Heimskringla - 15.03.1917, Blaðsíða 1

Royal Optical Co.
Elztu Opticians i Winnipeg. ViO
höfum reynst vinum þínum vel, —
gefðu okkur tækifæri til að regn-
ast þér vel. Stofnsett 1905.
IV. R. Fowler, Opt.
XXXI. ÁR.
WINNIPEG, MANITOBA, 15 MARZ, 1917
NR. 25
Til lesenda Heimskringlu.
Eigendur blaðsins liafa sýnt mér skáld og fslcnzkar bókmentir. Þetta
l>að tiltraust að fela mér á liendui' hefir náð enn l»á traustari tökum á
Titstjórn Heiniskringlu í stað séra lijarta infnu og tilfinningum. L nd-
ir hinu víðsýna lýðfrelsis-.stjórnar
M. J. Skaptasonar.
Ekki finst mér viðeigandi, að eg
byrji ritstjórnina með fögrum lof-
nrðum. Glæsileg loforð eru ekki
mikils virði séu l>au illa efnd. Vilji
minn er að reyna af ítrasta megni að
gera blaðið þannig úr garði, að sem
flestir >af lesendum þess verði ánægð-
ir. En tíminn einn verður að leiða
f ljós livernig þetta hepnast.
Heimskringla hefir ætíð verið blað
frjálsra skoðana og andlegs frelsis á
öllum svæðum. Víðsýni andans hef-
ir oftast verið mark og mið ritstjóra
hennar. Hjartfólgnasta ósk mín er
sú, að blaðinu megi auðnast undir
minni ritstjórn að halda áfram að
vera blað fólksins, eins og það hefir
verið frá fyrstu tíð, og það geti hald-
ið áfram að koma á íslenzk heimili
sem lýsandi geisli frjálsra skoðana.
Stefnubreyting verður engin á
blaðinu livað stjórnmál snertir. —
Blaðið mun framvegis standa fast-
lega með þeirri stjórnmálastefnu',
sem reyuslan hefir sýnt affara bezta
fyrir land og bjóð. — Enda er reynzl-
an bezti kennarinn. Á meðan stríð-
ið stendur yör verða stjórnmál þó
ekki mikiS ræd<1, því flestum hugs-
andi mön* ■kemur saman urn
það, að £ v.kksmál verði nú að
rýnia úr sessi fyrir öflugum áhuga
þjóðarinnar að leggja fram alla sína
krafta í þarfir stríðsins. Reynt verð-j
ur að benda lesendunum á það
markverðasta, sem skeður í stjórn-
TOólum landsins, og flytja þeim eins
sannar og nákvæmar pólitískar
fréttir og unt er.
Vitrir menn segja oss Vestur-ís-
lendinga ekki eiga neina “glögga
þjóðar meðvitund.” Þetta inun líka
vera sönnu nærri. Einhverja þjóð-
ar meðvitund eigum vér þó, iþó ef til
vill sé liún ekki eins “glögg" eins og
skyldi. Verkefni fslenzkra blaða
hér í landi ætti að vera það, að
glæða þessa þjóðernis meðvitund og
gera liana sem glöggasta. Andle.gt
■samlíf verður að eiga sér stað hjá
l>jóðarheildinni, ef satneiginleg vel-
ferðarmál eiga að geta þrifist. —
Verður því .stefnubreyting á Heims-
kringlu hv-að “þjóðcrnismálið”
snertir. Enda er illa farið þegar ís-
lenzkt blað ræðst á þjóðernið,, og
tekur að grafa grundvöllinn undan
sjálfu sér. Nóg er til af hérlendiun
blöðum til að enska “liandann” þó
íslenzku biöðin ,séu þar undan skil-
in.
3>ó eg sé ifæddur og uppalinn hér í
landi, og sé Vestur-íslendingur í
húð og hár, ann eg þó öllu, sem ís-
lenzkt er, en gu síður en ef eg væri
Austur-fslendingur. Vænt þykir
mér að vísu um enska þjóð, ensk
skáld og enskar bókinentir — en þó
vænna um íslenzka þjóð, íslenzk
fyrirkomulagi ensku þjóðarinnar er
engri j>jóð hér bannað að viðhalda
hér tungu og þjóðerni.—Hví skyldu
íslendingar þá hlaupa til og fremja
‘'sjálfsmorð, af því að þeir eru vissir
um að þeir- verði einhverntíma að
deyja?” Lengra er ekki hægt að
fara út í þetta mál að sinni, en tekið
verður það rækilegar til íhugunar
síðar.
