Heimskringla - 26.03.1914, Page 4

WINNIPEG, 26. MARZ, 1914.
HEIMSKllNGLA
Heimskringla
Pabliahed every iTharaday by
The Viking Pres*' Ltd.,*(Inc.)
StjórnarnefDd;
H. Marino Hannesson, forseti
Hannes Petursson, vara-forseti
J. B. Skaptason, skrifari-féhirí'ir
VerO blaOsins f Canada og Bandar
12.00 nm áriö (fyrir fram borgaö).
Sent til islands $2.00 (fyrír fram
•>orir«ö).
Allar borganir sendist 6 skrifstofn
blaösins. Póst eöa Bánka ávísanir stýl-
ist til The Viking Press Ltd.
RÖGNV. PÉTURSHON ,
Ed itor
H. B. SKAPTASON
Manager
Office:
729 Sherbrooke Street. Winnipeg
BOX 3171. TalHfml Qarryl41 10
Skólamálið í Manitoba.
í löjr 1897, er gjört ráð íyrir sér-
stökum skólum í fylkinu — ka-
þólskum sérskólum — og við al-
mienna skóla leyf& t r ú a r -
bragðakensla, þatr sem þess
er krafist af hlutaðeigandi foreldr-
um og 25 börn eiga hlut að tnáli,
en 40, ef um bæjarskóla ræðir.
þ>ar er ekki eitt orð um nátns-
skyldu eða sektir, ef börn eru
ekkf send á sikóla, — eða útilokun
tungumála kenslu, — eða sakarétt
unglinga. Ekkert nema um ka-
þólskar bænir, og sérkenslu í
munka-vísdómi, ef foreldrar óska
þess. Samningur þessi —
er leiddi til skólalaganna frá 1897
— er í fylkis-skjalasafninu og er
merktur nr. 5580.
Alt þettai og fleira viðkomatidi
skólatnálinn, var getið um í áður-
nefndum ^reinum í Hkr. Var þar
bent á, að lítið væri unnið með
námsskyldulögum, meðan skóla
Um þetta marg-umgetna mál er j fyrirkomulalginu væri ekki breytt.
löng ritgjörð í síðasta Lögbergi. j Að hneppal ungbörn í 10 mánaða
má til. Breyti'ngar hafa gjörðar
verið á þeim frá Greenways tíð,
og eru breytingar þær allar um-
bætur. Fyrst skal nefna lagavið-
aukana frá 1907, er banna öllum
unglingum slæping og göturáp
þann tíma dags, er á skólatíma
stendur. Viðurkenna Liberalar, að
það haíi verið mikil réttarbót.
það er Conservatíve dómari þessa
bæjar, er veitir fyrstu bendingar í
þessa átt, og það er núverandi
stjórn, sem semur lögin, en á
meðan er þess ekki getið, að Lib-
eralar hafi neitt hafst að annað,
en að æsa brevkar nálhúsasálir tdl
ofsóknar og fyrirlitningar gegn út-
lendingum, máli þeirra, siðum
þeirra og þjóðerni.
Á þessum vetri var skólalögun-
um enn 'breytt, og eru ýmss á-
kvæði gjörð strangari um, að ung-
lingar séu sendir á skóla, en áður
var, en þó með viti, svo að nauð-
1895 eru 10 9 3 kennarar í öll-
um fylkisskólunum, en árið 1'9 1 3
éru þar 2,9 6 4.
Eins er með styrkveitingar til
skólanna frá fylkinu. Auk þess,
sem borgiað er til iðnaðarskól-
anna, hás.kólans, kennaraskólanna
og allra æðri skóla, nemur styrk-
urinn árið 1899 $121,126.34, en ár-
ið árið 1913 $353,394.04. En alls
eru útgjöld til mentamála úr fylk-
issjóði $564,558.62, og er þar ekki
talinn með búfræðisskól-
i n n. Árið 1903 er fyrst byrjað
að leggja börnum til skólabækur
ókeypis, og var varið til bóka-
kaupa það ár $16,223.04, en árið
sem leið hefir talan náð hámarki :
$21,382.05.
Að hægt befði verið að efla
skólana betur, að einhverju leyti,
á þessu tímabdli, má gefa eftir, en
það er eitt víst, að a ð r i r
h « f ð i e k k i g j ö r t þ a ð
synlegar undantekningar eru gjörð- betur, og alls ekki Liberalar.
