Heimskringla - 26.10.1916, Blaðsíða 1

XXXI. AR
WINNIPEG, MANITOBA, FIMTUDAGINN 26. OKTÖBER 1916
NR. 5
Sextugur í dag.
Fregnir beint frá Vilhjálmi Stefánssyni
Rannveig Sigríður Friðriksdóttir Tiorson
Það var fyrst hinn 23. þ. m., að fregnir komu til Ottawa frá Vil-
hjálmi Stefánssyni. Hvalveiðaskip kom með bréf frá honum til San
Francisco og var bréfið opnað þar og sent stjórninni með rafskeyti.
Hinn 5. maí var Vilhjálmur á Murray höfða á hinu nýja landi, sem
hann hefir fundið í Beaufort höfunum. Allir fyigdarmenn hans voru
við beztu heilsu, þegar hann skrifaði, og voru þeir að gjöra landmæl-
ingar og landabréf af landinu nýja og lifðu á dýrum, sem þeir veiddu
og skutu. Höfðann Murray nefndi Vilhjáimur eftir prófessor Murray,
sem fórst á skipinu “Karluk”.
B. L. BALDWINSON, aðstoðarfylkisritari.
Hann er fæddur á Akureyri við Eyjafjörð 26. október 1856. —
Kom hingað til lands árið 1873, og settist að í Toronto borg. Hingað
til1 fylkisins fluttist hann vorið 1882, og settist að hér í Winnipeg, og
. r heimili hans verið síðan. Árin 1883—1896 vann hann að
jnnflutningi Islendinga h;ngað til lands fyrir sambandsstjórnina. —
enmskringlu keypti hann árið 1898, og var ritstjóri hennar þar til í
^pril árið 1913, en eigandi til árgangsloka sama ár. — Á fylkisþing-
mu sat hann frá 1899—1907 og frá 1910—1913, er hann lagði nið-
«r þingmemskuna til þess að taka við aðstoðarfylkisritara embættinu
i Manitoba stjórninni.
Heimskringla óskai afmælisbarninu sextuga heilla og blessunar!
Stríðs=f réttir
Undanfarna daga hefir veðrið á
■ akklandi verið súld og rigningar
l>oka og hefir þvf verið óhentugt
i framsóknar, því að stórskotalið-
! . >ar^...a® sjá til félaga sinna, er
þeir gjöra áhlaupin á óvinina og
i'ins sjá til fylkinga fjandmannanna
'var þœr seekja fram. En er nú er
l'.iartara veður, er alt hægra; enda
»óttu Bretar fram norður af Thiep-
val við Somme; það er nyrzt 1 geil-
inni stóru, eða yzt til vinstri hand-
ar f henni, )>egar maður kemur að
vestan. Þarna sóttu Bretar fram á
laugardaginn á 5000 yarda svæði og
lirundu Þýzkum 500 yards aftur á
öak og tóku yfir þúsund fanga. —
(írafirnar ]>ar eru í þurru. liáu landi
ug eru' djúpar, og niðri í jörðu eru
Kkólar miklir og íbúðir hlýjar og
þurrar og þvf ágætar til vetrarsetu.
Mlíkar vistir þykir Þýzkum ilt að
missa undir veturinn og hafa því
varist þarna af hinu mesta kappi,
og bardagarnir um þær liafa verið
hinir grimmustu.—. Sunnantil í geil-
inni sóttu Frakkar fram við Chaul-
nes og tóku þar skógartopp einn er
Þjóðverjar héldu og var ]>ar einnig
blóðugur bardagi. Tvisvar sinnum á j
sunnudaginn gjörðu Þýzidr hin
snörpustu áhlaup á þá; «n FrakK-
ar hrundu þeim aftur eins og þeir
eru vanir. Er l>að ilt að etja þýzk-
um skalla á móti 75 millimetra kúl-
unum Frakka eða maskínubyssum
beirra. Og ]>ó að þeir komist snöggv
ast í einliverjar frcmstu grafirnar, er
Frakkar hafa tekið, ]>á er það feigð-
arflan. Það er eins og Frakkar gjöri
oft leik til þess, því að undireins og
Þýzkir komast ofan í grafirnar, þá
koma Frakkar á harðahlaupi með
þyssustingina fram undan sér, og
mfinlega fer það á einn veg; að
nokkrum mínútum liðnum halda
Frakkar gröfinni; en Þjóðverjar
þggja allir dauðir nema þeir sem
upp gefast.
Maekensen og Búlgara og Tyrki
sunnan við Dónár-ósa. Þeir verða að
berjast þarna upp á líf og dauða.
