Heimskringla - 10.10.1912, Blaðsíða 6

6. BLS.
WIHNIPEG, 10. OKT. 1912.
HEIMSKK.IKGLA
MARKET HOTEL
146 PrincesB St.
á móti markaOoaoi
P. O'CONNELL. effandl. WINNIPEQ
Beztn vlnföof vindlar og: aðhlynninf
góö. Islenzkur veitinKamaöur N.
Halldórsson, leiöbeinir Islendingrum.
JIMMY’S HOTEL
BEZTD VÍN OG VINDLAB.
VÍNVEITABI T.H.FRA8EB,
ISLENDINGUB. : : : : :
Jamos Thorpc, Elgandl
Woodbine Hotel
466 MAIN ST.
Btwrsta Billiard Hall 1 Norövesturlandinn
Tlu Pool-borö.—Alskonar vfn Of vindlar
Glsting og f»01: $1.00 á dag og þar yflr
JLenu«>n A Hebt»,
Eigendnr.
i
Hafið þér húsgíign til sölu ?
The Starlight Fumiture Co.
borgar hæsta verð.
593—595 Notbe Dame Ave.
Sími Grarry 3884
A. H. NOYES
kjötsal/
Cor, Sargent & Beverley ,
Nýjar ok tilreiddar 1«jot temodir
fiskur, fuglar og pylsur o.fl.
SIMI SHERB. 2272
13-12-12
DOMINION
HOTEL
523 MAINST.WINNIPEG
Björn B. Halldórsson,
eigandi.
P. S. Anderson,
veicingamaöur.
TALSÍMl 1131
BIFREIÐ FYRIR GESTI.
Dcigsfœdi $1.5o
A. L. MacINTYRE
selur alskyns legsteina og
mynnistöflur og legstaða
grindur. Kostnaðar Aætlanir
gerðar um innanhús tigla-
skraut
Sérstakt athygli veitt utan-
héraðs pöntunum.
A. L. HaclNTYRE
231 Notre Dame Ave. WINNIPHO
PHONB MAIN 4422
6-12-12
Reikningsbók.
Eftir Helga Maqra.
I, h e í t i.
Dæmi : Spurning-ar, staðhæfingar og tnargskon-
ar fróökikur, setn bygður er á skýrslum og ritgerð-
um, er staðið hafa í Heimskringlu. Ritað ósjálfrátt
rátt í anda ritsjóra þess blaðs.
I.
Alt ræktað land í Canada var 32,404,110 ekrur ;
öll uppskera af þetm var metin 558,099,600 dollara,
samkvæmt hæsta söluverði ; það jafngildir $17.22^
fyrir hverja ekru. Landsmenn seldu J4 uppskerunnar
til annara landa, en fí, hennar átu þeir sjálfir og
gáfu alidýrum sínum ; við það ócx verðmæti þess
hluta uppskerunnar svo mikið, að það nam $4.77%
á hverja ekru og uppskera hverrar ekru 22 dollara
virði.
Hvað mikið hefði þá hver ræktuð ekra gefið af
sér á því ári, ef Canada-búar hefðu étið gefið ali-
dýrum sínum alla uppskeruna ?
Hefði ekki uppskeru-ágóðinn af hverri ekru auk-
ist enn meira, ef Canada-menn hefðu líka éitið ö!l
alidýr sín á því ári?
II.
Og það skeði svo, á því herrans hlaupári 1912,
stuttu eftir Baldvvins jarðskjálftann og Ragnheiðar-.
gosið, að flestir íslendingar kevptu sér lifsábyrgð, til
gagns fyrir landið, samkvæmt Heimskringlu hag-
fræði. Ekkert lífsábyrgðarfélag var til í landinu og
þess vegna keyptu þeir allir lífsábyrgðina hjá canad-
iska samlagsfélaginu Baldwin & Ragnheiður j það
var þá nýmyndað, Og Hélgi magri hafði fengið prest.
norðan frá Nýja íslandi til þess að blessa þá stofnun.
