Heimskringla - 10.10.1912, Blaðsíða 3

HEIMSKEINGEA
WINNIPBG, 10. OKT. 1912. 3. BLS.
ENPIRE
NAVY
PLU6
CHEWING
TOBACCO
Hvað gamli sjó-
maðurinn segir:
„Ég hef stundað sjó-
mensku í mörg ár, og
eins og’ flestir sjó-
menn einatt tuggið
tóbak.
Allir segja þeir
eins og ég að Em-
pire Navy Plug
munntóbakið sé hið
bezta”.

Vanþökkuð velvild.
TJppreistin, sem nýlega var gerS
i rikisfangelsinu í Mifhigan hefir
■sannað löggjöfum og yfirvöldum
þaS, aS góSmenskan gildir ekki,
þegar viS sann-glæpsinnaSa menn
er aö eiga. J>aS eru lög þar í rík-
inu, aS engum má hegna meS lif-
láti, hvaS sem hann hefst aS, og
sú stefna hefir um nokkurn tíma
veriS aS íesta þar rætur, aS bæta
*negi glæpamenn meS mannúSlegri
meSferS. En nú nýlega hefir upp-
reistin í ríkisfangelsinu þar sýnt,
aS góSmensku draumsjón þessi er
því miSur ekki á rökuin bygS, og
aö sumir menn eru svo geröir, aS
þeir kunna ekki aö meta þaS, setn
vel er viS þá gert.
Ríkisstjorinn í Michigan segir,
aS uppreist þessi sé béin aíleiöing
af þeirri mannúSarmeöferS, sem
föngunum hafi veriö sýnd ; og eins
er þaS sýnt, aS ekki má treysta á
drengskaparloforS þessara glæpa-
sevgja, því aS drenglundin er ekki
í þeim. En jafnframt játar hann,
aS hinni nýju, vægu hegningaraS-
ferö só ekki eingöngu aS kenna
þetta óhappa tilfelli, heldur liggi
lýmsar aörar orsakir til þess.
Hugsjónin sú, aS hægt sé aö
létta hegningu á glæpamönnum
gegn loforSi þeirra um góSa hegS-
un, hefir fengiS rothögg, um stund
arsakir aS minsta kosti, meS þvi
aS reynslan hefir orSiö, aS þegar
liitt er hegningu af þessum glæpa-
mönnum og þeim veitt óverS-
skuldaS frelsi, þá gera þeir sér þá
röngu hugmynd, aö mannúSin,
sem þeim er sýnd af yfirvöldum
fangelsanna sé sjálfsögS, og aö
þeir eigi lieimtingu á benni.
þe.tta er ein af aSalorsökunum
til uppreistariunar. Ilms vegar er
þaS víst, aS fangarnir höfSu ýms
sanngjörn umkvörtunarefni, eöa
öllu heldur hefSu haft þaö, ef þeir
hefðu verið frjálsir menn ; og þess
vegna hugkvæmdist þeim, að meS
því aS gera uppreist gætu þeir
komiö stjórn fangelsisins til þess
aS liita óskum sínum. En varð-
mennirnir voru ekki alls óviöbún-
ir. Uppreistarfangarnir voru yfir-
fjUgaSir, og afieiðingin varS sú,
aS nú er þeim engin vægS sýnd aS
nokkru leyti.
Annars hefir fangelsi þetta haft
Vér höfum stærstu %
byrgðir myndatöku- »
tækja í vestur 'Canada ií
og seljum eftir pðntun- í?
um hvervetna frá Vest- j*
urlandinu.
Sendið oss pöntun >
til reynslu. ♦
Skýring myndanna, >
fyrir viðvaninga, veitt
sérstakt athygli.
KODAK
472 Main St. Winnipeg. ♦
1003 lst West Calgary. »
"« D0MINI0N SHOE C0.
3*8 Main St.
Vér seljum skó og stígvél, töskur
og kistur. — Vörur vorar eru góðar,
Verðið er sanngjarnt.—afgreiðsla ágæt.
_______REYNID OSSI
D0MINI0N SHOE CO — 318 MAINST. WINNIPEC
___________________________________________'
Hver er skreðari þinn?.