Þeir gátu lika hrakið Rúmcna upp
í fjöllin og sumstaðar f gegnum
fjallaskörðin norðan við Rúmeníu.
Því að Rúmenar urðu að taka nokk
uð af liðinu, sem þeir fóru með
norður yfir fjöllin og senda l>að á
móti Mackensen. En nú eru Rúmen-
ar farnir að sækja sig í fjöllunum og
liafa mætt Þýzkum allstaðar. En
þeir höfðu orðið að hrökkva undan
fyrir það, að Austurríkismenn
höfðu langskeytar i fallbyssur, og
gátu skotið þá niður hópum saman,
en byssur Rúmena náðu ekki til ó-
vinanna. F’n þegar í fjöllin kom. þá
var þyngra að sækja fyrir Austur-
ríkismenn. Rúmenar héldu tindun-
um og veltu niður á Austurrfkis-
menn björgum og oft logandi tunn-
um og þótti Austurríkismönnum ilt
við það að etja og fengu manntjón
oft mikið, og hafa sfðan allstaðar
orðið að síga undan, nema við Dón-
ár-ósa, þar sem Mackensen er. Hann
srekir nú heldur á.
Við Ossowa, norðan við Dóná, hef-
ir Rúmenum aldrei hnekkir komið;
enda er mjög árfðandi fyrir ]>á. að
halda þeim stöðvum, en ilt fyrir
Þjóðverja að geta ckki þokað þeim,
því að þar teppa Rúmenar alla um-
ferð á ánni að vestan.
Falkenhayn særður.
Sagt er að I’alkenhayn, foringi Þjóð-
verja í Ungarn, sé særður, og vai
hanp um eitt skeið talinn beztur
foringi Þjóðverja — áður cn þeir
Hindenburg og Maekensen komu til
sögunnar. — Von Kluck ér líka frá,
að sagt er.
Haríir bardagar í Transylvaníu.
í Transsylvaníu eða suðaustur-
hluta Ungarns gjörðu Þjóðverjar og
Austurríkismenn kviðu mikla á
Búmena og eins á Rússa í Galizíu.
Þeim var annaðhvort að gjöra, að
hrinda Rússum aftur í Galizíu og
Rúmenum úr Transylvaníu, eða mái
þeirra voru töpuð, og eins er ineð
Mackensen hamast.
En í Dobrudja sunnan við Dónár-
ósa, segja fregnir á mánudaginn að
Mackensen liafi hamast svo með
Búlgara, l'yrki, Þjóðverja og Aust-
urríkismenn, að með Svartahafinu
hafi Rúmenar og Rússar hrokkið
undan hónum og norður yfir járn-
brautina frá Constanza til Tzerna-
voda, þar beint austur af við Dóná.
Þar vill Mackensen fyrir hvern mun
•ná brúnni yfir ána, því að það er
eina brúin ti lað komast inn í Rúm-
cníu að sunnan, og gæti hann þá
vaðið yfir bygðina eins og yfir Serb-
íu. En búast má Mackenscn enn við
hröum bardaga, áður en liann nær
brúnni.
Hérna sjáið þér brynvagninn, gandinn, orminn drekann, “tankið” eða livað hann er kallaður, sem orðlagður er á vigvöllunum. '>etta er
seinasta myndin af ferlíki þessu eða “caterpillar”; hann gengur undir ótal nöfnum. Hvort hann e- alvcg svona, viVum vér ckki úbyrgjast,
en ætlum að nærri fari. Hann hcfir sparað Bretum 20 til 30 þúsund manna við Somme, sem fallið hefðu í áhlaupunum og nú lcgið kaldir og
dauðir. Frakkar cru farnir að brúka liann. Hann heíir verið f bardögum á Grikklandi. llann hefir verið sendur til Rússiands. ----- Og liann
er algjörlega uppfundinn og smfðaður af Bretum. Hann er allur ein hj >1 og skriðbelti að neðan. Hann hefir 4 maskfnubyssur og getur hver
þeirra skotið 500—800 skotum á mfnútunni, eða allar á minútunni eiiis mörg skot og 20 til 25 þúsundir ntanna, og auk l>e.-s eru ótal göt á
honum, sem menn þeir, som inni eru> geta skotiö úr byssum sfnum; og svo brýtur hann alt undir sig. menn og hesta: veltir um fallbyssum,
sem ckki eru því stærri, og treður þær ofan í leirinn; hann fer í gegnutn múrhús og veggi; hann skrfður yfir gjár og skurði, þvf að einlægt
er hann ciginlega skrfðandi á kviðnum, og það eru að eins skotkólfar iir hinum stærstu fallbyssum, sem granda honum. Hann er bæði
ormur og vagn og kastali og borgarbrjótur, og er því ekki furða, þó að Þjóðverjum sé illa við hann.