Er svo skýrt frá, að þetta sé
“Láberal-fræði’ ’ fyrir kjósendur nú
fyrir tilvonaudi kosuingar.
Um skólalöggjöfina og alþýðu-
skólaimál fylkisins komu tvær rit-
gjörðir í Hkr. í vetur, þann 15.
og 22. jan. Var þar leitast við að
skýra, hversu þvi máli væri kom-
ið og frá afstöðu beggja pólitisku
flokkanna gagnvart því, á liðnum
og yfirstandandi tíma. Um það
gengu einlægar kærur, að fylkis-
stjórnin væri svo óhlutvönd 1 um
alla velferð þessa fylkis, að hún
færi það langt í fláttskap við al-
menningsh-eill, að i öll hin sam-
stæðu 15 ár, er hún hefir setið alð
völdum, hafi hún verið að brjóta
grunnmúrana undan alþýðu-
fræðslu þessa fylkis. Voru gefin
sem dæmi, að hún væri á móti —
og ófáanleg til —, að semja náms-
skyldulög, er legði skilyrðislalusa
ar. Virðist nú ekkej-t á vanta
skóla-fangelsi, er hreinn og beinn | annaið, en að skólahéíuðin eignist
glæpur gagnvart uppvaxandi kyn-
slóð, og dettur fáum uppeldisfræð-
ingum í hug, að fara fram é slíkt.
Einsog nú er, er byrjað af snetmma
að senda börn á skóla og skóla-
tíminn er alt of langur. Margt
það, sem í skólunum er kent, er
með öllu ónauðsynlegt, og er ekki
undirbúningur undir neitt, nema
helzt gröfina. Hedlsu barnanna er
ofboðið, námsgáfum þeirra hnekt
og skilningi tálmað með mörgu,
sem kent er. það er fyrst, að
breyta fyrirkomulagi skólanna, O'g
svo að sjá, hversu þeir megi verða
að sem beztum notum, en um
það ræðir ekki að þessu sinni.
Núverandi stjórn hefir látið sér
umhugað um skólamál þessa fylk-
is, og eitt það, er vér teljum
henni mest tdl sæmdar, er rétt-
sýni hennar gagnvart útlendu
refsing laganna við þvi, ef foreldr- | þjóðernunum í landinu, með synj-
ar ekki sendi börn sín um 10 mán-
uði á ári hverju á skóla, hvar sem
væri í fylkinu, — skipaði imenn til
þess, að gæta þessara laga og
draga börn og feður og mœður
fyrir lög og dóm, ef út af þessum
ákvæðum væri brugöið. Og svo
hitt : miða alla alþýðufræðslu
við enskunám og enskulærdóm
einvörðungu, þ. e. fyrirbjóða alla
aðra tungumálakenslu i skólunum.
Til stuðnings þessnm sakargift-
um var því dróttað að fylkisbú-
um, að mee-inhluti þeirra væri ó-
læs, — að fullur helmingur barna
í bæjum hlypi um göturnar og
sækti ekki skól-a, — að hér væri
aumara mentunarástand meðal al-
þýðu en í nokkru öðru fylki í Can-
ada. — Alt þetta átti að stafa af
því, að ekki væri hér skyldunáms-
lö<r t gildi, og að útlendu málin
væri kend — að levfilegt væri að
kenna útlend mál — i skólunum
jafnhliða enskunni.
| un hennar, að aftaka tungumála-
| kenslu í skólunum. Móðvtrmálið er
i öllum jafn heilagt. Ekkí ber jörðin
eða landið neinn kala til manna,
livaða tungu, sem þedr tala. Rétt-
lætingin, að hér skuli að eins eitt
mál talað — enskan — vegna þess,
að Englendingar hafi verið fyrstir
til að byggja landið, — er bygð á
sögufölsun o g hræsni.
Tungato, sem- á þann rétt, ef rétt-
ur getur heitið, er frakkneskan.