Fyrir bezt gerð föt úr beztu efnum
sem hægt er að fá frá útlöndum
eða hérlendis
FINNIÐ MIG
W. ROSEN, 4H;i Xotre Dnme
Sími Garky 4186.
ilt orS á sér um sl. 15 ár. þang-
aS safnast þeir fangar allir, sem
taldir eru verstir í öllu rikinu. Og
vegna þess, aö lögin banna líflát
nokkurs manns fyrir nokkurn glæp
sem framinn er, þá hefir safnast í
þetta. fangelsi heill hópur morð-
vaxga, sem eru illviðráSanlegir.
Svo hefir fangelsisstjórnin reynst
illhæf stöðu sinni, cins og dæma
má af því, aS fyrri yfirmaSur
fangahússins er þar nú sjálfur
fangi fyrir glæp, sem hann framdi.
Svo hefir sannast, að undir fyrri
stjórnendum, ef ekki einnig undir
núverandi stjórnanda, hefir ýmis-
leg sviksemi verið viShöfð. Mat-
væli öll hafa fengin veriö sam-
kvæmt samningum, og þau hafa
veriS verstu begundar. Föngunum
var ætlaö smánarlega lítiö kaup
fyrir vinnu sína. ópíum og morfin
var selt föngunum eftir óskum
þeirra, og hver sá fangi, sem næga
peninga hafði, gat fengiö hver þau
hlunnindi, sem hann óskaSi sér, —
rétt eins og ef hann hefði veriS
frjált: maSur. Alt gekk þar í ó-
reiðu og agalaust um nokkur ár.
En svo var skift um stefnu, t.il
þess aS reyna aS koma formlegu
skipulagi á stofnunina, og þá beitt
svo megnri harýSgi við fangana,
að þeir fyltust gremju og heift-
rækni. Síðar var breytt svo til,
aS mannúS í meöferð fanganna
varð éfst á baugi, og þá var það,
að uppreistin var gerð.
Sú alda reis aö morgni 30. ágúst
sl. þegar einn fanganna varS svo
óánægSur meS fæSu sína, að hann
kastaði henni á góIfiS. Samstund-
is c-erStt hinir fangarnir þaS sama,
en sumir breyttu svo tdl, að þeir
köstuSu matnum á fangaverSiná.
Alt, sem brothætt var,' var strav
mölvaS. En fangaverðirnir reynd-
ust samt færir um, að koma föng-
unum í kiefa sína, og þar voru
þeir látnir vera næstu tvo sólar-
anna höfSu á einhvern hátt náö í
skegghnífa og aöra hnífa. þessa
hnífa festu þe.ir á sópsköft og ot-
uSu þeim svo eins og spjótum aö
hverjum þeim verSi, sem gerSist
svo djarfur, að nálgast járngrind-
urnar í klefahurSunum. Allan
sunnudaginn var fangelsið í upp-
náimi ; öskri.n og bölbænirnar frá
liundruSum fanga heyrðust út á
götur. UögregluliSiS og slökkvilið-
iS var kvatt til hjálpar yfirstjórn
fangahússins, og haldið þar í garð-
inum undir skipunum herforingja ;
en verSirnir sprautuðu ammoníu
og formaldehyde inn í fangaklef-
ana, sérstaklega þá kkfa, sem
geymxlu grimmustu uppreistarsegg
ina. ViS þá stækjulykt sMuöust
leir brátt, svo aS þeir urðu viö-
ráðanlegir. Uppreistarforingjarnir
voru þá tekuir úr klefum þeirra
og settir allir á ákveSinn staS, til
>ess þar að bíða maklegrar hegn-
inrrar fyrir uppreistina.
þeir neituðu allir aS vinna nokk-
urt handtak, svo aS fangelsisverk-
smiSjurnar voru aSgerSalausar,
>ar til á þriðjudaginn. En á
riöjudagsmorguninn brutust 50
if grimmúðugustu föngunum út
úr svæöi því, setn þeim hafSi ver-
iS haldið í, og gerSu tafarlaust á-
rás á matarskálann. þeir náöu
>ar fullri saSningu, og tóku síSan
altiþað lauslegt, sem aS eitihverju-
leyti mátti nota sem vopn, og
hræddu síSan mikinn hóp hinna
fanganna til þess að fylgja sér í
uppreistinni, að Öðrum kosti var
líf þeirra í veöi.