Landsmenn borguðu árlega 400,000 krónur til £é-
lag*sins. Félagið borgaði aldrei einn eyri til lands-
manna, á annan hátt en þann, að það afhenti þeim
aftur rúman helming peniuganna, er þeir borguðu til
þess ; það borgaði einnig tíu l fsábyrgðaragentum
hátt kaup, en hafði samt tvo fimtu af upphæðinni í
hreinan ágóða, eins og vanalegt fyrir lífsábyrgðaríé-
lög í þessu landi.
Hvað mörg ár þarf félagið að safna öllum ágóða
sínum af viðskiftunum við ísland og ávaxta hann
með 8 prósent rentum og renturentum, þangað til sá
sjóður, er á þann hátt myndast, verður nægilega
mikill til þess, að kaupa og borga að fullu fyrir alt
ísland, með öllu, sem á því er, lifandi og dauðu, að
undanskildu sjálfu fólkinu”, þegar það sem gefa þarf
fyrir það, er 30,000,000 kr. ?
Væri það mjög syndsamlegt fvrir íslendinga, þó
þeir aðhvltust þá skoðun, að hinir tíu lífsábyrgðar-
agentar félagsins væru engu síður ‘‘landsómagar”,
heldur en menn þeir, er annast dómarastörf og sjá
um lögreglu í landinu ?
III.
AFURÐIR LANDSINS.
Sfimlagningardæmi, sem ég hefi reiknað sjálfur :
1. Uppskera af ökrum ............... $565,711,600
2. Alidýr átu alla uppskeruna og þrif-
ust svo vel, að árságóðinn af þeim
varð alls ........................ 593,768,000
3. þar,af var ágóði af mjólkurkúm... 102,000,000
4. Andvirði ,alls iðnaðarvrarnings ; iðn-
aðarverkstæðin unnu upp á árinu
alla málma, er teknir voru úr
námum landsins, og allan trjávið,
er fékst úr skógum þess. Andvirði
þeirra vörutegunda var :
5. Málmar ................■.......... 202,291,686
6. Trjáviður ........................ 77,000,000
7. Fiskur ;. mest af honum var soðið
niður á verkstæðunum ............. 30,000,000
8. Andvirði einhvers, sem ég vissi
ekki sjálfur hvað var ............ 100,000,000
Afurðir alls ................... $2,389,323,889
það má fullyrða það, að þessi reikningur er mik-
ils til of lágur. Ég til dæmis taldi andvirði af ost-
um, smjöri og niðursoðinni mjólk fyrst í 2. tölulið,
síðan í 3/ tölulið og síðast í 4. tölulið ; því þær
vörur mega heita ‘‘tilbúnar fæðutegundir”, en ég
hefi vanrækt að bæta því við sem sérstökum tölulið.
Ef ég hefði látið dæmið enda þannig :
Mjólkurmatur ........... ..... $ 40,000,000
Afurðir alls .................. $2,429,323,889
þá htfðu afurðirnar aukist um $40,000,000.
Alt þurlendi jarðarinnar er talið að vera 32,792,-
832,000 ekrur. Ef hver ekra væri 40 dollaxa virði,
eins (og bygt land í Canada er nú vir.t, þá væru allar
landeignir jarðarinnar 1,311,713,280,000 dollara virði.
Al’ir íbúar jarðarinnar eru taldir að vera tæpar
1600,000,000. Ef hver þeirra ætti 1500 dollara virði,
auk fasteignanna, eins og íslenzku bændurnir í Can-
ada, þá væru þær eignir þedrra 2,400,000,000,000 doll-
ara virði.
Andvirði alls þurlendis jarðarinnar, mtð öllu lif-
andi og dauðu, sem á því er, vrði þá eftir þeim
reikningi 3,711,713,280,000 dollara virði.
Heimskringla flytur oss þá gleðifrétt, að þessa
árs kornuppskera Canada ‘‘verði í minsta lagi 232,-
612,259 milíón dollara virði”.
