Heimskringla - 02.12.1915, Síða 3

WINNIPEG, 2. DESEMBER 1915.
HEIMSKRINGLA.
BLS. 3
Þjóðverjar í Banda-
ríkjunum.
Grein efiir prófessor Alhcrl Bushnell
Hart i Harvard. Svar móti
prófessor Mynsterberg.
Prófessor Mynsterberg var búinn
að rita langa grein til varnar Þjó'ð-
verjum heima á Þýzkalandi og í
Randaríkjunum. Réttlætti hann með-
liald Þjóðverja í Bandaríkjunum
með Þýzkalandi og framkomu þeirra
í Bandarikjunum. Neitaði, að þeir
settu rikið i hættu með því að
mynda þýzka flokka-í rikinu, og að
þeir væru að reyna að koma inn
þýzkum hugsunarhætti og þýzklund-
aðri stjórn með þýzkum blæ.
Prófessor Hart forðast alla per-
sónulega áreitni og hælir Mynster-
berg; cnda er hann viðurkendur
sem vísindamaður, og hefir verið
18 ár í Ameriku, þó að hann hafi
aldrei tekið borgarabréf, og er því
ennþá sem útlendingur í landinu.
Segir prófessor Hart, að svo geti
farið, að þessar kenningar Mynster-
bergs geti orðið þjóðveldi Banda-
rikjanna að skaða miklum, þó að
liann framsetji þær nú með mestu
hógværð; enda höfðu menn engar
hugmyndir um þær fyrir ári siðan.
Alt til skamms tíma létu menn sig
það engu skifta, hvort maður einn
var Þjóðverji; talaði bjagaða ensku
eða jafnvel ekkert annað mál en
móðurmál sitt þýzkuna, eða kallaði
sig Þjóðverja. Hann gat verið eitt
af þessu fernu:
1. Þýzkur borgari á ferðalagi um
Bandarikin.
2. Þýzkur borgari búsettur i Banda-
ríkjunum.
3. Fyrverandi þýzkur borgari, sem
fengið hafði borgararétt i Banda-
ríkjunum.
4. Borinn og barnfæddur borgari
Bandarikjanna af þýzku ætterni.
Þeir voru allir velkomnir þessir
menn. Þeir voru alkunnir að dugn-
aði og framkvæmdum og starfsemi.
Margir þeirra kvæntust konum af
öðrum þjóðflokkum. Og eins giftust
þýzkar konur annara þjóða mönn-
um. Þeir eða þær voru æti/5 i mikl-
um metum fyrir mannkosti og at-
orku.
En i rauninni er þó mikill munur
á Þjóðverja, sem fæddur er á Þýzka-
landi, eða manni af þýzkum ætt-
stofni, sem líka er þýzkur borgari,
og Þjóðverja þeiin, sem orðinn er
borgari í Bandaríkjunum. Hinn fyrri
er háður mörgum skuldbindingum
og takinörkunum, sem hinn siðari
er laus við. í mörgum rikjuni getur
hann ekki greitt atkvæði, og í öðr-
um að eins þegar hann er búinn að
gjöra ráðstafanir til að gjörast am-
erikanskur borgari. Ilann er skyld-
ur að hlýða kalli stjórnarinnar á
Þýzkaland, ef að stríð ber að hönd-
um, eins og mörg hundruð þúsund
hafa fengið að reyna þetta siðasta
ár. Og hann hefir rétt til að heimta
vernd sinnar nýju stjórnar í landi
þessu, ef hann þykist þurfa licnnar
við. Og hann á enga heimtingu á
því að vera í landi þessu ef að þing-
ið ákveður að hann skuli fara.
En hins vegar á hann heimtingu
á vernd laganna og stjórnarinnar í
Bandarikjunum. Hann fær hér i
landi mörg Jiau réttindi, sem hans
eigin stjórn á Þýzkalandi ekki
mundi dreyma um, að veita útlend-
um mönnum. Má geta Jiess til dæm-
is, að Hugo Mynsterberg hefir i
inörg ár verið prófessor við háskóla
hér i Ameríku og er J)ó ekki borg-
ari i landi þessu. En i mörgum, ef
ekki flestum rikjum Þýzkalands, er
það óhugsandi, að nokkur geti orð-
ið prófessor, nema að hann sé þýzk-
ur borgari.