þegar hér var komið sögunni,
símaSi fangelsisstjórinn eftir lög-
regluliði og slökkviliði, og meðan
beðiS var eftir því, fékk hann
varöcmönnum, blaSamönnum og
mönnum úr borgarráSinu, sem
þar voru af tilviljun viSstaddir,
kúlubyssur og skammbyssur og
setti hvern þeirra á þann staS,
sem hann ,mætti verSa aS mestu
liði í bardaganum viS fangana.
Svo hafði veriS umbúiS, aS fang
arnir voru flestir í eiuum stað
fangielsisins, svo aS yfirvöröurinn
ætti1 kost á aS verjast árásum
þeirra um nokkurn tíma. En
brátt byrjaSi skothríSin og varS
þá smátt um vörn af hálfu fang-
anna. þegar tveir þeirra lágu
dauSir og nokkrir særSir gáfust
fangarnir upp. í sömu svipan kom
slökkviliðiS og lögregluliSið, og
var þá fljótgert, aS koma liverjum
fanga í sinn klefa. En varSliSi var
samt haldiS uppi í nokkra daga á
eftir, og á nóttum voru vopnaSir
hermenn hafSir til gæzlu.
Næst var tekiS aS ákveða um
hegninguna, er beitt skyldi við
uppreistarmenn. BlöSin geta ekki
um, hver hún bafi verið, en segja
hana hafa verið mjög eftirminni-
lega. því svo var nærri gengiS lífi
sumra fanganna, aS þeir eru ekki
ennþá teknir að vinna á verkstæð-
unum ; og mönnum er ætlaS sama
kaup í kornbandsverksmiSjunni
eins og þeir áður höfðu, þótt lítiS
væri, og sem fangarnir töldu eina
af uppreistarorsökunum. Yfirvöld-
in hafa unniS sigur, en þau ætla
sér ekki framvegis aS beita mann-
úS þeirri í meðferS fanganna, sem
þeir nú hafa sýnt, aS þeir kunna
ekki aS meta.
Brúar-drápa.
(Sungin við vígslu Rangárbrúarinnar).
Uag : NorSur við heimskaut í svalköldum sævi.
Fagurt er Island, en SuSurland sveipa
sólstafi fegursta’ á Landinu’ eg veit, —
gammvökrum jó er þar gaman aS hleypa
góiSviSrisdag yfir broshýra sveit.
Glampar á jöklanna gljáskygða hjákma,
glitklæddar hlíSax viS bláfjálla sveig.
þó eru fljót þar, sem ferSuinum tálmia,
fallþung og búa’ yfir ísköldum geig.
Rangá er fögur, — í fossum og giljum
fiölustreng vatnadís brosandi gnýr, —
kaldrifjuS feigSin í hringiSu-hyljum
hægfara, Iymsk þó und glófleti býr. —
Býr sem hin fegursta kona’ yfir köldu,
kviklát og viðsjál og straumbreytin á,
sjá, þún er jörmunefld, skorSuö viS skjöldu,
skal ekki mannblót aS eilífu fá.
Náttúran meinbægin máttuigum lýtur
menningarkrafti á framsóknartíS,
viljinn og áræðiS brautirnar brýtur,
brattlendur kltfur, þó hægt fari’, nm síS.
Hér stendur brúin sem voldugur varSi
viljans, er fram til hins ónumda lands
djarftækur leitar aS auSsæld og aröi,
óSul sér helgar hins frjálsborna manns.
Svo skal um Rangárþing samhuga brúa
sveitirnar allar til gengis og hags,
huguru frá sérdrægni’ aS samtökum snúa,
sainast um ljósmerki komandi dags, —
tvístrandi þjóShugar torfærum eySa,
tengja viS landiS hvers hluta þess gagn,
gera til sjállstæðis brautina breiöa,
brúka sitt vit til aS skapa sér magn.
Nóg er aS sinni af sjálfstæði' í orSi,
sóknin ..þarf öruggan bakhjarl að fá.
