Heimskringla - 27.09.1917, Page 2

Heimskringla - 27.09.1917, Page 2
HEIMSKRINGL A WINNIPEG, 27. SEPT. 1917. X BLA ÐSÍÐA —’wwwn’"------ * , ... ... - **~ Martröð hervaldsÍDs Eftir síra F. J. Bergmann. 57. Keisarastjórnin í öngum. Á ríkisþinginu var ólgan, sem þetta Zabermmál hafði vakið, lengi mikil. Betthmann-Hollweg, kanzl- ari, varð að gera bragarbót og flytja aðra ræðu, og segja þá það, sem hann hafði ætlað sér áður, en eigi getað fyrir geðshræringu. Hann reyndi þá að friða hugina með þvl að sýna fram á, hvað hon- um hefði orðið ágengt í Donau- eschingen. Kanzlarinn leiddi þinginu fyrir ejónir að keisarinn hefði auglýst þá ríkisráðs-samþykt, sem skipaði fyrir um, að hervaldinu skyldi halda innan þeirra takmarka, er lögin settu þvf, heimtað, að ölluim skyldi hegnt, er sekir yrði um lagabrot, lýst yfir því, að 91. her- deildin hefði verið send burtu frá Zabern, að lögin frá 1820 hefði ver- ið numin úr gildi 1 Elsass og Lot- ringen, o.s.írv. Bethmann-Hollweg lýsti yfir því, að enginn kanzlari skyldi láta það viðgangast, að framin væri laga- brot af nokkurum embættismönn- um stjórnarinnar, hvort heldur borgaralegum emibættismönnum eða foringjum í hernum. Að öðr- um kosti yrði hann að víkja úr embætti. En þessi seinni ræða kanzlarans koan of seint. Að sönnu líkaði hún miklu betur en sú fyrri og dró nokkuð úr vonzku þeirra á þingi, eem mest voru stjórninni andvígir. En ræðan kom samt of seint til þess að koma í veg fyrir, að van- trausts - yíirlýsing gegn stjórninni yrðj, samþykt. Sú vantrausts- yfiriýsing var samþykt með mikl- um meiri hiuta: 294 gegn 54. Aft- urhaldsflokkurinn hefir þann sið, að greiða ávalt atkvæði með stjórn- inni, og brá ekki þeirri venju í þetta sinn. En af öllum þing- flokkum var hann sá eini. Nú heimtuðu jafnaðarmenn fá- um dögum sðar, að kanzlarinn segði af sér. Kváðu þeir það eðli- legar afleiðingar þeirrar vantrausts yfirlýsingar, sem þegar hefði verið eamþykt. En eigi fengu þeir fylgi ails þorra þingmanna í því efni. Vildi allur fjöldi þeirra taka til greina ummæli kanzlarans 1 hinni síðari ræðu hans og láta þar við sitja. Þeir voru enn eigi búnir að tileinka sér þá skoðan, að van- trausts-yfirlýsing á ríkisþingi yrði endilega að hafa í för með sér em- bættismissi fyrlr kanzlarann. Sinám saman breiddist yfir þetta mál, sem svo miklum óróa hafði valdið. Nýir embættismenn voru skipaðir f Zabern, og sá litli bær, sem uim tíma hafði vakið eftirtekt uin alt Þýzkaland, og langt út um heim, féll aftur niður í sama logn- mókið og áður. En hvað eftir annað varð málið aftur uppi á teningi. Þegar kanzl- arinn síðar á sama ríkisþingi gaf yfirlit yfir samkomulag Þýzkalands við aðrar þjóðir, tók Scheide- mann, leiðtogi jafnaðarmanna, til máls, og réðst á kanzlarann óvenju- hlífðariaust. Kvað hann það furðu gegna, að Bethmann-Hollweg liti svo enn á, að hann væri rétti mað- urinn til að standa við stjórnvöl- inn á þjóðarsnekkjunni. Sagði Scheidemann, að það skyldi ekki vera sér langrar stundar verk, að sýna fram á, að það væri mikill xnisskilningur. Scheidemann taldi þá upp stjórn- mála misgrip Bethmann-Hollwegs, sem hann svo