Heimskringla - 26.03.1914, Qupperneq 1

GIFTINGALEYFIS-1 VEL GERÐUR
BRLF SELD I LETUR GRÖFTUR
Th. Johnson
Watchmaker, Jeweler & Optician
Allar vidgerdir fljóct vel af hendi
leystar
248 Main jStreet
Ptione Maln 6606 WINNIPEQ, MAN
PtA(Jt RíVlK ric.R.w
DUNVEGAN
(ratntídar höfaðból héraðsin*
HALLDORSON REALTY CO
710 Hlclntyre Klock
Fhone Maln 2844 WINNIPBO MAN
XXVIII. ÁR.
WINNÍPEG,*MANITOBA, FIMTUDAGINN, 26. MARZ 1914.
Nr. 26
Lénharður fógeti.
Eftir Einar Hjörleifsson.
Á miíSvikudag's og fimtudags-
kveld síÖastliðna viku var sýndur
í fyrsta sinni í Atneríku leikurinn
“Lénharður fógeti". Ungmennafé-
lag Únítaral stóð fyrir honu.m.
Nokkrir af leikendunum utanfélags-
menn, en meiri hlutinn eru tneö-
limir.
Yfirleitt á flokkurinn eingöngu
hrós skilið fyrir meðferðina á
leiknum. Fyrir jafn stóran hóp
lítt æfðra leikenda má heita, arð
allir hnfi gjört vel, og sumdr af-
bragðsvel, — svo að ekki er hetra
á hérlendum leikhúsum. A meðal
þeirra síðari eru : Arni Sigurðs-
son, sem leikur Torfa Jónsson
sýslumann í Klofa ; ungfrú Elin
Hall, er leikur Helgu, húsfreyju
Torfa l ungfrú Goðmunda Harold,
er leikur Guðnýju dóttur Ingólfs
bónda á Seífossi I; Sumarliði
Sveinsson, er leikur Freystein
bónda á Kotströnd. Ivénhaffður
var vel leikinn af hr. Birni Péturs-
syni, nema þar sem hann flangrar
til Guðnýjar í ölæðinu. Hreyfingar
hans þá voru ekki eðlilegar. En
hrokafullainn og ósvífinn harð-
stjóra' tókst honum vel að sýna.
Illátur, málrómur og yfirleitt all-
ar hans hreyfingar gjörðu meira
til að sýna áheyrendunum hvem
mann hann hafði að ^feyma, heldur
enn nokkurntíma það sem hann
talaði, þó það væri fullkomlega
ribbaldalegt. þegar svo er, er vel
leikið.
Torfi, herðibreiður, með sítt
skegg og siifurhjálm á höfði, kem-
ur fram eins og segir einhversstað-
ar, “þéttur á velli og þéttur í
lund oir þolgóður á raunastund”.
1 hans persónu, er dregið fram all-
ur sá dugur og öll sú dáð, sem
. enn, þrátt fyrir margfalda kúgun,
leynist með höfðingjum þjóðarinn-
ar. M'enn með hans skapi má
brjóta niður en ekki beygja. Hann
er htrgaOuf, \-itur og bpaugsaanur.
Hann er, þó bæði séu roskin, elsk-
hugi konu sinnar, og leikur alla
þessa eiginleika vel. Sumum Is-
lendingum, sem lesið hafa þau at-
riði íslandssögu, sem Ednar Iljör-
leifsson byggir leikinn á, linst
Torfi ósamkvæmur sjálfum sér í
leiknum, að því leyti, að nnnar
eins þjóðhöfðingi hafi ekki getað
verið edns léttlyndur og hann er
gjörður, — nærri því með gal-
gopaskap á alvarlegustu embættis-
stundum sínum. það verður að gá
að því, að Árni Sigurðsson er að
ledka Torfa sýslumann samkvæmt
því, sem leikurinn gjörir hann úr
garði, en ekki samkvæmi Islainds-,
sögu, og hann gjörir það nfbragðs '
vel.
