Heimskringla - 28.03.1918, Blaðsíða 4

4. BLAÐSIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 28. MARZ 191®
HEIMSKRINGLA
(StofBBV 188«)
Ktmur ðt & hvorjum Flmtudegl.
Dtgefendur og eigendur:
THE VIKING PRESS, LTD.
Ver® blaDstns 1 Canada og BandaríkJ-
unum $2.00 um áriti (fyrirfram borgaD).
8ent tll Islands $2.00 (fyrirfram borgati).
Allar borganir sendlst rátismanni blatSs-
ins. Póst etSa banka ávisanir stílist tll
The Vlking Press, Ltd.
O. T. Johnson, ritstjóri
S. D. B. Stephanson, ráSsmaður
Skrifstofa:
1» IHERBHOOKB STREET., WINiflPEO.
P.O. Boz 3171 TalalBil Garry 411«
WINNIPEG, MANITOBA, 28. MARZ 1918
Titlunura frestað
Lífsánægja einstaklingannna er margbrot-
in, auðmannanna engu síður en annara. Á
meðan menn eru fátækir, þrá þeir flestir auð-
inn og skoða hann fullkomið ánægju-skilyrði.
Allir, eða langflestir, vilja verða ríkir. Þrá
eftir auð og allri þeirri ánægju, sem honum
er samfara, er orðin svo rótgróin mannlegu
eðli, að hún verður ekki upprætt í fljótum
hasti — og verður aldrei upprætt, á meðan
skipulagi í heiminum er háttað eins og nú.
Skipulagið verður fyrst að breytast. Til þess
að ungbörnin leiki sér ekki að voða, verður
að taka voðann frá þeim; til þess að uppræta
auðgræðgina úr fari mannanna, verður að
taka auðinn burtu. Þetta er eina ráðið og
að því verði framfylgt á ef til vill ekki eins
langt í land og margir halda.
Þó einstaklingarnir þrái svo mjög auðinn, er
öðru nær en alfullkomin lífsánægja sé honum
ætíð samfara. Mikið vill meira, og eftir að
auðmaðurinn hefir komist yfir eina miljón,
vill hann brátt ná í aðra! Þá fer hann að
þrá að verða einn af voldugustu miljóna-
mæringum landsins. Til þess að koma mark-
miði því í framkvæmd, hefir hann úti allar
klær — klær auðsins. Engin regla er þó til
án undantekningar og gildir þetta því ekki
um alla .Stöku menn gera sig ánægða með
viðunanlega mikinn auð, setjast í helgan
stein og eyða því sem eftir er æfinnar í föst-
um og bænahaldi — en þeir menn eru fáir,
afar fáir
Ekki láta auðmennirnir sér heldur nægja
auðinn eingöngu, flestir þeirra sækjast einnig
eftir margvíslegum metorðum. Fái þeir ekki
þær óskir sínar uppfyltar, eru þeir óánægð-
astir allra manna. Haggar þetta þeirri kenn-
ingu algerlega, að auðurinn sé fullnægjandi
ánægju-skilyrði, og sem dæmi upp á að þetta
sé satt, má tilnefna auðmennina hér í Canada.
Lengst af hefir það einkent auðmannastétt-
ina hér í landi, hve sólgin hún hefir verið
eftir titlum og nafnbótum. Margir af auð-
mönnum þessa lands hafa sózt svo mjög eftir
heiðri þeim, sem þessu er samfara, að þetta
hefir byrgt fyrir alt annað í lífi þeirra. Til
þess að hljóta þessa blessuðu titla hafa þeir
verið viljugir að leggja mikið í sölurnar og
fórna meira að segja stórum hluta auðs síns
— en þessa hefir ekki verið krafist. Titlum
og nafnbótum hefir rignt hér yfir árlega, sem
konungurinn hefir veitt á afmælisdegi sínum
og við önnur tækifæri, og hafa margir auð-
mennirnir hér í Canada og stjórnmálagarp-
arnir þá orðið hýrari á brún eftir en áður.
