Heimskringla - 25.02.1915, Blaðsíða 1

RENNIE’S SEEDS
HEADQUARTERS FOR SEEDS, PLANTS,
BULBS AND SHRUBS
PHONE MAIN 3514 FOR CATALOGUE
Wm. RENNIE Co„ Límited
394 PORTAGE AVE. - - WINNIPEG
Flowers telegraphed to all parts #f
the world.
THE ROSERY
FLORISTS
Phones Maln 194. Nlght and $nn-
<lay Sher.
289 DONALD STREET, WINNIPEJG.
XXIX. AR. WINNIPEG, MANITOBA, FIMTUDAGINN 25. FEBRÚAR, 1915. Nr. 22
Fréttir frá Stríðinu.
Það gengur hægt og fast núna
stríðið. Afgjörandi bardagar hafa
engir orðið, hvorki vestra né eystra.
En þó er einlægt barist, einkum
austurfrá. Eftir ófarirnar við Bsura
og Rawka á Póllandi seinast, tóku
Þjóðverjar að moka hermönnum inn
i Austur-Prússland. Þeir söfnuðu ó-
grynni liðs þangað og sögðust hafa
unnið stóran sigur á Rússum og
drepið af þeim, sumir segja 26 þús-
und, aðrir 60 þúsund. En undir eins
og Rússar vissu mannafla Þjóðverja,
þá hörfuðu þeir undan heim á sín
eigin landamæri, víðast bardaga-
laust. Þcir námu þar staðar og höfðu
verið búnir að búa alt þar undir,
áður en þeir komu.
Þjóðverjar héldu á eftir þeim, og
ætluðu nú að ganga milli bols og
höfuðs á þeim; en það var sem fyrri
— þeir komust að skotgröfum
Rússa, en þar tóku kúlur og byssu-
stingir Rússa við þeim; þeir hrundu
niður i röstum sem fyrri og Þjóð-
verjar urðu eftir fleiri daga frá að
hverfa, og höfðu mist marga menn,
en ekkert á unnið; Rússar voru
þarna miklu óhultari en nokkurn-
tima áður.
Margir eru nú að fullyrða, að
Rússar hafi tapað þarna heilli her-
deild, og hafi það verið hjá vötnun-
um, er hcita Mazurian Lakes. Það
var 10. herdeildin, sem skellinn
fékk, en í hverri herdeild (corps)
eru 45—50 þúsundir manns. Hún
hélt seinust undan frá vötnunum,
norðarlega nokkuð og tók við á-
hlaupum Þjóðverja. í eitthvað 9
daga barðist hún einlægt dag frá
degi og lét náttúrlega fjölda manna,
en seinasta daginn hélt hún áfram
að berjast, þegar hinar komu að
hjálpa henni, og var þá þó strjál-
ingur manna eftir af henni. Þetta
er nú sá sanni sigur Þjóðverja. Þeir
voru þarna dag cflir dag 10 um einn
Rússann. Þeir gátu drepið þá nið-
ur, en aldrei eiginlega yfirbugað þá
og loksins komust Rússar i hin fyr-
irhuguðu vigi, og þá brotnaði ald-
an þýzka. Þeir ráku sig á rnúrinn og
urðu að hriikkva undan eftir fleiri
daga hríðar. En 10. herdeildin
bjargaði þarna öllum Rússaher á
þeim slóðum. Og þó að Þjóðverjar
hefðu þarna tekið eða slátrað þús-
undum Rússa, þá voru þeir engu
nær fyrir það. Sami gainli múrinn
stóð fyrir þeim. Þeirra ósigur var
það, að komast ekki að ýVarshau,
eða að geta ekki brotist í gegnum.
þenna hergarð Rússa.
En til þess að skilja þessar herfar-
ir þarna, vil eg skýra dálítið af-
stöðu hergarðanna og virkjanna, er
Rússar hafa þarna eystra.
