Heimskringla - 15.08.1918, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 15. ÁGOST 1918
HEIMSKRINGLA
3. BLAÐSIÐA
Minni kvenna
Flutt í Reykjavík kvennadaginn
19. júní 1918
Eftir Árna Pálsson.
Um kvenfrelsið bafa verið skiftar
skoðanir og svo er enn. Umræðurn-
ar um l)að maál eru ekki ennþá út-
kljáðar og í fæstum löndum álfunn-
ar hefir kvenfólkið enn fengið fuiJ
pólitísk réttindi. Það er nú að ví ;u
engin furða, þótt konur sætti siv
eigi sem bezt við slíkan ójöfnuð,
l>ví að það virðist hart lögmál, að
vitrasta og bezta konan hafi eigi
jafnrétti við heimskasta og auvirði-
iegasta karlmanninn. En þó hafa
vitrir menn séð mörg missmíði á
pólitískum kröfum kvenna og allri
kvenréttindahreyfingunni.—út í þá
sálma ætla eg þó ekki að fara hér,
því að til þess væri staður og stupd
illa valin. Enda er nú málið útkljáð
vor á meðal með fullum isigri kven-
þjóðarinnar. Og þess vegna vil eg
heldur tala fáoin orð um hitt, hver-
jar vonir maður gerir sér, eða öllu
heldur, hverjar vonir maður reyriir
að gera sér um afskifti kvenna af
þjóðmálum.
Sú röksemd, sem mér hefir heyrst
að kvenfólkið hafi einna oftast beitt
fyrir sig í umræðunum um þetta
mál, hljóðar svo: “Yið reynumst þó
aldrei lakari en karlmennirnir.’' Eg
vil nú jára, að fram á síðustu ptand-
ir hefi eg verið talsrert vantrúaður
á, að þessi staðhæfing væ.’ á rökum
bygð. En nú treyst eg inér ekki til
að mótmæla henni. Eg held að miál-
um vorum væri ekki teflt í óvænna
efni, en þeim er hú, þótt þau væru
eingöngu í kvenna höndum. En þar
með er nú í rauninni ekki mikið
sagt. Og helzt vil eg geta staðið hér
og fuliyrt með öilum is'annifæringar-
innar krafti, að kvenfólkið mundi
reynast miklu vitrara, víðsýnna og
vandaðra að virðingu sinni heldur
en karlmennirnir. Því að þess væri
þörf. — —
En fyrsta þjóðmáiefni, sem ís-
lenzkar konur létu til sín taka, var
landsspítalamálið. Það var nú ekki
vonum fyr, að farið var að vinna að
því, að koma svo sjáifsagðri stofn-
un á laggirnar hér á landi, enda
hefir alment verið litið svo á, að
kionur hefðu ekki getað valið sér
veglegra verkefni og sjálfum þeim
eamboðnara. Og einmitt nú á þess-
um dögum er sérstök ástæða til þess
að þakka konum fyrir, að þær hafa
tekið þetta mál í sínar hendur, þvi
að af því ætti maður að mega á-
lykta, að íslenzkar konur líti svo á,
að lapdiö geti ekki verið án lækna
og læknisdónna. En svo sem kunn-
ugt er, eru nú sem stendur skiftar
slípðanir um það mefjal karlmann-
anna, hvort við höfum ráð á að
launa lækna, — hvort við höfum ráð
á að berjast móti pestum og sjúk-
dómum. Nú er þvf gott til þess að
vita, að kvenfólkið virðist einhuga
um, að pestin megi ekki hafa hér
friðland, að það vili berjast á móti
sjúkdómunum, en eigi með þeim.
Út af þessu dettur mér í hug, að
til eru sjúkdómar, sem engin líkindi
eru til að fæknaðir verði á hinum
fyririhugaða landsspítala. Það eru
tií kvillar, sem eg kann ekki með
orðum að lýsa, — kvillar, sem pína
seint og hægt og í þaula, eru aíi
vísu ekki bráðdrepandi, en ban-
vænir þó, ef þeir\ eru ekki læknaðir
í tíma. Þess er ekki, að dyljast, að
margir menn — og eg er einn af
þeim — líta svo á, sem þjóðlíf okk-
ar, og sérstaklega pólitíkin, þjáist
af slfkum kviilum. Eg verð auðvit-
að að tala hér nokkuð óákveðnum
og almennum orðum. En ef eg á aif
gjálfum mér að segja, þá finst mér
að eg daglega andi að mér pestar-
lofti. Hreinlætið er komið á svo lágt
stig í íslenzkri pólitík, að við slíkt
er ekki unandi Stundinni lengur.