kallaði. Eitt þeirra var, að hann hefði látið sér mis- liepnast að koma til leiðar breyt- ingu á prússnesku lögunum um atkvæðisrétt. Sagði, að þau fáu lög, er samþykt hefði verið, eins og lög um reglulega stjórnarskrá handa Eisass og Lotringen, hefði náð samþykki þingsins, einungis fyrir fylgi jafnaðarmanna. Rifjaði hann þá Zabern-málið upp aftur af nýju. Hann benti á afstöðu keisarans í því máli. Kvað hann auðsætt, að keisarinn hefði verið of önnum kafinn við dýraveiðar og veizlu- höld til þess að sinna jafn-lítilfjör- Jegum málum og þessu Zabern- máli. Sagði hann Kka, að þar sem kanzlarinn hefði neitað að segja af sér, þó 294 ríkisþingmenn hefði lýst yfir vantrausti sínu á stjórn- inni, án þess að láta lelðast af nokkurri persónulegri óvild til kanzlarans, væri eigi unt af því að draga aðra ályktan en þá, að Beth- mann-HolIweg héngi í stöðu sinni, eökum þeirrar óheppilegu hug- myndar, sem hann hefði um full- veldi keisarans. Hann hlyti að trúa á hið gamla skurðgoð eins manns stjórnar. Scheidemann skoraði á 'sama r meira hlutann á þingi, er samþykt hafði vantraustsyfirlýsinguna, að árétta nú þá samþykt með því, að neita að samþykkja laun kanzlar- ans. Þá neyddist hann til þess að segja af sér embætti. Það gefur hugboð um, að ekki sé ávalt mjúkt undir fæti, jafnvel á embættisferli kanzlarans á Þýzkalandi. BethmannrHollweg lét ekki standa á svari. Kvaðst eigi þurfa á ráðum Scheidemanns að haida. Þegar stjórnin hefði látið til leið- ast að breyta þingsköpum, hefði hann berum orðum áskilið sér rétt og heimiid til, annaðhvort að taka til greina samþykt, er gerð væri á ríkisdegi, eftir að fyrirspurn til stjórnarinnar hefði verið borin fram, eða virða hana algerlega vettugi. Fyrrum hefði vaninn verið sá, að í umræðum um fyrirspurn og svar stjórnarinnar upp á hana, hefði eigi verið hægt að láta koma til neinnar atkvæðagreiðslu á ríkis- þingi, hvorki til að samþykkja né fella nokkura yfiriýsingu, er kvæði upp dóm um atgerðir stjórnarinn- ar. Slíkar þingsályktanir mætti skoða sem gagnleg skilríki. En samkomulag væri um það, að þær þingsályktanir gæti • engin bönd verið, hvorki á stjórnina, né nokk- urn elnstakan meðlim hennar. Kanzlarinn tók fram, að enginn hefði rent grun í, að með breyting þingskapa væri verið að breyta allri stjórnarskrá ríkisins. Það væri langt frá því, að ríkisþingið hefði vald til þess að reka ráðherra úr embætti, þegar því sýndist. Á Erakklandi og Englandi væri á- ástæður aðrar. Þingbundin stjórn ætti sér ekki stað á Þýzkalandi. Miklu fremur væri það einka- réttindi, er stjórnarskráin veitti keisaranum, að skipa kanzlara, án aðstoðar eða ráðlegginga rfkis- þings. Bethmann-Hollweg kvaðst mundu berjast með hnúum og hnefum gegn öllum tilraunum til að breyta þessu stjórnarskipulagi. Fyrir þvl neitaði hann nú að segja af sér. Þingsályktan sú, er ríkis- þingið hefði samþykt, .hefði engin áhrif önnur, en að gera það aug- ljóst, að skoðanamunur ætti sér stað milli ríkisþingsins og stjórn- arinnar. Ágreiningsumræður þessar áttu sér stað á ríkis]>ingi 9. des. 1913. Leiðtogar alira flokka fylgdu kanzl- aranum hér að máli neina jafnað- armenn og pólsku þingmennirnir. Tillagan um að stryka embættis- laun kanzlarans út af fjárlögum var feld. Að eins jafnaðarmenn og pólsku erindrekarnir greiddu at- kvæði með henni. Á þann hátt vann stjórnin sigur. En nærri hafði hurð skollið hælum. 