Útlendir menn sem hér eru bú-
settir hafa hið sama málfrelsi og
ritfrelsi sem borgarar landsins. En
þar sem þeir eru gestir i landi þessu
— Jiá væri það illa og ósæmilega
gjört af þeim að fara að mynda póli-
tíska flokka i landi þessu til þess að
setja skrúfu á Bandaríkjastjórnina.
En margir þessir menn sem lúta
.enguin öðrum en þýzku stjórninni'
hafa notað sér Jiessa gestrisni Banda
rikjanna til þess að ergja hana og
vinna á móti henni og fá svo marga
landa sína til þess sem þeir geta.
Þeir hafa ásakað bæði einstaka
menn og stjórnina fyrir að eiga
nokkur kaup við Bandamenn og
hafa brugðið henni um siðferðis-
skort og brot á alþjóðalögunum. —
Jafnvel annar eins maður og Bern-
hard Dernburg sá það að honum
var hér ofaukið eftir að hann hafði
reynt að verja morð Bandarikjai
mannanna sem voru á Lusitaniu.
En Þjóðverjar eða þýzkir menn
sem hafa tekið hér borgararétt
standa á alt öðrum grundvelli. 1
augum laganna eru þeir algjörðir
borgarar Bandaríkjanna — nema að
því' leyti að samkvæmt samningi
milli þjóðanna — Bandaríkja og
Þýzkalands — gengu Bandarikin að
því að þýzkir Bandaríkjaborgarar
sem færu heim til Þýzkalands og
væru þar tvö ár án Jjess að reyna að
koma aftur hingað — væru lausir
við borgararéttinn sein þeir tóku
liérna. En allir Jjeir sem borgara-
rétt fá þeir verða að borga skatta
alla eins og útlendingarnir og þar
á ofan eru þeir skyldir að ganga í
herþjónustu hvenær sem þeirra eig-
ið land er í striði og kallar-á þá til
liðveislu. ,
En fari þessir menn i önnur lönd,
þá eiga þeir heimtingu á vernd
Bandaríkjanna, sem útlendir menn
liafa ekki. Má geta þess sem dæmis
að Taft forseti sagði upp samning-
um við Rússa — sem staðið höfðu
í hundrað ár eða því nær —- af því
að Rússar tóku fasta Gyðinga sem
Jjar voru á ferðum; en þeir höfðu
tekið hér borgararétt.
En hinir þýzku útlendingar og
Jjýzkir menn, sem tekið hafa hér
borgararétt, hafa það sameiginlegt
að báðir komu til Bandaríkjanna til
Jiess að bæta hag sinn. Enginn mað-
ur hér neyddi þá til þess; enginn
leypti þá til að koina. Þeir gjörðu
Jjað af frjálsum vilja. Ef að þeir eru
samþykkir þvi, er Mynsterberg seg-
ir — að Þýzkaland hafi miklu betri
stjórn; — ef að hin þýzka nientun
og þýzkur félagsskapur og þýzkt fyr-
irkomulag og stjórn öll er langtum
æðri en hér — því í ósköpunum
hofa þeir þá ekki allir farið heim
ajtur fyrir löngu síðan?
En hver Þjóðverji, sem hingað
l'emur, segir það hiklaust að sér falli
Þýzkaland svó illa að hann vilji
c kki vera Jjar. En sé það Jjar á muti
satt sem þýzk-amerikönsku blöðin
eru einlægt að hrópa, þá megum vér
búast við að tapá mörgum millíón-
um hinna beztu borgara vorra und-
ir eins og stríði þessu er lokið og
farþegaskipin fara að ganga á milli
landanna aftur.
. . „.essor Mynsterberg virðist
a>tla að Þjóðverjar komi hingað til
þess að lyfta Ameríkumönnum á
æðra stig; en vér ætluin að 49 af
liverjum 50 komi ckki til þess að
lyfta oss heldur sjálfum sér. Þv^ að
kaup er hér hærra; lifsskilyrði létt-
ari og tækifæri fleiri og betri; og
svo eru inenn ckki eins undir hæl
stjórnarinnar hér sem Jjar.
