Heimskringla - 13.06.1918, Blaðsíða 7

"WINNIPEG, 13. JONI 1918
HEIMSKRINGLA
7. BLAÐSIÐA
Alexander Kerensky
1 - " ■■ 1 ■ L .!H"IAMg!
nemia ef vera skyldi reiði ivaldhaf-
anna.
(Eftir “Iðunni.”
I>að er ekkert létt verk að flvtja
mönnum sannar lýsingar á foruatu-
mönnunum f l>eim hildarleik, sem
nú er leikinn um heim allan. Eins
og vígahnöttum bregður þeim á
loft og eru ef til vill horfnir jafn-
skyndilega úr sögunm alftur. Svo
er um Kerensky hinn rússneska. 1
gær því nær einvaldur stjórnar
höfðingi, í dag sakaður um landráð,
á morgun á hraðri framrás í fylk-
ingarbrjósti, og næsta dag aftur i
undanhaldi. En lýsing sú, er hér
fer á eftir, er að mestu tekin eftir
“Review of Reviews, ágústheftinu
þ.á. (1917).
Myndin sýnir oss háan mann og
grannan, heldur óframfærinn,
Hann er fremur veikiulegur útlits,
fölur á svip, nauðrakaður og nær
því kvenlegur ásýndum. En við og
við bregður fyrir leiftri úr augum
hans, sem uppljómar alt andlitið.
l>anmig lítur hann út, þessi marg-
umtalaði Kerensky.
I>að er eitthvert mesta ævintýrið
í mannkynssögunni — og eru þau
þó mörg — hversu skyndilega þessi
verkamannaforingi gat orðið að
stjómarherra einhvers stærsta
heimsveldisins, og það meira að
segja með “friðsamlegri” stjórnar-
byltingu. Að líkindum heifði jafn-
vel hinn skarpskygnasti manm-
þekkjari ekki getað lesið þessa
skyndilegu upphefð hans út úr
neinu af æfiatriðum hans og það
jafnvel ekki daginn fyrir þá miklu
uppreísnaröldu, er bar hann svo
skyndilega á faldi sínum upp til
hinna æðstu valda og metorða.
Frekar hefði mienmi getað órað fyrir
hinu 'skyndilega ifalli hans, eins og
alt ástandið er nú á Rússlandi.
Alexander Feodorovitch (c. Teó-
dórsson) Kerensky er fæddur 1881
—og þannig að eins 36 ára gamall—
í borgnni Simbirsk; var faðir hanis
forstöðumaður barnaskóla þar.
Fluttist hann með ison sinn meðan
hann var enn á skólaaldri, til Tash-
kent, höfuðborgarinnar í löndum
Rússa f Miðasíu, og fékk þar svip-
aða stöðu. Gekk sonur hans lærða
veginin, og er hann hafði útskrifast,
fór hann til Petrograd og tók að
/stunda lög þar við háskólann. Á
stúdentaárunum fór honum eins og
flestum rúissneskuin stúdentum:
hann varð uppnæmur fyrir ýmsum
þjóðfélagsmálum og stjórnmálum
og tók því drjúgan þátt í stjórn-
málafélögum stúdentanma, fuudum
oþeirra og ræðu/höldum. En ástand-
ið var þá s*vo á Rússlandi undir cin-
ræðis- og lögreglustjórn keisarans,
að jafnheitur hugsjónamaður og
Kerensky var, hiaut að lenda í
flokki byltingagjarnra jiafniaðar-
manna. Því sjáum vér hann að
loknu jirófi gerast máiafærslumann
þeirra manna, er fyrir hluttöku
sína 'í stjórnmálum lentu í bröisum
og málaferlum við stjórnarvöld
landsimis. Ávann hann sér fljótt
mikinn orðstír sem máisvari þessara
“pólitísku sökudólga”, en bar auð-
vitað lítið úr býtum í aðra hönd,
Við kosningar til dúmunnar 1910
var hann kjörinn fulltrúi verka-
manna í borginmi Saratoff. Stofn-
aði hann þá brátt ásamt öðrum sér-
stakan verkamanna flokk í þing-
inu. sem er eimna lausastur allra
rússneskra stjórnmálaflokka við
allar sérkreddur í stjórnmálum, og
gerðiet foringi þess flokks. Þótt
hann væri sjálfur 'borinn og barn-
fæddur í stétt himina mentaðri borg-
ara — “intelligentsia”istéttinni rúss-
ncsku, ®em svo er nefnd—, kaus
hann þó hcldur að gerast málsvari
bænda og verkamanna fyrir samúð
þá, .sem hann ól f brjósti sér til
þessa óuppfrædda, forustulausa
lýðs, er honum var að svo góðu
kunnur. En flokki símium hélt hann
sem meist utan við öll flokkaskifti
og flokkadeilur í þinginu; og þótt
hann samkvæmt sannfæring sinni
tiallaðiist á sveif með jafnaðarmönn-
um, vildi hann ekki láta telja sig i
liði himima svonefndu ‘byltinga-
gjörnu jafnaðarmanna” (maxiroal-
ista), er vitanlega töldu sig sjélf-
kjörna málsvara allrar alþýðu.