58. Strfð einu bjargráð hervaldsins. Engum blöðum þarf um það að fletta, að hervaldsflokkurinn í landinu tók sér jietta Zabernmál alt mjög nærri. Ilann tók sér nærri, hvernig þjóðin snerist við því. Og hann tók sér nærri at- kvæðagreiðsluna á ríkisþingi. Það var sfðast^ kornið, er fylti mæl- inn. Upp frá þessu réð sú hugsan lög- um og lofum með öllum hinum voldugu fylgismönnum hervalds- ins á Þýzkalandi: Það má til með að verða stríð i Norðurálfu. Það er skilyrði þess, að hervaldið líði ekki undir lok. Hér hafði hinu borgaralega valdi lent saman við hervaldið. Frá þeim árekstri hafði hervaldið sloppið með naumind- um. Ef næsti árekstur verður, án þess hervaldið hafi aflað sér nýrr- ar frægðar í hernaði, yerður það að lúta í lægra haldi. Vilji það halda veg og völdum, verður það að steypa þjóðinni út í stríð. Ein ungis stríð getur kæft óánægju þjóðarinnar með stjórnarfarið í landinu og um leið jafnaðarmanna- stefnuna sem annars brýzt til valda. Á liðnum árum hafði það verið venja, þegar ríkisþingi var slitið, að allir þingmenn stóðu á fætur og hrópuðu húrra fyrir naíni keisar- ans. Jafnaðarmenn voru þá venju- lega búnir að smeigja sér út til þess að komast hjá að taka þátt f þeirri athöfn. En er ríkisþingi var slitið 20. maí 1914 voru jafnaðar- menn allir í þingsalnum, en neit- uðu að standa á fætur og taka þátt í gleðiópum fyrir keisaranum. Hafði þeim komið saman um að skaprauna stjórninni enn átakan- legar en áður með þessum hætti. Forseti ríkisþingsins benti þegar á þetta kurteisisbrot gegn keisar- anum. Þá hrópuðu jafnaðarmenn einungis: Það kemur okkur ein- um við. Reyndu þeir þá að drekkja fagnaðarhrópunum með ópum og óhljóðum. Alt þetta vakti ákafa gremju hjá keisaranum og varð tilefni til þess, að 'hann veitti þvf samþykkf sftt að leggja út í stríð. 59. Lifnaðarhættir Þjóðverja. Það er alment viðurkent, að lofts- lag og landslag hafi mikil áhrif á iyndiseinkunnir þjóðanna. Því hefir verið lialdið fram, að enska lundin breytist við að búa suður í hitabelti. Oft og tíðum er sjálf- sagt of mikið úr þessu gert. Samt verður því ekki neitað, að þegar dæmt skal um þjóðerniseinkenni og leitast er við að gera sér þau skiljanleg, er ávalt rétt að taka til greina loftslag og landslag það, er þjóðin á við að búa. Eins og Þýzk'aiandi er háttað nú á dögum, er hin mikla norðlæga slétta, sem nær því sem næst yfir alt prússneska konungsríkið, eins og það var upphaflega, hjarta- punktur landsins. Hún liggur frá fjöllum Saxlands og noriUir að Austursjó og Norðursjó. Slftta þessi er döpur og ófrjó. En á henni hafa risið upp eina öldina eftir aðra herskáir þjóðflokkar, sem runnið hafa yfir Norðurálfu eins og eldur í sinu. Löftslag er ckki eins kalt á vetr- um eins og í norður-fylkjum Bandaríkja og Kanada. úrkoma er þar mikil. Á vetrum er svo dimt uppi yfir, að sólarleysið hlýtur að hafa áhrif eigi lítil á lundarlag