Ekki hefir þetta þó átt miklum vinsældum að
fagna á meðal alþýðunnar, sem ekki var
við að búast.
Og þetta hefir engum breytingum tekið.
Auðkýfingar þessa lands halda enn áfram að
sækjast eftir upphefð þeirri, sem samfara
er titlunum. Samkvæmt nýlega gerðum fyr-
isskipunum brezkrar stjórnar, virðist heldur
ekki eiga langt í land, að vonir sumra þeirra
nái að rætast. Hafa áreiðanlegar fréttir bor-
ist þess efnis, að í vændum sé að 350 titlum
og heiðurs nafnbótum verði útbýtt hér í Can-
ada og þegar búið að ákveða, hverjir fyrir
þessu Iáni eigi að verða. Einhver óskiljanleg-
ur dráttur hefir þó átt sér stað með að birta
nöfn þessara manna og hafa ýmsaV getgátur
verið að því leiddar, hvað valda myndi þess-
ari einkennilegu töf.
Nýlega kemur svo upp úr kafinu, að drátt-
ur þessi sé samkvæmt tilmælum sambands-
stjórnarinnar. Af einhverjum orsökum á
sambandsstjórnin að hafa farið þess á leit
við brezku stjórnina, að “heiðurs” nafnalisti
þessi sé ekki birtur að svo stöddu . Hvað
stjórninni gengur til með að vilja fá þessu
frestað er öllum hulið. Góðar og gildar á-
stæður liggja þó vafalaust hér til grundvallar
og vonandi leiðir þetta til þess, að nafnalista
þessum verði algerlega stungið undir stól.
Titla- og nafnbóta veitingar eru gagnstæðar
þjóðar hugsun þessa lands og ættu því ekki
að líðast.
Núverandi sambandsstjórn, bandalags-
stjórn beggja flokkanna, stendur betur að
vígi en nokkur stjórn hér áður hefir staðið til
þess að stíga spor í þá átt að afnema ýmsar
af kreddum liðna tímans — þar með titla- og
nafnbóta kredduna. Slíkt ætti að skoðast
“ó*Iandi og óferjandi” á öllum tímum, ekki
þó sízt á stríðstímum.
Allir þjóðhollir þegnar þessa lands leggja
nú fram fylstu krafta í stríðsþarfir. Skerfur
þeirra fátæku er hlutfallslega engu minni, en
skerfur þeirra ríku—og í mörgum tilfellum
margfalt meiri. Að farið sé að titla auð-
menn þessa lands og sýna þeim sérstakan
heiður nær því ekki nokkurri átt og er óhugs-
andi að stjórnin láti slíkt viðgangast.
Tilgangur stjórnarinnar með þessum fresti
er vonandi sá, að koma í veg fyrir að titlar
þessir verði veittir — eða að minsta kosti að
fækka þeim að miklum mun.
*---------------------------------—I.
Bænafundir á Þýska-
landi
Um leið og Þjóðverjar hófu sóknina miklu,
sem nú stendur yfir á Frakklandi, lét erkibisk-
upinn í Munich á Þýzkalandi þau boð út
ganga til allra presta í biskupsdæmi sínu, að
sérstakir bænafundir skyldu tafarlaust hald-
ast í öllum kirkjum, og guð þar beðinn um
sigur í þessari síðustu atlögu Þjóðverja á
vestursvæðunum — vafalaust úrslita atlögu
stríðsins.
ana. — Hver er nú afstaða kirkjunnar gagn-
vart dauðadóminum ? Sú, að hún virðist sam-
þykkja hegningariög þessi og finna sig þar af
leiðandi lítt knúða til þess að koma í veg fyr-
ir að dauðadóminum sé framfylgt. Þessi af-
staða kirkjunnar er öllum augljós og verður
ekki á móti þessu borið.