Á austurkantinum öllum, einkum
frá Pripet-flóunum og suður að
Dóná, er nú hinn grimmasti trölla-
slagur og þarna berjast nú sjö milí-
ónir manna og sparar enginn ann-
an. — Sækir Brussiloff nú harðara
fram að Lemberg en nokkru sinni
fyrr, og mikið lið hafa Rússar sent
inn f Ungarn um syðstu skörðin úr
Búkóvínu við Dorna Watra, og hafa
þeir stökkt Þýzkum frá skörðunum
og styrkt þannig Rúmena þar.
Bretar við Somme
Vinningar Breta við Somme í sein-
ustu tíð hafa verið miklir.
Á Jiremur og hálfum mánuði hafa
nú Bretar við Somme tekið yfir 30
]>úsund fanga, 21 smáþorp og bæji,
125 fallbyssur stórar, 109 skurðafall-
byssur (Trench Mortars), 429 mask-
fnubyssur; en ekki tapað einni ein-
ustu fallbyssu sjálfir. Brynvagnarn-
ir hafa dugað þeim ágætlega og
sparað þeim 20,000 hermanna, sem
fallnir hefðu verið í áhlaupunum,
ef )>rynvagnarnir hefðu ekki verið,
og þó líklega meira, eftir áætlun her-
fróðra manna. Og annað hafa bryn-
vagnarnir gjört: Þeir liafa sett geig
í Þjóðverja, svo að nú vilja þeir
hvað sízt elga við Bretann. Og cru
Frakkar þó cngir drengir að leika
sér við.
Verkfall í vœndum?
Vér höfum lauslega minst á öðr-
um stað á verkfall járnbrautar-
manna á Canadian Paeific brautun-
um, sem búið er að hanga sem ægi-
legt þrumuský í lofti yfir C.P.R. og
allri þjóðinni hér. Er það hið mesta
verkfall, sem hér hefir orðið, ef að af
þvf verður og mundi stöðva flutn-
ing allan á brautum félagsins, svo
að enginn gæti ferðast neitt eða
sent tösku eða eggjakassa til mark-
aðar. Það er talið svo að fari þeir
á stað í dag (miðvikudag — þetta er
skrifað á l>tiðjudag), þá kasti niður
verkum 8,000 Conductors, Trainmen
og Yardmen, og má þá segja, að
svart verði útlitið fyrir Manitoba.
Á mánudaginn gjörði stjórnarfor-
maður Canada, Hon Sir R. L. Bor-
den, tvær tilraunlr til ]>ess, að rcyna
að koma samkomulagi á, og fá járn-
brautarmennina til þess að fresta
verkfallinu, sem þeir voru búnir að
ákveða, að byrjaði klukkan 5 síð-
degis á miðvikudaginn 25. okt.
Borden stjórnarformanni þótti
málið svo fskyggilegt og stórt, að
hann tók það úr hönditm Mr.Croth-
ers, verkamóla róðgjafa, og fór sjálf-
ur að reyna til að koma samkomu-'
lagi ó. og sendi foringjum verkfalls-
manna í Winipeg rafskeyti og skor-
i aði á þá, að iáta nú meiru róða föð-
urlandsást og forðast deilu þessa,
setn myndi draga úr kröftum þjóð-
arinnar, að vinna skyidu sfna í
hinu voðalega stríði. er öllum heimi
ógnar, og gæti það gjört ómetanlegt
tjón málefni þvf, setn öllum sönnum
Canadamönnum væri kærast. Stakk
svo Mr. Borden upp á því, að færi
svo, að ekki gengi saman, þá skyidu
þeir fresta verkfallinu og senda full-
trúa sína til Ottaw til að semja við
stjórnina um að koma friði og sátt
á inilli verkamanna og félagsins.
a mánudaginn var hér staddur f
borginni Mr. G. D Robertson frá
Weliand, Ontario, varaforseti Rail-
way Telegraphers félagslns. Hafði
Mr. Borden fengið hann til þcss, að
vcra milligöngumaður og sáttasemj-
a/. í ntáhim þossum. Áður en þessi
skeyti komu frá Mr. Borden, átti Mr.