Reynið Magnesíu
við magakvillum
Það Eyðir Magasýrunni, Ver Ger-
ingu Fætiunnar og Seinni
Meltingu.
Ef þú þjálst af meltlngarleysi, þá
hefir þú vafalaust reynt pepsin, bi-
smuth, soda, charcoal og ýms önnur
metiul, sem lækna eiga þenna al-
genga sjúkdóm—en þessi metiui hafa
ekki læknaB þig, í sumum tilfellum
ekki elnu sinni bætt þér um stund.
En ábur en þú gefur upp alla von
og álítur. atS þér sé óviöhjálpandi i
Íiessum sökum, þá reyndu hvatSa af-
eitSingar brúkun á Bisurated Magn-
esia hefir — ekki hin vanalega car-
bonate, citrate, oxide etia mjólk —
atS eins hrein, ómengutS Bisurated
Magnesia, og sem fæst hjá nálega öll-
atS eins hrein, ómengutS Bisurated
um lyfsölum, annati hvort í dufti e15a
plötum.
Taktu teskeitS af duftinu etSa tvær
plötur, i dálitlu vatni, á eftir næstu
máltitS og taktu eftir hvatSa áhrif þat5
hefir á þig. ÞatS eytSir á svipstundu
hinum hættulega magasúr, sem nú
gerar fætSuna og orsakar vindgang,
uppþembu, brjóstsvitSa og þessum blý-
kendu og þungu tilfiningum, eftir atS
þú hefir neytt matar.
Þú munt finna. atS ef þú brúkar
Bisurated Magnesia strax á eftir mál-
títium, þá gjörir ekkert til hvatSa
matartegund þú hefir bortSatS, þvi alt
meltlst jafnvel og tilkenningarlaust,
og Bisurated Magnesia hefir ekki
nema góts áhrif á magann, þótt lengl
sé brúkati.
O-g nú er spurnin: Getið þið konur
ekki komið til skjalanna? Það er
ykkar að sjá um hreinilætið á heim-
ilunum. Getið þið nú ekki veitt
hreinum og hressandi loftstraum-
um inn í alþingishúsið. Þar inni er
loftið efeki heilnæmt sem stendur.
Og þó tekur út yfir, að margir karl-
mennirnir, bæði utan þings og inn-
an, eru orðnir svo samdauna óloft-
inu, að þeir finna ekki til þess. Lát-
ið þið konur nú sjá, að kvenfrelsið
sé meira en nafnið eitt!
Það er sagt, að konan móti karl-
manninn, og með því er meint, að
karlmenij hafi ósjálíráða tilhneg-
karlmenn hafi ósjálfráða tlhneig-
ingu til þess að semja sig að vilja
kvenna, til þess að tileinka sér þá
eiginleifea sem þeir vifa að konur
gangast fyrir. Á hinum miklu sögu-
öldum íslands gengust konur mest
fyrir því, að karlmenn “héldu sæmd
sinni.” Bergþóra unni sonum sln-
um mikið, en hún ihefði aldrei fyrir-
gefið þeim, ef þeir hefðu riðið til al-
þingis og hegðað sér þar eins og fífl
og varmenni.
Hinn mikli rithöfundur dr. Georg
Brandes talar á einum stað um mis-
munandi kosti og ókosti kvenna í
ýmsum löndum álfunnar. Hann á-
lítur að islavneskar konur, sérstak-
lega pólskar, séu öðrum konum
fremri. Hann segist hafa þekt pólsk-
ar konur, sem ekki leyfðu kari-
mönnum sem þeim voru nákomnir,
að koma í augsýn sina, ef þeir höfðu
svívirt miálstað föðurlands síns með
eigingjarnri eða auðvirðilegri fram-
komu. Hann segir, að þær dæmi
vægar um breyskleika manna en
aðrar konur en harðar um klæki. Á
þenna hátt getur konan unnið
kraftaveilk, því að vitanlega þolir
karlmaðurinn fyrirlitningu annara
kariimanna, en þó ver fyrirlitning
kvenna.
