Heimskringla - 06.06.1918, Blaðsíða 1

Hinir Beztu—Sendið Oss Pantanir
Opií á kveldin til kl. 8.30
Þesar
Tennur
Þurfa
AðgerSar
Sjáið mig'
DR. C. C. JEFFREY
“Hinn varkári tannlæknir”
Cor. Logan Ave. og Main St.
12 þuml...........&S.25
13 ok 14 þuml.....$3.98
15 ok 13 l»uml. w . . $3.95
Sendií eftir vorri nýju Ver?iskrá.—Vér
seljum allskonar verkfæri og vélparta
THE JOHN F. McGEE CO.
79 Henry Ave., WINNIPEO
XXXII. ÁR. WINNIPEG, MANITOBA, 6. JONI 1918 NOMER 37
FARNAR TIL FRAKKLANDS
Una Kristbjörg Samson. Halldóra Ásta Walters.
Átta hjúkrunarkonur lögðu af staS héðan til herstöðvanna
í Evrópu á laugardaginn var. Á meðal þeirra voru tvær ís-
lenzkar stúlkur, þær Miss Una Kristbjörg Samson og Miss
Halldóra Ásta Walters .. Hinir mörgu vinir þeirra hér árna
þeim allra heilla og skjótrar afturkomu.
Eftirtektaverðar ákærur
Styrjöldin
Frá Vestur-vígstöívum.
Síðan Þjóðveijar hófu sóknina
miklu á Aisne svæðinu í byrjun síð-
ustu viku, befir j)eim orðið mikið á-
gengt og hrakið bandamenn aftur á
bak á stórum svæðum. Aðal áhlaup
J>eirra var á milli Noyon og Bheims
og eftir að hafa brotist í gegn um
skotgrafir Frakka bar fengu þeir
hrint þeim alla leið að ánni Marne
—og um leið tekið á sitt vald mörg
borp og Ibæi. En að svo komnu
hafa þeh' hvergi komist yfir á
þessa og virðist alt benda til þess,
að bandamönnum muni takast að
veita þeim þarna það viðnám, að
þeir koimist ekki lengra. Yið þessa
seinustu atrennu eru Þjóðverjar
komnir lengst áfram um 28 mílur og
á einum stað eiga þeir ekki eftir
nema 45 mílur til Parísar. Enda er
borgin Parfe vafalaust aðal mark-
mið þeirra, um það ber öllum
fréttum saman.
1 lok síðustu viku höifðu þjóðverj-
ar, að eigin sögn, tekið um 35,000
fanga og við þetta eiga að hafa
bæzt frá átta til tíu þúsund fangar
síðan. En að dæma af skýrslum
Þjóðverja við undangengnar at-
rennur þeirra, mun óhætt að full-
yrða, að nú sem endrarnær muni til
muna teygt úr fangatölunni — og
fáir menn því finnast svo einfaldir
og fljótfærnir að leggja trúnað á orð
þeirra. Frá fyrstu tíð hafa Þjóð-
verjar verð listfengir mjög að halla
sannleikanum sér í vil.
Ekki er því að neita að síðasta
vika var þeim að mörgu leyti sigur-
sæl og útlitið um tíma afar-ískyggi-
legt hvað ibandamenn snerti. Eftir
að Þjóðverjar höfðu tekið Soissons
og aðrar varnarstöðvar, sem margir
hafa talið áríðandi að bandamenn
fengju haldið, var sízt að undra þó
mörgum hér í fjarlægðinni færi að
verða órótt innanbrjósts. En ekki
er að heyra að herstjórar banda-
manna á Frakklandi ihafi verið neitt
kvíðaþrungnir yfir undanhaldinu
og virðast stöðugt hafa verið von-
góðir að Foch, æðsti herforingi
þeirra, myndi fá veitt óvinunum
viðnám og hafið sókn á móti er hon-
um virtist tími til kominn. Og eins
og nú horfir virðst góð ástæða til að
halda að vonir þessar muni rætast.