“Véí staðhæíum því”, að andvirði þessa árs
uppskeru hér í Canada sé nægilegt til þess, að borga
cÆxtíu cg tvisv-r sinnum fyrir alt þurlendi jarðarinn-
ar, með öllu sem á því er, lifandi og dauðu, — að
undanskildu sjálfu fólkinu — og Canada-menn geti
þó átt góðan skilding eftir tii þess að ‘‘bleyta í
‘bargein’-inu”.
“Býður nokkur betur?”
þegar menn tala um Canacki, þá hljóta meun
engu síður að undrast dugnað íbúanna en auðlegð
landsins. Lord Cowley sagði um Breta, að þeir
væru nautamenn miklir, og kynnu bæði að matreiða
nautin og éta þau ; og það má með sanni segja um
oss Canada-menn, að vér erum ekki einungis mjög
duglegir við að afla oss auðæfa og, framleiða þau úr
skauti hinnar auðugu eanadisku náttúru, — því vér
höfum einnig sýnt hedjminum það, að vér erum engu
siður duglegir við að eyða auðæfum og nota þau.
J>ví til sönnunar skal það sagt, að á síðustu árum
höíum vér einatt keypt meira frá öðrum löndum en
vér höfum borgað fyrir með framleiðslu Lands vors.
Arið 1910 keyptum vér varning frá öðrum löndum,
er var 175,051,175 dollars verðmeiri en sá varningur,
er 4úr seldum til annara landa.
Margt er undarlegt, sem fyrir oss mennina ber,
þegar oss dreymir. það var til dæmis mjög ein-
kennilegt, að Faraó dreymdi það um árið, að sjö
mögru kýrnar átu sjö feitu kýrnar. En það er líka
margt undarlegt, sem fyrir kemur í daglega lífinu,
og þess vegna vona ég, að menn gangi ekki af göfl-.
unum, þó sá spádómur miun rætist, að vér Can-
ada-menn munum auka skuldir vorar við önnur lönd
meira en 100,000,000 dollara á þessu ári, og biðja
þau síðan að veita oss meira lán ; — þrátt fyrir
það, þó andvirði þessa árs kornuppskeru vorrar
hefði átt að vera meir en nóg til þess að kaupa alt
þurlendi jarðarinnnr sextíu og tvisvar sinnum, sam-
kvæmt því, sem Heimskringla telur það.
Frá íslandi.
Blaöið Norðurland frá 31. ágúst segir':
Tækifæranna land!
Nokkrir þeirra miklu kosta, sem Manitoba fylki
býður þeim, sem óska að bæta hag sinn, sýna hvers
vegna þeir ættu að velja sér heimili innan takmarka
fylkisins.
TIL FÖÐURSINS.
Frjósiemi jarðvegsins og loftslagið hafa gert Mani-
toba fylki heimsfrægt, sem framleiðslustöð N o. 1
h a r d hveitis.
Til bændasonanna býður Manitoba ókeypis búnað-
armentun, í búnaðarskóla, sem er í fremstu röð
slikra stofnana á meginlandi Ameríku.
TIL HANDVERKS- OG VINNUMANNA.
Blómlegar iðnstofnanir i hraðvaxandi framfara-
borgum keppa um allskyns verkfróða og óverkfróða
vinnendur með háum vinnulaunum. þar er ótak-
mörkuð og arðsöm atvinna fyrir alla.
TIL FJÁRHYGGÉNDA.
Gnægð af vatnsframleiddu rafafli á fágu verði fyr-
ir framleiðslustofnanir. Frjósöm lönd. Margbreyti-
leg og ótakmörkuð náttúru auðlegð. Fullnægjandi
flutningstæki. Ungar og framfaramiklar borgir. —
Alt þetta veitir vitsmunum, fjármagni og dugnaði
tækifæri og gróða, óviðjafnanlegan nokkurstaðar og
umfram beztu vonir.
Vér bjóðum yður öllum að koma og verða hlut-
takandi í vorri vaaqandi fraaíiför o<r framtíðar mikil-
leik.
ökrifið eftir frekari upplýsingum til:
JOS. DUItKR, Imluxtrial Bureau, Winnipeg, Manitóba.