Margir Þjóðverjar, sem hingað
fluttu, voru vel mentaðir menn; og
Jveir hafa lagt sinn skerf til andlegra
frainfara hér. En fjarri öllum Jjeirra
var það, að flytja inn hingað póli-
tiskar hugmyndir og kenningar
Þýzkalands. Sumir þeirra flúðu föð-
urland sitt aðallega fyrir þær, og
áttu fótum fjör að launa. Þeir Carl
Follen og Carl Schurz fluttu með
sér lýðveldishugmyndir, sem út-
skúfað var úr Þýzkalandi. Og það er
ekki hægt að mótmæla þvi að Þjóð-
verjar koma hingað af því að*þeim
likar landið og Jjjóðin betur en
Þýzkaland. Og er mér Jjví spurn á
hverjú Munsterberg byggir þetta,
sem hann er að halda fram, nefnil.
að alt sé hér verra cn heima á Þýzka
landi. , ,
Margir eru Jjeir Þjóðverjarriir,
sem búið hafa hér lengur en Mynst-
erberg, og hafa kosið sér landið að
föðurlandi og vilja engan þátt taka
í hreyfingum þeim, sem Mynster-
berg er a vekja. Enda myndu ljær
verða þýzkum Bandarikjamönnum
til ills eins. Ef að Jjessir menn endi-
lega vilja hafa aðra stjórn, Jjá geta
|jeir farið burtu.
Sumir ákafamenn þeirra treysta
Jjví, að Jjeir geti hér gjört samband
við frana; cn Jjað er mjög ólíklegt,
því að engir menn í heimi eru jafn
hepnir og hygnir stjórnmálamenn,
sem frarnir; sumpart af Jjví, að Jieir
f.vlgjast svo vel að málum saman og
sumpart af því, að þeir reyna aldrei
að gjöra það scm er ómögulegt.
Hið ('jmögulega hér í landi voru er
það, að mynda góðan stjórnmála-
flokk af einum Jjjóflokki eða tveim-
ur. Það er að likindum ekkert það
ríki til innan Bandaríkjanna og
áreiðanlega engin stór borg, ljar
sem kjósa skyldi eintóma Þjóðverja,
að þeir yrðu ekki ofurliði bornir
undir eins, —allir hinir aðrir Jjjóð-
flokkar yrðu í stórkostlegum meiri-
hluta, ef að þeir tækju sig saman,
sein þeir óefað myndu gjöra. Ef að
engir aðrir en Þjöðverjar kysu, þá
mundu engir aðrir kosnir en Þjóð-
verjar; og engir aðrir hafa gott af
kosningunum en Þjóðverjar.
Þegar Jjessu er nú þannig varið,
er það hið lengsta, sem Þýzkir kom-
ast, að kjósa nokkfa þýzk-sinnaða
menn í bæjarstjórnir; til rikjaþing-
anna og sambandsþingsins, og þar
verða þeir svo fáliðaðir að þeir geta
engu komið fram, þó að þeir oft geti
hindrað eina eða aðra löggjöf. En
geti Þýzkir gjört þetta, þá geta Pól-
verjar, Skandinavar og ítalir gjört
hið sama. Áfleiðingin af þessu yrði
sú, að koma þjóðadeilnnum og þjóða
hatrinu inn hér i Ameriku. - Það
myndi hindra alla löggjöf, en gjöra
Jjýzka menn óánægða og andstæð-
iiiga stjórnanna.
Greinarhöfundurinn segist aldrei
geta gleymt því, er hann sat á á-
lieyrendabekkjum rikisdagsins á
Þýzkalandi og leit yfir alla flokk-
ana í Jjinginu; þjóðaflokka, trúmála-
flokka og stjórmnálaflokka. Þessir
hinir mörgu hver öðrum andstæðu
flokkar gjörðu alla Jjjóðlega stjórn
algjörlega ómögulega.