Æskilegt væri að ritfærir fslend-
ingar vildu við og við senda blað-
inu frumsamdar ritgerðir um ein-
hver fróðleg efni. Ekkert gerir blöð-
in fjölbreyttari og alþýðulegri, en
það, að margir riti í þau. Heims-
kringla hefir oft orðið vör við, að
hún á marga góða stuðningsmenn
meðal Vestur-fslendinga. Vonar
því fastlega að þessir menn haldi
áfram að styðja hana framvegis og
sendi henni “línu” við og við. —
Verður slíkt þakksamlega þegið.
Fréttabréf úr bygðum íslendinga
eru blaðinu kærkomnir gestir og
verða birt í sömu röð og þau koma.
Enginn skyldi hika við að senda
blaðinu eitthvað, í bundnu eða ó-
bundnu máli, þó ekki viti liann sig
hárvissan í íslenzkri réttritun. Fáir
geta talist hárréttir í þeim sökum,
eftir hinni margvíslegu réttritun að
dæma, sem nú á dögurn á sér stað
hvað íslenzkuna snertir. - En éngir
nema ritstjórinn og prentararnir
I fjalla um það, sem blaðinu er sent,
' og kemur þetta ekki fyrir augu
neinna annara fyrr en það birtist á
I prenti. Það, sein af einhverjum or-
| sökum er ekki hægt að birta í blað-
inu, verður endursent ef menn æskja
þess.
Hjartfólgnasta von mín er sú, eins
og eg hefi þegar sagt, að blaðið gcti
haldið áfram að vera blað fólksins.
Heppilegasta skilyrðið að þetta geti
orðið er samvinna lesendanna og
blaðsins. Samvinna íslendinga, hvar
í heiminum sem þeir eru staddir,
glæðir þjóðernis meðvitundina og
tryggir viðhald íslenzkunnar. Blas-
ir þá við íslenzkum augum:
“Nóttlaus voraldar veröld,
þar víðsýnið skín.”
O. T. Johnson.
Sökum þess að ómögulegt
var að fá prentara, var ekki
hægt að koma blaðinu út
síðustu viku. Kemur það
því út tvisvar þessa viku, en
bara hálft í hvort sinn. Les-
endurnir eru beðnir velvirð-
ingar á þessu öllu. Yerður
reynt að bæta þeim þetta
upp síðar.
Stríðsfréttir.
gera verkfall þetta á mánudaginn
19 marz, ef jarnbrautarfélögin væru
ófáanleg til að sinna kröfum þeirra.
En milligöngumenn fengu þessu
frestað um 48 klukkustundir. Á
mánudaginn fréttist svo að sunnan,
að samkomulag væri komið á og
verkfallinu því með öllu afstýrt.
Síðan blaðið kom út seinast hefir
margt sögulegt gerst í stríðinu. Sér-
staklega hefir mikið borið á sigruiri
Breta við Ancre fljótið á Fiakklandi
Seint í vikunni sem var gerðu þoir
öfluga árás á Irles borgar vígin. —;
Stendur borg sú rétt á bakkanumi
við Ancre ána og höfðu þjóðverjar
víggirt hana svo rammlega, að þeiir
töldu sig þar með öllu óhulta. Flftirl
snarpan bardaga á báðar hliðai'íj
tóku Bretar þó borgina og um 30ój
fanga af liði þjóðverja. Að ná borg,
þessari, þó hún sé ekki stór, var
mjög þýðingarmikill sigur fyrir
Breta.