En tæplega virðist geta verið um
nokkurn slíkan rétt aö, ræða. —
það eru handaverkin,
sem helga þjóðunum
1 ö n d i n, — það, sem þær gjöra,
til þess að gjöra sér jörðina urvd-
ir<refna, en ekki tilkoma þedrra á
vissum tímum. Langbarðar tóku
Í'tálíu, Norðmenn Normandíu,
Normandíu-menn England. þeir
urðu yfirboðarar á þessum svæð-
um um stund. En með höndum
sínum bygðu þeir ekki upp löndin,
Kærum þesstim svaraði kenslu- | r‘l*c't,,Su jörðina, framleiddu
ekki það, sem með þurfti til lífs
og liðunar. M41 þeirra hvarf,
mála ráðgjafmn á opnu þingi í
vetur (7. jan.). Ko.m hann þar
með samanbiirð á mentunalr-
ástandi alþýðti í Manitoba og bin-
með öðrum fylkjum Canada, og
benti á, að a f h v e r j u
hundraði íbúa, er komnir
eru yfir 5 áral uldur, e r u' 8 8
lesandi og skrifandi, en
um 12 óskrifandi og ólæsir. Er
það satlia hlutfiill og á sér stað í
Saskatchewan og Nova Scotia, en j ,,
í New Brunswick, Alberta, British
Columbia og Quebec er tala ó-
læsra manna stórum hærri, frá
14—18 af hundraði hverju. Enn-
fremur benti.hann á, að aðsókn
á skóla hér í fylkinu væri stórum
betri en í Alberta og Saskatchie-
wan. Af hverjum h u n d r a ð
í b ú u m hér yfir f i m m á r a
aldur sækti á t j á n skóla hér, í
Alberta 16, í Saskatchewan 14. —
1 einu og öllu sýndi hann fram á
staðleysur allra þessara aðdrótt-
ana.
Svo með tilvitnun í þingskjala-
safnið sjálft, benti hann á af-
stöðu f.iberala sjálfra í liðinni tíð
gagnvart þessu máli. Sýndi það
sig, að meðan að Greenway sat
við völd, var stjórn hans á móti
námsskyldu-löggjöf, og sjálfur
skapaði Greenway það ástand
skolanna, með samningi, er hann
gjörði við Laurier stjórnina, er
mest hefir verið deilt um. Með
samningi þessum, sem hann leiddi
tungan glataðist, þeir sjálfir týnd-
ust. þeir sigruðiu, sem erviða og
strita lífinu til viðhalds, sigrast á
sigurvegurunuTn. þeir lifai en hinir
deyja.
Kringumstæðurnar eru ekki þær
sömu hér og voru til forna í
Norðurálfu heims. En hið satna
ögmál ræður enn og er óbreytt,
ið þeir, sem erviða, lifa. Handai
verkin helga þjóðun-
u m 1 ö n d i n. Og það réttlæti
er hvergi skráð, er banni þeim að
nota tungu sína, minnast ættar
sinnar og þjóðar, á hvaða bletti
jarðarinnar sem er, sem þær hafa
helgað sem bústað, með erviði og
ástundan, elju og hugprýði. Og
ef meina á þeim menning og þekk-
ingu, nema þær afneiti ætt og
máli, þá er það undirokun og
þrældómur, smán og kúgun, sem
hver frjálsborinn maður hlýtur að
hrinda af sér í lengstu lög.
Afnám tungumála kenslunuar
við skóla hér er tilræði við frelsi
og sjálfsvirðingu allra óenskra
borgara þessa lands. Og sæmir
oss það sízt, tslendingum, þótt
vér notum það leyfi allra þjóða
m i n s t , að gylla þá stefnu í
vorum augum eða annaira.
Að 'því leyti, sem löggjöfinni við
kemur, eru skólareglugjörðir þessa
fylkis eins viðunandi og vonast
hagsýnar og framkvæmdasamar
skólanefndir, en úr því getur
stjórnin ekki bætt að svo komnu.;
Lögbergs greinin endar með
•þeim umimælum, að ekki sé
stjórninni treystaindi til, að hafa
umsjá með kenslumiálum fylkisins
í framtíðinni, af því að ekki hafi
hún lögleitt námsskyldulög tdl
þessa. Er það nokkuð undarleg
röksemdafærsla, því að það er ein-
mi'tt það, 9em sýnir, að henni er
vel treystandi til þess. Náms-
skyldulög eru argasta ófrelsi, og
allri sannri mentun til einskis
gaghs. Á sama hátt mætti segja,
að Liberölum væri ekki að treysta
til að fara með það mál, því sam-
kvæmt því, sem Lögberg segir
sjálft frá, þá fyrir 2 0 á r u m
síðan lýsir Lord Macnaughton i
leyndarráði Breta því yfir, að
samkvæmt stjórnarskrá Manitoba
sé stjórninni heimilt, að lögleiða
skyldunám hér í fylkinu. þá sat
Greenway á stóli, en ekki bærði
hann á sér í þá átt, og enginn
flokksmanna hans hvatti hann til
að nota sér það leyfi.