Robertson tal við foringja verka-
manna og reyndi að fó þá til að
fresta verkfallinu, ef að ekki.gengi
saman með þeim og félaginu. En
það var eins og að höggva f harðan
stein. Og sýndu fulltrúar verka-
manna honuin fram á það, að þeir
yrðu að gegna skyldu sinni við
verkamenn, og hefðu ekkert ieyfi til
að stöðva verkfallið, nema félagið
léti að kröfum þeirra. — Þetta var
áður en Mr. Borden fór sjólfur að
reyna við þá. En þegar þeir fengu
skeytin fiá honum, héldu þeir fund.
en kotnust að sömu niðurstöðu og
við Mr. Robertson, nefnilega: að
eina ráðið til að koma í veg fyrir
verkfallið væri að félagið léti að
kröfum verkamanna.
— Miðvikudagsblöðin segja, að
verkfallinu sé frestað yfir daginn.
A fimtudagskveldið var andaðist
að heimili foreldra sinna hér i borg,
626 Alverstone 8t., húsfreyja Rann-
veig Sigríour Thorson, eftir langvar-
andi sjúkdóm. Var banamein henn-
ar tæring.
Rannveig sál. var fædd hér í bæ
þann 21. ágúst 1895. Iiún var dóttir
hjónanna Friðriks mólara Sveins-
sonar og konu hans, Sigríðar I.axdal
Sveinsson. Eru þau hjón alþekt hér
meðal íslendinga, og Friðrik einn af
þeim, er liingað koia til la.id» mjög
snemma á tíð. Hjá foreldrum sfnum
ólst hún upp þangað til hún giftist
nú fyrir rúmum þremur árum sfðan
eftirlifandi manni sínum Karli Gú-
staf Thorson, málara. Er hann son-
ur þcirra hjónanna SteT>hens Thor-
sonar, lögregludómara á Gimli, og
konu hans Sigríðar Þórarinsdóttur
Thorson.
Einn son eignuðust ]>au Rannveig
sól. og maður hennar, er lifir móð-
urina. Er hann rúmt tveggja ára
gamall, og hið efnilegasta barn. Hef-
ir hann alist upp norður á Gimli,
því heilsa móðurinnar lcyiði eigi að
hún hefði hann hjá sér eftir að
veÍKÍndi hennar fóru að ágjörast.
Fyrir rúnut hálfu öðru ári síðan
fórú veikindi ]>au, er drógu. hana til
dauða, að gjöra alvarlega vart við
sig. Var hún um það leyti norður ó
Gimli hjá tengdaforeldrum sínum.
Var hún þá búin að dvelja hjá ]>eim
um all-langan tfma og reyndust þau
henni sem beztu foreldrar. Leitaði
hún þvf til fylkisstofnunarinnar í
Ninette fyrir tæringarveika, vorið
1915, í þeirri von að hún mætti fá
bót á heilsunni. Hjúkrun veittist
henni þar góð, en enginn.bati. Kom
hún því til baka síðastliðinn vetur
og dvaldist þá um nokkurn tíma
hjá tengdaforeldrum sfnum. En með
vorinu fór hún heim til foreldra
sinna og andaðist þar sem fyrr er
gctið.
Rannveig sál. var hin hugljúfasta
kona og vinsæl meðal allra er hana
þektu. Hún var hógvær og þolin-
móð í öllum liinum löngu veikind-
um; enda naut hún ástrfki mikils
hjá öllu sfnu skyldfólki. Hún var
viðkvæm í lund, nremutn tilfinning-
um gædd og skörpum gáfum.
Útför hennar fór fram ó laugar-
daginn þann 20. þ. m., að við-
stöddu miklu fjölmcnni. Fjöldi af
blómsveigum höfðu verið lagðir á
kistuna og mátti hún heita l>okin í
blómutrt. Vom nokkur kveðjuorð
flutt þar hélma f húsinu kl. 1, en
líkræða í C nítara kyrkjunni kl. 2.
Tainði sí> a Rögnv. Pctursson á báð-
um stöðum. Lfkið var jarðsett f
Brookside grafreit.
Blessuð sé henr.rr minning meðal
ættingja og vina.
Hinn nyi brynvaqn Breta
—:-----------
-a-a £ W&átUv' '■ ; v' -
t f v
'sívL'.Y,:. •.
'
:>•«•':' ■ • '
B. L. BALDWINSGN.
aðstoðarfylkisritari
Royal Optical Co.
L'lztn Opliciaus i Winnipeg. ViO
iwfunt reynst vinum þinum vel, —
gefðu okkur tækifæri til að reyn-
ast þér vel. Slofnsett 1905.
W. R. Fowler, Opt.