Presturinn kemur í klefa glæpamannsins,
sem dæmdur er til lífláts, og leitast við að
hugga hrelda sál hans. Með framkomu sinni
vottar hann, að hann sé þrunginn af kærleika
í garð þessa ólánssama meðbróður síns og
finni til með kjörum hans. Hann fylgir hon-
um til aftökustaðarins og skilur ekki við hann
fyr en alt er um garð gengið.—Þetta eru af-
skifti prestsins af glæpamanninum dauða-
dæmda—en að hann sýni á sér óánægju-
merki yfir þessari hryllilegu athöfn, heyrist
aldrei getið.
Þetta orsakast af því, að prestarnir eru
löghlýðnir menn og setja sig því ekki upp á
móti lögum landsins, munu margir segja. En
séu lög landsins að einhverju leyti ófullkomin
og óréttlát, virðist þó standa næst prestunum
að benda á slíkt og leiða þjóðirnar og stjórn-
irnar til æðri, fullkomnari og betri skilnings.
Að kirkjurnar samþykkja dauðadóminn,
er sorglegur vottur vanþroskunar mannkyns-
ins.
—------------------------■—t
Yerkamenn óánægðir
Við þessa skipun biskupsins hafa kirkju
klukkurnar að sjálfsögðu tekið að hringja og
kallað fólkið saman, sem svo hefir farið á
hnén í innilegri og heitri bæn til guðs um sig-
ur í stríðinu — sigur fyrir keisarann þýzka
og hervaldið prússneska, sigur fyrir herfylk-
ingarnar, sem fótum tróðu saklausa Belgíu og
frömdu þar ægilegustu spellvirki og ódáða- j
verk, sigur fyrir þann járnhnefa einveldis og '
harðstjórnar, sem nú ógnar heimi öllum og
leitast við að sundra til agna hverji lýðfrjálsa
þjóð. Þetta er í fáum orðum sagt efni bæn-
arinnar, sem stígur til himna á Þýzkalandi við
þetta tækifæri — og ólíklegt er, að þjóðin
þýzka sé í minsta vafa um að hún verði bæn-
heyrð.
Flestir í löndum bandaþjóðanna munu
skoða þetta sem sorglega sönnun þess, hve
blind og leiðitöm þjóðin þýzka sé enn þá.
Aðrir munu fara lengra í sakirnar og skoða
þetta sem sönnun þess, hve kirkjan á Þýzka-
landi sé ófullkomin og stutt á leið komin. Hér
er hin svo nefnda kirkja guðs á jörðinni orðin
eingöngu verkfæri í höndum þess ægilegasta
hervalds, sem heimurinn hefir séð. Hér er
kirkjan ekki að verja málstað lýðfrelsis og
mannréttinda, heldur málstað einveldisins,
hervalds og harðstjórnar.
Hvar er nú hin mikla þroskun Þjóðverja,
er svo mikið hefir verið látið af ? munu marg-
ir að sjálfsögðu spyrja. Hvar er nú þeirra j
mikla guðsspeki — hvað hafa nýguðfræð- j
ingar þeirra verið að gera? Reynslan sann- j
ar með ótvíræðum rökum, að ekki hafi þeir
verið að efla veldi kirkju sinnar—hvar koma
þá ávextirnir af starfi þeirra í Ijós? Eða hafa
þeir venð svo grafnir ofan í þrætumálin um !
fornan bókstaf, að þeir hafi með öllu gleymt
Iífinu í kring um sig? Þessar og þvílíkar
spurningar munu vakna í hugum margra og
er öðru nær en þeim verði auðveldlega
svarað.
Ekkert er ósamræmanlegra kenningu Krists
en hryllileg, blóðug stríð. Stríð, sem þjóð-
irnar neyðast til að taka þátt í og þar barist
er fyrir einhverjum góðum og göfugum mál-
stað, eru þó réttlætanleg, — en stríð þau,
sem hrint er af stokkum af eigingjörnum keis-
arastólum með því markmiði að hremma
undir sig þjóðir þær, sem minni máttar eru,
verða aldrei til eilífðar réttlætt.
Afstaða kirkjunnar á Þýzkalandi er því hin
hörmulegasta um þessar mundir.