fólksins. Saxiand er fjallaland mikið. Wuertenberg og Baden eru hæðótt. Bæjaraland er yndislega fagurt. Þar skiftast á yndisleg stöðuvötn og fjöll. Rfnardalurinn með hæð- um um'hverfis, vöxnum vínviði, er eitt af fegurstu svæðum jarðarinn- ar. Allir ferðamenn dást að þeim sjóndeildarhring, með stöðugri til- breyting og þýðum litum. Eins og bent var á f upphafi, voru fyrstu lbúar Prússlands ekki af germönskum stofni, heldur fremur slavneskum. Þann dag f dag búa enn í skóglendinu á bökkuin Spree-fljótsins, þar sem Berlínarborg stendur, og að eins um fimtíu mílur frá borginni, af- komendur frum-íbúa landsins, er Vindur nefndust, og mæla enn á þeirri mállýzku. Konur, sem taka börn til fósturs og leggja þau á brjóst, ganga um í Berlínarborg í einkennileguan, fjöl- litum búningum, og eru þær allar Vindur frá þessu skógalandi. Hér- að þctta hetfir varðveizt í öllum þeim ótal styrjöldum, sem um Þýzkaland hafa geisað, sökum mýranna og skóganna. íbúar Rínardalsins drekka vín í stað bjórs. Þeir eru meiri fjör- menn að lundarlagi en Prússar og Saxlendingar og íbúar Bæjara- lands, sem eru þunglyndir og dauf- gerðir. íbúar Bæjaralands eru frægir fyrir dugnað sinn til bjórdrykkju. Sagt er, að það sé alls ekki óvenju- legt, að efnað borgarfólk í Muen- chen drekki þrjátíu stórar bjór- kollur á dag. Fyrir því eru heilsuhæli um alt Þýzkaland. Al- mennir kaupsýslumenn þýzkir hafa það að reglu að eyða þar nokkuru af árlegum frítímum sín- uim. Oft er gert gis að Þjóðverjum fyrir það, hve miklir matmenn þeir sé. Þegar alt er með kyrrum kjör- um í landi þeirra, er sagt að þeir eti að minsta kosti sjö sinnum á dag. Ferðamenn segja, að þetta hafi að minsta kosti átt sér stað með hinum efnaðri kaupmönnum í Berlín á undan stríðinu. Fyrst er árbiti eða litliskattur nokkuð snemma; því næsi morgunverður uim kl. 11 árdegis: Smurt brauð og mjólk eða öl, eftir því sem verkast vill. Miðdegisverður kl. 3 og vana- lega fimm léttir, með víni og bjór, kaffi og kökum. Kring um kl. 5 fá menn sér aftur smurt brauð og ce eða smurt brauð og bjór. ■ Aðal- máltíðin, dögurður, er kl. 7 að kveldi, og er þá oft margréttað og mörg vín á borði. Að síðustu taka menn sér góðan kveldverð áður þeir ga-nga til hvíldar. Af mörgum læknum er því liald- ið fram, að ofát og mikil vín- og bjór-drykkja hafi haft óheillavæn- lcg áhrif á lundariag Þjóðverja. Það hafi gert þjóðina íhlutunar- sama og lundilla og um leið lier- skáari. Þjóðir, sem neyta mikils kjöts, hafa ávalt borið ægishjálm yfir aðrar, sem lifað hafa af jurta- fæðu. Matarhæfið hetfir því áhrif ekki lítil á lundarlag þjóðanna, eigi síður en loftslag og landslag. 60. Greipar hervaldsins. Það er haft eftir Napóleoni mikla, að hann hafi sagt, að Prússlandi hafi verið ungað út úr fallbyssu- kúlu. Á dögum frakknesku stjórn- arbyltingarinnar, þegar hún. var enn í aðsigi fyrir 125 árum, á frakk- neski mælskumtaðurinn Mirabeau að ihaifa sagt: “Hernaður er þjóð- ariðnaður Prússlands.” Skömmu fyrir fransk-þýzka stríðið 1870, er haft eftir frakkneskum aðstoðar- hermálaritara: Önnur lönd eiga her, en á Prússlandi á herinn landið. 