Heimskringla - 23.07.1914, Qupperneq 2

Bl(. 2
HEIMSKBINQIA
WINNIPEG, 23. JÚLÍ, 1914
m DOMINION BANK
Hornl Notre Dame og Sherbrooke Str.
Höfuðstóll uppb. $4,700,000.00
Varasjóður - - $5,700,000.00
Allar eignir - - $70,000,000.00
Vér óskum eftír viðskiftumverz-
lunar manna og ébyrgumst aí gefa
þeim fullnægju. Sparisjóðsdeild vor
er s4 stsarsta sem nokteur banki
hefir i borginni.
íbúendur þessa hluta borgariun-
ar óska að skifta við stofnun sem
þeir vita að er algerlega trygg.
Nafn vort er fulltrygging óhult-
leika, Byrjið spari innlegg fyrir
sjálfa yður, konu yðar og bðrn.
W. M. HAMILT0N, Ráðsmaður
Plione Warry 3 4 !í O
CRESCENT
MJÓLK 0G RJÓMI
er svo gott fyrir börnin, að
mæðurnarjgerðu vel í að nota
meira af því.
ENGIN BAKTERIA
liflr í mjólkinni eftir að við
höfum sótthreinsað hana.
Þér fáið áreiðanlega hreina
vöru hjá oss.
TALSIMI MAIN 1400
ÍSLENZKA LYFJABÚÐIN
Vér leggjum kost, á að hafa
og lata af hendi eftir læknisá-
visan hin bcztu og hreinustu
lyf og lytja efni sem til eru.
Sendið læknisávisan irnar
yðar til egils
E. J. SKJÖLD
Lyfjasérfræðintrs (Prescriplion Spec-
ialist á horninu á Wellinuton oc Simcoe
darry 4308—85
PERFECT
eða
Standard
Reiðhjól
eru gripir sem allir þurfa að fá sér fjrir
■umarið. Því pá meiga meno v»ra vissir
um að verða á undan þeim sem eru á
ððrum hjólum.
Einnigseljum við hjól sem við höfum
breytt svo á vísindalegan hátt að þau
eru eins góð og ný enn eru þó ódýrari.
Gerum við reiðhjól, bíla, motorbjól og
hitt og þetta.
ceivthaiT bicycle
WORRS
666 NOTRE DAME AVENUE
PHONE GARRV 121
S. Matthews, Eigandi
FURNITURE
on F.asy Payments
0VERLAND
MAIN & ALEXANDER
Islenzkar sagnir.
Endurminningar úr Hjaltastaða-
þinghá frá 1851 til 1876.
Eftir þorl. (Jóakimsson) Jackson
(Framhald).
Trúar- og kyrkjulif og kyrkjusiðir.
Ekki verður annað sagt, en að
trúarlif hafi verið gott i Hjalta-
staðaþinghá. Húslestrum var hald-
ið uppi daglega frá veturnóttum til
hvítasunnu •á vorin. Hugvekju-
sálmar síra Sigurðar i Presthólum
voru sungnir frá veturnóttum til
jóla. Lesnar voru hjá sumum
Sturms hugvekjur og líka Gerhardi
hugvekjur, og svo alment yfir hug-
vekjur Dr. P. Péturssonar, eftir að
þær komu út. Frá jólum til langa-
föstu voru sungnir Fæðingarsálm-
ar og lesnar Péturs liugvekjur; en á
langaföstu Passíusálmar og fyrst á
árum Vigfúsar hugvekjur; hjá sum-
um píslarþankar og svo alment Dr.
Péturs Föstuhpgvekjur, þegar þær
komu út. Flestir byrjuðu Passíu-
sálma með níuviknaföstu, en sumir
ekki fyrri en með sjöviknaföstu, og
lásu þá lika tvisvar á sunnudögum.