Þetfa gramdist þeim auðvitað, og
því iskírðu þeir flokk hans “smá-
borgaraflokkinn” (petits bourgois).
Á líkan hátt fór Kerensky að, þá er
byltinguna bar að höndum og hann
var orðinn einin af fulltrúum “verka-
manna- og hermannaráðsins”. Þá
kaus hann og heldur, í stað þess að
gerast erindreki og uimbjóðandi
sérstaks stjórnmálaflokks, að gerast
umibjóðandi allrar þjóðarinnar og
allrar alþýðu í landiniu. Og gefur
það oss nokkra bendingu um inn-
ræti mannsins og hugarfar.
Þegar byltingin, er var verk allra
þjóðhollra stjórnmálaflokká í land-
inu — miðluniarmanna, frjálslynda
flokksins, gjönbótamanmia og jafn-
aðarmanna — var farsællega um
garð gengin, urðu flokkar þeesir að
reyna að koma sér saiman um að
mynda bráðabirgðanstjórn. Borg-
ara-flokkarnir svonefndu, sem skild-
ist það ofur vel, hversu happadrjúg-
an þátt jafnaðarmenn hefðu átt í
byltingunni, og töldu á hinm bóg-
inn sjálfsagt, að allr iflokkarnir
tækju þátt í myndun hinnar nýju
stjórnar, svo að hún gæti talist um-
bjóðandi allra stétta í landinu og
hefði óskorað fylgi þjóðarinnar,
buðu þá f'ulltrúum “verkamanna-
og hermannaráðsins” að mynda
samsteypuráðuneyti og taka sæti i
hinni nýju stjórn. En þetta full-
trúaráð jafnaðarmanna neitaði að
vanda öllu samneyti við borgara-
flokkana og vildi ekki taka þátt í
rnyndun stjórnarinmar, en kaus
heldur að sitja hjá og sjá, hverju
fram yndi, svo að það hefði frjálsar
hemidur að finna að og taka í taum-
ana, ef þurfa þætti. Að eins einn
af fulltrúum ráðs þessa, er á rúsis-
nesku nefnist “soviet”, hafði hug-
rekki til þess að brjóta bág við
skoðanir jafnaðarmanna og leggja
stöðu sína sem verkamannaforingi
í hættu, til þess að fylgja ihinni
nýju stjórn að málum og það var—
Kerensky. Þurfti til þessa mikils á-
ræðis, því að mikið var í húfi, á-
BIDDU KAUPMANNINN UM
PURITY FLOUR
( GOVERNMENT STANDARD)
“Stríðs-Tíma” Hveítimöl Canada
Gott Hvítt Hveitimjöl til
Allrar Bökunar.