Eg verð að gera þá játningu, að
eg hefi í raun og veru enga trú á at-
kvæðisrétti kvenna. En eg ann þeirn
að hafa hann, ef þær kæra sig nokk-
uð um hann. Enn þá síður hefi
eg þó trú á, að nokkuð gott hljóttet
af, ef kvenfólk tekur upp á því, að
semja sig að siðum ikarlmanna og
stæla þá. Það skyldu konur varast
sem heitan eldinn. En hitt er og á
að vera þeirra verk, að ala upp karl-
mannlega eiginleika í karlmönnun-
um sjálfum. Það þarf að verða
hiífðarlaus krafa íslenzkra kvenna,
að fnenn sem veita þjóðmálum af-
skifti, ati sig ekki svo út, að ekki sé
komandi nálægt þeim. Þær verða
að læra að fyrirlíta allan rangfeng-
inn gróða, alla óverðskuldaða r.pp-
hefð, allar lánaðar fjaðrir og allan
uppskafningshátt. Með því móti
geta kvenmenninnir ^núið taflinu.
þær hafa vald til þess, ef þær íiafa
vit og vilja til að beita því.
Því að ekkert er slfkt hjjpnnimark
á enni karimannsins sem réttmæt
fyrirlitning kvenmanns!—Vísir.
\
-------o-------
Frá Serbwn
Serbastjórn hefir nýlega sent full-
trúa til Dannlerkur, en þar hafa
Serbar ekki áður haft isendiherra.
Þessi sendiherra þeirra heitir Java-
novitch og var áður sendiherra
Serba f Berlín. Hann á líka að hafa
á hendi sendiherra störf fyrir Serba
í Noregi, en aðsetur hans verður í
Khöfn. Og í viðtali við danskan
blaðamann, sem birt er í Politiken,
segir ihann að aðalstarf sitt fyrst um
sinn eigi að verða að kynnast land-
búnaðinum danska, iþví að land-
búnaðarskilyrði séu að mörgu leyti
mjög lík þar og 1 Serbíu og muni
Serbar geta lært mikið af Dönum í
þeim efnum.
Um ófriðinn hefir biaðið það eft-
ir honum, sem hér fer á eftir:
Serbar voru neyddir í ófriðinn.i
Morðið í Sarajevo var haft að yfir-
varpi. Þeir voru fúsir að ganga að
öllum kröfum Austurríkismanna,
nemá einni. þeir gátu ekki þolað
lögreglurannsókn af hendi Austur-
rfkismanna. Þegar Jovanovitch af-
henti þýzka utanríkisráðherranum
von Jagow svar Serbíu við ikröfum
Austurríkismaruna, þá var sendi-
herra Austurríkismanna viðstadd-
ur og varð 'þeim báðum að orði, —
að þeir hefðu ekki vænst svo mikill-
ar eftirgja^ar af Serbum og að vænt-
anlega yrði hægt að koma í veg fyr-
ir ófriðinn.
Fyrst eftir að ófriðurinn hófst
voru Serbar sigursælir og ráku Aust-
urríkismenn af höndum sér í desem-
ber 1914 og í byrjun ársins 1915
gerðu Miðveldin þeim tvívegis til-
boð um sérfrið, fyrir miliigöngu
Konstantíns* Grikk jakonungs. En
Serbar vildu ekki svíkja banda-
menn sína. En svo komu Búlgarar
að baki þeirra. Það þóttust Serbar
vita fyrir, að þeir myndu gera, og
vildu þ\i verða fyrri til að ráðast á
þá, eii bandamenn vildu það ckki.
Þeir trúðu Búigöruin ekki til l>ess
níðingsbragðs.
Ein miijón manna hefir fallið af
Serbum á vígvellinum. Af hernum
komu þeir einum 140 þús. undan tii
Korfu. Yar sá her matarlaus og að
heita mátti klæðlaus síðustu þrjár
vikurnar áður en þangað kom. Á
Korfu komu saman fulltrúar fyrir
12 miljónir Grikkja, Serba, Slavona
og Montinegroibúa, er flestir höfðu
flúið úr löndum Austurríkismanna,
þegar ófriðurinn hófst og samþyktu
þar að mynda sjálfstætt ríki að ó-
friðnum loknum.