Svo var líka lesið tvisvar á hverjum
miðvikudegi á föstunni. Eftir að sjö-
viknafastan byrjaði voru hjá sum-
um lesnar miðvikudaga prédikanir
Jóns biskups Vídalíns; þær voru 6
að tölu; sumir lásu prédikanir Jóns
Espólíns, sjö að tölu. Ef ekki var
farið til kyrkju á páskadag, var les-
ið um morguninn og svo aftur um
daginn. Eftir páska voru upprisu-
sálmar Steins biskups, sjö að tölu,
sungnir, og prédikanir út af þeim
lesnar. Sumarvikuna fyrstu voru
lesnar Missiraskifta hugvekjur. —
Sjaidan skiftu menn sálmum, sungu
þá alla og stundupi vers á eftir síð-
ari sálminum.
Á sunnudögum var á fyrri árum
lesið í Vídalins postillu og svo í
Péturs postillu í seinni tíð.
Á sumum bæjum lásu bændur
sjálfir; á sumum einhver vinnu-
niaður, ef hann var bókhneigður og
vel læs. Ef að konan var betur læs
en maðurinn á einhverjum bæ, þá
las hún. Svo létu sumir börn sín
fara að lesa húslestra, þegar þau
þóttu í færum til þess, og það þótti
sumum, sem ekki voru vanir því, ó-1
trúlegt, meðan þeir ekki heyrðu
það sjálfir. Einn bóndi í sveitinni,
sem las húslestra og söng einn
sálmana og var nokkuð spurull og
forvitinn, sagði við konu, sem var
næturgestur hjá honum með syni
sínum 15 ára gömlum, og vaninn
hafði verið við að lesa húslestra, —
að hann ætlaði nú að biðja hann
(son) hennar, að lesa fyrir sig í
kveld; hann kvaðst vera farinn að
sjá illa. Sunnudagskveld var, og átti
að lesa í Vidalíns postillu . Svo las
drengurinn og var hrósað af bónda
fyrir hvað hann væri vel læs; og
svo var drengurinn oft nætur eftir
þetta á bænum og bóndi bað hann
aldrei að lesa; las sjálfur og söng
einsog hann hafði gjört áður. Kon-
an sagði, að gjafarinn hefði ekki
farið í inanngreinarálit, þar sem
hann hefði gefið drengnum fátækra
hjóna syni svo miklar gáfur. En
þessi hjón umtöluðu voru þau rík-
ustu í sveitinni.
Eg get ekki sagt, að eg heyrði
nokkra rödd af hálfu vantrúar í
j Hjaltastaðaþinghá; aliir virtust ein-
j iæglega halda við barnatrú sína. —
Skömniu eftir 1860 var ritdeila i
Norðanfara milli Magnúsar Eiríks-
| sonar og síra Einars Thoriaciusar
í Saurbæ, út af Jóhannesar guð-
spjalli. Það var sókn frá Magnúsi
| gegn guðspjaliinu, en vörn frá síra
! Einari. Um þær mundir kom líka
út á islenzku ritlingur eftir Magnús,
I sem kaliaðist “Jóhannesar guð-
verða til aitaris; hitt beið úti. Oft-
ast voru svo margir til altaris, að
það voru sungnir tveir fyrstu altar-
isgöngu sálmarnir í Aldamótabók-
inni; þessir: “Hvað góðgjarn ertu,
Kristur kær” og “Auðmjúk nálægir
öndin mín”, og koin fyrir að sung-
ið var fram í þann þriðja: “Við
þína náðarmáltíð mér”.
Frá þvi eg man fyrst eftir, sótti
fólk vel messur í sveitinni. þó var
farið að verða færra við kyrkju á
Hjaltastað seinustu árin, sem eg
var á íslandi, en var á fyrri árum.
Karlmönnum í Hjaltastaðakyrkju
var sem anrrarstaðar afskamtað
pláss að sitja í, í austurenda kyrkj-
unnar; sá partur kallaðist kór.
Hver bóndi hafði eitt sinn tekið sér
þar sæti og hélt þvi siðan fyrir sig
og syni sína. Svo var frammi í
kyrkjunni loft; þar uppi sátu vana-
lega yngri menn. Prédikunarstóllinn
var lítið eitt innar en i miðri kyrkj- jnu.
unni, nærri kórnum; var nokkuð
líkur tunnu, þó ferstrendur, að mig
ininnir; dyr á honuin með hurð fyr-
ir.
ur frá Njarðvík, hálfbræður Jóns
Sigurðssonar í Njarðvík, sem áður
er getið; þeir hétu: Sigfús og Hall-
ur, Runólfur og Gestur Sigurðssyn-
ir; móðir þeirra var Þorgerður
Runólfsdóttir, systir Péturs í Klúku.