PURITif
FLOUR
MORE BREADand BETTER BREAD’
VANTAR: STÚLKUR og DRENGI
Nú er tíminn fyrir hundruð af drengjum og stúlkum
aS undirbúa sig fyrir Verzlunarstörf. Innritist í
Success Busine8s College nú strax. Dag og kvöld
skólar í Bókhaldi, Reikningsfærslu, HraSritun (Pit-
man eSa Gregg), Vélritun, Ensku, Reikningi, Skrift,
‘Comptometer’ og ‘Burrough’s Calculator.’ — Ein-
staklings tilsögn veitt af 30 æfSum kennurum. StöS-
ur útvegaSar aS afloknu námi. Skólinn opinn alt
áriS. Innritist hvenær sem er. Árleg tala stúdenta
vorra (þrisvar sinnum fleiri en á öllum öSrum verzl-
unarskólum í Winnipeg til samans) er næg sönnun
um yfirburSi og vinsældir Success skólans. —
Phone Main 1664-1665.
The Success Business Coiiege,
Portage og Edmonton. LIMITED Gegnt Boyd Block
hættan feikileg og örðugleikarnir,
sem biðu hinnar nýju stjórnar, svo
miklir, að naumast gat nokkur
maður vænst að komast klakklaust
út úr þeim, hvað þá heldur að auka
með því fylgi sitt og álit. En ef
nokkur einn maður hefði getað
sigrað þesssa örðugleika, þá er það
nú þegar sýnt á reynslu undanfar-
andi mánaða, að Kerensky hefði
verið allra manna færastur til þess.
Kerensky varð fynst dómsmála-
ráðhorra í hinni nýju stjórn, og sem
dómsmálaráðherra þyltinganmanna
barg hann þegar iheiðri og sæmd
Rússlands með því að girða fyrir
öll póltísk morð og blóðsúthelling-
ar. Þá er margir af ifyrri flokks-
bræðrum hans kröfðust þess, að
farið yrði með keisarann, fjölskyldu
hans, ráðgjafa og fylgismenin líkt
og farið hafði verið með “pólitiska
ðbótamenn” á keisaratímunum, svo
að þeir fengju nú makleg mála-
gjöld, harðneitaði Kerensky þessu
og lýsti því yfir skýrt og skorinort,
að á meðan hann færi með dóms-
málin, skyldi farið mannúðiega
með alla hina póþtisku fanga
stjórnarinnar og mál þeirra flutt og
dæmd eftir lögum og landsfétti.
Þegar Kerensky sá, að sundur-
lyndið milli “verkamannafulltrú-
anna” og stjórnarinnar var að því
komið að steypa þjóðinni út í hring-
iðu stjórnleysteins, skoraði hann
svo 'fa-stlega á jafnaðarmenn að taka
þátt bæði í stjórninmii og hinni
stjórnarfarslegu ábyrgð, að þeim
gekst hugur við, og tókst honum þá
að mynda samsteypu ráðuneyti úr
öllum flokkum, en varð þá jafn-
frannt sjálfur hermála- og flotamála-
ráðherra. Yar þetta þrekvirki og
því sem næst éingöngu eldmóði
Kerensky’s og fortölum hans að
þakka.
Þetta bar við einmitt um þær
mundir er her Rússa og ifloti virtist
liggja marflatur fyrir fótum óvin-
anna og var því ekki lítið í ráðist af
Kerensky. Herinn var orðimin þrek-
stola og meira að segja þeint (fjand-
samlegur frekari aðgerðum fyrir
fortölur hinna svo nefndú Leninita,
en svo eru þeir menn nefndir, sem
fylla flokk Lenin’s þess, er mest
hefir 'borið á í andróðrinum gegn
Kerensky. Yilja þeir frið fyrir
hvern mun og eggja því hermenn
og aðra að leggja niður vopn eða
bcint neita að hlýða. Kerensky virt-
ist, sem hér væri hin rniesta hætta á
ferðum fyrir sjálfstæði Rússlands
og sigursælar iyktir á stríðinu, og
því tókst hann á hendur ferð um
endilanga bardagalínu Rússa í
júlímán. 1917. Hélt hann þá stund-
um 12 ræður á dag og af þeim
dæmialausa eldmóði, að það hefði
drepið hvern meðalmann bæði and-
lega og líkamlega. En ekki bar á
öðru, en að honum tækist þetta, og
stappaði hann svo stálinu í herinn
á ferð þessari, að hann vann stór-
sigra hvern á fætur öðrum rétt á
eftir.