Eftir að stjórnin er búin aö
gjöra miarg-itrekaðar endurbætur
á skólalögum fylkisins (og það
játa öll biberal blöðin), er óskilj-
anlegt, því stjórninn'i er ekki trú-
andi til, að hafa hið sama eftirlit
og Hingað til, með málum þeim
framvegis. Að skólarndr hafi tekið
miklum * framförum undir núver-
andi stjórn, verður aldrei neitað.
Hefir framförin verið meiri en á
nokkru öðru jafnlöngu tímabili í
sögu fvlkisins.
Skólum hefir verið fjölgað afar-
ört. Á árinu frá 1. júli 1912 til 30.
júní 1913 eru mynduð 4 5, n ý
skólahéruð i fylkinu. Á
sama tíma er gjörð lántaka til
skálahússhygginiga út
um fylkið upp á $ 6 5 6,2 0 0. þá
eru settir á fót 4 5 s a m e i n a ð-
ir skólar, er taka upp á
kensluskrá sina ýmsar óæðri há-
skólagreinar. þessir sámeinuðu
skólar (Consolidated Schools) eru
reistir í smáhæjum út um landið,
op- tekur umdæmi þeirra yfir stór
umhverfi þessara bæja. Árið 1912
til 1913 eru 5 1 miðskólar,
svonefndir, stofnaðir, er kenna' all-
ar barnask óla-greinar, og þess ut-
an undirbúa nemendur undir 3.
stigs kennarapróf i fylkinu (þettai
er út um landsbygðina, að und-
anteknum helztu bæjunum). — 1
bæjunum eru nú 10 1 a t í n u -
s k ó 1 a r (eða Collegiates), og
þess utan 19 undi'rbúnings
s k ó 1 ai r fyrir háskólann.
Tilsvarandi einsog skólum hefir
fjölgað hefir aðsóknin aukist, og
þó heldur betur. Árið 1895, er
þeir voru búnir að hafa það niál
nægilega lengi með höndum til
þess að sýna, hvað þeir vildi
gjöra. Og tilboð þeirra viðvíkj-
aflidi breytingu skólafyrirkomu-
lagsins nú, er ekki eingöngu einsk-
is nýtt, heldur hrein og bein smán-
arboð, blandin fyrirlitningu og
hroka í galrð vor útlendingia.
sú heppilegasta, sem völ er á hér
í landi enn sem komið er. Stjórn-
málin eru honum sannfæringarmál
— um það efast víst íáir, sem
hann þekkja. Hann hefir aidrei
verið hikandi eða tvíráður í þeim
efnum. Fáum vér þá ekki betur
séð, en að hann sæki sem s j á 1 f -
stæður maður, öðrum
að öllu leyti óháður. —
Eða hvafð lr það, að vera ó h á ð-
u r , ef það er ekki að f| y' 1 g j a
sannfær'ingarmáli sínu,
— bjóða þjónustu sína í þarfir
þess, sem að hans skilningi er
landi og þjóð til 'gagns og þrifa,
og einsetja sér, að láta þekking-
una, sem fólk hefir á honum, og
tiltrúna, sem það ber til hans,
ráða úrslitum, og ekbert annað?
Sé það ekki að vera óháður, þá
er það hróp og smán, að teljast
óháður og sjálfstæður, — og ekk-
ert aflinnö.
Athugasemd
við
A. Sveinsson.
í langri grein í Lögbergi, er
kölluð er “Manitoba pólitík”, er
farið all-hörðum orðum um yfir-
lýsingar, er gjörðar voru á út-
nefningarfundi hr. Sveins Thor-
valdssonar á Gimfi 24. febrúar
síðastliðinn. Er stjórninni þar
hallmæit gífurl’ega. Fyrst er henni
fundið til saka, að hún hafi vedtt
$93,000 til vegagjörða norður um
kjördastnið, og svo það, að hún sé
á móti vínsölubanni o. s. frv.