Eða er þessi Jjýzka hreyfing ætl-
uð til Jjcss að vera hegning á alla
Amerikumenn, sem hafa verið hlynt-1
ir Bandamönnum í stríði þessu? —
í bók einni, sem kom lit fyrir ári
síðau eftir háttstandandi Þjóðverja,
prófessor við háskóla einn í Aine-
riku, — aðvarar rithöfundurinn
alla Amerikubúa, og segir þeiin, að
Þýzkir menn, sem atkvæði greiði,
muni láta sig þetta miklu skifta; og
segir svo: “Þeir munu sameinast
allir í einn flokk: Þýzka samband-
ið i Bandarikjunum (National Ger-
man Alliance), ineð 2Vi millíón at-
kvæðisbærra manna, sem allir eru í
félaginu; hinir hámentuðu og vitru
foringjar Jjeirra og allir stóreigna-
menn og iðnaðarkonungar; bændur
og verkamenn, gamlir og ungir; kon-
ur og karlar; fyrsta, önnur og Jjriðja
kynslóð; inenn af öllum trúflokk-
um og deildum Norður-Þjóðverja,
Suður-Þjóðverjar; Austurrikismenn
og Svisslendingar,----allir þessir
menn munu sameinast i einn harð-
snúinn flokk, sein með afli sínu og
áhrifum getur brotið niður alla
mótspyrnu og sýnt mönnum fram-
kvæmdir, sem hina áköfustu blys-
bera hins Jjýzka haturs aldrei hefir
(treymt um”.
Hinn sami rithöfundur leitar fast
eftir vináttu Bandaríkjanna til
lianda Þjóðverjuin; en hefir þó
cinlægt ógnanir og hótanir á lofti.
Hann segir: “að Bandaríkin séu
langt frá Jjví, að vera hlutlaus með-
an dagblöðin ásæki og felli dóm yf-
ir Þjóðverjum og keisaranum án
sannana og að eins bygða á haturs-
fullum fordómum----------”.
Alt Jjetta er bull og barnahjal, eins
konar grýla til að liræða Bandarik-
in. Þegar Jjessu mikla stríði er lok-
ið — þá dofna ástríður og heiftar-
liugir þjóðanna og eins vantraustið
á Amerikuniönnununi; þvi að engin
óvitlaus maður fer Jjá að saka
Bandarikin um Jiað að þau áéu or-
sök i stríði Jjessu. .
Vér gctum ekki biiist við Jjví, að
þýzku Bandarikjamennirnir séu
grimmari en keisarinn, sem var Jjó
svo viti borinn að hann fór að lækka
seglin, Jjegar rætt var um rnorðin á
borgurum Bandaríkjanna (á Lúsi-
taniu), sem Bandarákjaþjóðin varð
svo reið af.-
En hvar standa liá æsingamenn
J.eir sein opinberlega héldu Ijví fram
að þessir 100 Bandarikjamenn, \em
druknuðu á Lúsitaníu, liafi að eins
hlotið þau afdrif sem þeir áttu skil-
ið. Þeir sitja þar sem Jjeir fá að
vera, ef Jjeir nokkru sinni reyna að
mynda hér þýzk-ameríkanskan
stjórnmálaflokk.
Það er mjög heppilegt fyrir þessa
útlendu blaðaskúma, að Jjeir eru
ekki undir lögum þýzka ríkisins
(Superman State’). Eða hvað ætlið
þér þýzka stjórnin myndi gjöra við
Ameríkumenn i Berlin sem hefðu
tekið Jjýzkan borgararétt og hefðu
svo farið að reisa æsingar um land-
ið á móti einveldinu á Þýzkalandi
eða hermannavaldinu?
Bandarikjamenn hafa tekið tveim
höndum á móti þýzkum mönnum,
sem hafa heimsótt þá og boðið þá
velkomna og fallið vel við Jjá sem
borgara af þeirri ástæðu, að þeir
komu til Jjessa lands og leituðu hing-
að sem til annarar hafnar; og Jjeir
hafa samþýðst hinu amerikanska
þjóðlífi betur en nokkur annar
Jjjóðflokkur, að undanskildum Bret-
um, Skotum og Welshmönnum. Þeir
liafa hvergi myndað sérstaka hópa
(quarters) í hinum stærri borgum,
eins og ítalir og Bæheiinsmenn og
Pólverjar og margar aðrar þjóðir.
Þeir hafa dreift sér um ineðal hinna
þjóðflokkanna. Sem bændur liafa
þeir síður tekið sér bustaði í hópum
eða hnöppum heldur en Skandinav-
arnir. Margir |>eirra sækja sínar
eigin kyrkjur, skóla og háskóla. En j
mikill hluti hinna yngri Þjóðverja, j
sem fengið hafa æðri mentun, hafaj
leitað hennar á háskólum rikjanna, j
J>ar sem meiri hluti stúdentanna varj
ekki af þýzku Jjjóðerni.