Þeir voru allir söngmenn; Sigfús
var lengi á Hjaltastað og forsöngv-
ari í kyrkjunni. Snorri Rafnsson,
fósturson sira Jóns Guðmundssan-
ar, sem eg hefi áður nefnt, var söng-
maður góður. En á mest framfara-
stig i söng í sveitinni var kominn,
þegar eg fór af íslandi, Einar Jó-
hann Björnsson frá Dölum; var þá
nærri nítján ára.
ísak Sharp.
Það var á sunnudag að áliðnu
smnri 1863. Veður var bjart og sól-
skin fagurt. Upp til Dyrfjallanna
var tignarlegt að líta. Á Héraðsfló-
anum sáust fiskiduggurnar á sveimi,
litu út einsog stólpar í fjarsýn-
Ef einhver aðkomumaður var við
kyrkju, settist sá í kéókbekk, sem
kallaður var, fremst i kyrkjunni
fyrir innan dyrnar. Ef hann var tal-
Síra Jakob Benediktsson átti að
messa á Eiðum um daginn. En
samt áttu menn von á guðsþjónustu
á Hjaltastað þann dag. Englending-
ur, umferðaprédikari af kvekara
trúarflokki, ætlaði að prédika. Hét
hann ísak Sharp. 1 för með honum
sem túlkur var Eirikur Magnússon
inn í heldri röð, sótti meðhjálpar- prests Bergssonar frá Kyrkjubæ í
inn hann og ieiddi í kór. Inst í J Hróarstungu, Eiríkur var þá um
framkyrkjunni, skamt frá kórnum, I þrítugt; hafði útskrifast úr latinu-
til vinstri handar þegar inn var skólanum í Reykjavík 1856, fór eft-
gengið, var bekkur, sem kallaðist J jr það í prestaskólann og var út-
kvensæti; þar sat prestskonan og J skrifaður þaðan. Var svo veitt Beru-
hennar nánustu. Einsog bændur fjarðar prestakall. En svo hætti
höfðu konurnar tekið sér viss sæti hann við að verða prestur og sett-
ist að í Englandi.
í kyrkjunni.
Vinna meðhjálpara meðan stóð á
Menn
voru komnir á staðinn
messu, var að halda við kertaljós- j nokkru á undan prédikaranum.
um, lesa bæn fyrir og eftir messu Það var von á lionum norðan frá
og Faðirvor og skrýða og afskrýða
prestinn.
Þegar fermt var, var börnunum
raðað í sæti eftir gáfum. Hann eða
hún instur eða inst, eða fremstur
eða fremst. Má vera, að sú tilhögun
hafi ekki verið heppileg. Sumu af
eldra fólki fanst náttúrlegt, að
prestur raðaði börnum eftir mann-
virðingu. En síra Jakob Benedikts-
son skeytti ekki um það; fór alveg
eftir gáfum barnanna.
Hin fagra list söngfræðinnar,
sem Pétur Guðjónssen innleiddi,
var ekki þekt í Hjaltastaðaþinghá,
þegar eg man fyrst eftir. Gömlu
lögin (Graljara-lögin) voru sungin
i kyrkjunni og heimahúsum. Prest-
arnir, síra Jón Guðmundsson og
síra Stefán sonur hans, voru báðir
söngmenn og höfðu lögin rétt. En
í heimahúsum voru þau aflöguð af
fólki með ýmsum höggum og slög-
um og orðin of Jangt dregin, sér-
staklega endir sálmaversanna. —
Skömmu eftir að síra Jakob kom
að Hjaltastað, voru nýju lögin inn-
leidd, og mörgum af þeim hefir enn
ekki verið breytt. Oft urðu þá
gömlu og nýju lögin að umtalsefni
meðal fólks; eldra fólkið gat ekki
vel felt sig við hin nýju; þó könn-
uðust sumir við, að sum af þeim
nýju innifeldu í sér meiri fegurðar-
hljóm en þau gömlu, svo sem eins-
og lagið við sálminn: “óvinnanleg
borg er vor guð” (“Vor guð er borg
á bjargi traust”).