Með því að veita $93,000 til
vegagjörða þar í kjördæmÍTUi, er
sagt, að hún hafi skipað íslenditig-
um á bekk með Indíánum. Svo \
hafi brennivíns-austur verið um !
endilangt kjördæm’ið. Eftir öllum
anda greinarinnar að dæma, verð-
ur tæplega séð, að hún sé skrifuð
aí óháðum og sjálfstæðum manni.
Heitir greinarhöfundurinn á Svein
Thorvaldsson, að segja skilið við
Conservatíva og sækja sem “Inde-
pendent”. Slík áskorun hefði ó-
neitanlega komið betur fyrir, ef
hún hefði komið frá manni, sem
farið hefði með færri og stnærri ó-
sannindi, öfgar og rangfærslur.
En |>ess er næst að geta, að þessi
höfundur viti ekki, eða skilji ekkj,
hvað í því felst, að vera óháður
og sjálfstæður, en telji það eitt og
hið sama og vera fylgjandi Liber-
al flokksins, — sjálfboði í ræningja-
hernum, sem batt sér sjálfur byrð-
arnar úr ríkissjóðnum meðan ver-
ið var að 1-eggja Grand Trunk
járnbrautina, — ræningjanna, er
fyltu vasa sína af gulli úr rikis-
féhirzlu Ontario meðan stóð á
Trent skipaskurðar greftrinum þar
eystral, — setn ræntu almenndng
landeignum hans hjá ,Selkjrk (St.
Peter’s Reserve), — er keypt hafa
sé
þá er að athuga sakargiftirnar,
sem bornar eru á stjórnina. Enn
er talað um sem afglöp,1 að varið
liefir verið $93,000 til vegagjörða
norður um hið gamla Gimli kjör-
dæmi síðastliðið ár. En því blæð-
ir mönnum þalð svo mjög í aug-
um ? Er ekki þetta kjördæmi mest
meðþurfandi allra kjördæma fylkis
ins, að gjört sé þar við vegi ? Er
ekki mörgum sinnum stærri upp-
hæð búið að verja til vegabóta í
; ílestum hinum k jördæmunum ? Er
ekki timi til kominn, að edtthvað
sé gjört fyrir það bygðarlag, þar
j sem íslendingar llestir eru saman-
komnir ? Eða á fyrst að pall-
: leggja alla vegi um alt fylkiö, áð-
ur en íarið er að gjöra mönnum
mögulegt, alð komast húsa á milli
þar neðra ? — það er svo mikið
síður en svo, að lagt hafi verið of
mikið í umbætur 'þar neðra, að
vel hefðd upphæðin mátt vera tvö-
falt hærri, án þess ástæða hefði
verið, að sakast um það. Umbæt-
ur þar neðra erti dýrar vegna
lands-afstöðunnar, — það vita all-
ir, og hver spottinn yfir fen og
fióa verður ekki gjörður jafn ó-
dýrt og þar sem land er þurt og
hátt. þetta vita ollir, og er það
engum of gott, er vilja, að reyna
að telja það til aíglapa, að stjórn-
in hafi á þessu síðastliðna ári lát-
ið laga vegi í íslenzku sveitunum ;
en fáir munu til þess verða og
hljótai frægð af — utan afglapar,
o" þá afglapa-friegðir fífiskn og
fram hleypni.
Að það hafi haft áhrif á kosn-
ingarnar síðastliðið vor, að heitið
var styrks til vegabóta, sýnir það,
að stjómin nýtur tiltrúar kjós-
enda. það má gjarnan játa, að
það hafi haft álirif. En ekkf mun
hafa staðið á loforðum frá hinni
hliðinni. Og því hafði það engdn
áhrif ? Vegna þess, að slík loforð
hafa áður heyrst, og ekki enn ver-
ið neitt upp úr þeim að leggjal.‘—
Að játa, að loforðin um vegabæt-
urnar hafi haft áhrif, sýnir aðleins a
það eitt, hvor hiiðin nýtur meira
trausts og, tiltrúar hjá almenningi,
— hvor hefir betur kynt ’sig. Og
er ekki sanngjarnt, að telja stjórn-
inni það til smánar, að hún hafi
kynt sig vel, og efnt sín orð og
heit við almenning.
um í fyrra vor, — og það trúir
því enginn. Að þear hafi að eins
með hógværð og sannsögli ferðast
um og undan og eftir fundarhöld-
um sínum sýknt og heilagt brýnt
fyrir mönnum skyldurnar við
heimilið, þjóðíélagið og ríkið, —
— það dettur ^nguni í hug að
hugsa sér.