Að gjöra kröfu til Jjess vitandi eða j
óafvitandi, að Þjóðverjar hafi fært |
löndum sínum æðri stjórnarfars-
hugmyndir en Jjeir attu^kost a her,
er vitleysa ein; eða hafa þá hug-j
mynd, að þeir geti gjört það fram-
vegis. Þeir pru ekki æsingaincnn.
Þeir hafa glaðir og ánægðir tekið
við því stjórnarfyrirkomulagi, seni
J>eir hafa fundið hér og búið rólegir
við það alt til þessa dags.
Það er svo langt frá þvi, að vér
höfum þurft að sækja nýrri og betri
stjórnmálahugmyndir til Þýzkalands
ti) Jjess að bæta upp stjórmálaskoð-
anir og aðferðir vorar, — að það
eru einmitt hugmyndir héðan, sem
fluttar liafa verið til Þýzkalands og
fest þar rætur. Þýzka sambandið
hefð'i aldrei komist á, ef að ríkja-
sambandið hér í álfu hefði ekki ver-
ið búið að sanna, að Jjannig mætti
halda saman stórri þjóð, þó að af
mörgum þjóðflokkum væri. Og at-
kvæðisréttur manna til ríkisdagsins
er sniðinn eftir atkvæðisrétti manna
hér i Bandarikjunum. Og þennan
*) Sumir Þjóðverjar tala mikið
um ‘.Superman”, — mann eða menn
sem æðri eru en mannkyn þetta.
Helzt eru það heimspekingar þeirra
og oft er Jjað orð á tungu Vilhjálms
keisara.
snefi), sem Þýzkir hafa af lýðstjórn
- Jjað hafa J>eir héðan fengið.
Þetta er eðlilegt. Hin djúphygna
liugmynd: — “Government of the
jieople, for the people and by the
people" hefir lifað lengur en Abra-'
hain Lincoln. Hún er breiðari en
Bandarikin og hærri en þýzka rikið.
Það er inannkynið alt, sem á þessar
huginyndir. Hinir sönnu Ameriku-
menn af þýzku kyni eru lýðveldis-
menn og flestum þeirra myndi líða
illa undir keisarastjórn, hversu vit-
ur .sem liún væri og hversu mikla
föðurlega umhyggju, sem hún bæri
fvrir þeim; og það er ein ástæðan
til þess, að Jjeir vilja ekki búa undir
ein valdsstjórn.
Það sem Jjeir Mynsterberg og for-
ingjar hinna Jjýzksinnuðu Ameríku-
manna eru að reyna að koma til leið-
ar er J>að, að vekja svo Jjjó^ernistil-
finningu allra manna af Jjýzkum
ættum, að þeir fylgist allir saman i
einum flokki, sem sérstök þjóð. Eins
og eðlilegt er voru allir Þjóðverjar
hér, scm fæddir voru i Þýzkalandi
og börn þeirra, hlyntir Þjóðvcrjum
heiina, er þeir fóru út i strið þetta
og óskuðu þeiin sigurs. — Blóðið er
jafnan Jjykkra en vatnið.
Hþfundur greinar þessarar telur
meðal forfeðra sinna svenskan prest
sem fluttist hingað til Bandaríkj-
anna. Og fyrir frændsemi Jjessa er
honuin ant um SviJjjóð og hefir mæt-
ur á svenskum bókmentum, svensk-
um félagsskap og hinni svensku Jjjóð
Hann óskar að henni liði vel. Hann
liyggur að menn hér gætu margt lært
af Svíum. Hann er svenskur Ame-
ríkumaður að því leyti, að hann
viðurkennir að Sviar hafi lagt sinn
skerf að tiltölu með Bretum og öðr-
um til að byggja upp Jjjóð Jjessa. —
En hann er Amerikumaður fyrst og
ljar næst svenkur.
Þetta virðist vera skoðun flestra
Þjóðverja hér i landi, sem komnir
eru i Jjriðja og fjórða lið af Jjýzkum
mönnum, er hingað koinu. Og vissu-
lega ætti það að vera hugsunar-
háttur allra Þjóðverja, sem hingað
koina til að taka sér bólfestu, þó að
þeir séu boinir og barnfæddir á
Þýzkalandi. Hvar seni Jjað er í við-
um heimi, |>á er æfinlega bölvunin
vís, þegar þjóðflokkarnir hnappast
saman i pólitiska flokka og standa 1
öndverðir hver á móti öðrum. Af|
því hefir æfinlega ilt staðið í heim- j
inum.