Elín Hall leikur mesta kvenskör-'
ung landsins, og ferst vel. íslenzk ;
er.hún í anda, þegar hún er að j
brýna Torfa til atlöguvið Ivén- j
harð. Líkt er það sumum gömlu
konunum frá sögu-öldinni. þessi
hjón leika þegjandi ásta-stykki alt
í gegn. þau sýna greindfega, án
allra ástaratlota, að þau elskast
og eru jafningjar í sessL
Guðný leikur vel ungu bónda-
dótturina, sem hefir verið sett til
menta á meðal höfðingja. tHún
sýnir, að hún hefir “mentast”, en
ekki “miklast” af. Framkoman öll
er lipur, og íslenzkan borin fram
með íslenzkum áherzlum. Einungis
má segja í síðasta þættinum, að
varla sé ást hennar og Eystedns
meira en yl-volg, ef dærna skal af
atlotum og augnatilliti þeirra, og
gætu þau kannske lært ögn af
Torfa og Helgu í þeim sökum.
Eysteinn er dálítið stirður, en
hans þátt er afar-erfitt að leika.
Höfundurinn virðist hafa gjört úr.
honum hálfgjörðan “hrærigraut af
manni”, ef svo mætti óíslenzku-
lega að orði kveða. þess háttar
persónu er varla hægt að gjöra
góða á leiksviði.
Sumarliði Sveinsson vakti hlát-
ur áhorfendanna í ' hvert skifti,
sem hann kom fram. Líkamslagið,
málrómurinn og tilburðirnir hjálp-
áðist alt að til alð draga frarn þá
skringilegustu angistar-rolu, som
hægt er að hugsa sér. Hans lilut-
verk í leiknum hefði varlal getað
verið betur af hendi leyst.
Magnús Ólafsson biskupsfóstri
var tæpast nógu afgjörandi. Hann
á að vera valmenni, en alls ekki
vella. ^
Bjarni bóndi (Einar Abrahams
son) er bezt leikinn af bændunum,
Daníel f. Laxdal dáinn.
A föstudaginn var andaðist á
sjúkrahúsinu í Grand Forks, N.
Dak., Daníel J. Laxcfal lögmaður
o borgarstjóri Cavalier bæjar í
Norður Dakota. Var hann búinn
að vera veikur frá því um miðjan
febrúar sl.
þann 22. íebrúar skrifar Geo.
Peterson lögmaður í Cavalier :
“D. J. Laixdal er og hefir verið
mjög veikur undanfarandi. Hann
fór suður til Grand Forks í gær
til þess að reyna baðfækningar við
gigtveiki, er bann þjáist af”.
í 'stað 'þess að hann fengi nokk-
urn bata smádró af honum. Systir
lians, Mrs. T'horláksson, frá Sel- ;
kirk, var kölluð suður, nú fyrir
nokkuð löngu, og mátti hann þá ;
að eins mæla, er hún kom. Síðan
hafði hann verið sem næst með-
vitundarlaus, unz hainn andaðist, j
sem áður segir.
Daníel var annar nafnkendasti j
maSur ísfenzkur í Dakota, en hinu |
var Magnús heitinn Brynjólfsson,
er Dakota bygðin mun afdrei j
gleyma. Ilann átti heima á aust- í
urjaðrC'bygðarinnar lengst æfi, í j
Cavalier bæ, og kom mjc-g við j
sögu bygðarinnar í öllum málum, ■
eins og Magnús, enda voru þeir j
um langt skeið félagsbræður í lög-
mannafélaginu Brynjólfsson & j
I.axdal.
Daníel var fríður maður sýnum, I
meðalmaður á hæð en gildvaxinn,
og gfeðimaður mikill á fyrri ár- I
um. I.iigmaður var liann góður, I
og þótti sérfega lögvís við yfir-
heyrslur og undirbúning mála.