það er mafltnlegra, að gangast
við gjörðum sínum. þeir ferðuð-
ust ekki um sem englar, og faldur
klæða þeirra var ekki ávalt hvít-
ur. Báðir flokkar höíðu sig alt t
frammi, sem þeir gátu. það er
marg-sannað, og verður aldrei
hrakið. Syndin sigraði ekki, og
sakleysið tapaði ekki í þeim leiks-
lokum. En að fara út í öll atriði
þess máls, álitum vér uð gjöri lít-
ið gott héðan aí, og þjóðfiokki
vorum ,sé til lítils sóma, — miklu
heldur, að bezt sé að grafa það,
og láta þá dauðu grafa sína
dauöu. Sérgæði kjósenda, er gang-
ast fyrir víni og tóibaki, áleitni
sækjenda, er bera fé í dóm al-
mannaviljans, er sæmdarlítil saga.
Er íslenzku blöðunutn, að minsta
kosti, sæmra að sleppa löngum ó-
•þarfa ræðum um iþað mál, og
íylgja í því dæmi síra Ölafs stú-
dents, er hann var að jarða kerl-
inguna, og var mintur á, að hún.
hefði verið öllum leið : “Já, með
því þalð sæmir ekki, að vera að
bera út bresti þessa blessaða autn-
ingja, þá takið hana og berið
hana út”.
það sæmir ekki, að vera að
bera út bresti þessara blessaðra
aumingja, er gangast fyrir víni og
vindlum, er þeir eru kallaðir til
að veita úrskurð sinn í aflmennuim.
málum, — er bera fé í kosttingu
til atkvæða-kaupa, — er, eftir að
haía gjört sitt ítrasta, ekki þola
að tapa í jöfnum leik, heldur setj-
ast niður með gráti og gnístran
tanna, kljúfa loftið með ýlfri og
óbljóðum, svo undir tekur í hól-
um og hæðum, eins og bygðin
væri orðin að villimörk, þar seffi
engir hefðust við nema villinaut
o- villiasnar, refir og ránfuglar,
úlfar og urðarkettdr. það er betraf,
að bera þá út. Og fyrir vort leyti
berum vér þá út.

Hver dollarinn hjálpar
öðrum.
Eftir Isaac Marcosson.
og fláttskap, peningum, tóbaki og
brennivíni yfir þvert og endilaingt
landið. — Að S v e i n n ekki hefir
lyst á, að fylla þenna flokk, að
gjörast óháður, eftir skoðun grein-
arhöf., verður að afsaka.
Að svo miklu leyti sem vér vit-
um, ætlar Sveinn sér að sækja
sem sjállstæSur og áháður
flokksmaður. Fé eða vín ætlar
hann ekki að bera í kosningar, né
Greenway sat i ríki sínu, voru {4 afíra til þess {yrir sín,a hönd.
þá eru kærurnar um kosninga-
brellur og vínveitingar. þær hafa
kosningafylgi með fagurmælum j verið látnar klingja nú í sífellu í
44,932 börn á skólaaldri í fylkinu.
Af þeim hafði innritast þá 35,371,
9,5 6 1 voru utan skóla. Árið 1913
e r u 9 9,7 5 0 börn á skólaldri,
og innrituð v i ð s k ó 1 a 8 3,-
6 7 9, utan skóla eftir því eru þá
16,071. Hér ræðir um skólaaldur
frá 5—16 ára. Árið 1895 er sem
næst 2Í? prósent allra barna
á skólaaldri í fylkinu utan skóla,
en 1913 sem næst 17 pró-
s e n t.