Frakkar hafa þegar ihafið áhlaup
á móti á mörguin stöðum og unnið
töluvert á. Hafa tekið marga staði
aftur, sem hér þýðir ekki að nefna,
og síðan í byrjun þessarar viku
brotið öll áhlaup óvinanna á bak
aftur. Við Amiens hafa Bretar var-
ist öfluglega og þar verða Þjóðverj-
ar 'stöðugt að lúta í lægra haldi.
Einnig hefr Bretum gengið vel vfða
annars staðar og borið sigur úr být-
um f mörgum ihörðum viðureignum.
í grend við Neuville-Vitasse stöðv-
arnar gerðu Canada menn nýlega
stórt áhlaup og gátu sér að vanda
hinn bezta orðstír.
Síðustu fréttir segja orustu mikla
nú standa yfir í Ourcq dalnum og á
svæðinu frá Oise til Marne og víð-
ast hvar gangi bandamönnum að
mun betur. Ekki virðast þeir enn
þá þó hafa tekð neitt til muna af
varaiiði sínu og er það góðs viti.
Þegar sóknin verður fyrir alvöru
hafin á þeirra hlið er því vonandi
að Þjóðverjar fái að kenna afls-
munar.
—----o-----
Bandaríkin
Síðan 25. fjin. hafa þýzkir kafbátar
verið að sökkva skipum fyrir fram-
an Bandaríkjahafnir. Barst fyrst
frétt um þetfa hingað á mánudag-
inn í þessari viku og mun hafa kom-
ið mörgum á óvart. Var þá sagt að
15 skipum hefði þegar verið sökt
með fram ströndum Bíi uiaríkjanna
og fyrir framan New York. Næsta
dag birtist greinilegri fré't og var
þá sagt að fuli vissa væri fyrir því
fengin að 9 skipum iliefði þegar ver-
ið sökt og of til vMl fleirum. Stærsta
skipið, sem sökt var, farþegaskipið
“Carolina”. Um borð á því voru um
220 farþegar, sem að sögn komust
allir í bátana, en þegar þetta er
skrifað hefir ekki ifrézt hvernig
þeim ihefir reitt af eftir það. Eng-
um af herflutningsskipum Banda-
ríkjanna hafa þýzku kafbátarnir
enn fengið grandað, sem þó vafa-
laust liofir verið aðal augnamið
þeirra.
Sökuin manneklunnar, sem nú á
sér ,stað víða syðra, er er stjórnin að
gangast fyrir því að mönnum sé
safnað til þess aðstoða við upp-
skeruvinnuna. Er ráðgert, að stórir
skarar af mönnum ferðist frá einu
ríki í annað, eftir þwí sem þeirra er
þörf, og verða margir þeirra sendir
hingað til Canada til þess að vinna
hér um tíma.
Sagt er að Þjóðverjar í Bandaríkj-
unum séu nú farnir að flytja til
Canada í stórum hópum og megin-
þorri þeirra haldi til vesturlandsins.
Af hverju þessi útflutmingur þýzkra
borgara í Bandaríkjunum stafar er
öl'lum utan þeim sjálfum, hulinn
leyndardómur. Ef til vill hefir þeim
þótt Uncl'e Sam albhiarður í horn að
taka síðan stríðið ibyrjaði og halda
þar af leiðandi að þeim muni breyt-
ing til hins betra að fiytja til Can-
ada.
Þann 29. f.m. brann til kaldra kola
stórt vitskertrahæli í bænum Ool-
umbia S. C., í Bandaríkjunum. Fór-
ust 16 manms í eldi þessum og marg-
ir urðu fyrir meiðslum. Margir af
vitfirringunum voru lítt viðráðan-
legir og stukku sumir þeirra inn í
eidinn aftur eftir að búið var að
bjarga þeim út.
Bandríkin hafa mú að sögn sent
eina miljón hermanna yfir hafið og
er sagt að rúmur helmingur liðs
þessa sé þegar kominn til orustu-
svæðanna á Frakklandi Nú er ver-
ið að framleiða um 700,000,000 punda
af sprengieíni syðra og öll skotfæra-
gerð stunduð þar í stórum stýl.