Og hið voðalega ástand í Austur-
Evrópu —- einkum á Balkanskagan-
um — stafar einmitt af þessu og
engu öðru.
í sex hundruð ár hefir Tyrkland
verið ruslakista ótal J>jóða. Þar hafa
verið Grikkir, Armeníumenn og Sýr-
lefidi-ngar og Búlgarar, Serbar og
Rúmenar, Svartfellingar og Albanar
og margar, margar fleiri þjóðir. Og
liver Jjjóðin hcfir haldið uppi sinni
trú og tungumáli og þjóðsögnum og
sérstökum J>jóðaranda. — hversu
sem Jjetta var andstætt hvert öðru
og breytilegt. f þrjú ár hafa Balkan-
lóndin verið einn blóðvöllur, af
J>ví að Grikkir í Búlgaríu skoða sig
enn sem Grikki og Búlgarar i Make-
dóniu skoða sig enn sem Búlgara.
Alveg hið saina á sér stað i Austur-
ríki og Ungarn, sem hlýtur að klofna
fvrri eða síðar, því að engin stjórn-
málastefna getur fullnægt þessum
flokkum, sem eru hvor öðrum and-
stæðir og hata hvor annan. Það er
(kki hægt fyrir ríkið, að gjöra til
geðs mönnum, sem fyrst og fremst
eru Bæheámsmenn og síðan Jjegnar
keisaradæmisins, — fyrst og fremst
Ungverjar — fyrst og fremst Slav-
ar. Það er ómögulegt.
Nú virðast Tyrkir fyrst fyrir al-
vöru hafa fundið eina ráðið, sem
dugar til að stöðva eða taka fyrir
umkvartanir hinna kúguðu þjóð-
flokka, og ráðið er, — að uppræta
liá af jörðunni!
Bandaríkin hafa eins marga Jjjóð-
flokka eins og Austurríki og Ung-
arn eða Rússland eða Tyrkjaveldi.
En alt til J>essa tima höfum vér ekki
lent í neinum þjóðflokkahreðum —
nema lít af negrunum. En ástæðan
fyrir því, að deila sú varð svo hörð
og blóðug og helzt við enn er sú, að
meirihluti þeirra býr saman á ekki|
stóru svæði, og svo eru Jjeir svo
auðþektir og auðkennilegir, sem
sérstakur þjóðflokkur. Aftur á inóti
eru Skotar og Þjóðverjar, Skandín-
avar, Slavar og Gyðngar dreifðir
uni rikin og borgirnar. Og Jiangað
til þetta mikla strið byrjaði í Ev-
rópu, þá bjuggu þeir i bezta sam-
lyndi hver við annan og dreymdu
ekki um nokkurn Jjjóðflokkarig eða
þjóðflokkahatur. En ef að Þjóðverj-
ar — eftir tillögum Mynsterbergs —
eiga að haldalifandi i hjörtum sin-
um þessum þýzku Jjjóðareinkennum
og hafa eld þann sílogandi á arni
sínum, þá hafa náttúrlega hinar
aðrar þjóðir fullan rétt til þess að
gjöra það sama: írar og Svíar og
Grikkir og ltalir, Ungverjar og Slov-'
akar, Bæheimsmenn og Pólverjar,
Bretar og Tyrkir, Egyptar og Alban-
ir og ótal fleiri.
Hin eina von vor sem þjóðarheild
er það, að allir þessir mörgu þjóð-
flokkar, sem hingað hafa komið á
sama hátt og Þjóöverjar til að bæta
Hinir nýju “monitorar”
Breta.
Þegar Tyrkir eða Þjóðverjar söktu
með torpedóuin herskipum Breta,
Triumph og Majestic., þá varð floti
Breta að hörfa inn á hafnir við
Ilellusund og skýla sér þar með net-
um og öðru. Þá hlunkaði í Tyrkjum;
Jjeir skeltu á læri og liéldu að nú
væru þeir að byrja að eyðileggja
Breta.