Jovanovitch kvaðst vona, að Ser-
bía fengi sjálfstæði sitt aftur að ó-
friðnum loknum. Serbar berjast
fyrir írelsinu, en' ef þessum ófriði
lýkur ekki með því að smáþjóðirnar
fái fult frelsi, þá hlýtur annar enn
ógurlegri ófriður að fara á eftir.
í Serbíu ríkir" fullkomið neyðar-
ástand sfðan Austurrfkismenn her-
tóku landið, að því er Jovanovitch
eegir. öll uppskra landsins er flutt
þaðan f burtu jafnskjótt og hún
hefir verið birt, og ekkert eftir sícil-
ið handa landsmönnum sjálfum. —
— Vísir.
------o-------
Nénette og Rint-
intin
Svo heita verndargripir, sem fjö<l-
margir Parísarbúar bera á sér, Frá
því er sagt í ensku iblaði að þessum
vermiargripum sé það mikið að
þakka, hve vel alþýða manna í Par-
ísarborg hafi iborið sig síðan Þjóð-
verjar tóku að skjóta á borgina.
Nénette og Rintintin eru smábrúð-
ur úr ull, drengur og stúlka, alla-
vega litar. Og þeim, sem þær bera
á sér, á að stafa minni hætta af
sprengikúlunum, sem á borginni
dynja. Þó að fallbyssurnar drynji í
fjarska, þá er hverjum manni óhætt
hvar sem er í París, ef hann ihefir
þessar brúður á sér. Þegar loftrás
er gerð að næturlagi, festa stúlk-
urnar þær á náttkjólinn sinn og
fara hvergi smeykar niður í kjallar-
ann og iláta sem þeim sé með öllu ó-
hætt. Og svo tala menn saman og
halda hrókaræður, 4 gamni og al-
vöru, um Nónete og Rintintin og
gleyma alveg skothrið þjóðverja.
Auðvitað er þetta heimska, segir
enska iblaðið, en það er heimska,
sem enginn skyldi hlæja að. Þegar
saga Parísarborgar 1918 verður skrif-
uð, þá verður þeim ekki gleymt,
Nénette og Rintintin, eða þessari
“brjálsemi” íólksins, sem gerði þús-
undir ungra stúiikna hugrakkar í
hættunni og vakti gleðskap í hverj-
um krók og kima. Og Nénettc og
Rintintin vinna þarft verk með því
að verja Parísarbúa fyrir því að
æðrast.—Vísir.
Belgar.
Samkvæmt opinberum skýrslum á
Englandi eru nú um 170 Belgar í
brezka ríkinu. f Lundúnum eru um
60 þús.. Um 80 af hundraði þessara
manna stunda allskonar vinnu, 40
þús. vinna að hergagnaframleiðslu,
en 30 þús. hafa gefið sig fram til her-
þjónustu.
Takið upp merkið.
_________________________________
Féllu að jörðu háir hlynir
hvars þeir veiku fengu skjól,
dagsins hetjur, dýravinir,
dægraskifta kvöddu sól :
Gjallandi, hinn glöggvi, dyggvi,
og göfugmennið þjóðar, Tryggvi.
íslands hraustu ,ungu synir,
upp er hauður lýsir sól,
gerist styrkvir, háir hlynir,
hvars sér dýrin finna skjól :
Gjallanda með glóð í orðum,
gerið eins og Tryggvi forðum.
Vinur, hlúðu að hesti þínum,
húsdýranna virtu trygð,
gættu að kúm og kindum þínum,
kendu öðrum sömu dygð.
Láttu um, hvað þú viljir vera,
vitni dýr hjá garði bera.
Liðsinn fugli er loftsins vegu
leitar til þín liælis sér.
Hann júnídægrin yndislegu
unaðssöngva flytu^ þér.
Þin sé gleði að gefa og veita
gestum skjól sem til þín leita.
M. G.
— Heimilisblaðið.
I
Til sölu
Tvö hús á Sherburn stræti,
3 svefnherbergi og 3 her-
bergi niðri, öll þægindi
(modern), fást keypt á
mjög rýmilegu verði og með.
góðum skilmálum. Finnið
S. D. B. STEPHANSON
á skrttstofu Heimskringlu.