Bandaríkja sjóflotimn er nú orðinn
annar sá stærsti í heimi, en var sá
fjórði í röðinni á undan stríðinu.
Um 150 Bandaríkja herskip hafa
verið send til Evrópu og 50 smærri
skip, sem einnig eiga að notast til
hernaðar.
--------o--------
Skrásetningin.
Eins og sagt hefir verið frá hér í
'blaðinu áður, fer fram almenn skrá-
sotning hér í Canada 22. júní næst-
komandi og verða þá allir, konur
og karlar, að skrásetjast. Þetta má
eniginn vanrækja eða draga sig í
hlé, því vafalaust er þetta til góðs
fyrir þjóðina. Markmiðið með þess-
ari skráisetning er, að stjórnin fái
að vit-a um allan mannafla landsins
og eigi því hægra með að gera allar
nauðsynlegar ráðstafanir og stuðla
til þess, að vinnukraftur þjóðarinn-
ar komi að sem beztum notum.
Meiðyrðamál var nýlega liöfðað
gegn ritstjóra einum í Lundúna-
borg, sem Noel Poníberton-Billings
heitir. Var hann sakaður um að
hafa farið ósæmilegum orðum um
leikkonu eina frá Bandaríkjunum,
sem nú dvelur á Englandi. Hefir
hann kært hana og leikhús það, sem
liún lék í, fyrir að standa f nánu
sambandi við “ólifnað” þann, sem
njósnarar Þjóðverja hefðu kom-
fet að fyrir löngu síðan og sem leitt
hefði til þess að margar þúsundir
karla og kvenna á Engla'ndi væru
nú sama sem á valdi Þjóðverja. For-
stöðumaður leikhússins og leikkon-
an, sem sérstaklega var á ráðist,
fengu ekki þolað þetta og hrintu
tafarlaust af stokkum meiðyrða-
máli.
Mál þetta stendur nú yfir og heifir
Noel Pemlberton-Billing, sem í við-
bót við það að vera ritstjóri, er með-
limur brezka þingsins, látið leiða
fram mörg vitni því til sönnunar að
staðhæfing hanis í blaðinu hafi Við
góð og gild rök að styðjast. Kona
cin, Mrs. Villiers Stewart að nafni,
bar það fyrir réttinum, að hún vissi
fullri vissu, að leynilögreglumenn
Þjóðverja hefðu með ihöndum
nafnaskrá, sem samanstæði af 47,000
nöfnum málsmetandi karla og
kvenna á Englamdi, er þessi um-
ræddi og ónefnanlegi “ólifnaður”
hefði sannast á. Sökum þessa væri
alt þetta ifólk á valdi Þjóðverja, því
það vildi alt til vinna að þetta kæm-
ist ekki upp. Annað vitni sagði
nöfn Asquiths, fyrverandi stjórnar-
formanns á Englandi, og konu hans
vera í nafnaskrá þessari, einnig nafn
Haldanes lávarðar og margra ann-
ara hátt standandi og málsmetandi
manna. Af staðhæfingum vitna
þessara virðist svo sem Asquith hafi
um iangan tíma verið algerlega á
valdi Þjóðverja og þeim þar af
leiðanidi hugleikið að hann gæti
komfet til valda aftur á Englandi.
En þar sem öll framkoma hans frá
stríðsbyrjun hefir vottað það gagn-
stæða, munu fáir fást til að trúa
þessu.
Vafalaust mun þó mörgum þykja
þetta all-ískyggilegt og bíða með ó-
þreyju eftir að fá að heyra hvernig
máli þessu lyktar.
-------o—-------
Merkur maííur látínn.
Seinasta mai andaðist að heimili
sínu í Toronto John Ross Robert-
son, eigandi og stoínandi blaðsins
i
Evening Telegram. Hann hafði ver-
ið vefkur undanfarnar vikur og svo
þungt haldinn upp á siðkastið, að
engir ætluðu honum líf. Hann var
í fremstu röð blaðamamna hér í
landi og lét jafnan mikið til sin taka
í öllum framfaramálum þjóðarinnar.