Kirkjur annara landa verða einnig áð játa
ýmsa ófullkomnun og vanþroskun, þó í fæst-
um löndum sé slíkt á jafn feikilega háu stigi
og á Þýzkalandi. Ef kirkjurnar hefðu skilið
betur hlutverk sitt, en átt hefir sér stað með
þær, þá væru stríðin ger ómöguleg fyrir
löngu. Ef kirkjurnar hefði tekið saman
höndum um heim allan með því markmiði að
útrýma hernaðar andanum og færa þjóðirnar
á æðri þroskunarsvið, þá hefði alt betur far-
ið. Ef prestarnir hefðu í liðinni tíð meir
prédikað á móti hernaði og hernaðar undir-
búningi og leitast við að glæða æðri þroskun
á meðal safnaða sinna, þá hefðu þeir verið
leiðtogar fólksms í orðsins fylsta skilningi.
Þá væri mannkynið nú lengra á leið komið
og kirkjan kraftmeiri, sannari, fullkomnari.
Dauðadómurinn er Ijóst dæmi þess, hve
kirkjan megnar sín lítils hér í landi og víðar.
Engum rétthugsandi manni, dylst að dauða-
dómurinn er eins ósamboðinn kristinni menn-
ingu og framast má verða. “Þú skalt ekki
mann deyða”, stendur þar og boðorð þetta á
engu síður við þjóðheildirnar en einstakling-
Ail-mikla óánægju á meðal verkamanna
hér í Manitoba hefir það tiltæki fylkisstjórn-
arinnar vakið, að skipa tveimur nýjum með-
limum í stjórnarnefnd þá, sem hma svonefndu
“slysa-ábyrgð” fylkisins hefir með höndum.
Hvorugur þessara nýju manna er tiiheyrandi
félagsskap þeirra og eiga verkamenn því eng-
an fulltrúa í stjórnarnefnd þessari. Verka-
mannablaðið “Voice”, sem gefið er út hér í
Winnipeg, fjallar nýlega um mál þetta í svo-
hljóðandi orðum:
“Tæplega verður það nefnt annað en
heimska af Manitoba stjórninni að skipa
stjórnarnefndina tveimur nýjum meðlimum.
Fyrsta árið, sem lög þessi voru í gildi, var
stjórnarnefnd þessi skipuð að eins einum
manni. Átti þetta sér ekki stað í neinni ann-
ari stjórnarnefnd fylkisins og var stefna þessi
tekin þrátt fyrir öflug mótmæli þeirra, sem
töluðu fyrir hönd verkamanna. Reynslan
hefir sýnt slíka eins manns stjórn veika og ó-
fullkomna, og úr þessu hefir nú verið bætt
með því aftur að sérkenna þetta þá stjórn-
arnefnd þessa fylkis, þar sem verkamenn eigi
engan fulltrúa.
Iðnaðarfélagaráðið hér í Winnipeg (Trades
and Labor Council) lýsir þessu réttilega með
þeirri staðhæfingu, “að þegar tekið sé til í-
hugunar í hve nánu sambandi verkamenn
standi við slysaábyrgðarlögin, þá sé þetta til-
tæki stjórnarinnar óréttlátt mjög.” Það er
óréttlátt, ekki eingöngu >,sökum þess, að fram
hjá verkamönnum er gengið, heldur líka af
því, hve mikil áherzla er lögð á hlunnindi
slysaábyrgðar félaganna við skipun þessara
nýju manna í umrædda stjórnarnefnd.
Hver, sem kemst að þeirri eðlilegu niður-
stöðu, að aðal-tilgangurinn með þessari slysa-
ábyrgð sé að bæta kjör lemstraðra verka-
j manna, hefir hraparlega vilt fyrir sér. Hlunn-
j indi læknastéttarinnar, slysaábyrgðarfélag-
[ anna, verkveitendanna og stjórnarnefndar-
innar sjálfrar eru í flestum tilfellum látin sitja
í fyrirrúmi fyrir hlunnindum verkamannanna
—verkamaðurinn og hlunnindi hans virðast
oftast skifta minstu. Það eru slysaábyrgðar-
félögin, sem mestan hagnaðinn bera úr být-
um. Slysaábyrgðarlögin hér hafa reynst fé-
lögum þessum sú mesta blessun og auðsupp-
spretta, sem unt var að uppfinna — og ekki
má gleyma, að þetta er bæði á kostnað verk-
veitendanna, í mynd áþyrgðargjalda, og
verkamanha í mynd takmarkaðrar skaða-
bótar (restricted compensation).