Hvar sem Kerensky kom á ferð
þessari, hvort heldur í borgir eða
bæi, í fylkingarbrjóst eða að baki
herlínunnar, var honum alstaðar
tekið sem sverði og skildi, sem
hinni “einu von” hhis endurborna
Rússlands. Þessi fölleiti maður
með hinu drauinlynda augnaráði
virtist hafa eitthvert ]>að töframagn
til að bera, er hreif jafmt hugi
karla og kvenna. Ein einasta af
þessum eldle^u ræðum hans, full
af hjartnæmum hvatningarorðum,
virtisit nægja til þess að koma á
bæði ag og fórnfýsi í hverri her-
deildinni á fætur annari. Og nokkr-
um dögum eftir að hann var kom-
inn heim iir ferð þessari, uninn
Rússar sigrana miklu í Galicíu,
fyrstu sigra byltingahersins rúss-
neska. Alt var þetta að þakka hin-
um siðferðilegu áhriifum af ræðum
Kerensky’s , eh varð jafnframt, eins
og síðar kom í ljós, sorglegur vott-
ur þesis, hversu lítt treystandi slík-
um stundar áhrifum er til þoss að
varðveita agann í heilum þjóðarher
um lengri tíma; því að síðan hafa
Rússar, eins og kunmugt er, farið
hverja hrakförina á fætur annari,
enda nú farið að sækja í sama horf
stjórnleysis og agaleysis.
Sé unt að saka Kerensky um
nokkuð, þá væri það helzt það, að
lnann treysti of mjög á þessi sið-
ferðilegu áhrif sín til þess að sigr-
ast á öllum þeim stjórnleysisanda
og byltingar, sem verið ihefir að
verki þar í landi, síðan stjórmar-
byltingin hófst. Vissulega voru hin
Iiersónulegu áhrif hans sjálfs Svo
mikil, að bann hafði ástæðu til að
trúa þessu. Má sem dæmi þess
nefna eitt sannsögulegt atvik úr
þessari ferð hans.
Einhverju sinni, er Kerensky var
staddur í fylkingarbrjósti, átti
hantn að ávarpa fjölda hermanna
og liðsforingja, þar sem Leninítum
hafði orðið drjúgum ágengt og all-
ur heragi var að fara forgörðum.
Talaði hann að vanda af miklum
móði, 'Skírskotaði til ættjarðarástar
manna og sýndi þeim fram á, að
þeir að eins með því að ganga ötul-
lega fram gegn óvinunum, gætu
varðveitt land sitt og hið nýunna
frelsi. Mennirnir, sem höfðu byrjað
á því að taka fram í íyrir honum
ineð ópum um frið og endi allrar
þrælkunar, fóru að síðustu að
hrópa fagnaðaróp fyrir honum ög
föðurlandinu, allir nema einn “frið-
arvinurinn”, sem gekk fyrir fylking-
ar fram og mælti á þessa leið:
“Þér segið, að vér verðum að
ganga vasklega fram gegn óvinun-
um til þess að tryggja oss land vort
og ifrelsi. Bn' ef vér göngum fram,
verðum vér drepnir, og dauður
maður þarfnast hvorki lands né
frelsis. Til hvers ættum vér þá að
ráða til atlögu?”
Maðurinn sagði ekki meira, en
leit í kring um «ig með þeim svip,
sem hann hefði sagt það sem þurfti.
Liðsforingjarnir skulu á beinunum'
af kvíða fyrir þvf, hvaða áhrif orð
þessi ikynnu að hafa á herdeildina.
Kerensky stóð þar óvarimin eins og
hver annar óbreyttur maður. En
hann lét ekki á sér standa að svara.
“Yður ber að þegja, þegar her-
málaráðherrann talar,” æpti hann
liárri röddu, og hvert orð hans reið
eins og svipuhögg niður yfir þá.