JA8. IIAllTNET, 77 Tork Street, Toronto, Ontario,
J. F. TENNANT. Gretna, Afanttoba.
W. W. UNSWORTU. Emersnn, Manitóba;
S. A BEDFORD.
Deputy Minnister of Agriculture,
Winnipeg, Manitoba.
Meö þvl aö biöja æfinlega um
‘T.L. CIGA R,” þá ertu viss aö
fá ágætan vindil.
(UMON MADE)
Western Cifjar l’nctory
Thomas Lee, ei«;andi Winnnipeg
— Um helgina var, var búið að salta um 120 tn.
al síld hér við Evjiifjörð og á Raufarhöfn (á Raufar-
höfn um 4,500 tn.) ; aíli hefir verið fremur lítill þesza
viku, en ekki hafa komið hingað skýrslur utn hann
enn. Nú mun þó mega ætla, að búið ,sé að salta um
130 þúsund tunnur alls, eða meir. Ef tíð verður góð
mun enn veiðast allmikið. Síldin er nú í dágóðu
verði, og mun þegar vera búið að selja tnikið af
henni fyrir sæmilegt verð, svo að útlit er til þess, að
síldarúitgerðin beri sig vel í ár.
— Ungmennafélag Akurevrar og gagnfræðaskól-
inn eru að koma upp leikvelli hér á Akureyri, í £é-
lagi. Bæjarstjórn Akureyrar lét landið endurgjalds-
laust með nánari skilyrðum. Völluriun er rúmar
tvær vallardagsláttur á stærð ; nú hefir hann verið
girtur og nálega þriðjungur af honum sléttaður og
þakinn. Mun verða haldið áfram að slé.tta hann á
næsta vori, en ekki má nota hann fyr en hann er
vel gróinn.
— Rússneskur konsúll í Reykjavík er ólafur John-
sen kaupmaður orðinn.
— Hann Valdemarsdóttir, kona Péturs Ás-
grímssonar verzlunarmanns, lézt á Akureyri 21. ág.,
eftir langa legu og þunga. Hún var að eins 23. ára
að aldri, oa voru þau hjónin nýlega gift. Hanna
sál. var fríðleikskona og vel gefin, vönduð og veg-
lynd og hvers manns hugljúfi, er hana þektu.
t X
rITUR MAÐUR er varkár með að drekka ein-4
V'
göngu hreint öl. þér getið jafna reitt yður á. 4
DREWRY’S REDWOOD LA6ER
það er léttur, freyðandi bjór, geröur eingöngu
úr Malt og Hops. Biöjið ætíð um hann.
*
X
♦
4t
♦
E. L. DREWRY, Manufacturer, WINNIPEG. ]

Sigrún M. Baldwinson
^TEÁCHEROFTÍANoð
727 Sherbrooke St. PhoneG. 2414
Það er
alveg
víst
að það borg-
ar sig að aag-
lýsa i Heim-
skringlu !
116 Sögusafn Heimskringlu
kvað fast að. ‘Litla dóttir þín getur ekki heldur
borið skart, er hún á ekki, og þennan pening hefi ég
átt í fleiri ár’. Hún sneri sér stillilega að hr. Mark-
úsi. flSg verð að skýra frá, hvar^ég hefi fengið grip-
inn. Kann er lika úr eign gömlu skógvarðarfrúar-
innar. Gættu að letrinu á honum. það er gamall
gullpeningur frá 12 öld —’.
‘Alveg rétt', greáp hann fram í fyrir henni ; ‘ég
þekkj þa, og áletran þeirra er svona : ‘Sit tibi
Christus, dalus'. — ‘Quem tu regis iste Ducatus’,
bætti hún við.
Hann brosti og lagði minnisgripinn í hönd henni.
‘þessi skýring vax alls eigi nauðsynleg ; en það
undrar mig, að hin eigingjarna húsmóðir þín skuM
leyfa þér, þjónustumey sinni, að bera skrautgrip, er
vinkona hennar hefir gefið henni’.
Stúlkan svaraði engu, en roðnaði og lét háls-
baudið um háls sér og klútinn á höfuðið.