Um 25 ára skeið stuðlaði hann mest
allra að viðhaldi barna sjúkrahúss-
ins í Toronto og veitti þvf all stór-
kostlegan fjárstyrk, um hálfa miljón
dollara. — 1 uppreistinni 1885 var
hanm stddur hér í Winnipeg og þá
fregnriti sfns eigin blaðs.
-------o-------
Verkfalli lokiS.
Verkföll þau, sem nú um all-lang-
an tima hafa staðið yfir i skipa-
smíða-verkstæðum í Britfeh Cölum-
bia, éru nú sögð að vera því nær á
enda. Gideon Roibertson, sem sam-
bandsstjórnin sendi hingað til
Winnipeg á meðan verkföllin
stöðu hér yfir, og sem góðan þátt
átti í málalokum hér, heifir verið
vestur frá síðan ,og lagt sig fram til
þess að útkljá ofannefnd verkföll
þar. Verkamenn víðast hvar virðast
bera bezta traust til hans, og koma
hans vestur á vafalaust stóran þátt
í að leiða ágreiningsmál skipasmíða
verkamannanna og verkveitenda til
heppilegra lykta.
------o-------
GuIlbrúÓkaup.
Þann 29. þ.m. var þeim J. Clemens
og konu hans haldð veglegt sam-
sæti hér í Goodtemplara salnum í
tilefni af því að dagur þessi var
gullbrúðkaupsdagur þéirra. Fjöldi
gesta voru þarna viðstaddir úr öll-
um áttum og þar á meðal séra J. J.
Clemens, sonur gulibrúðkaupshjón-
anna og sem nú er herprestur í liði
Bandaríkjanna. Samsætinu stýrði
O. A. Eggertsson ieikari og fórst það
vel eins og vænta mátti.
* •
-------o------
Sigur Grikkja í Macedoníu.
Hersveitir Gfikkja, sem berjast
samhliða Frökkum í Macedoniu,
nnnu nýlega stóran sigur fyrir sunn-
an Struma ána. Hröktu þeir óvin-
ina þarna á all-stóru svæði, tóku um
1,500 fanga af liði þeirra ásamt stór-
um birgðum af skotfærum og vist-
um. Ljúka Frakkar miklu lofsorði
á ihreysti grísku hermannanna og
segja þá ágætlega vel æfða og búna
beztu vopnum.
Stefánsson væntanlegur heim.
Frá Ottawa kemur sú frétt, að sjó-
deildin hafi nýlega fengið skeyti frá
Vilhjálmi Stefánssyni norðurfara
þess efnis, að innan skamms leggi
hann af stað til Victoria, B.C., og
búist vð að koma þangað í byrjun
þessum mánuði. Vilhjálmur er nú á
góðum batavegi eftir veikindi sín
og mun þetfca verða öllum ísiending-
um sérstakt gleðiefni. Sagt er, að
eftir að hann er kominn lieim, muni
hann ferðast eitthvað um Canada
og Bandaríkin og halda fyrirlestra.
--------o--------
Særður á vígvelli.
Oddur Johnson, sem áður bjó í
Áliftavatnsbygðinni, en dvelur nú á
Betel að Gimli, skrifar oss að fyrir
skömmu siðan hafi hann fengið
skeyti þess efnis, að sonur hans, Th.
O. Johnson, sé nú særður á Frakk-
landi — hafi fengið skot í annan
handlegginn — og sé þar á sjúkra-
húsi. Hann innritaðist í 223. her-
deildina skömmu eftir að herdeild
sú var stofnuð og fór með henni til
Englands vorið 1916. Hann er á þrí-
tugsaldri og ógiftur, fæddur á Is-
landi en fluttist hingað ungur og
Canada því fósturland hans, sem
hann sjálfviljuglega bauð sig fram
til að berjast fyrir.
-------o--------"
Spellvirki þýzkra flugmanna.
Flugmenn Þjóðverja gera nú
hverja árásina af annari á sjúkra-
íhús bandamanna á Frakkiandi og
virðtet þeim sérstakloga hugieikið
að geta líflátið sem flestar hjúkrun-
arkonur og sjúklinga.. Á síðastliðn-
um 12 dögum hafa þeir gert sex á-
rásir á sjúkrahús og við sumar
þessar árásir orsakað töluvert
manntjón — banað mörgum hjúkr-
unarkonum og fjölda af .sjúklingum.