Hann er fæddur á Syðra-Lauga-
landi í Staðarbygð í Eyjafirði 6-
apríf 1866. Hét hann íullu nafni
Daníel Jakob, og voru foreldrar
hans Grímur Laxdal bókbindari
og Aldís Jónasdóttir Bergmann.
Föður sinn misti hann ungur, og
nieö móöur sinni og frændfólki
fluttist hann hingað vesrtur 1876,
og dvaldi um hríð í Nýja tslandi.
Árið 1883 fpr hann tii Deoorah,
Iowa, pg gekk þar á norska
mentaskólann, Luther College, og
lauk þar námd 1888. Tók hann þá
að lesa lög hjá W. J. Kneeshaw,
vfirdómara í Grand Forksi, er þá
var í I’embdna, og aflauk lög-
mannsprófi árið 1890.
Sama ár byrjuðu þeir Magnús á
lögfræðisstarfi í Cavalier, en skildu
félagsskap — en ekki Vináttu —
árið 1893, því þeir voru hver öðr-
um hinir tryggustu vindr alla æfi,
O" var Daníel viðstaddur amdlát
Magnúsar nú fyrir tæpum ijórum
árum síðan, og má óhætt segja,
að eftir það varð hann aldrei
samur maður, svo saknaði hann
Ma o-núsar.
Haustið 1893 kvæntist Daníel
Miss Bessie Itoss, stxslku af skozk-
utn ættum, og voru þau gefin
saman hér í Wínnipeg af síra Jóni
Bjarnasyni. Eignuðust þau hjón
5 börn.
Árið 1899 var Damiel skipaður
yfirumsjónarmaður ríkis- og skóla-
landa í Dakota, og hafðd hann það
embætti á bendi um mörg ár. —
Önnur opinber embætti hafði hann
á bendi, svo sem County lögmanns
embættið eftir Magnús og borgar-
stjóra embætti Cavalier bæjar, —
formannsembætti hinna sameinuðu
íþró ttafélaga N orð vesturríkjanna
o. s. frv.
Er stórt skarð orðið í Dakota-
bygðinnd við fráfall Daníels, er
þeir finn-a bezt, er þektrn hann
mest.
Jarðarför hans fór fralm á þriðju-
daginn þann 24. þ. m. í Cavalier,
og var hann jarðsumginn af síra
Friðriki J. Bergmann.
Að lýsa Daníel verður ekki' gjört
rneð fáum orðum. Hann var djúp-
vitur maður og um margt fróður.
Tungumála maður góður, fyndinn
og éinkennilega íslenzkur í mörgu.
Djúpur tilfinningamtaður, en ekki
allra. Ekki verður saga Dakota-
bygðarinnar sögð, án þess hans
verði að mörgu getið, og bygðin
er söguríkari fyrir að hafa átt
hann. Og margar verða smásögnr
sagðar lengi inn hann o~ það,
sem á dagana dreif, á þessu gull-
aldar-skeiði hins siðara landnáms
þjóðar vorrar, — Islendinga í
Ámeríku.
írsku málin.
fyrir utan Freystein. Hann er ís-
lenzkt karlmenni, þó gamall sé,
og dregur ekki af sér á leiksviðinu
Búningar voru yfirleitt góðdr og
sxxmir ágætir, sérstaklvga kven-
fólksins og Torfa. Bændur voru
helzt til dúðaðir, og föt þeirra of
nærskorin. Lénharður og bdskups-
íóstrinn voru skartklæddir, og
menn Lénharðar í einkennisbún-
ingum. Tjöld áttu vel við og lítdð
þurfti að bíða milli þátta.
Flokkurinn á heiður og, þökk j
skilið fyrir frammistöðuna, og er
vonandi, alð leikurinn fái góða að-
sókn á fimtudags- og föstudags-
kveldin núna í vikunni, þcgai1 hann
er leikinn aftur. það er dollars-
virði, að sjá hvorn þeirra sem er :
Torfa sýslumann og Freystein
bónda.