Einsog í heimahúsum var ekkert
dregið' af sálmunum í kyrkjunni,—
sungnir allir, þó sumir væru nokk-
uð iangir.
Að endaðri prédikun mælti síra
Jakob vanalega fram þetta bænar-
vers:
“Vors lxerra Jséú verndin blíð
veri með oss ú hverri tíð.
Guð huggi þú, sern hrygðin slær,
hvort þeir ern fjær eða nær.
Kristnina efli og auki við,
yfirvöldunum sendi lið.
Hann gefi oss öllum himna frið”.
Kyrkjubæ, og í áttina þangað litu
menn til mannaferða. Fyrst kom
síra Magnús Bergsson með syni sín-
um Magnúsi, sem seinna varð bóndi
i Húsey í Hróarstungu. Síra Magnús
sagði, að enski presturinn hefði
beðið sig að ríða á undan og boða
komu sína. Svo eftir stund komu
þrír menn, presturinn og Eiríkur
og ungur Englendingur, sem fylgd-
ist með prestinum. ísak Sharp var
lágur á vöxt, þrekinn, skegglaus,
breiðleitur í andliti og rjóður. Úr
svip hans mátti lesa auðmýkt og al-
vörugefni. Englendingurinn, séin
með honum var, var hár og grann-
ur. Þegar hann stóð kyr, stóð hann
nokkuð líkt og hermaður á æfing-
um,"einsog ívið fattur. Eiríkur hafði
látið skegg sitt vaxa niður úr vöng-
unura við hökuna og hangdi þar
líkt einsog geitarskegg, og man eg
að mér þótti þetta nokkuð einkenni-
legt. , Svo var gengið i kyrkju og
guðsþjónustan byrjaði. Ekkert var
sungið, að eins ræðan. ísak mælti
fram setningar, en Eiríkur þýddi á
eftir og fórst það myndarlega. Eg
man, að byrjað var með þessum
orðum: “Drottinn minn og almátt-
ugi guð”. Ræðumaður tók fyrir
dæmi úr mannlífinu'og lagði út af
þeim. Að lokinni prédikun lét ísak
útbýta kristilegum smáblöðum á
milli manna. Eg tel vist að minning
fsak Sharps hafi lengi geymst í
endurminningum þeirra, sem sáu
hann.
Leiðrétting.
1 ritgjörð minni sem um undan-
farinn tíma hefir verið að koma út
í Heimskringlu með fyrirsögninni:
“íslenzkar sagnir. Endurminningar
úr Hjaltastaðaþinghá”, hefir mér
viljað til, að herma rangt frá dauðs-
falli hjónanna Árna Bjarnasonar og
Guðrúnar ísleifsdóttur, frá Ketils-
j stöðum í Hjaltastöaðaþinhá.. Þau lét-
| ust árið 1845. Herra Pétur Árnason,
að Icelandic Biver, sonur nefndra
Það voru margir góðir söngmenn hjóna, hefir bent mér á villuna, sem
Hjaltastaðaþinghá , sem eflaust | fram kom í Heimskringlu 4. júní.
spjall”, sem gekk út á það, að vé-
hefðu getað skipað bekk með beztu | Eg hafði ritað, að Árni og Guðrún

söngmönnum nútímans innan hins
íslenzka þjóðflokks, ef þeir hefðu
verið þeirra samtíðamenn. En þeir
höfðu ekkert tækifæri til að læra til
söngs, og urðu því að grafa pund
-{•
hefðu druknað í Selfljóti af hest-
baki. En það var ekki rétt. Árni
andaðist á sóttarsæng sinni; en
rúmum háJfum mánuði seinna
druknaði Guðrún kona hans í fljót-
:: SHERWIN - WILUAMS ••
P
| fengja það; að guðspjallið væri ritað
af Jóhannesi postula. Eg las það rit
og líklegt, að einhverjir í sveitinni,
sem helzt fylgdu tímanum, hafi les-
ið það. En ekki varð vart við, að , ^ . ,
I það rit eða ritgjörðir Magnúsar í sltt 1 J°rðu- Það var Emar Jónsson inu, þó ekki af hestbaki. Með henni
j Norðanfara veikluðu trú manna! I á HjaJla> sem e8 hefi a®ur nefnt, og druknuðu: barn hennar eitt og Pét-
I ... .1 sv0 ,lon Eeykjalín, sonur Jóns prests ur Bjarnason, bróðir hins látna
j I resturinn fór prófferð um sveit- j Reykjalíns, eitt sinn á Bip í Skaga- manns hennar.