‘Og verður maður þegjandi að horfa á annað
eins og þetta ?’ spurði frú Griebel gröm og benti á
veðurteknu hendurnar á stúlkunni, er fimlega hnýttu
hnút á flauelsbandiö. ‘Á ég að leyfa amtmanns-
stidkunni, að festa um háls sér fyrir augunum á mér
pf n ng þann, er Lovísa mín hefir átt í þrjú síðastlið-
in ár ? Og að eins fyrir það, að stúlkan hefir getað
lært það, '-em á hann var letrað. Að vísu gæti ég
kki lesið bað, þó þú gengir næst lifi mínu, herra
M:,rkús. í)g hefi aldrei verið gefin fyrir þessi út-
l«ndu orð. Óg er þýzk í húð og hár, — hvað kæri j
éf mig um frönsku?'
-r ð . r latína, mamma’, sagði Lovísa hlæjandi,
tck um herðarnar á mömmu sinni.
‘Nú, :a ja, mér er sama, hvort heldur er ; — etn
1 VI mjaðrarinn þinn, í þetta sinn læt ég ekki í
HÖ er ekki fallegt af þér, hr. Markús, að |
ba li ungu stúlkunnar og á móti virðingar- j
Bróðurdóttir amtmannsins 117
verðri konu. þú hefðir ekki átt að vera Salómon
konungur. An þess að móðga þig, hr. Markús, þú
verður að rannsaka þetta betur. Ég er ekkert reið,
og ég veit, að ég hlæ síðast. Stúlkan segir, að
gamla frúin hafi gefið peninginin ; en hún var fyrir
löngu dáin, þegar stúlkan kom hingað til Hirsch-
winkel. Lét þá sú íramliðna rigna gulli af himnum
cfan og niður á þá, sem hún aldrei hafði augum litið
og sem urðu að vinna fyrir daglegu brauði ? Reyndu
ekki að telja mér trú um annað eins. Og hvað
marga peninga átti frúin af þessari gerð ? Maður
getur þó ekki hulið hálsinn á sér með þeim, — mað-
ur hefir þó ekki nema einn í einu’.
‘(Maöur getur haft níu á gullkeðju, og svoleiðis
festi hefi ég fundið í vörzlum frændkonu minnar sál-
ugu, kæra frú Griebel’, mælti hr. Markús, er vissi
tæpast, hvort heldur hann ætti að reiðast eða spaug-
ast að öllu jiessu. ‘Ég skal vissulega sanna þér
þetta síðarmeir, og sýna þér, að tvo peninga vantar
á festina ; og það er enginn vaii á því, að annar
hefir verið gefinn að hjáleigunni. Eða viltu halda
því fram, að fólkið þar hafi eigi verið kært hinni
framliðnu ?’
‘því skyldi ég gera það ? það er þá svona :
níu peningar á einni festi og hver öðrnm líkir?’
spurði hún lágt og undrandi. ‘Ég vissi það ekki.
Gamla húsfreyjan var ekki að skreyta sig á hverjum
degi, og guð minn góður! fyrir hverjum hefði hún
líka átt að gera það ? Hér komu aldrei gestir. —
Hún hefir þá líklega gefið amtmannsfrúnni eða frök-
en Franz annan peninginn. En svo vildi ég fá að
vita, hvernig á því stendur, að stúlkan sú arna er
með hann. Hún ætti að geta sagt okkur það. Mér
kemur ekki til hugar, að trúa því, að frúrnar í hjá-
leigunni leyfi vinnukonum sínum að bera skrautgripi
sína. Og þegar nú þar við bætist, að eftir svo sem
118 Sögusafn H. eim,skringlu
viku hættir þú bæði heyvinnu og þvottum og legg-
ur um leið niður vinnufötin, þá er þetta blátt á-
íram hlægilegt’.
‘Matnma mín! ’ mælti nú Lovísa blíðlega, — hún
hafði til þessa stöðugt horft á hjáleigustúlkuna, er
þrátt fyrir allar aðdróttanir stóð alt af jafn bein og
drembileg —, ‘þetta fer of langt. Vanalega ertu svo
góð og nærgætin, og getur ekki séð tár. Líklegast
hafa frúrnar gefið peninginn í burtu’.