Stjóruarbyltingin mikla
á Rússlandi.
(Þorl.'H. Bjarnason í Skírni.)
I. Aðdragandi og orsakir bylt-
ingarinnar.
Stjórnarbylting sú, er átti sér stað
í Rússlandi fyrri hluta marzmánað-
ar síðast liðinn vetur (1917), er vafa-
laust enn sem komið er merkileg-
asta og mikilvægasta afleiðing
heimsstyrjaldarinnar tmiklu. En rót
sína á byltingin fyrat og fremst að
rekja til frelsshugsjóna þeirra, er
stjórnanbyltingin mikla á Frakk-
landi, styrjaldir Napolaons og
stjórnarbyllingarnar 1848 vöktu hjá
Rússuim cins og hjá öðrum þjóðum
Evrópu, og hér verður ekki nánar
getið. í annan stað hefir harðstjórn
sú og óstjórn, sein um langan aldur
liefir drotnað í Rú.s.ilandi, og hins
vegar ibyltingarhugur og frelsisbar-
átta rússneskra frelssgarpa glætt og
magnaö uppreisnaranjlann hjá þjóð-
inni. Loks hafa breytingar þær, sem
á síðari árum ihaía orðið á atvinnu-
brögðum og þjóðfélagshögum Rússa
og síðast en ekki sízt hrakfarir
þeirra í heimsstyrjöldinni og dýrtfð
og hallæri, er af þeim leiddi, komið
byltingunni af stað. Skal því næst
vikið að þeim mönnum og viðburð-
um, er mestu máli skiftir, l>egar úm
aðdraganda byltingarinnar er að
ræða. Að því búnu skal skýrt frá
byltingunni sjálfri.
Bftir ófarir Rússa í Krím-styrjöld-
inni 1854—1856 tóku frelsishreyfing-
ar og megn óánægja með stjórnar-
farið að geja vartv ið sig á Rúss-
landi, er á stjórnanárum Nikulásar
keisara 1. hafði verið höfuðból alls
afturhalds og harðstjórnar liér í
álfu. Einhver ‘fyrsti postuli’ þessar-
ar nýju stefnu, var Alexander Her-
zen. Hann var eldheitur frelsisvin-
ur og ákafur fríhyggjumaður. Her-
zen hneigðist snemma að kenning-
um jafnaðarmanna, en var hins veg-
ar gagntekinn af ást til ættlands
síns og þjóðar og af miklum metn-
aði íyrir hennar hönd.
Alexander Herzen var fæddur í
Moscow 1812. Faðir hans var rúss-
neskur fursti en móðirin þýzk. Þeg-
ar Alexander hafði lokið námi sínu,
var hann ásamt nokkrum félögum
sínum tekinn höndum og hafður í
haldi, af því að hann var grunaður
um að hafa gengið í félag nokkurt,
er var kent við frakkneskan jafnað-
armann og mannvn, Saint Simon. 1
haldinu gat hann sér svo góðan orð-
stír fyrir gáfur og dugnað í þjón-
ustu ríkisins, að hann fékk um siðir
góða stöðu í Pétursborg. Sakir ber-
sögli sinnar vaTÖ hann nokkru síðar
að fara í útiegð til Novgorod. Eftir
lát föður síns fluttist hann til út-
landa og settist þar að. Hann dvaldi
lengst um í London og gaf þar út
ýmsa merka rússneska rithöfunda
og ýmisleg rit og ritgerðir um
stjórnmáll. Þar gaf hann og út hið
merka tímarit “Kolokol” (“Klukk-
an”), er var í mörg ár þrátt fyrir
bann og ritvörzlu eitthvert áhrifa-
mesta og fjöllesnasta tímarit í Rúss-
landi og hefir átt mest'an og beztan
þátt í að skapa almenningsálit í
helztu borgum þess. Jafnvel Alex-
ander feeisari 2. las tímarit þetta.
Er svo sagt, að einu sinni hafi þar
staðið grein, er fletti ofan af fjár-
svikum nokkurra meiriháttar rúss-
neskra emibættismanna. Þeir kunnu
því illa, að greinin kæmi keisara fyr-
ir sjónir og létu prenta tölublaðið
upp aftur án hennar og færa keisara.