1 raun réttri er það lfka svo, að aðalsmannastéttin á Prússlandi á herinn. Foringjar geta menn orðið 1 hernum með tvennu móti. Annað hvort geta menn innritast í tví- fylki í hernum sem óbreyttir liðs- menn og á skömmum tíma smá- hækkað í tign. Eða hið unga for- ingjaefni gotur eftir tveggja ára námsvist í einhverjum hermanna- skólanum gengið inn f tvífylkið sem bráðabirgðar merkis'beri, Hverja leiðina, sem hann> heldur velur, eru nákvæmar gætur hafðar á hinu unga foringjaefni á meðan reynslutíminn stendur yfir. Hann getur ekki orðið foringi í tvífylk- inu, nema með samþykki hfnna foringjanna. Á þann ihátt verður hvert tvífylki eins og félag eða klúbbur, þar sem embættismenn hafa réttinn til að útiloka. Með þessu móti er foringjastað- an í raun réttri bundin við aðals- mannastéttina. Kvað það vera býsna algengt, að tvífylkisforingj- ar, eru komnir af forfeðrum, sem verið hafa foringjar í sama tvífylk- inu um tvö hundruð ára bil eða meir. í viðbót við þessa foringja, sem gera hermensku að atvinnuvegi og lífsstöðu, er álitleg tala Þjóðverja, sem eftir að hafa gengið í íherinn og verið þar eitt ár og tvö tímabil þar á eftir, eru þá gerðir vara-for- ingjar. Þessir vara-foringjar eru kallaðir til hersins til æfinga, og svo vitaskuld þegar öll þjóðin gengur í strfð. Varaforingjar þess- ir fá sjaldan æðri tign en kafteins- stöðu í hernum. (Framh. á 3. bls.) KAUPIÐ Heimskringlu Blað FÓLKSINS og FRJALSRA skoðana og elsta fréttabiað Vestur-Islendinga Þrjár Sögur! og einn árgangur af blaðinu fá nýir kaupendur, sem senda oss fyrirfram eins árs andvirði blaðsins. — Fyr eða síðar kaupa flestir Islendingar Heismkringlu. — Hví ekki að bregða við nú og nota bezta tækifærið? — Nú geta nýir kaupendur valið þrjár af eftirfylgjandi sögum: “SYLVÍA.” “HIN LEYNDARDÓMSFULLU SKJÖV’ “DOLORES.” “JÓN OG LÁRA.” “ÆTTAREINKENNIÐ.” “HVER VAR HÚN?” “LÁRA.” “LJÓSVÖRÐURINN.” “KYNJAGULL.” “BRÓÐUR- DÓTTIR AMTMANNSINS.” Sögusafn Heimskringlu Þessar bækur fást keyptar á skrífstofu Heimskringlu, meðan upplagiS hrekkur. Enginn auka kostnaSur við póst- gjald, vér borgum þann kostnað. Sylvía Bróðurdóttir amtmannsins Dolores .... - Hin leyndardómsfullu skjöl Jón og Lára Ættareinkennið $0.30 0.30 0.30 0.40 0.40 0.30 Lára 0.30 Ljósvörðurinn 0.45 Hver var hún? 0.50 Kynjagull 0.35 Forlagaleikurinn 0.50 Mórauða músin 0.50 Spellvirkjarnir 0.50 Ljómandi Fallegar Silkipjötlur. til að búa til úr rúmábreiður — “Crazy Pattíhwork”. — Stórt úrval af stórum sUkiiaífklippum, hentug- ar f ábreiður, kodda, sessur og fL —Stór “pakki” á 25c., fimm fyrir $L PEOPLE’S SPECIALTIES CO. Dept. 17. P.O. Box 1836 WINNIPEG TH. JOHNSON, Ormakari og Gullsmiður Selur giftingaleyfisbréf. Sérstakt athygll veitt pöntunum og viögjoröum útan af landi. 248 Main St. - Phone M. 6606 J. J. Swanson H. Q. Htnrlkcaon J. J. SWANSON & CO. rASTElGNASALAR OS pvnlnKa mitWar. Talsíml Maln 2697 Cor. Portage and Garry. Wlnnlpeg MARKET HOTEL 146 Prlnc Street á öótl markatSinum Bestu vínföng, vindlar og atJ- hlyning góö. íslenkur veitinga- maöur N, Halldórsson, leiöbein- ir islendlngum. P. O’CONNEL, Eigandi Wlnnlpeg Arni Anderson E. P. Garland GARLAND & ANDERSON LÖGFRÆÐIKOAR. Plione Maln 1661 iðl Electric Railway Chamberi. Talsíml: Maln 6302. Dr. J. Q. Snidal TANNLÆKNIR. 