En Bretum kom ekki til hugar að
gefast upp. Þeir fóru að hugsa sig
um, hvernig þeir ættu að útbúa skip,
sem gætu borið hinar sterkustu fall-
byssur bryndrekanna, og um leið
verið (’jhult fyrir sprengivélum og
torpedóum óvinanna, — skip, sem
neðansjávarbátarnir gætu ekki með
nokru móti grandað.
Það fóru að koma fregnir til
Hellusunda, að einhver undraskip
væru á leiðinni frá Englandi, öðru-
visi en öll önnur skip, sem menn
höfðu heyrt getið um þar á austur-
slóðum. Þau voru lengi á leiðinni,
en einn góðan veðurdag í júlimán-
uði kom fyrsta skipið. Menn höfðu
aldrei séð annað eins skip. Borð-
stokkurinn stóð svo sem ekkert upp
úr sjónum; en 9—10 Jjumlunga fall-
byssa var framan til á iskipinu og
löng sex þumlunga fallbyssa var að
aftan.
Svo kom annar bátur minni með
tveimur sex þumlunga fallbyssum,
spánnýjum, sömu tegundar og fall-
byssurnar á bryndrekanum Eliza-Í
beth. Þessi nýji bátur var svo smár,
að enginn hafði haft fyrir að skíra:
liann og var hann auðkendur meðj
tölustöfum að eins; á skipinu voru!
72 menn, en enginn vissi, hvar þeir
gátu komist fyrir, svo virtist skipið
lítið. Þetta smáa skip kom J>ó undir
sinni eigin gufu alla leið frá Eng-
landi. En Tyrkjum fanst ekki mikið
til um skipið og drógu dár að þvi.
En svo kom Jiriðja skipið, og Jjá
fór menn fyrst fyrir alvöru að undra
hver ólukkinn væri á ferðum Jiarna.
Það var engin skipslögun á þessu
ferlíki; það eins og vaggaði áfram á
sjónum, eifis og heimgæs í hlað-j
varpa, og enginn vissi hvað að hon-i
um snöri, hvort J>að var hlið eða
fram-eða afturstafn. *Skipið sýndist
kringlótt. Borðstokkurinn var hár ogi
Jjilfarið flatt. En á Jjilfarinu sásti
ekkert annað en feykilega stór ogj
digur turn einn. Og fram úr turnin !
um stóðu hlaupin á feykilega löng-j
um fallbyssum og digrum eftir því. j
En upp úr miðju Jjilfarinu stóð á-j
kaflega mikill þrifótur með aflöng-i
um kassa efst uppi. Vissi enginn,
livaða undur þar var.
En svo þegar kassi þessi eða
stampur var lagstur, þá fór skips-
höfnin að baða sig, og nú skildu
menn ekkert á landi með hvaða
undrum Jjað var. Þeir fóru allsberir
út af borðstokknum og gengu á sjón-
um meðfram skipinu, fram og aft-
ur. Það var eins og þetta væru ein-
hverjar guðdómlegar verur. Og
Tyrkjanum hefir víst ekki farið að
litast á, hafi þeir séð þetta. En svo
steyptu sjómennirnir sér, þegar
lengra koin frá skipinu og fóru að
synda. En við og við voru þeir að
ganga á vatninu.
Nú fóru hermennirnir á landi að
verða forvitnir og fóru að flykkjast
i bátana til að sjá þetta betur, og
Jjegar út kom að skipinu, Jjá sáu þeir
að hliðar skipsins stóðu út um 10
fet undir sjávarborðinu. Þetta var
gjört til varnar torpedóm, og er þar
umbúnaður, sem ekki er leyfilegt frá
að segja. En hann er þannig, að
tngin torpedó getur grandað sliku
skipi. Þetta eru inonitorar og hafa
þeir ekki annað vopna en 2 fjórtán
þumlunga fallbyssur.
Fallbyssur þessar bera skothólk,
sem er 1500 pund á þyngd, fullar 15
n ilur, og er þar ekki holt fyrir að
standa.
Seinna komu Jirir aðrir af drekuin
Jiessum. Og brátt fóru þeir að starfa.
Tyrkjum varð illa við og fóru að
reyna að vinna á þeim, bæði úr
lofti ofan með sprengikúlum frá
flugdrekum og loftskipum og neðan
með sprengivélum og torpedóm; en
ekkcrt dugði.
Sáu Tyrkir þá, að enn voru Bret-
ar öllu ráðandi á sjónum sem áður
fvrri.