Þar sem sjúkrahúsin eru með rnerkj-
um er gefa til kynna hvaða staðir
þetta séu liggur í augum uppi, að
þess spellvirki þýzkra flugmannia
muni framin af ásettu ráði.
-------o--------
Fjársöfnun Raúða krossins.
Fundur var haldinn að Gimli á
mánudaginn með því augnamiði að
kjósa nefnd til þess að hafa með
höndum fjársöfnun fyrir Rauða-
krossinn þar nyrðra. 1 nefnd þessa
var kosið ötult og duglegt fólk,
karlar og koniur, og mun því óhætt
að fullyrða að vel og kapi»samlega
verði starfað í þarfir Rauða kross-
ins að Gimli. Bergthor Thordarson
borgarstjóri var kosinn formaður
nefndarinnar, en A. G. Polson fé-
hirðir. Margir tðku til máls á fund-
inum og ihjá ræðumönnum kom í
ljós mikill áhugi fyrir máli þvf, sem
fyrir lá.
-------o--------
Islands fréttir.
(“Vfsir” 25. apr. til 1. maí.)
Sumardagurinn fyrsti er ekki enn
orðinn almennur frídagur, eins og
ætti að vera, en bönkunum og skrif-
um ýmsum er þó lokað, og pósthús-
inu frá kl. 1.
“Willemose” kom hingað í gær
(24.) tímanlega, hlaðinin ýmsum vör-
um frá Danmörku. Hann lagði á
stað þaðan nokkrum dögum á eftir
Botníu.
“Ýmir” kom inn til Hafnarfjarðar
á sunnudaginn fullur af fiski og
með 60 lifrarföt. Þifekipið ‘Surprise’
kom inn í vikunini með 9V4 þús., en
“Acorn” með 9H þús. og “Haraldur”
(í fjórða sinn) með 10 þúsund.
“Gullfoss” fór héðan um kl. 7 í
gærkveldi vestur um liaf. Þessir
farþegar fóru með skipinu: Kaup-
mennirnir: Arent Claessen, C. Ofeen,
Jón Björnsson, Sigfús Blöndahl, Jóh.
Ólafsson, Kristján Jónsson (Brynj-
ólfssonar) og Jónatan Þorsteinsson
og kona bans og Halldór Guðmunds-
son rafmagnisfræðingur.
Vorpróf eru nýafstaðin í Menta-
skólanum og þykir það tíðindum
sæta, að ákveðið hefir verið að eng-
inn nemandi sem hlotið hefir vitn-
isburðinn 0 í einhverri námsgTein,
skuli fluttur upp úr bekk. Áður
hefir það verið alsiða, að þó nem-
endur fengju 0 í einni némsgrein
hafa þeir komtet upp þrátt fyrir
það, ef meðaleinkunin hefir hefir
orðið nógu há, og munu sumir nem-
ondur beinlínis liafa iliagað námi
sínu þar eftir og oft og einatt lagt
einhverja námsgreinina algerlega á
hylluna með það fyrir augum, að
þeir gætu samt náð prófi. Þessi nýja
ákvörðun kennaranna befir því
vakið megna óánægju meðal mem-
enda og þykjast þeir ekki hafa verið
viðbúnir þessari nýbreytni.
Saltlauist er að verða hér í bæn-
um svo að horfur eru á því að bátar
þeir sumir, sem héðan hafa gengið
til fiskjar, verði að hætta. Afli hef-
ir verið ágætur á bátana og væri
þetta því tilfinnanlegt tjón fyrir
menn ,þá, sem þannig myndu mfesa
ágæta atvinnu.
Kolalaust var orðið hér svo ger-
samlega áður en Borg kom, að sagt
er að Wiillemose befði ekki komist
hkðan fyrir kolaleysi, ef Borg befði
hlekst á. Það hafði jafnvel komið
til mála, að stöðva gasframleiðsluna
hér í bænum og síðar hefði það
verið sjálfgert.