‘Gefa í burtu! ’ endurtók frú Griebel reið. ‘þú
heldur víst að þú talir af skynsemi, en veizt samt
ekki, hvað þú ert að fara með. Guð minn góður,
hjáleigufólkið, sem er svo bláíátækt, að það getur
ekki einu sinni fengið sér eftirmiðdagskaffi ; og gamli
amtmaðurinn gengur á frakka með þúsund bótnm á.
það væri trúlegt, að það gæfi vinnufólki sínu pen-
inga, — auðvitað peninga. Einfeldningurinn þinn!:
Satt er það að visu, að ég get ekki séð tárfull augu.
En líttu bara á dökku augun þarna, þar sjást eng-
in tár’.
Hún þagnaði og leit til hr. Markúsar, er halði
rétt út haudlegginn, eins og til að taka fram í fyrir
henni ; samt lét hún sem' hún sæi eigi reiðisvipinn á
andliti hans.
‘Nú, hvað segir, þú um það, hr. Markús?’ spurði
hún mjög róléga og hélt svo áfram : ‘Lítur
stúlkan sú arna út fyrir, að haia íelt tár
á æfi sinni? Úr augum hennar er ekkert' annað
hægt að lesa en dramb, er, horfir á okkur hin, sem
skítinn undir fótum sér. Ég get enga hluttekningu
sýnt svoleiðis fólki ; ég yrði veik, ætti ég að segja
annað. En nú kæri ég mig ekki um, að ergja mig
öllu- medra. ‘Eg sé, að þetta er ekki okkar pening-
ur ; en hverjum hann tilheyrir, kemur mér ekki við.
Látum það góöa fólk sjá fyrir sér sjálft’.
Hún gekk að borðinu og tók að raða diskum og
Bróðurdóttir amtmannsins 119
glösum þeim, er hún hafði komið með. A meðan
gekk stúlkan út. Árangurslaust laut hr. Markús 4-
fram, til að sjá í augu henni, en andlit hennar var
hart eins og af steini gert. Hún leit ekki við, held-
ur gekk fram hjá honum og ofan stigann.
Eins og ósjálfrátt fylgdi Lovísa á eftir henni og
staðnæmdist á svölunum.
‘Farðu ekki reið í brott’, bað hún blíðlega.
Stulkan, er var komin niður stigann, lét sem hún
heyrði ekki.
‘Kærðu þig ekkert meira um þetta, Lovísa’,
mælti herra Markús hátt; hann hafði kotnið út á
eftir þeim. ‘Barnsliega beiðnin þin fær ekki bætt fyx-
ir það, sem orðið er. Hin saklausa verður að liða
með hinni seku. þetta er vani kvenna. Eg er líka
í ónáð, af því ég hélt, að ' sérhvert orð, er ég legði
hér til mála, yrði tekið sem móðgun’.
‘Komdu inn, Lovísa,, og láttu ekki eins og fá-
bjáni’, kallaði frú Griebel þurlega. ‘Láttu hana fara.
Maður ætti víst að gæta að hverju orði, er maður
segir, eins og maður ætti tal við sjálfan konunginn.
þó allir sjái, að þetta er tómur uppspuni, hr. Mark-
ús. Ilún er þjónustustúlka, lík öðru vinnufólki; en
þó hún kunni manna siðu, þarftu ekki strax að láta
sem hún sé sjálf frænka amtmannsins. Yinnufólk
spillist af þess háttar dálæti og er svo óbetranlegt
siðar meir’.
Hún gekk að dyrunum og þurkaði í ákafa glas,
er hún svo ætlaði að blanda í berjalegi og selter-
vatni.
‘Mér þætti gaman að vita, hvar ungfrúin hefir
fengið þcssa stúlku. Mér finst alt af sem hljóti hún
að hafa komiö frá Gypsum. Hún kann svo margt;
til dæmis, um bindinguna þá arna, og hún talar svo
undarlega og fávíslega, — og lítiö þið bara á, hvar
hún gengur í skóginum. Skýlan er fallin af höfði