það er ekki ætlast til, að þessi
grein sé neinn dómur á leikritiði
sjálft, heldur að eins hvernig leik-
fólkið kom fyrir sjónir eins
“ A h o/r f á n d a ”.
Hluthafafundur
-í_
Viking Press, Ltd.
Hluthafar VIKING PRESS,
LTD., eru boðaðir til fundar,
sem haldinn verður á skrifstofu
Heimskringlu, að 729 Sher-
brooke St. Þriðjudaginn 31.
Marz 1914, kl. 8 e.h.
Winnipeg, 18 Marz, 1914.
H. M. HANNESSON,
forseti
SKAPTASON,
Þau líkjast engu öðru en gamla
hráskinnsleiknum, þessi írsku mál,
og sundið milli írlands og Englands
kemur fyrir langeldana, en beggja
inegin standa tröllin, eður hxika
þar og spyrna fast 1 ströndina, svo
að hnén sökkva í malargrjótið, og
liggur við að klappirnar í'ótist
fyrir fótum þeirra. En heimur allur
horfir á leikinn, en riðlar sveitunga
þeirra hnappast að baki þeirra og
standa með vopnum og víglegir.
En hríðinni halda þeir Asquith
og Sir E. Carson. A.squitli bauð Ir-
um þann kost seinast, að þeir Ulst-
ermenn, sem ekki vildu vera í félagi
með kynbræðrufn sínúm hinum ka-
þólsku, skyldu geta gengið til al-
mennra atkvæða um það, hvern
kostinn þeir kysu iieldur, að vera
með þeim eða í félagi við England.
En leiðtogar jxeirra Carson og
bandamenn, með Bonar Law í
broddi fylkinga vildu ekki þiggja.
En þá fór nú gamanið að grána.
Ulstermenn fóru að hervæða sig
heima fyrir, og liélt Carson heim af
þingi. En þá brugðu Englar við
og sendu hervör til sveita sinna á
Irlandi og sendu flokka marga til
Ulster í hvern bæ og þorp og kast-
ala alla. Einnig sendu þeir brynd-
reka og sprengibáta og snekkjur
aðrar inn í hverja höfn *þeirra Ul-
stermanna. En þegar liðinu var
skipað á stað kom upp kurr mikill
meðal liðsmanna, og fjöldi af her-
foringjum sögðu af sér stöðu sinni,
og bá'ðust lausnar, þvf þeir vildu
ekki berjast móti frændum sínum.
En ekki frítt um, að heilar her-
sveitir myndu undan merkjuiii
ganga og við það situr nú. Veit
enginn livað verða muni, en kurr er
í mönnum um alt England.
Engin stórtíðindi en þá, og má
vera menn skirrist vandræðanna,
þegar þeir sjá kanónukjaftana gína
yfir borgum og bæjum sínum.
ROYAL HOUSEHOLD FLOUI?
AÐ GJÖRA GOTT BRAUÐ
er létt ef þú ætíð hefur hið besta mjöl. Þú getur ekki
búist við góðum árangri, ef að þú ert að gjöra tilraunir
við mjöltegundir. Hafðu
Ogilvie’s Royal Household Flour
h það þér aldrei. Og notir þú þa'ð getur þú æfin-
Yi Sa lega haft brauðin stór og falleg og bakaðar kökur aí
bestu tegund. Biddu kaupmanninn um ROYAL
HOUSEHOLD FLOUR.
oúiiv.ís ra The Ogilvie’s Flour Mills Co., Ltd.
• M Medicine Hat, Winnipeg, Eort William, Montrcal
I Bn
;ROYALHiHUO!Clð;:|
ÍIIVIES
Frændur frændum verstir.
i.
ii.
Svo líkir að heyra og líta á !
Sé lyktin sama, hvað skilur þá ?
Eg á von, að verða senn
Veikur af þessu suði:
Að heyra hvernig helgir menn
Hárin kljúfa á Guði.