Vér skulum taka Warshau, sem
miðpunktinn að ganga út frá. Hún
er höfuðborgin á Póllandi við Vist-
ula og nærri miðju landinu, ramlega
viggirt borg. Norður og nokkuð til
vesturs niður með Vistula á norður-
bakkanum, er kastalinn Novo Geor-
giewsk, þar sem áin Narew fellur í
Vistula að norðan og austan. Þetta
er eitthvað 20 mílur frá Warshau.—
Þarna getum vér byrjað á hergarð-
inum Rússa, þrautagarðinum, sem
öllum virðist óvinnandi; hann ligg-
ur þaðan norður og austur meðfram
ánni Narew, og er þarna milli 40—
50 milur beint suður af landamær-
um Prússa; en færist nær og nær
þcim, þegar norðar og austar kem-
ur. Meðfram ánni Narew eru, með
þetta 12—15 milna millibili, kastal-
arnir Sierek, Obryte Pultusk, Ros-
can, Ostrolenka, Lomza, Osowiec,
Suwalki og Kalwarya, og á bak við,
skamt austur: Litowski, Bialystok,
Grodno, Olita og Kowno; hinir þrir
síðastnefndu við Niemen fljótið. —
Litowski er beint austur af War-
shau, og þar hafa Rússar öll hergögn
sín, og þar safna þeir herliðinu til
að senda í allar áttir, hvar sem að
þurfa þykir. Renna þaðan brautir
bæði norður og suður. Þessi garður
er um 100 mílur á lengd eða vel það
og nær að sjó norður á landamær-
um Rússa og Þjóðverja við Niemen
og Memel. Er Niemen stórclfa. —
þarna eru aðalviggirðingar Rússa,
eftir öllu þessu svæði og óslitin
skotgrafa-keðja, margföld, milli kast
alanna. Frá þessum hergarði hafa
Rússar vcrið að senda smærri sveit-
irnar 100, 150 eða 200 þúsund, inn
á Prússland; en þarna leita þeir að,
ef að þeir mæta ofurefli, og svo var
nú. Þjóðverjar hafa miklu meiri og
betri járnbrautir í sínum löndum,
cn Rússar; og þess vegna geta þeir
sent 200 þúsundir manna á hvern
þann stað, sem þeir vilja á stuttum
tíma, og verða þá Rússar að mæta
þessum 200,000 með að cins 50,000,
einsog var nú seinast. En fari Þjóð-
verjar langt frá járnbrautum sínum,
þá hafa þeir aldrei getað mætt Rúss-
um; Rússar hafa einlægt orðið þeim
þyngri og þyngri, hversu miklum
.trölldóini, herkænsku og hreysti,
sem þeir hafa beitt, Þjóðverjarnir.
Frá 1. október i haust hafa þeir
beitt allri sinni herkænsku og öllu
sínu mikla afli, og til þess að kom-
ast að Warshau og ná þeirri borg.
Þá veltust hersveitir þeirra yfir alt
Norður-Pólland. Þeir komust til
Kovno og Ostrolenko. Þeir komu að
vestan þangað til þeir voru komnir
i skotfæri við útjaðra borgarinnar
Warshau, áður en Rússar gátu kom-
ið saman nægum herafla til að snúa
þeim aftur; en þá gjörðu þeir það,
og það hroðalega. Eftir 10 daga stöð
ugan slag hörfuðu Þjóðverjar inn á
sín eigin landamæri. — Nú eru
Þjóðverjar miklu fjær að ná tak-
marki sinu en þá.
Svo réðu Þjóðverjar aftur til at-
lögu, frá Thorn, og héldu sér norð-
an við Vistula upp með ánni, og þá
lögðu þeir upp með óvigan her á
þrem stöðum, snemma i desember.