Fréttabréf.
Fisher Bay, Nov. 14. 1915
Kæri vin:—
Kærar þakkir eiga þessar línur að
færa þér fyrir bókasendingarnar.
Héðan er eins og þú getur nærri
ekki neitt að frétta utan mér líður
bærilega.
Nú er vatnið loksins lagt og ætl-
um við nú ef veður leifir að byrja
að leggjá netin á morgun, en þá er
nú eftir að vita hvort nokkur verð-
ur fiskurinn; vonar maður náttúr-
lega alt Jjað besta þar til annað
reynist.
Þótt þetta verði ekki frétta ríkt
bréf þá vonast eg samt eftir að fá
bréf frá þér með miklum fréttum.
Svona erum við nú orðnir sann-
kristnir hér norður frá, að af þvf
að það er sunnudagur í dag þá
viljum við ekki byrja að leggja,
þótt það mætti annars vegna.
Með vinsemd,
N. N.
Heimskringla samgltSsi bænd-
unum yfir góSri uppskeru, því
“bú er landstolpi.” Og svo veit
hún aS þeir gleyma henni ekki,
þegar peningarnir fara aS koma
inn fyrir uppskeruna.
ÞAÐ VANTAR MENN TIL
A5 læra
Automoblle, Gas Tractor Iín I
bezta Gas-véla skóla í Canada.
ÞaS tekur ekkl nema féar vlkur
aS læra. Okkar nemendum er
fullktmlega kent ab höndla og
gjöra viö, Automobile, — Auto
Trucks, Gas Traetors, Stationary
og Marine vélar. Okkar ókeypis
verk veitandi skrlfstofa hjálpar
þér aö fá atvinnu fyrir frá $50
til $125 á mánuöi sem Chauffeur
Jitney Driver, Tractor Engineer
eöa mechanic. Komiö eöa skrif-
iö eftir ókeypis Catalogue.
Hemphills Motor School
«4« Mnin St. Wlnnipesc
Aí) læra rakara iÖn
Gott kaup borga® yfir allan ken-
slu timann. Ahöld ókeypis, atS-
eins fáar vikur naubsynlegar til
að læra. Atvinna útvegub þegar
nemandi útskrifast á $15 upp í
$30 á viku eba vib hjálpum þér
aö byrja rakara stofu sjálfum
ogr gefum þér tækifæri til ab
borga fyrir áhöld og þess háttar
fyrlr lítib eitt á mánut51. I>at5
eru svo hundrutSum skiftir af
plássum þar sem þörf er fyrir
rakara. Komdu og sját5u elsta
og stæt5sta rakara skóla i Can-
ada. Varat5u þig fölsurum.---
SkrifatSu eftir ljómandi fallegri
ókeypis skrá.
Hemphills Barber Coiiege
Cor. IvlngSt. iinil Paclflc Avenue
WIXNIPEG.
útibú S Regina Saskatchewan.
(Framhald á 7. bls.).
CANADIAN NORTHERN RAILWAY
DECEMBER EXCURStONS
1915
EASTERN CANADA
Daily, December 1 to 31
Liberal Stopovers. First Class Tickets.
Choice of Routes. Three Months’ Limit
VERY L0W RETURN FARES TO ATLANTIC PORTS.
in connection with Steamship Tickets by ali lines to
OLD COUNTRY
to m:< i:>im:it :ti. fivk iioxtiis* limii
l>AIL\ , NOVEHHEK
NEW CANADIAN ROUTE
BETWEEX
WINNIPEG 0G T0R0NT0
Stándard Electric Lighted Trains All modern Conveiences
Information and tickets from any CANADIAN NORTHERN AGENT
R. CREELMAN,
General Passenger Agent, Winnipeg
l*lt I \C'HV\ I, CITV TICKET OFFICES:
REGINA—Elcventh Avenue, opposite Post Office, Phone 1942
SASKATOON—Cor. 2nd Avenue and 22nd Street, Phone 2453
W. M. Stapleton, District Passenger Agent.
EDMONTON—McLeod Building, opposite Post Office, Phone 1712.
PRINCE ALBERT—Canadian Northern Station.
CALGARY—218 Eighth Avenue West.
WINNIPEG—N. W. Corner Main and Portage, Phone Main 1066.
BRANDON—Station Building, next Prince Edward Hotel.