Fegursta sumarveður hefir verið
þessa dagana um land alt.. í morg-
un (27.) var þó með kaldasta móti
og frost, 1,2 st. á ísafirði, og 05 á
Grímsstöðum, 0,1 st. hiti á Seyðis-
firði, 4 st. á Akureyri og í Rvík og 5,5
í Vestmannaeyjum.
Nýtt skáta-félag (boy scouts) fyr-
ir drengi á 14—18 ára aldri iiafa
nokkrir nngir menn stofnað hér í
bænum og ber það nafnið “Skátafé-
lag Reykjavíkur.” í stjórn félagsins
eru þeir Tryggvi Magnússon og Axel
Andrésson.
Atlantshafseyja félagið danska, er
meðal íslendinga hefir hlotið nafn-
ið ‘Skrælingjafélagið’, hélt nýlega
fund í Khöfn, og var Jóhannesi Pat-
ursson boðið á fundinn. Umræðu-
efnið hafði verið eittlivað um sam-
band Danmerkur og “hjálendanna”
og hafði ifruinmælandi í ræðulok
ráðist all fruntalega á gest félags-
ins, Paturson, en er hann kvaddi sér
hljóðs til svars, var honum alger-
lega rneinað það. Lftur út fyrir að
honum hafi verið boðið á fundinn í
því skyni að íáta hann sitja undir
skömmum. En auðvitað gekk hann
og aðrir Færeyingar af fundi er hpn-
um var bannað málfrelsi. — Félag
þetta ætiar sýnilega ekki að “kafna
undir nafninu”, enda er Knud Ber-
lín nú kominn í stjórn þess og von-
andi er að Danir einir verði látnir
hafa 'heiðurinn af þvf að halda uppi
þessu ‘skrælingjafélagi’ framvegis.
Illir gestir þykja það, sem sagt er
að gengið hafi á land við Breiða-
fjörð í vetur. Það eru reifir þeir,
sem aldir bafa verið upp undanfarin
ár í Breiðafjarðareyjuimum, en þeir
“löbbuðu sig í burtu” úr eyjunum
í vetur, meðan fjörðurinn var lagð-
ur. Eigendur refaklakanna segja,
að refirnir hafi allir drepfet í vetur,
en búendum við Breiðafjörð þykir
sjón sögu ríkari um það, hvað um
þá thafi orðið, þvf refirnir fara þar
um sveitirnar í hópurn. Gera þeir
sig jafnvel iheiinakomna á bæjun-
um, því að þeir eru igæfir mjög sem
eðlilegt er. Hafa nokkrir þeirra ver-
ið skotnir. En búist er við því, að
allur þorri þeirra “leggist út” á af-
réttum og verði, er stnndir líða, hin
versfca landplága.
“Sigurfarinn” kom f fyrradag með
1214 þús. Mörg ifæreyisk ffe'kiskip
hafa komið inn þessa dagana og
munu yfirleitt hafa aflað vel. ‘Toyl-
er” kom til Hafnarfjarðar í síðutsu
viku með ágætan afla. “Surprise”
(Einars Þorgilssonar) hafði komið
með 10% þús. á dögunum.
Sænskur ræðismaður er settur hér
til bráðabirgða, í fjarveru Tofte
bankastjóra John Fenger heildsali.
Isinn á Eyjafirði brobnaði upp og
rak út f nótt (30.) 1 gær var ísinn ó-
breyttur að sjá á öllum innfirðin-
um frá Hörgárgrunni, en auðvifcað
farinn að grotna við ströndina.
Taugaveiki hefir orðið vart í
Hafnarfirði og hafa tekið hana 4—5
memn þar í 'bænum. Veikin er sögð
illkynjuð.
Botnía kom til Bergen á mánudag-
inn og er nú komin til Khafnar.
“Willemose” átti að fara héðan á-
leiðis til Ameríku um hádegi í dag
(1. maf). Hann á að sækja steinolíu-
farrn. Póst flytur hann héðan til
Halifax.