Ekki var heldur numið staðar við
þetta. Iiéldu Bretar áfram að
hrekja þjóðverja austur á við, bæðis , .
við Somine og Anere; Eftir ægilegáj h0TKgin»: 'y^n'vorðus knalega. en
skothríð og ásókn frá hálfu Breta i nrðn l>° »ndan að hrokkya. Ráku
urðu þjóðverjar að yfirgefa aðalvígi f''etar , °* . In<t v'MJa'' flóttann og
tóku af peim fleiri borgir og yms
öfliig vígi þegar lengra dróg frá
Fall Bagdað
Bagdad, höfuðborg Persa og ein
af elztu borgum heiins, var tekin af
brezku og indversku herdeildunum
á sunnudaginn 11 þ.m. Tyrkir hafa
setið við völdin í þessari fornu borg
í 400 ár, en nú er stjórn þeirra þar
lokið. Frederiek Stanley Mande heit-
ir yfirhershöfðingi Englendinga í
Mesopotamíu, og stjórnaði hann
sjálfur brezku og indversku her-
deildunum, sem árásina gerðu á
sín fyrir vestan Bapaume á nærri, .... , . ,
fjögra mílna löngu svæði. Með sigrll n„n>V ' gI. 1>egai <‘nK|’a
náðu ensku herdeildirnarf '«ofu»borg.nni. Þegar þetta er
sknfað eru þeir bunir að hrekja
þessurn
þorpinu Grevillers á sitt vald og
Loupart skóginum og komust í einn
ar og hálfrar mílu nálægð við borg-
ina Bapauine. Markmið Breta með
þes>sari hörðu sókn er að ná borg
þessari, og er talið víst þeiin muni
hepnast þetta. ,. . . ......
Fyrir norðan Anere fljótið hröktu Vlð sœurv.nninga Breta bæt.st svo
vinin* oinnic í „ía l>að, að Russai' sækja fast á Tyrki
Tyrki um 40 mílur í norður og norð-
austur af Bagdad.
Fall Bagdad verður rothögg fyrir
| veldi Tyrkja. Veikir þetta tiltraust
! l>eii ra hjá Múhammedstrúar mönn-
i um og æsir til uppreistar gegn þeim.
í Persíu g Armeníu. Eru þeir sem
óðast að hrekja Tyrki burtu úr
Persíu og halda nú þegár tveimur
þriðjungum af Armeníu. Það er
almenn spá þegar þetta er skrifað,
að samvinna Breta og Rússa á þass-
um svæðum muni kollvarpa Tyrkj-
um áður langt fíður. öll líkindi
benda til þess, að veldi T.vi-kja sé nú
að þrotum komið. Með harðstjórn
sinni og grimd geta þeir ef til vill
haldð sér á lofti lítinn tíma enn þá,
en að því kemur þó að lokum að
Bretar óvinina einnig i grend við
Gommecourt og tóku þar frá þeimj
skotgrafir á meira en mílu löngu
svæði. Þarna fyrir norðan gerðu
þjóðverjar árásir miklará skotgrafirí
Breta, en allar árangurslausar.
Einnig unnu Bretar öflugustu vígi
þjóðverja á milli Peronne og Pa-
paume og tóku þar af þeim skot-
grafir á nærri l>riggja mílna löngu
svæði, Héldu vígi >þessi Frökkum
til baka í mai'ga mónuði, er þeir
voru að geia tilraunina að ná Per-
onne forðum.—Bretum virðist vinn-,
ast það létt nú orðið, að hrokjaU>en ver®' yfirbugaðir
þjóðverja og taka af þeim vfgi þeiri'S*
öll áhlaup þjóðverja, þarna og
annars staðar, hafa Bretar brotið á
bak aftur.
Brezku, Frönsku og ítölsku her-
deildirnar í Macedoníu hafa nú um
tíma við og við verð að gera þjóð-
verjum og Búlgörum þar allharðar
skorpur. Ekki vita menn þó með
neinni vissu hvort þetta er byrjunin
á öflugri sókn á þessum stað, sem
svo lengi hefir verið vonað eftir.
Bretar unnu þarna sigur mikinn
við Doiran vatnið og tóku skotgraf-
ir frá óvinunum á stóru svæði. —
Frakkar hafa einnig unnið töluvert
á óvinunum nálægt Monastir.