Eftir stutta þögn tók hann aftur til
roáls með lægri róm, en með mikl-
um þunga í röddinni: “Ofursti, eg
skii>a yður að reka mann þenna
þegar úr her Rússa og brenni-
merkja hann á herskránni sem þá
mannbleyðu, er ekki sé verður þess
að bera rússneskan hermanna-
búning.” ,
Maðurinm féll til jarðar sem þrumu
lostinn. Þegar hann kom aftur til
sjálfs sín, bað hann þess að mega
berjast, til þess að geta rekið af sér
hiyðruorðið.
Þetta er ágætt dæmi hinna sið-
ferðilegu áhrifa, er einn maður get-
ur haft á aðra. En jafnvel eldmóði
Kerensky’s var það ofvaxið að
blása þeim anda i herdeildir Rússa,
er dvgði. Ekki hafði hann fyr snú-
ið við þeim bakinu, en ótal raddir i
öfuga átt tóku að láta til sín heyra.
Og árangurinn af því varð sá, að
hinir glæsilegu sigrar, sem Rússar
höfðu unnið í Galieíu fyrri hiuta
júlífnánaðar, voru orðnir að full-
koinnum ósigri í lok þesis sama
mánaðar.
Þá sá Kerensky, ef til vill heldur
um seinan, að liðhlaup í stórum stíl
tóku að gerast deginum tfðari, að
ekki tjáði að itreysta þessum sið-
ferðilegu áhrifum einum saman.
Og loks Iýsti hanm yfir því, að hann
ætlað sér að beita hverju því ráði,
og þar á meðal líflátshegningu, til
þess að ibjarga Rússlandi úr gini
stjórnleysis og firra það gagnbylt-
ingu. En það er hægra sagt en
gert að heimia örmagna þjóð undir
vopnum. Gagnbyltingin er komin,
Kerensky steypt, að minsta kosti
um stumd, og alt logar nú í upp-
reisn og blóðugu iborgarastríði. Pét-
urslborg er sögð í ljósum loga, og
öllu símiasambandi slitið við um-
heiminn. Vér hljótum því að bíða
átekta og sjá, ihvað setur. En alt af
er óhugur mannis að magnast við
þessari hryllilegu styrjöld og manni
dettur helzt í hug, að heimurinn sé
að nálgast einlhvers konar Ragna-
rökkur eða — að þetta séu fæðingar-
hríðir varanlegs friðar.
------o-----
Færeyjamálin
í landsþinginu danska gerði
Zahle forsætisráðherra þá grein
fyrir tildrögum pæreyjamálsins, að
Rytter amtmaður hefði á sínu/m
tfma kvartað yfir því, að Mortensen,
Þingmaður Færeyinga, hefði í ræðu
í þjóðþinginu staðhæft, að hann
(amtmaðurinn) hefði gefið dönsku
stjórninmi ranga skýrslu um til-
raunir sjálfstjórnarmanna í Færeyj-
um til þess að komast f beint samn-
inga samband við Breta út af ófrið-
armálunum, og kvaðst Zahle hafa
lofað amtmanninum því að gefa yf-
irlýsingu um að hann véfengdi ekki
skýrsilur hans, em ekki fengið tæki-
færi til þess á þingi og því gert það
í viðtali við blaðamenn, sem birt
hefði verið i blöðunum, en jafn-
framt getið þess, að æsingar þær,
sem vaktar voru, bæði f Ranmörku
og Fæneyjum, gegn sjálfstjórnar-
flokknum í Færeyjum, væru mjög ó-
heppilegar og að hann óskaði þess
að Mortensen yrði endurkosinn og
að 'skoðania'bróðir hans næði kosn-
ingu til landsþingsins. Þetta viðtal
hafði 'hann svo látið síma Rytter
amtmanni orðrétt og beðið hann að
láta Mortensen fá eftirrit af sím-
skeytinu. Af þessu hefði amtmaður
svo gert þennan litla hvell, að hann
hefði sótt um lausn ifrá' embætti og
tveir embættismenm aðrir i Færeyj-
um. — Landsþlngið lét sér ekki
nægja þessa skýringu, en samþykti
rökstudda dagskrá um að fram-
koma forsætsráðherrans í ináli þessu
liefði verið ósæmileg og voru 38 at-
kvæði greidd með þeirri dagskrá,
en 9 á móti. — Zahle kvaðst ekki
geta “sætt sig við” dagskrána, en
bætti því við, að ekki myndi hún
draga neinn dilk á eftir sér, þó hún
yrði samþykt.—Vísir.