SýniS mér efnalegt sjálfstæSi' á borði,
sigrandi, ókviSnir stöndum vér þá!
Brú vor sé tákn |>ess aS tengi oss alla
trúin á drenglyndi, menning og dáS, —
IrelsiS í dölunum dimmblárra fjalla
djarfhuga verndi nú harSf\-lgi og- ráS !'
Brúin sc vígS undir vorhugans merki,
víSsýni helguS og framsóknarþrá !
Vinni’ ekki jarSskjálfta-jötuninn sterki
járnvlirSum boga né stöplunum á.
VerSi hún móSurbrú veglegra brúa
víðsvegar síSar um Rangárþing alt,
vexSi’ hún oss hvöt til aS vilja og trúa
vaknandi þjóShug, er kallar oss snlalt !)
Hvort mun ei Gunnar í hatiginum fagur
hugreifur brosa og kveSa viS raust ?
Vitsnilli Oddverja’ og atgervisbragur
örfa með niðjunum metnað og traust?
Rangæirigsmerkið í heiðri skal haia
hvar sem því lyft er í þjóSrækni’ og trú ! i
Berum það hátt meSan heiðgeislar stafa
hollrúnum vonax á framtíðar brú.
—(Reykjavík).
GuSm. GuSmundsson.
Gimsteinar ár sykri.
þó að á eina hlið gimsteinaverzlarar séu nú
orSnir svo leiknir í þeirri Hst, aS þekkja svo nákvæm-
leg>a fínleika og verömæti hverrar sérstakrar gim-
steinategundar, aS enginti fær á þá leik.iS í þeim
elmim, — þá er á hina hliðina hin vísindalega þekk-
ing búin svo aS kenna mönnum gimsbeinagerð, rér-
staklega livaS snertir hinn svo nefnda rúbý gimstiein,
aS vart má þekkja þá tilbúnu frá þeim eSlilegu. —
Jafnvel æfSustu fjárlánsmenn exu í mesta vanda með
aS þekkja hiS ekta frá hinu falskp, og eru oft svikn-
ir í viðskiítum, eins og nýlega var sýnt í máli einu,
er reis út af gimsteinaverzlun. Kærandinn kvaSst
haía borgað 110 pund sterHng fyrír rúbý eyrnalokka,
en sí'Sax hafði einhver skift um steinana, tekið þá'
ekta og sett óekta í umgeröina, og sem ekki kost-
uðu nema lítinn hluta af verSi hinna burtteknu ekta
gimsteina.
Einn þeirra, er um þetta mál ritar í blaSiS
Times á Englandi segir óekta steina ekki kosta iwna
einn hundraSasta paxt af því, er ekta gimstetnar
kosti. þess vegna sé freistingin mikil, til aö svíkja,
þegar um sölu stórra gimsteina er aS ræSa.
1 Parísarborg (er nú kómin upp mikil verksmiSja,
sem býr til óekta gitnsteina, aðallega rúbý steina,
og vega sumir þeirra 10 karat, þegar búiS er aÖ
sniSa þá 11. þessir steinar eru litfagrir og líkjast
svo mjög ekta steinum, aS tæpast má aðgrieina þá
frá þeim. j>essir steinar eru steyptir eöa bræddir
við afarmikinn hita — saman úr ögnum sem ganga
af, þegar hinir náttúrlegu steinar eru högnir eða
sniSnir til ; en vanalpga er steypan svo gerð, a5
hægt er meS smásjá aS þekkja þá frá hinum ekta
I steinum.
það' eru margar búðir í London, sem selja til-
búna steina undir sínum réttu nöfnum, og margir
kaupa þá, sem ekki gætu staöist útgjöldin við kaup
hinna náttúrlegu steina, sem eru svo afarmikiS dýr-
ari. En til eru einnig þeir kaupmenn, sem selja ó-
ekta steiina fyrir það verS, sem ekta gimsteinar
mundu kosta, þegar þeir eiga viö þá, sem ekki
þekkja mismuninn, og það er öll alþýSa. Vilji
kaupandiun forSast fiekan, verSur hann aS verzla viS
áreiSanlegan gimsteinasala.