Einn herinn kom norðan frá Mlawa
og stefndi suður beint á Warshau;
annar frá Thorn og stefndi upp með
Vistula að norðan til Warshau; en
jiriðji frá landamærum jijóðverja
norður af Czenstochowa og stefndi
austur. Var sá hgpurinn einna mest-
ur. Hann komst að ánni Bsura og
Rawka, en varð þar að hverfa aftur,
eftir feikna mannfall. Þetta áhlaup
núna uin Austur-Prússland var síð-
asta atlagan; en hún fór sem allar
hinar. Samt berjast þeir þar ennþá
daginn út og daginn inn. En Þjóð-
verjar eru komnir að múrnum, sem
ekki er hægt að brjóta. Með fjögurra
mánaða hríðum og áhlaupum hafa
þeir ekkert getað annað en það, að
fyrst unnu þeir sigur þarna út við
vötnin og náðu og drápu eitthvað
70 þúsundir hermanna, og nú likl.
milli 30 og 40 þús. En látið hafa þeir
mörg hundruð þúsund. En munur-
inn er sá, að Rússar þola miklu bet-
ur að láta 100 þús. menn, en Þjóð-
verjar 10 þús., og hver dagurinn og
vikan, sem líður; er Rússum gróði,
en Þjóðverjum tjón. Rússar geta ein-
lægt bætt nýjum hermönnum æfð-
um við lið sitt; en Þjóðverjar eru
nú farnir að taka lítt æfða eða alveg
óæfða hermenn.
f Karpatha fjöllunum stendur við
það sama. Það er einsog þau séu far-
in að linast áhlaupin Þjóðverja þar,
einkum norðantil; enda hafa Aust--
urríkismenn mest liðið syðst, suður
undir, landamærum Rúmena. Er
sem þeir hafi viljað ógna Rúmen-
um, svo þeir yrðu tregari til að fara
á stað.
En í Odessa, við Svartahaf, eru
nú Rússar að safna nýjum herflokk-
um, og er það grunur manna, að
þeir eigi að sendast til Miklagarðs,
að þjappa að Tyrkjanum þar. Floti
Frakka og Breta hefir nú verið að
skjóta á vigin við Hellusund, og eru
þeir búnir að brjóta marga kastal-
ana, svo að þeir liggja gjörsamlega
í rústum. En eftir eru sprengivél-
arnar, sem Tyrkir hafa þakið sund-
ið með og svo eitthvað af virkjun-
um. Þeir vilja komast gegnum sund-
ið og alla leið inn á Svartahaf, —
þá væri opin leið fyrir hveitið frá
Rússum.
Á vesturjaðrinum skeður lítið;
það heldur þar hver sinum stöðv-
um, eða réttara gröfum, og eru nú
færri áhlaupin. En einlægt fjölga
hermennirnir á Frakklandi norðan-
verðu. Má nú segja, að þar sé land-
ið alt einar herbúðir. Heilar borgir
rísa upp dag eftir dag með 100 til
300 þúsund hermönnum; og er ekki
óliklegt, að tiðindi verði, þegar sá
skari leggur á stað. En það geta
inenn verið vissir um, að þeir eru
ekki þangað sendir, til þess að vera
aðgjörðalausir eða Ieika sér.
Joffre rekur 23 hershöfSingja.
Þegar Joffre tók við herstjórn i
striði þessu, rak hann strax 9 hers-
höfðingja (generals), fyrir það, að
honum þóttu þeir ónýtir; en nú rek-
ur hann að nýju 23 yfirhershöfð-
ingja, eða lætur þá taka við her-
stjórn á varaliðinu. Hann vill ekki
hafa þá á vígvellinum. ,
Austurríkismenn skjóta á Itali.
Þann 18. febrúar skutu Austurrík-
ismenn á ftali í Antivari, sjóborg-
inni í Montenegro. Eru menn hrædd
ir um, að þar hafi flogið neistinn, er
kveiki í ítölum, og séu þeir nú í
stríðið albúnir. Enda er ekki ólik-
legt, að þetta hafi verið gjört af á-
settu ráði; því að Austurriki var
búið að senda fjölda hermanna á
landamærin milli Austurrikis og ft-
alíu, svo að í fyrstu standa þeir þar
kannske betur að vígi.
Vilhjálmur otar Kínum og Japön-
um saman.
Vilhjálmur keisari hefir gjört alt,
sem hann hefir getað til þess, að
koma upp ófriði milli Kína og Jap-
ans og eru Japanar nú að búa sig.
Kitchener leikur á Þýzkarann.