Satna er að segja með fjölgun
kennara, einsog eðlilegt er : Árið
Hann býður sig fraim sem forvígis-
maður málefna og réttinda síns
bygðarlags. Hann er að því þekt-
ur, að hafa alla jafnast eitthvað
fyrir stafni, — sem s t a r f s -
m a n n býður hann sig fram.
Hann er að því þektur, að 1 gjöra
hlutina, en láta ekki fjas og ráða-
gjörðir ganga fyrir framkvæmidum,
— hann sækir því sem fram-
kvæmdarmaður. En sem Conserva-
tíve ’ sækir hann vegna þess, að
hann er sannfærður um, að
stefna þess flokks í stjórnmálum er
nærfelt ár. Væri úr vegi að spyrjal,
hverjir drukku alt það brennivín
þar norður frá meðan á kosning-
unum stóð ? Er það ekki eitt það
aumlegas ta si ðmenmngar-ástan d
og, mannvirðingar-ástand hér, að
eftir að búið er að hafa frammi
allar klær, leika alla þá skálkal-
leiki, sem hægt er, en tapa þó, —
að ýla og væla yfir útreiðinni, og
bera sér það í bætifiáka, að vegna
þess, hvað þeir hafi verið góðir
hafi þeim ekki áunnist neitt við
ofurmagn spillingarinnar, er þeir
hafi orðið að et ja kappi við ? Að
standa skælandi fraflttan í almenn-
ingi, með hendurnar upp i sér, for-
mœlandi keppdnautnum, er sdgur-
inn bar úr býtum ? þetta er það,
sem verið er að gjöra, og leikið er
upp aftur og aftur. Sannleikurinn
er sá, að Liberalar mega segja
það eins oft og þeim sýnist, að
Jteir hafi verið þeir einu, er þyrmt
hafi velsæmi og réttlætis-kröfu
siðferðishugsjónanna í kosningun-
það vita flestir bændur, hvað
hann Jón Jónsson ’á erfitt með að
fá penmgalán, þó ekki sé um að>
gjöra meira en 100 dollara. Hann
verður að labba frá ednum okur-
karlinum til annars, og það er
i ekki meiri munur á þeitn en háfs-
roði og hákarlsskráp, — þeir vilja.
hver og ednn hafa af honum skyrt-
una. Hann hefir mist hestinn sinn
eða kúna, eða þarf að byggja hús
eða hlöðu. En afarkostum þart
hann sí og æ að sæta. — En aftur
móti þarf hann Móses Levy,
Gyðingurimt frá Nýjai Englandi,
New York eða New Jersey ekki að
sæta afarkostum þessum. Hann
getur gjört þetta svo létt og
kostnaðarlítið. Hann þarf ekki
afltnað en fóna eða senda rafskeyti
til lánsfélagsins síns (Credit
Union).
Og hvað sem hann Jón J ónsson
kaupir, hvort sem það er útsæði
eða verkfæri og vélar, þá verður
hann alð borga það með hæsta
verði, út í hönd, eða með okur-
rentum og uppsprengt. En sé bann
Móses í bændafélagi Gyðinga, þá
getur hann fengið hvað sem hann
vill til búsins, frá aðalkaupstofu
þeirra (Purchasing Bureau), og
Jtar fær hann lán eins og hann vill
°g lægsta verð, eins og ef hann
keypti í stórkaupum, og svo er
vamn æfinlega af beztu tegund.
Og svo þegar konan hans Jóns
Jónssonar verður veik, þá á hann
erfitt. það er þá enginn að baka
brauðið, eða sjóða grautinn, eða
steikja svínslærið, eða passa börn-
in, eða verka húsið. En hann
Móses, hann þarf ekki annað en
að senda hraðskeyti til hjálparfé-
lags Gyðinga, og óðara er komin
stúlka að hjálpa hontim í vand-
ræðum hans.
þarna geta menn séð muninn á
því, að berjast einn sér, eða
margir saman og hjálpa hver öðr-
um. Ef að eitthvað bilar eða
gengur úr lagi, þá stendv^r sá, sem
einn berst, ráðalalus uppi, en þeg-
ar menn standa saman í góðu fé-
lagi, eins og Gyðingar eða Danir,
þá eru ótal hendur á lofti að
hjálpa. Og það er neyðin, sem hef-
ir kent Gyðingnm þetta. þeir hala