Verkfalli afstýrt
Verkfall frá hálfu járnbrautar
verkamanna í Bandaríkjunum hefir
vofað yfir um tfma. Voru verka-
manna félög þessi búin að lióta að
Frakkar
Frakkar hafa víða sótt fram af
harðfengi miklu í seinni tíð, sér-
staklega hefir mikið borið á fram-
göngu þeirra í Chainjiagne. Þar
tóku ]>eir í einni orustunni skotgraf-
ir fiá þjóðverjum á mflu svæði og í
viðbót við þetta marga fanga. Þjóð-
verjar gerðu sterk áh'.fiup á þá á
inilli Soissons og Rheims, en Frakk-
ar hryntu þeim alls staðar af sér.
Áhlaup Þjóðverja við Verdun liafa
farið á sömu leið. á milli Avre og
Oise tóku Frakkár skotgrafir og
marga fanga.
Nýlega skutu Frakkar niður einn
af hinum stóru Zeppilin loftbátum
þjóðverja, sem var að sveima yfir
þeim nálægt Compiegne á Frakk-
landi. Féll Zeppilin bátur þessi til
jarðar frá sinni ógnar hæð og fórust
allir, sem á honum voru.
Patmore’s áreiðanlega útsæði, tré, smáyiður, plöntur
SAMSAFN NO. 1.
Samanstendur af 22 tegundum af voru áreiðan-
lega kál útsæði í pökkum og únsum. 2Va pd.
af útsæði þessu fyrir $1.25, burðargjald borgað.
SAMSAFN NO. 2.
15 pakkar af áreiðanlegu útsæði fyrir 25 cents,
burðargjald borgað.
SAMSAFN FYRIR BÆNDUR NO. 3.
Samanstendur af: 1 pund Mangel, 1 pd. Sugar
Beet, 1 pund Swede, V* pund Carrot, Va pund
Kale og 4 pund Rape — í alt 8 pund, fyrir
$3.00, burðargjald boi'gað.
PERENNIAL SAMSAFN.
Varanlegur gamaldags blómagarður fyrir 75c.
Frá Ííá vöxnum Hollyhocks og Foxgloves, til
hinna lágfættu Forget-me-not, mun þetta
blómasafn blómgast hvað eftir annað á hverju
ári þangað til seint á haustin. I safni þessu
eru einnig blóm sem þessi:—Iceland Poppy,
Sweet William, Pinks, Canterbury Falls og
niörg önnur.
20 pakkar, burðargjald borgað........75c.
(Vanavert5 $1.50)
blómasafn fyrir skólagarðinn.
55 pakkar af beztu blóma tegundum og marg-
víslegum kál-ávöxtum
^yr'r............ $1.00, burðargjald borgað
Skrifið í dag eftir
Verðskrá vorri fyrir 1917
í henni er listi yfir allar þolbeztu og áreiðanleg.
ustu kálmatar og blóma útsæðis tegundir, yfir
aldini, trjávið, smávið, grös, fóður tegundir
ýmsar og útsæðis kartöplur.
Með mörgum og góðum myndum og útskýring-
um sáning og öðru viðvíkjandi.
Fyrir $10 meðfylgjandi borgun með pöntun-
inni sendum við .burðargjald borgað,
til hvaða staðar sem er:
50 Currant og Gooseberry Bushes, beztu tegund.
100 Raspberry Plants, beztu mlsmunandl tegundir
12 Plum og írult tré, ung og hraust tré, 2 til 3
fet á hæo. og 12 Rhubarb rætur.
Alt ofantalið fyrir
.$10.00
í blóma húsum vorum og
Vér höfum rtektaö
bjóöum til sölu—
500,000 Caraganas, 1 til 3 fet á hæö.
255,000 Native Maple, 1 til 3 fet á hæS.
6,000 Ontario Maple, 2 til 6 fet á hæö.
12,000 Native Ash, 1 til 8 fet á hæb.
150,000 Russlan and otlrer poplar, allar stærSir.
50,000 Lilac, 1 til 3 fet á hæö.
115,000 Russian Golden Wiilow, allar stærbir.
5,000 Crab apple and Plum Trees, og stórt upp-
lag af bolgóoum aldlnum, fögrum smáviti,
plöntum, o.s.frv.
Vér rrum DtMöIuiiienn fyrlr Messrs. Sntton
& Sons, Hb lieniling íl Englnnill. Vér Hst-
am I verbskrA vorri hlli heimnfræga ötsæöi
liessn félngn — selt í lokuðum iiökkum
fyrir 10 eeut hvern.