Það er nú fullyrt, að á Norður-
Frakklandi séu hér og hvar heilar
borgir af Bretum, með 300—600
þúsund ibúum. Þetta eru alt her-
menn handan yfir sundið. Herbúð-
irnar eru svona stórar. Þetta er lið-
ið, sem Kitchener hefir verið að
safna og æfa; þeir búa mest i tjöld-
um, en herforingjarnir i nýsteypt-
um concrete byggingum. Og sést á
því, að þeir búast við að dvelja þar
nokkuð. Þeir leiða vatn þangað i
mílnalöngum pipum.
En svo er Kitchener stöðugt að
senda fleiri og fleiri, og það vissu
Þjóðverjar, og þess vegna ætluðu
þeir að sprengja alt upp með neðan-
sjávarbátum á leiðinni yfir sundið.
Og skömmu áður en þeir hótuðu
þessu höfðu þeir heyrt, að Kitchen-
er ætlaði að senda 500,000 þúsund
hermanna til Frakklands. En Kitch-
ener lék á þá og sendi liðið á sjó út
suðvestur frá Bretlandi og lét það
alt lenda hér og hvar á Suður-
Frakklandi, i Bordeaux og jafnvel í
Marseilles, við Miðjarðarhaf, og hef-
ir það lið þurft að fara suður fyrir
Spán og Portúgal, og er það krókur
býsna mikill. Sýnir það, að honum
hefir þótt sundið ótrygt og ekki vilj-
að hætta mönnum að fara þar yfir,
þó að ekki séu nema 22 milur milli
Dofra og Calais. — Nú á Kitchener
enn eftir að senda víst eina hálfa
millíón yfir lil Frakklands. — Eitt-
hvað af Canada-liðinu mun komið
yfirum.
120 millíónir dollara heimtaÖar
af Belgum.
Ekki er skjóðan Þjóðverja full
ennþá, þvi að nú heimta þeir eitt
hundrað og tutlugu millíónir doll-
ara af Belgum, ofan á alt annað, og
þetta skipa þeir Belgum að borga
sér innan árs. Þykjast þeir gjöra
góðverk mikið, að heimta ekki
meira. En margan furðar, ef svona
mikið fé er til þar i landi eftir
alla þá meðferð, sem Belgar hafa
orðið að sæta af Þjóðverjum og
manndráp og eyðileggingu. Það er
talið, að Þjóðverjar séu búnir að
eyðileggja fyrir Belgum eignir, er
nemi 1, 250,000,000 — einni billión
tvö hundruð og firntiu milliónum
dollara!
PEDBO-KflPPSPIL
Islenzki Conservative Klúbbnr-
inn býður tslenzka Liberal Klúbbn-
um að þreyta viS sig Pedro-kapp-
spil á MánudagskveldiÖ kemur 1.
Marz, í samkomusal Únítara.
Menn eru ámintir um aÖ koma í
tíma, svo hægt verði að byrja kl.
8.30.
Spilanefnd Conservative Klúbbs-
ins skorar á alla félagsmenn aí
koma og mæta stundvíslega kl. 8.
En nú var hvergi auðæfum hrúg-
að upp í Belgíu, þvi að auður þeirra
stóð á þvi, sem þeir unnu sér inn;
þeir voru iðnaðarþjóð. Og nú fóru
allir burtu, sem skildinga höfðu til
að komast burtu, og tóku með sér
alla sina peninga til annara landa.
Það er því sáralítið af peningum
eftir í landinu. Belgar þurfa þvi að
vinna sér alt þetta inn, til að geta
borgað það; en nú er þar enga
vinnu að fá. Það er þvi vandséð,
hvernig þeir eigi að geta greitt
þetta.
