
Áreiðanlega kom einhver ttpp stigann að dyrunum,
Hún, fallega stúlkan hans, náföl þrátt fyrir hitann,
kom heim til hans ; þó hún fálát og ófrajmfærin
væri. gekk hún inn og út hjá ókvonguðum skóg-
verði. Hún hafði sagt, að sér stæði á sama um ill-
girnissögur og kjafthátt, — og nú stóð hún þarna,
að vísu hrædd og feimnisleg, óviss1 í, hvort hún ætti
að fara inn eða ekki.
Hann fann bæði til hrygðar og gleði við að sjá
hana ; hann var svo hræddur um, að frú Griebel
kæmi þá og Jtegar. J>etta og annað eins var þó nóg
umtalsefni handa henni.
Hann stökk á fætur og blóðroðnaði í framan.
‘Ilvað er það?’ spurði hann hranalega.
J>egar stúlkan heyrði málróm hans, leit út fyrir,
að hún yrði enn hræddari og greip í grindverkið, ett
svo herti hún upp hugann og sagði :
‘Amtmaðurinn bað að heilsa J>ér og biður þig
uin MUnchhausen eftir Zimmermann, og þakkar fyæir
lánið á Jjessum bókum’, og liiún rétti honum bækur
þær, er hann hafði lánað gamla manninum og sem-
hún hafði haft í körfu, er ihttn bar á handieggnum.
Svo hún kom í sendiför sem vinnukona ; — að
hann skj’ldi glej’ma stöðu hennar'! Ef amtonaður-*
inn sagði henni að fara, varð hún að hlýða. Frúf-
Griebcl gat ekkert sagt við því.
‘Ég hefi ekki bókina hér’, mælti hann glaðari í
bragði. ‘Ég verð því að biðja þig að hinkra við j,
ég skal sækja hana’.
Hann vafði dúk um hendina, sem ennþá blæddi,
og ætlaði að fara að opna dyrnar, er að garðinutn
sneru, }>egar hún alt í einu gekk til hans.
‘það er nógur tími’, mælti hún og bar ört ái
‘Eg átti aó fara með bækurnar til skógvarðarins og;
ltann átti svp að færa þér þær í kveld. Gerðu svo
vel og fáðu homim bókina’. Alt í einu tók hún báð-
um höndum fj-rir augun. ‘Guð njálpi mýr, hvað ég
á bágt! ’ Svo lét hún hendurnar falla og sagði nið-
urlút : ‘Jtetta með bækurnar var a6 eins fyrirslátt-i
úr. Líklega rendir þú grun í það flka. En ég komi
af því ég gat ekki hugsað til að hafa valdið þér.
sársauka, án J>ess að bæta fyrir það ; ég vil þvf
sem mér er unt’.
Æ), hversu alt var fljótt að gleymastP Hvað
gerði það til, hvað frú Griebel sagði ? Hvernig gat
hann lagt annað eins litiiræði til jafns við stúlkuna
sjálfa, er hún stóð þarna niðurlút, auðmjúk kg biðj-
andi ? Ósjálfrátt greip hann eftir henni til að taka
hana í faðm sér, þar sem hennar skyldi gætt fram-
vegis ; en fljótfærni hans hræddi hana og hún flúði
til dyra, hrædd við afleiðingar orða sinna og eld-