The ?atmore Nursery Co., Ltd., sasakat0oVs?sk.
22—26
Patmore Nursery Co. Ltd., Brandon.
Pleasc scnd me Collection No..........
as advertised in Tlic Heimskringla, for wliich
T oncl -c $..............................
NA'” ....................................
A ' FS ..................................
I: .mZSÍ
Bandamenn sigra á Frakklandi
Orustunni við Somme fljótið á
Frakklandi er nú lokið. Markmið
Bandamanna me.ð hcnnj er fcngið.
Stríðið tekur nú alt aðra stefnu á
Frakklandi, því ckki raunu Frakk-
ar cða Bretar um kyrt sitja, fyrr cn
þeir iiafa hrundið þjóðverjum úr
Frakklandi og Beigíu.
Hemveitunum þrezku miðaði vcl
áfram seinni partinn af síðustu
viku. Á laugardaginn tóku þær
Bapaume. Borg sú var miðstöð
iþjóðverja og öflugaSta vígi. En
framganga Breta á þessu isvæði í
seinni tíð gerði þjóðverjum ómögu-
legt að halda borg þessari. Einnig
tóku brezku herdeildirnar borgir-
nar Ohaulnes, og Peronn-e, sem var
engu sfður þýðingarmikið tap fyrir
óvinalierinn. í viðbót við þetta
hafa Bretar tekið af þjóðverjum um
sextíu þorp, stór og smá, á þessu
isvæði. Tóku þeir þarna á þremur
döguin mörgum sinnum stærra
svæði af þjóðverjum en þeir liafa
tekið í alt nít í meir en tvö ár.
Þjóðverjar vörðu alla þessa staði
knálega, en lögðu á flótta þegar þeir
sáu að við ofuröfli væri að etja. —
Leita þeir nú í víggirta staði aftar
og munu þar reyna að verjast frek-
ari árásum. Allar líkur þenda þó
til þess, aö þjóðverjar verði ekki
mosavaxnir á Frakklandi, eftir að
áhlaup Breta og Frakka byrja þar
fyrir alvöru í vor.
Á laugardaginn og sunnudaginn
gerðu Frakkar árás á stóru svæði
á milli Avre og Aisne (um 37 inílur)
Varð þeiin mikið ágengt og hröktu
þjóðverja á einum stað um 12'4 mílu
Margar borgri og öflug vígi hafa
Frakkar hér og þar tekið af þjóð-
verjum síðan. Þegar þetta er skrif-
að liafa ekki komið nákvæmai'
fregnir af þessum sigurvinningum
Frakka. Verður skýrt betur frá
þessu í næsta blaði.
Þessi mynd er af ,T. Július og son-
um lians, eins og nöfnin >á myndinni
bera með sér. Synir Júlíusar inn-
rituðust í 183. herdeildina síðastlið-
ið ár. O. G. Júlíuis er nú á Frakk-
landi, H. G. Júlíus hefir gengið á
herskóla á Flnglandi í vetur. Verð-
ur hann bráðlega sendur til Frakk-
lands. J. Júlíus, faðir þessara
drengja, var færður úr 183 herdeild-
inni síðastliðið sumar yfir í Canad-
ian Army Medieal Córps deildina.
20 þ.nr. var hann sendur með 12th.
draft þeirrar deildar. Hann og ann-
ar íslendingur fara nú með deild
þessari. Hinn fslendingurinn er .1.
H. Bjarna-son, frá Mary Hill, Man.
Júlíus hefir dvalið 23 ár liér í borg-
inni og er því vel kunnugur hér
meðal enskra og Islendinga. Hann
er trésmiður aö iðn og var í mörg
ár formaður lijá S. Brynjólfson &
Co. Æt'taður er liann úr Húna-
vatnssýslu >á fslandi. — Heillaóskit'
Heimskringlu fylgja lionum og ósk-
um vér honum og sonutn hans heill-
rar heimkomu.