21-3-14 Stephan G. Steph ansson
/ B.
ritari
Eimskipafélag íslands.
1 loforðum er nú komiö frá
Vestur-iíslendingum fullar 183 þús.
krónur. þar af eru frá Winnipeg-
íslendingum 105 þúsundir, og von-
ar þó nefndin, að fá eitthváð
meira hér í borg. En hinar ýmsu
bygðir landa vorra hér vestrá
hafa ekki reynst eins örlátar eins
og æskilegt hefði verið og eins og
nefndin hér, sem fyrir hlutasölunni
stendur, hafði gjört sér von um
að verða mundi.
þó ekki verði annað sagt, en að
Winnipeg búar hafi gjört sann-
gjarnlega vel í þessu áli, þá vonar
þó nefndin, að margir þeirra gefi
siff ennþá fram til hlutakaupa,
því að það er ákjósanlegt, aJð öll
upphæðin, sem um er beðið frá
Islandi, verði lofuð um fyrsta
næsta mánaðar, og það er einnig
nauðsynlegt, að þeir, sem ritað
hafa sig fyrir hlutum, verði búnir
að borsra tillög sín svo tímanlega,
að nefndin geti sent héðan 50 þús.
krónur þann fyrsta apríl næstk.
Nefndinni er sérlega ant um, að
þeir íslenzku þjóðvinir, hvort held-
ur hér í borg eða í bygðutn ís-
lendinga víðsvegar um þetta land,
sem uiina þessu íélagi góðs geng-
is og vildu stvrkja það, — gjörðu
nú svo vel, að gjörast hluthafar
svo tímiaffxlega, sem þeim er tnögu-
legt, svo að hlutasalan bér vestra
geti farið oss vel úr bendi. það
er að eins herzlumunurinn, að hafa
upp þær 17 þúsundir króna, setn
nú skortir, til þess að 200 þúsund
króna upphæðin sé fengin að fullu,
og nefndin vonar því, að landar
vorir yfirleitt, og þá sérstaklega
þær bygðir,, sem til þessa tíma
hafa lítið sint málinu, — vildu nú
senda hluta-pantanir setn allra
fyrst.
B. L. Baldwinson.
rietta Caillaux ákaflega illa. Hún
var ung kona og hin fríðasta sýn-
um. Og eftir eina kviðuna, sem
blaðið Figaró gjörir á mann hennar
getur hún ekki stilt sig lengur og
leggur á stað til ritstofu blaðsins
til að sjá ritstjói-an.
Þegar þangað kemur, þá hittir
hún ritstjóran, og var þá með hon-
um Paul Bourget, rithöfundur.
Kvaddi hún þá, sem venja er til.
En gat þá ekki stilt sig lengur, dró
upp skambyssuna og hleypti á
hann hverju skotinu af öðru, en
hann féll við. Gafst hún svo upp
þegar, enda þyrftust prentararnir
utan um hana. En henni brá ekki
og kvaðst hún hafa tekið sjálf að
sér að fylgja fram réttlætinu, þegar
ekki væri hægt að fá það öðruvísi.
“Og nú getið þið flutt mig hvert
sem þér viljið”. Þegar hún kom á
lögreglustöðvarnar kvaðst hún
liafa ætlað að gefa ritstjóranum
leksíu.
Þegar þetta fréttist sagði Caill-
aux af sér stjórnmensku, en hann
var fjánnálaráðgjafi. En nú er það
athugandi að Caillaux er mikilhæf-
astur allra ráðgjafanna, og því átti
hann sökótt. Eru ' þvf margir
hræddir um, að ráðaneytið falli, ef
að hann víkur úr sessi.