Svik eru oft viðhöfS í sölu perlu-gimsteina. þeg-
ar þeir eru ljótir í lögun, er sett á þá húð til þess
að' fá rétta lögun á þá. Samskeyti húSarinnar viS
steininn eru hulin með umgerðinni, svo aS þaS þekk-
ist ekki frá ekta perlusteinum, þegar skrauthluturinn
er fullgerSur.
þaS hefir verið sagt, aS ennþá hafi ekki tekist aS
búa til emerald gimsteina, vegna þess aS vandasam-
ara væri aS £á hæfilega efnablöndun til þeirra ; en
ýtnsir franskir vísindaprenn gera kröfu til þess, aÖ
haia fundiö aSferS til þess aS gera sapphire steina,
riibý og einnig emerald gimsteina, er ekki séu þekkj-
anlegir frá ekta gimstednum, og aS gera þá á hverri
stærð og meS hvaða lögun, sem óskað er.
Til dæmis má nefna próiessor Miethe í Berlin á
þýzkalandi, scm í mörg ár var aö fást við aö gera
demant sterna. ÁriS 1908 fann hann einfalda aSferÖ
til þess aö gera rúbý, sapphires og emerald gim-
steina mjög kostnaðarlítiS, ■ Qg auk þess uppgötvaSi
hann aSferS til þess, aö búa til hinn svo mefnda
‘Alexandrite' gimstein, sem er mjög fágætur og verS-
mætur gim&teinn, og hvergi fæst nema í stöku stað
á Rússlandi, og þar að eins mjög sjaldan. i
þá var og próíessor Bordar, franskur vísinda-
maður, sem áriö 1907 gat sannað aS ‘corundum’
málmtegundinni, sem að harðleika gengur næst dem-
anti, mætti breyta í rúbý og sapphire steina. ‘Cor-
undum’ kostar minna en 2 shilling hvert karat, en
við breytinguna verður hvert karat 20 shillings virSi.
Breytingin er gerð meö rad'um, sem orsakaði lit-
breytingu málmsins. Til þess aS verSa viss í sinni
sök, fór vísindamaður þessi til sérfræöings þess, er
selt haföi honum ‘corundum’ málminn, og lét hann
skoSa steitiana ; eftir nákvæma rannsókn lagði hann
þann dóm á, að þeir væru ekta gimsteinar. En þeg-
ar próíessor Bordas sagSi honurn, hvernig hann heföi
búið þá til, varS hinn mjög undrandi. Prófessor
ua ■BXBjýpp tqjja mtupnj j-bSoc[ qb 'jtSos snpjofi
þaS nú er, þá tnegi gera svo mikiS af rúbý og sapp-
hire gimsteinum úr ltinum ódýra corundum málmi,
aö þær gimsteinategundir ættu mjög aS falla í verSi.
Mjög margar tilraunir hafa á síöustu 50 árum
verið gerðar til þess að tilbúa demanta steina ; en
það heíir ekki tekist fram á þennan dag, aS minsta
kosti ekki svo, að ekki megi einatt þekkja þá frá
demöntum. En litHr demantar hafa veriS gerSir,
sem að hörku, lit og öllu útliti eru svo likir hinum
ekta steimim, að ekki þekkjast sundur neona af æfð-
utn gimsteinafræð'ingum.
Sir WilHam Ramsey, vísindamaðurinn brezki, tel-
ur engan efa á því, aS þess verSi ekki langt að bíða,
aS aiferS finnist til aS gera demanta. Tilraunir í
þessa átt segir hann að hafi kostaS svo mikiS til
þessa t'ma, aS þaS hafi hindrað framkvæmdirnar aÖ
‘miklum mun.
Sir Ramsey heldur því fram, aS f nálægri fram-
ti'S verði vísindalega mögulegt, að búa til demanta
úr eykri.
UMBOÐSSALAR ÓSKAST.
Yeröa að vera myndarlegir í fram-
komu—færir og duglegir—og jafnvígir
á ensku og íslenzku.
kaup borgað!
Finnið okkur milli kl. 9 og 10
Manítoba AdvertisingGo
310 Mclntyre Block,
WINNIPEG.