Herzen komst að því, bregður við
og sendir keisara hið rétta eintak
án nokkurrar úrfellingar.
Herzen fann að ávirðingum stjórn-
arinnar og krafðist þess, að bænda-
ánauðin og ritvarzlan væri afnumin
og dómgæzlan væri bætt frá rótum.
Almenningsálitið tók í sama streng-
inn og nú hófust um nokkurra ára
bil mikilsverðar umbætur í Rúss-
landi. Raunar greindust umbóta-
menn í tvo flokka, hina svo nefndu
“slavofila”, sem unnu af aQhug slaf-
neSku þjóðern og trúðu á köllun
þess og siðmenningarafl; f hinum
flokknum voru þeir sem höfðu mæt-
ur á frjiálsri framþróun Vesturlanda
þjóða og vildu spmja sig eftir henni.
1 fyrstu áttu flokkar þessir samleið,
þótt þeir gætu ekki fylgst að til
frambúðar.
Alexander keisari 2. (1855—1881),
var góðviljaður maður og gáfaður.
feann sá að margt fór aflaga í rikinu
og þurfti íbráðra viðgerða. Hann
kvaddi nýja menn sér til ráðaneyt-
is og 'linaði ritvörziuna. Mest var
þó um það vert, að hann fastréð að
aifnema bændaánauðina og birti
þessa fyrirætlun sína árið eftir að
hann kom til rfkis. Margar nefndir
voru skipaðar til þess að ræða og
undirbúa miálið sem -bezt. Urðu
menn skjótt á eitt sáttir um það, að
ánauðugir bændur og hjú ættu
heimting á að verða frjálsir menn.
Aftur á móti var það miklum erfið-
leikum bundið að komast að á-
kveðinni niðurstöðu um, hvort
bændur ætti einnig að fá eignarum-
ráð yfir jörðum sínum, og með
hverju móti. — Loks batt opið bréf
keisara 1861 enda á málið. Þar var
svo fyrir mælt, að átthagafjöturinn
skyldi með öllu afnuminn og kaup
og sala á ánauðugum mönnum.
Valdstjórn stóreignamanna yifir
bændum var og úr lögum numin.
Um eignarumráðin var svo fyrir
mælt í brófinu, að hús þau eða kof-
ar, er bændur byggi í, skyldu vera
eign þeirra Aftur á móti skyldu
akrar 'þeir, er bændur yrktu, vera að
suimu leyti eign stóreignamanna,
eins og þeir höfðu verið til þess
tíma, en að sumu leyti skyldu þeir
með sérstökum kaupmálum geta
orðið bændaeign. Ríkinu var gert
skylt að styrkja bændur til þessara
kaupa með hagfeidum lánum. En
jarðirnar skyldu þó ekki seldar ein-
stökum ibændum, heldur sveitafélag-
inu (mir), en það skifti þeim aftur
milli bændanna, og gat jafnvel feng-
ið þeim þær ti'l eignar með sérstök-
um skilyrðum. Þó hér væri stigið
stórmerkilegt spor til viðreisnar
bændastétt Rússlands, < kunnu þá
bændur landsins engan veginn að
meta það sem skyldi, enda var það
allmiklum örðugleikum bundið að
koma því í framkvæmd. Bændur
höfðu gert sér von uin að eignast
jarðir þær, er þeir yrktu, og þótti
því ným^elið fara alt of skamt. Auk
þess voru þeir þekkingarsnauðir og
fáfróðir og höifðu ekki rænu eða vit
á að taka upp nýjar yrkingaraðferð-
ir. Loks veitti þeim örðugt að
greiða stóreignamönnum og ríkinu
fé það, sem þeir áttu að inna af
hendi.
Alexander 2. gerði ýmsar aðrar
mikiteverðar umibætur í ríki sínu.
Hann gerbreytti dómgæzlunni og
tók upp kviðdóma og friðdómara,
málaflutning í heyranda hiljóði og
málskot til æðri rétta, enn fremur
óafsetjanlega dómara og talsmenn
handa hinum kærðu. Þótt dómar-
ar þægi mútur eins og fyr, voru sak-
borningar þó nakkru öruggari fyrir
gerræði þeirra en áður. Hin æðri
fræðsla var bætt og ritvarzlan lin-
uð. Loks voru sett lög um héraðs-
stjórn og sett á stofn umdæmaráð,
“semstvo”, og önnur ráð, sem voru
skör lægri. Yarþetta fyrsti vísirinn
til dálítillar sjálfstjórnar í nokkrum
sveita- og umdæmamálum. Hafa um-
dæmaráðin ekki átt lítinn þátt i því
að bæta samgöngur, læknaskipun
og lýðfræðslu í landinu.