A ▼ m * 'T'hvcrjl,m vetri- Það var kallað I firði, og-Sigriðar Snorradóttur,] Ti, haptn •„
A T HP T að husv,tja- Hann korn a hvern bæiprests á Hjaltastöðum. Hann hevrði . ..I.Þ * * leiðre»t villuna
XJL J| TN I ” og prófaði unglinga í lestri og L.g hafa eina þá fögrustu söngrödd, u!,taðl. 8 P.P ý n®a hja herra
barnalærdómskverinu, í barnalær- Sem eg hefi heyrt. Jón Reykjalín ? H-
.. domskvennu voru átta kapitular og! lærði í Bessastaðaskóla latínuskóla- ‘ð’. • Hjaltastaðaþinghá
T [var sjotti ka,Pítulinn íengstur. Tor-1 lærdóm og svo til prests; en tók svo fynr nærn
um langa hrið; var
msum stöðum; var i
nokkur ár í Dölum í Hjaltastaða-
þin'gliá, hjá Jóni bónda Einarssyni,
fyrir alskonar
hösmálningfu.
Prýðingar tfmi nálgast nú.
DáJftið af Sherwin-Williams
húsmáli getnr prýtt húsið yð-
ar utan e>g innan. — B rú k i ð
ekker arinað máf en þetta. —
S.-W. húsmálið málar mest,
endist lengur, og er áferðar-
fegurra en nokkurt annað hús
mál sem búið er til. — Komið
inn og skoðið litarspjaldið,—
## j ajuiu piiuiinii icii^iui. íor- laerdom og svo ti
a j næm börn tóku mjög nærri sér að ekki vígslu um
» ! læra alt kverið, en mattu þó til; en í vinnumaður á ýr
arum, og skal hér birt
bréf frá Pétri til mín.
* * *
að
X CAMERON & CARSCADDEN %
QUALITV HAKDWARE
| Wynyard, - Sask. T
H-l-l-l-I ; iMIilIIIIW
I börn, sem næm voru, voru búin
jlaira það þetta frá 10 til 12 ára. —
j Með föstu-byrjun á vetrum byrjaði
prestur'að spyrja fermingarbörn á
kyrkjugólfi eftir messu, og létu
i sumir foreldrar, sem áttu börn, sem
voru innan við fermingaraldur, líka
! spyrja»þau.
Áður en Eiða- og Hjaltastaða-
prestaköll voru sameinuð, var mess-
að á hverjum sunnudegi á Hjalta- í
stað; en eftir breytinguna annan-1
hvern sunnudag. Fólk rækti vel alt-!
arisgöngu bæði haust og vor. Þá
sunnudaga, sem fólk var til altaris,
flutti prestur skriftaræðu í kyrkj- j
unni á undan messu; á hana hlýddi ■
Icelandic liiver, 4. júlí 1914.
! Heiðraði vin!
Spurningum í bréfi þínu frá 29.
fyrra mánaðar ætla eg að leitast við
að svara.
1. Foreldrar mínir bjuggu á Ket-
ilsstöðum.
2. Þau Pétur föðurbróðir minn
og móðir mín og stúlkan, sem
veittur Þönglabakki i Þingeyjar- í druknaði, Snjófriður að nafni, 6
og svo á Hjaltastað hjá sira Jakobi.