Flóaáveitan.
(Eftir “Fróni”)
Allmörg ár eru nú liðim. síðan
fyrst var farið að taia um það stói
virki að veita Þjórsá yfir Skeið og
Flóa. Var um tíma mikið um það
rætt og ritað.
Frá þeirri hugmynd er nú horfið
en 'sem kunnugt er, hefir nú um
nokkurt skeið svonefnd “Flóaá-
veitunefnd” er landsstjórnin skip-
aði, setið á tökstóium.
Hefir nú algerlega verið horifið
frá hinni upprumalegu hugmynd en
aftur ráðið af að nota Hvítá til á-
veLunnar og minka áveitmsvæðið
injög mikið.
Hafa verið gerðar mælingar af
skurðum öllum og aðrar mælingar
sem með þarf og kostnaðaráætlun,
en gera má ráð fyrir að verkið verði
mjög mikið dýrara en áætlað hefir
verið.
Nýlega komu bændur af áveitu-
svæðinu saman og héldu fund, og
var það ákveðið með—löglegum
meiri hluta, að ibyrjað skyldi á
fraankvæmd verksins. Þó er talið
hæpið, að hægt verði að ibyrja á
verkinu á sumri komandi.
STAKA.
Stóðu’ öll vopri' á verjum manns,
vóðu’ að svipir fornir;
glóðum elds að höfði hans
hlóðu refsinornir.
Árni óla.
Garð-land
tíl sölu
A Portnge Ave., nálæsrt Mnrray
Park. Beztl Ilaut^Ardala jarttveg:-
ur. HAtt og þnrt. Lækur rennur
I gegn um eignina. JörtS þessa á
nú gömul kona, sem ekki hefir
tök á a.Z færa sér hana í nyt.
SkrifiS eT5a símit5 til
ADVERTISER,
Dept. H
002 Confederattofe Life Bldg.
„ Winnlpeg.
Telephone M. 2391
HÚN ER ÞJÓÐLEG EIGN
EINKANLEGA á þessum tímum; t>egar sparsemi er
þjóðrækni, getur þú samvizkusamlega veriS eig-
andi aS bifreið. það er misreiknuS sparsemd-
ar hugmynd, sem aftrar þér frá aS kaupa þér bifreið.
Rétt hugsandi menn viSurkenna nú, aS bifreiSin sé alger-
lega nauSsynleg bæSi til “business” og heima notkunar.
Einn vel þektur iSnaSarmaSur sagði nýlega: “TakiS burt
talsímann, vírlausu skeytin og bifreiSina, og heimurinn
færist aftur á bak um fimtíu ár.
ÞjóSleg sparsemi er hlutur, sem meS fyrirhyggju verSur
aS halda á og meS hliSsjón af nauSsyninni á viShaldi iSn-
aSar og verzlunar í landinu, á sem hollustu stigi.
Sú hugmynd rySur sér til rúms alIstaSar, aS sérhvaS þaS
sem flýtir fyrir, hjálpar mönnum til meiri persónulegra af-
kasta. sé þjóSleg eign. BifreiSin er nauSsynleg, einkum
vegna þess aS hún gjörir þessa hluti.
The Ford er bezta kaup á markaSnum.
Stríðsskattur legst á allar bifreiðar
nema Trucks og Chassis.
Ford Motor Company
of Canada, Limited
Ford - - Ontarío
d&ixL
A L H E I M S
BIFREIÐIN
Chassis --- - $535
Bunabout - - - 575
Touring...595
Coupe......770
Sedan......970
One Ton Truck 750
F.O.B. Ford, Ont.