Verkamenn þessa fylkis hafa frá fyrstu tíð
beðið um stjórnar-slysaábyrgð, því með því
eina móti borgaðist fé það, sem lagt er til
skaðabóta, þannig tii hlutaðeigenda, að það
gengi ekki í sig að miklum mun. Prívat slysa-
ábyrgðarfélög aftur á móti, taka 60 pr. cent
af fé þessu í tilkostnað og gróða. En stjórn-
ina brast kjark að þrjóskast á móti vilja
þeirra og. hlunnindum og gerði því slysaá-
byrgðarlögin þannig úr garði, að þau urðu
slíkum félögum réttnefnd gullnáma. Verka-
mennirnir, sem allan hagnaðinn af þessu áttu
að hafa, urðu út undan.
Reynslan þetta ár hefir fyllilega leitt Ijós,
að verkamenn hafi haft á réttu að standa í
þessu máli og að sigur þeirra manna, sem á
bak við slysaábyrgðar félögin standa, hafi
verið fylkinu afar kostbær. Og tiltæki stjórn-
arinnar í þetta sinn, er hún skipar þessum
nýju mönnum í umrædda stjórnarnefnd, virð-
ist votta þá ákvörðun hennar, að sitja fast á
lokinu—svo of mikið af sannleikanum komi
ekki í Ijós. I
í þessu tilfelli hafa bæði verk-
veitendur og verkamenn orðið fyr-
ir halla og verið fram hjá þeim
gengið. Fyrverandi samvinna
beggja þessara stétta viðkomandi
slysaábyrgðarlögum fylkisins ætti
að örva þær til samkyns samvinnu
nú, svo hægt verði að kippa þesSu
í lag áður en það er of seint.” '
Þeir, sem halda að allar gerðir
Norrisstjórnarinnar miði að hlunn-
indum fyrir bændur og verkalýð,
hljóta að breyta um skoðun, lesi
þeir með athygli þessi ummæli
helzta verkamanna blaðsins hér í
Winnipeg.
------o------
Við Austurgluggann.
Eftir síra F. J. Bergmann.
59.
Græna borðið.
Það er haft eftir Sir Charles Dilke,
að ihann hafi átt að segja árið 1879—
í hvaða sambandi skal eg láta ósagt
—þessi eftirminnilegu orð:
“Þeir tala um Norðurálfu! Hvað
er Norðurálfa?.......Fáoinir guð-
lausir gamlir herramonn með heið-
ursmerki, er saman eru komnir
kring um kringlótt, grænt borð.”
Þegar er hugurinn hvarflar fram
á leið til þess tíma, er friður verður
saminn, hlýtur sú spurning ósjálf-
rábt upp að renna: Hverir skyldi
þá sitja í kring um græna borðið?
örlög Norðurálfu verða undir því
komin. Og ekki einungis Norður-
álfu, heldur líka Vesturálfu og allra
þeirra heimshluta, þar sem Norður-
áifumenn iiafa tekið isér bóifestu.
Þeir sem ])á sitjia kring um græna
borðið, fá það afannikla lilutverk
af hendi að inrna, að kveða á um ör-
lög þess hluta •mannkymsins, sem
lengst er á leið kominn. Þeir ráða
l>ví að alhniklu leyti, hverja stefnu
menning heimsins tekur uin langt
fikeið inn í ókoinna tínmnn.
Hverir skyldi þeir verða? Skyldi
það verða fáeinir guðlausir gamiir
lierramenn með heiðursmerki, eins
og Sir Charles Dilke komst að orði?