Rússar
Rússum hefir líka vfðast gcngið
all-vel. Hafa þeir hrakið Tyrki úr
öflugustu skotvirkjum í norð-vestur
Persíu, og fá Tyrkir þar engar hvíld-
ar að njóta. Tóku Rússar þar ný-
lega borgina Baneh, sem er að eins
tíu mílur frá laiidamæruin Tyrkja.
Fleiri borgir hafa þeir tekið af
Tyrkjum þarna, og virðist Tyrkjum
vera farin að ganga vörnin all-örð-
uglega í seinnl tíð.
Bandaríkja skipum sökt
Neðansjávar bátar þjóðverja hafa
nýlega sökt þremur skipum, >sem
voru eignir Bandaríkja manna. —
Tveimur þeirra söktu þeir án þess
að gefa skipverjum neina viðvörun.
Haldið er að sumir af sjómönnun-
um >á sklpum þessum liafi farist —
alt Bandaríkja þegnar. Þessar að-
farir' neðansjávar bátanna þýzku
hafa þær óumflýjanlegu afleiðingar
að draga Bandaríkin út í stríðið
fyrr eða síðar.
Kornverðið ákveðið
Landbúnaðarnefnd Canada stjórn-
arinnar hélt fund nýlega í Regina
til að ræða tilboð brezku stjórnar-
innar í Canada hveitið þetta ár.
Var sú tillaga samþykt á fundinum,
að ákveða kornvcrðið, ef samningar
yrðu gerðir við brezku stjórnina,
lægst $1.50 fyrir liveiti skeppuna til
$1.90 af No. 1 Northern hveiti — f
Winnipeg. En ef ekki yrði gengið
að þessu, að ákveða þá eitt verð
$1.70 af sama liveiti í Fort William.
Hveiti fyrir neðan No. 1 skyldi vera
prófað og verð þess ákveðið eftir
gæðum.
Brezka stjórnin bauð $1.30 fyrir
hveiti-skeppuna af No. 1 Northern
hveiti, sem sent væri til Fort Will-
iam. Kvaðst brezka stjórnn ef til
vildi fús að kaupa allan hveiti
forða, sem bændur í Canada heiðu
aflögu þetta ár. Er þetta 40 cent
um minna fyrir skeppuna, en bænd-
ur vilja fá, og telja mai’gir ólíklegt
að brezka stjórnin gangi að þessu.
En þcgar allir örugleikar bænda nú
á tímuin eru teknir til greina, vinnu-
manna ekla og annað, þá er verð
þetta sanngjarnt f alla staðil
Þýzku nýlendurnar í Austur-Afríku.
Eftir seinustu fregnum að dæma
er stríði Breta og þjóðverja í Aust-
ur-Afríku bráðum lokið. Þjóðverjar
I eru þar að þrotum komnir og er bú-
ist við að þeir gefist upp bráðlega.
íbúarnir hafa staðið vasklega
með Bretum og eiga þeir stærsta
þáttinn f sigrinum. _ Sagt er að þeir
muni aldrei una við það, að ný-
lendur þessar verði gefnar í hendur
þjóðverja aftur. Nýlendur þessar
eru hinar auðugustu og hafa þjóð-
verjar eytt þar stórfé til að efla allar
framfarir.
Uppreistin á Rússlandi.
Á Rús8landi byrjaði uppreist
gegn 'Stjórninni 8 þ.m., sem endaði
í algjörðri stjórnarbylting. Keis.
arastjórnin þar er því alveg undir
lok liðin og lýðveldisstjórn komin
í staðinn. — Rúm leyfir ekki að
frá þessu sé skýrt frekara í þessu
blaði. Verður það að bíða næsta
blaðs.
Bandaríkin búast í stríð
Stríð á milli Bandaríkjanna og
Þýzkalands mun nú ekki eiga langt
i land. Hinn mikli skipskaði, sem
Bandaríkin hafa í seinni tíð orðið
fyrir af neðansjávar bátum þjóð-
verja, eru orsök þessa. Er búist við
að Bandaríkin segi þjóðverjum stríð
á hendur þá og þegar. Kaupför
Bandaríkjanna eru nú sem óðast
verið að vopna. — Alt bendir til
þoss, að stríðið fyrir Bandaríkin
sé nú alveg óumflýjanlegt og ómögu-
legt að afstýra því lengur.