En nú er alt í uppnámi í Parísar-
borg, og um alt Frakldand, og
segja menn að aldrei hafi franska
þjóðin veriá jafnæst síðan Dreyfús-
ar málið var á ferðinni. Og, ef að
kona Caillaux væri nú dregin fyrir
lög og dóm, telja menn áreiðanlegt,
að hún yrði frfkend. Hún var að
verja og hefna heiður og sóma
mannsins síns. ,
En mótstöðumenn stjórnarinnar
taka þessu opnum örmum og æsa
fólkið upp á móti henni, sem þeir
geta. Eru því tvennar herbúðirnar
þar, sem víða annarstaðar, og tveir
flokkarnir og skýtur hver á annan
og reynir að draga hver af öðrum
húð og æru.
Borgarstjórinn í París varð loks
að ryðja skemtigarðana með her-
mönnum. Var múgurinn farinn að
hrópa. “Niður með þjóðveldið,
lengi lifi konungurinn.” Hvernig
mál þetta fer er ekki hægt að segja,
tíminn leiðir það í ljós, en nú er
frúin unga í fangelsi, en vel er farið
með bana.
Stór bygging brennur í Winnipeg.
Á mánudagdnn kviknaði í bygg-
ingu einni á Main St. sunnarlega
(Scott Block). það var eitthvað
klukkan 3 e. m., eða rximlega það.
Sló logánum óðara upp um þakið
og sást eldstólpinn yfir. húsin, hér
og hvar um borgina, enda fóru
margir á húsþök upp til að sjá
•þessi fádæmi. Einkum var það á
öðrum ‘blockuni’ eða stórhýsuni
með fiötum þökum. Stóð það um
stund nokkra.
En eldverðir og lögregla brugðu
skjótan við, með slökkviáhöldum,
og létu vatnsbxinurnar leika um
hxisið og inn uxn gliigga aíla, á
frampartiinum að minsta kosti. 48
manns voru í hxisinu og voru þeir
mjög hætt komnir. En með
slökkviliðinxi komu stigarnir, og
var þar mörgum manpinum hjálp-
að niður, sem annars befði inni
brunnið. Slökkviliðið gekk fram
með stakasta dugnaði. þegar sá,
er þetta ritar, koma þar að klukk-
an rximlega 6 e. m., stóðu bun-
urnar þetta 50 feta langar á glugg-
ana einn eftir annan, og voru svo
breiðar, að bunan fylti allan glugg-
ann. Var þáxeldnr slöktxxr, en rauk
upp úr tóftinni, en að íraiman og
til hliða stóðu veggir allir, enda
voru þeir xxr steini.
Mannfjöldi var þar svo mikill
samankominn, að lengi var ekki
hægt að komast áfram, og öll
vagnaferð var bönnuð.
Eignatjón hefir orðið þar mikið,%
en eitthvað vátrvgt. Ekki vitum
vér, hvort nokkur maður hefir þar
inni brunnið, það var óvíst þegar
þetta er ritað, að kveldi 24. þ.m.
Olgar enn í París.
Ráögjafafrúinn Henrietta Caillaux
skýtur fjandmann bónda síns.
Caillavxx var fjárniála ráðgjafi
Frakka, og átti hann sökótt á þingi
og við blaðamenn, eins og allir
stjórnmálamenn Frakka. En mað-
urinn, sem fastast sótti á Caillaux
og taldi honum flest til skammar,
var ritstjóri stórblaðsins Figaró,
Gaston Calmette að nafni. Hann
velti sér yfir Caillaux hvað eftir
annað og taldi honum alt til nið-
runar. Þetta féll konu hans Hen-
OPINN FUNl)
(SM0KER)
heldur Islenzki Conservative klúbburinn, mánudagskveldið,
30. Marz, kl. 8, í fundarsal únítara.
Ymsir góðir ræðumenn flytja þar erindi á ensku og íslenzk-
u, en á milli ræðanna verður skemt með hljóðfæraslætti og
söng.
Fundurinn verður áreiðanlega skemtilegur. Allir íslenzk-
ir conservatives ættu að sækja þennan fund og koma með
vini sína með sér.