Eða skyldi ]>að verða eimhverir
vandaðir menn, sem til þess finna,
að ö;í heill og velferð verður þá
undir því komin að niðurstaðan
verði réttlát?
Engin misklíð, sem upp kamur, er
útkljáð fyrr en hún er réttlátlega
til lykta leidd. Þá fyrst hverfur hún
úr sögu, til Jvess að stinga eigi höfði
upp aftur. Saga Norðurálfu er iað
því leyti «em hún snýst um ianda-
mæri og viðskifti milli þjóða, saga
hnefaréttar og ranglætis glæplund-
aðra manna.
Oss virðast þeir menn oft smá-
vaxnir, sym uppi eru með oss. Hug-
urinn hvarflar endalaust aftur í
tímann. Hvað skyldi þessi eða
hinn af mikilmennum liðinna tíma
liafa iátið sér að ráði verða?
En fyrir það verðum vér litlu nær.
Sagan kennir oss, að þeir sem í lík-
um vanda liafa staddir verið fyr á
tímum, hafa verið líkt leiknir af
samtímismönnum sínum og þeir, er
nú standa fyrir framan eins og önd-
vegishöldar þjóðanna.
Hugsum um annan eins mann og
Lincoln. Meðan hann var uppi, voru
þeir margir, jafnvel f Norðurríkjun-
um, sem risið hefði upp öndverðir
gegn því, að honum væri eignuð
vernd og endurfæðing hins ame-
ríska lýðfrelsis.
Hann var misskilinn og lítið gert
úr honum og ails konar örðugleikar
lagðir á leið hans af lítilmennum
þeirrar tíðar, sem verða vildu mikl-
ir með því að gerast þrándar í götu
á leið lians að göfugu mlarkmiiði.
Þessi smámenni og örðugleikarnir,
sem þeir létu hann eiga við að etja,
cru nú eins og umgjörð um nafnið
iians. Þeir hafa orðið að leggja til
guilblaðjð, sem nafnið hans er
prentað með í sögunni.
Og meira en það. Þeir kenna oss
að taka mál af mönnum og málefn-
um vorra dága, einkum þeim, sem
leitast við. að glepja mönnum sýn
og vefja ihéðnum að höfði þjóðanna
í þeim stórbrotnari efnum, sem nú
eru uppi á teningi.
Yér hugsum um aðra eins menn og
Lloyd George á Englandi og Wilson
forseta. Hve þeir mega sæta ifkri
meðferð og Linooln. Hve reynt er
að hiaða likum örðugleikum á leið
þeirra eins og hans!
Englendingurinn A. F. White, sem
situr í parlamentinu enska, ritar f
eitt helzta tímaritið, sem út kemur
f London, á þessa leið:
“Ef eg vildi draga upp mynd af
fullkomnum sigri og samkvæmum
hugsjóninni, myndi eg taka til fyrir-
myndar Lincoins stefnu í borgara-
strfðinu ameríska, því sigur Norð-
urríkjanna, var sigur á orustuveili,
dýru verði keyptur.... 1 huga mín-
um er Abraham Lineoln sigurvegari
samkvæmt hugsjóninni.”
DODD'S NÝBNA PILLUR, góða»
fyrir allskonar nýrnaveiki. Lækna
gigt, bakverk og sykurveiki. Dodd’a
Kidntey Pills, 50c. askjan, sex öskj-
ur fyrir $2.50, hjá öilum lyísöluasr
eða frá Dodd’s Medicine Co., Ltd.
Toronto, Ont.
í hverju meginatriði var hanifc
fastur fyrir eins og klettur, en full-
ur samúðar gagnvart mönnum. í
fari hans var sáttgirnin eins ákveð-
in og íastheldnin í meginmáli.
Frelsisástin var sterkasta hvötin.
Yið græna borðið þyrfti að sitjat
menn með Lincolns hugiarfari-
Menn, sem jafn-ant iéti sér um vel-
ferð allra hlutaðeigenda og hann-
lét sér um velferð þjóðar sinnar.