Þessi meðferð á aumingja Belgum
er þvi likust aðferð rannsóknarrétt-
arins á miðöldunum, er þeir voru
að kvelja villutrúarmennina, sem
þeir nefndu svo: strengdu þá á hjól
eða milli fjögurra stólpa og slitu þá
svo hægt og hægt í sundur; eða settu
þá i skrúfstykki, sem þeir skrúfuðu
saman, svo að hold og bein varð alt
að einni klessu, en blóðið spýttist
út úr hverri æð; þetla gjörðu þeir
hægt og hægt, og þegar aumingjarn-
ir urðu meðvitundarlausir, þá lífg-
uðu þeir þá við aftur og byrjuðu svo
að nokkrum tíma liðnum. Þetta
gjörðu þeir mörgum ríkuin :nönn-
um, sem urðu óvinir þeirra, til að
skrúfa út úr þcim pcninga, og það-
an mun orðtæki það koma, að skrúfa
peninga út úr einum. Einkum urðu
þó Gyðingar fyrir þessu hjá rann-
sóknarréttinum.
Nú legst þýzki hrammurinn þungt
á Belga, og kemur kannske nokkuð
af þvi, að þeir búast ekki við, að
geta haldið Belgiu, sem einum hluta
rikis síns.— En engan skyldi undra,
þó Belgar bæru til þeirra svo mikið
hatur, að fleiri mannsaldra og jafn-
vel mörg hundruð ár þyrftu til þess
að uppræta það.
Verzlunarskip i hættu.
Frá Ameríku ströndum,, eða sjó-
borgunum við Atlantshaf, eru nú
yfir 170 flutningaskip, og þar af tvö
farþegaskip, á leiðinni til Bretlands,
40 skip frá borginni Baltimore að
eins, og ekki talin skip frá New
York. Öll þessi skip verða að fara
um stöðvar þær, þar sem Þjóðverjar
hafa hótað, að sökkva hverju skipi,
með neðansjávarbátum, sem þeir
gætu komist nærri. Og eftir sein-
ustu fréttum litur ckki út fyrir, að
þeir ætli nokkuð að grenslast eftir
hvaðan skipin koma, eða hvert þau
ætla að fara, og ekki heldur skifta
sér af því, hvort inerin nokkrir kom-
ist af þ'eim eða ekki. Þeir renna
neðansjávarbátunum að þeim og
senda þeiin torpedó, neðansjávar
eða ofansjávar, undir eins og þeir
komast í færi; snúa svo óðara burtu
þaðan og fara að leita að öðru skipi
til þess að gjöra þvi sömu skil.
Litið hafa þeir ennþá gjört af því
sem þeir hótuðu. En verðir eru nú
strangir af hálfu Breta, og hafa þeir
fjölda skipa úti og segjast ætla að
sópa sjóinn af neðansjávarbátum
Þjóðverja. Segja sumir, að Þjóðverj-
ar hafi 40, en aðrir 100 neðansjávar-
arbáta. — Getur lika verið, að Þjóð-
verjar hiki við, að bæta Bandarikj-
unuin við óvinaflokk sinn, með þvi
að sökkva skipum þeirra og mönn-
um á hafsbotn niður.
Við strendur b'rakka, 16 milur frá
Dieppe, sendu þeir torpedó þann
19. á gufuskip, er Frakkar áttu, og
brutu það og hurfu svo i sjó niður,
en skipið komst til hafnar i Dieppe,
þó brotið væri.
MENNINGARFÉLAGS
FUNDUR.
Dr. Jón Stefánsson flytur erindi
á næsta Menningarfélagsfundi, mið-
vikudagskveldið 3. marz, um lækn-
isfræðilegt efni.
Hérna siáið þér Fálkana vígbúna til Hildar-leika. Hvernig lýst y Sur á þá piltana?
HAf?VCY fíCNSON HOLOi
THC f?E!HS h'Of? TME \
rfíLCONS
jrOMMSSOM THC MfíTFUl
oooeefí ts smowno
OTf VYELL TMtt YCftH
OLSOH Hfís /rsfíeco thmt-
öoanr rne aomo
CApsrs mucn
NefíYOUSNCSS .
iBUSTCfí SHOVYi
unusuhl rourt
TN/S YENfí .
WNLHBfí HNHOi.es Hts
&T,CH TY'TH OMOCHiHC K-esu
Tts fí C OmrtON THtNC TO
3ec BORLMNO CHfífíY Th£
PUCtr MLL THE VYfíY.
CHf)ö Jifor)sotr