614 SOMERSET BLK. Portage Avenue. WINNIPEG Dr. G. J. G/s/ason PhyMlclan and Surgeon Athygll veitt Augna, Eyrna og Kverka Sjúkdómum. Ásamt innvortis sjúkdómum og upp- skuröi. 18 South 3rd St., Grand PorL-«, N.D. Dr. J. Stefánsson 40Í BOYD BUILDIJIG Hornl Portage Ave. og Edmonton St. Stundar elngöngu augna, eyrna, nef og kverka-sjúkdöma. Er aö hltta fr& kl. 10 til 12 f.h. og kl. 2 tll 6 e.h. l’lioae: ÍVÍain 3088. Heimlli: 106 Ollvta St. Tals. G. 2316 • Vér höfum fullar blrgBlr hreln- 9 ustu lyfja og metiala. KomltJ A • mett lyfseöla yöar hlngaö, vér T a gerum meöulln n&kvæmlega eftlr A t ávísan læknislns. Vér slnnura T utansveita pöntunum og seljum A glftlngaleyfl. : : : : " COLCLEUGH & CO. * Notre Rame A Sherbrooke Sti. r Phone Garry 2690—2691 \ A. S. BARDAL selur likklstur og annast um út- farir. Allur útbúnaöur s& bestl. Ennfremur selur hann allskonar minnísvaröa og legstelna. : : 813 SHERBROOKE ST. Phone G. 2152 WINNIPEG ÁGRIP AF REGLUGJÖRÐ am heimilisréttarlönd í Canada og Norðvesturlandinu. Hver fjölskyldufatSir, e?5a hver karl- maður sem er 18 ára, sem var brezkUr þegn í byrjun stríCsins og hefir verfð þa?5 siðan, eða sem er þegn BandaþjótJ- anna eða óháðrar þjóðar, getur tekið heimilisrétt á fjórðung úr section af ó- teknu stjórnarlandi í Manitoba, öas,- katchewan eða Alberta. Hmsækjandi verður sjálfur að koma á landskrif- stofu stjórjiarinnar eða undirskrifstofu hennar í því héraði. í umboði annars má taka land undir vissum skilyrðum. Skyldur: Sex mánaða íbúð og ræktún landsins af hverju af þremur árum. í vissum héruðum getur hver land- nemi fengið forkaupsrétt á fjórð- ungi sectionar með fram landi sínu. Verð: $3.00 fyrir hverja ekru. Skyldur: Sex mánaða ábúð á hverju hinna næstu þriggja ára eftir hann hefir hlotið eignarbréf fyrir heimilisréttar- landi sínu og auk þess ræktað 60 ekrur á hinu seinna landi. Forkaups- réttar bréf getur landnemi fengið um leið og hann fær heimilisréttarbréfið, en þó með vissum skilyrðum. ______ Landnemi, sem fengið hefir heimiiis^ réttarland, en getur ekki fengið for- kaupsrétt, (pre-emption), getur keypt heimilisréttarland í vissum héruðum. Verð: $3.00 ekran. Verður að húa á landinu sex mánuði af hverju af þrem- ur árum, rækta 50 ekrur og byggja húa sem sé $300.00 virði. í»eir sem hafa skrifað sig fyrir heim- ilisréttarlandi, geta unnið landbúnað- arvinnu hjá bændum í Canada árið 1917 og tími sá reiknast sem skyldu- tími á landi þeirra, undir vissum skil- yrðum. t>egar stjórnarlönd eru auglýst eða tllkynt á annan hátt, geta heimkomnir hermenn, sem verið hafa í herþjónustu erlendis og fengið hafa heiðarlega lausn, fengið eins dags forgangsrett til að skrifa sig fyrir heimilisréttar- landi á landskrifstofu héraðsins (en ekki á undirskrifstofu). Lausnarbréf verður hann að geta sýnt skrifstofú- stjóranum. W. W. COR¥, Deputy Minister of Interior. Blöð, sem flytja auglýsine'u þessa I heimilisleysi, fá enga borgun fyrir.

x

Heimskringla

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.