Menn með hansréttlætishugogsátt-
girniþrá. Menn, sem léti sér vera>
jafn-einlæglega ant um lýðfrel'sið og
hag smælingjanna.
Af þeim mönnum, sem uppi eru
Samherja megin, eru þeir Lloyd
George og Wilson forseti honum lík-
astir. Allra manna, sem nú eru
uppi í hópi þeirra, er berjast gegn
ráni og gripdeildum f viðskiftum
þjóðanna, virðast þeir nú sjálfsagð-
astir.
I borðræðum skáldsins Coleridge
stendur:
“Þegar'er eg heyrði, að Buona-
parte liefði lýst yfir því, að hags-
munir smáríkjanna hljóti ávalt að
lúta hagsmunum hinna stóru, sagði
eg: Þökkum guði! Hann hefir
þrýst innsigli sínu á dóm örlaga
sinna. Frá þessari stundu orkar
hrun lians eigi nokkurs tvímælis.”
Þvi verður eigi neitað að útlit er
er óvenju dapurt í lofti nú sem
stendur, er Þjóðverjar hafa lagt
aðra eins stórþjóð og Bússa öldung
is fliata og virðast hafa alt ráð iienn-
ar f hendi sér. Það hefir aldrei sýnst
lengra til græna borðsins en ein-
mitt nú.
Samt sem áður má eigi setjast þar
fyrr en trygging er fyrir því fengin,
uð tilveruréttur, frelsi og sjálfstæðl
smáríkjanna verði iátinn óskoraður.
í borgarastríði Bandaríkjanna var
])að mannfrelsi og tilveruréttur
aumingja Svertingjanna, sem u»
var barist. Nú oru það hin smærri
ríki og l)jóðerni, sem standa í þeirna
sporum.
Og það er f rauninni enn meira
mál en þetta, sem um er barist. Á
lýðvaldið að lúta fyrir einvaldinu?'
A öllu, sem verið hefir á innsiglingu
í siðmenningar baráttu þjóðanna,
síðan á dögum siðbótarinnar, nú að
verða sökt? Á nú miannfélags skipu-
lag miðaldanna að útrýma og koiua
fyrir kattarnef öllum lýðvaldshug-
sjónum og lýðvalds skipulagi nýju
sögunnar?
Er það liugsandi? Er það í mál
takandi, að slfkt geti átt sér stað?"
En það er alt undir því komið,
hvernig samningarnir verða, er sezt
verður Við græna borðið.
Hugsunarháttur þelrra og lífs-
regiur mega ekki vera hinar sömu
og Friðriks mikla, Prússakonungs.
Þeim hefir verið saifnað saman úr
ritverkum hans, prentuðum eftir lát
lians, sem eigi fyila færri en ellefu
bindi, og eru á þessa leið:
“Éf nokkuð er á því að græða, er-
um við ráðvandir menn. Ef prett-
vísin er nauðsynleg, skulum við
vera svikarar.
“Sérhver tekur, þegar hann eér
sér fært. Menn hafa'rangt fyrir sér
einungie, þegar þeir neyðast til að
skila aftur.
“Enga ráðgjafa f innanrfkismál-
um, heldur skrifara. Enga ráðgjafa
í utanríkismálum, heldur spæjara.
“Bandalag v'ð aðmr þjóðir skyldí
mynda til að sá iit illindum.
“Eg kem styrjöldum af stað. með
nágrönnum mínum og framlongi
þær.
“Eg lofa ávalt hjálp, en sendf
aldrei.
“Það er einungis einn maður í
konungsríkinu, og það er eg sjálfur.
“Ef unt er, verður að kveikja öf-
und með velduin Norðurálfu hvers
til annars, til þess að fá tækifæri til
að beita brögðum, þegar tækifæri
býðst.
“Sé konungur skyldur til að
leggja sjálfan sig í sölur fyrir velferð
þegna sinna, er hann enn meir
skyldur til að fórna samningsskuld-
bindingum, þegar er framhald
þeirra yrði landinu óhagræði. Er