Hann var tæpt ineðalmaður á vöxt,
cn þrekinn og snarmenni og glim-
inn vel. Skemtinn maður viðtals, en
hneigður fyrir vín, og breyttist
mikið sér til vansæinis, ef hann
gjörðist ölvaður. Að lyktum tók
hann prestsvígslu árið 1863 og var
Blue Ribbon Kafli
°9
Baking Powder
BLUE RIBBON nafnið táknar alt
það, sem best er. Spurðu æfinlega
eftir BLUE RIBBON Kaffi, Baking
Powder, Tei, Spices, Jelly Powders
og Extracts. :-: :-:
Þér mun líka það alt ágætlega vel.
Mjólkurbúin
eru nú aB ná sæti sínu í Canada, er nú orðin útbúin meö góöum
mjólkurkúm og vélum sem gjöra þeim arösamari en nokkuö
annag í búskapnum. Hér eru engir leynistígir, engar trölla-
götur til hamingunnar og auöæfanna. Spurningin er aöeins sú,
að hafa nógu góÖa gripi og
“MAGNET”
Cream Seperator
“MA6NET” vindan er eins óbreytanleg
og áreiöanleg aö vinna, eins og gangur
náttúrunnar hvað uppskeruna snertir, af
þeirri ástæðu aö hún er þannig smíðuð
aö hún tekur úr mjólkinni seinasta lóöiö
af smjörfitunni, sem mögulegt er að ná.
Hún er gjörö í Canada af mönnum, sem
alla sína æfi haf fengist viö þaö að smiöa
vélar á mjólkurbú. Hjólasamband henn-
ar tekur fyrir alt japliö, sem “gorm”
kerfiö veldur á öörum vélum. Hún er
föst fyrir sem kletturinn og því einkenni-
lega frábrugöin öllum öörum skilvindum
sem nú eru brúkaöar í Canada.
Heróp vort er “a<f fullnægja” og það skulum vér gera
hvað sem það kostar.
Vér getum sannaö hvert einasta atriði yfirburöi “Magnet” skil-
vindunnar yflr aörar vindur í búi þínu, upp á vorn
eigin reikning.
The Petrie Mfg. Co., Ltd.
Verksmiöja og aöalskrifstofa Hamilton, Ont.
Vancouver, Calgary, Regina, Winnipeg, Hamilton, Montreal, St. John
Mikilsvert
atriði við
Félagsreikninga
sem menn opna viS UNION
BANKA CANADA i nafni
tvegeja persóna er pað, að ef annað hjónanna deyr, pá eru eigur
búsins ekki fastar og óhræranlegar, einmitt fegar mest liggur á
heim. Hið eftirlifandi karl eða kona,Jgetur dregið út peninga
sina tafarlaust og kreddulaust.
Hugsið um petta—og opnið félagsreikning.
LOGAN AVE. OG SARGENT AVE., 0TIB0
A. A. WALCOT, Bankastjóri
sýslu og seinna Svalbarð i Þistil-
firði. Sigríður hét kona hans og
áttu þau margt barna; á ineðal
hverra var Snorri Reykjalín, sem
lézt í Winnipeg fyrir mörgum ár-
I um síðan. — Svo dvöldu í Hjalta
að eins það fólk, sem ætlaði að j staðaþinghá í mörg ár fjórir bræð-
ára göniul, ásaint mér, þá 8 ára, o
systir min Vilborg 18 ára, komum
frá brúðkaupsveizlu sira Stefáns
Jónssonar á Hjaltastáð og vorum á
heimleið. Stúlkan Snjófríður var
systir mín.
(Pramhald á 3. síðu)
KENNARA VANTAR
fyrir níu mánuði við Kjarna skóla
No. 647. Byrjar 1. september.
“Second eða Third Class Profession-
Umsækjendur þurfa að hafa
Professional Certificate”
Tilboðum veitt móttaka til 15. ág.
1914.
SKAPTI ARASON,
Sec’y-Treas
46 Húsavick, Man-
Undirskrifaður annast um flutn-
ing á þungum og léttum munum
hvar helst sem er í bænum. Með-
höndiun á húsmunum sérstakur
gaumur gefinn. öll verk fljótt og
vel af hendi leyst og verð sanngjarnt
Reynið þetta landar góðir, þá mun-
uð þið sannfærast- *
Phone 1694
46
JÓN AUSTMANN
512 Toronto St.