Alexander 2. gerði sér einnig far
um að bæta kjör Finna og Pólverja.
Árið 1863 rvar þing Finna kvatt til
setu í fyrsta 'skiftið sfðan landið
kom 1809 undir yfirráð Rússa, og
finskan var í öllum innaniandsmái-
um gerð jafnstæð sænskurmi. Á
Póllandi þótti þjóðfrelsiamönnum
lítið koma 'til umbóta keíáara, og
þegar þjóðernistefnan um og eftir
1859 tók að ryðja sér tiil rúms í Ev-
rópu, vildu þeir nota tækifærið til
að nú fullu sjáWstæði. Þegar undir-
róðurinn mót Rússum fór óðum
vaxandi og ýmsir ínálsmetandi Pól-
verja þóttust eiga vísa liðveizlu hjá
Napoleoni 3., bjóst stjórnin til þess
að nota liðsútboð sem yfirvarp til
að handtaka marga unga menn, er
voru 'framarlega í flokki andstæð-
inga hennar, en þá hófu Pólverjar
uppreisn í ársbyrjun 1863. Rússar
bældu uppreisnina niður með
harðri hendi, eins og kunnugt er, og
sviftu landsmenri þerm litlu réttar-
bótum, er þeir höfðu hlotið, og of-
sóttu tungu þeirra óg kirkju.
En uppreisnin varð ekki Pólverj-
um einum til ófarnaðar, heldur og
Rússum sjálfum. Nú urðu “slavo-
filar” undir forustu Katkow’s rit-
stjóra ekki að eins mikiir óvinir Pól-
verja, heldur fráhverfir öllum írjáls-
legum umbótum á stjórnarfarinu.
Þeir kváðu einvaldsfyrirkomulagið
vera bezt faíiið til þess að halda rík-
inu saman og koma einnig bezt
heiim við sögu og reynslu þjóðar-
innar.
Alexander keisari heyktist á um-
bótunum, er hann hafði borið lítið
annað úr býtum en óþökk og erfið-
leika, og leitaði nú trausts hjá
“slavofilum” og gerðist afturhalds-
samur í stjórn sinni. Breyttist nú
margt á verra veg: umboð'Sstjórnin
fór aftur að taka fram fyrir hend-
urnar á dómstólunum, ineðal ann-
ars með því að gera menn, er stjórn-
in hafði illan augastað á fyrir und-
irróður og æsingar útlaga til Síber-
íu. Stjórnin jók einnig eftirlitið
með háskólunum og skerti kensllu-
frelsi þeirra. Þessar ráðstafanir
mæltust illa fyrir hjá«mörgum ung-
um mentamönnum og komu, ásamt
annari andlegri hreyfingu, er þegar
skal getið, af stað miklum viðsjám,
róstum og tilræðum, þegar fram
liðu stundir.
Eftir Kfím-styrjöldina þótti mörg-
um mönnum í Rússlandi hin forna
þjóðféiagsskipun vera komin á fall-
anda fót og af henni væri einkis að
vænta fyrir þjóðina. En þá hófst
einmitt með nokkrum yngri menta-
mönnum stefna sú, er Turgenjew
skáld gaf nafnið “nihilismi”, en fylg-
ismenn hennar hafa veriþ kallaðir
“nihilistar”. Þeir voru hugfangnir
af raunspeki og efnishyggjukenn-
ingu Vesturlanda,, eins og þær
komu þeim fyrir sjónir í heimspeki,
sögu og náttúruvísindum, og þótt-
ust á hinn bóginn sannfærðir um,
að rússneska þjóðin ætti eftir að
vinna mikið og fagurt starf í þjón-
ustu siðinenningarinnar. Nihilistar
þráðu nýja þegnfélagsskipun, þar
sem guðsafneitun hefði bygt út trú
og kirkju, og siðgæðishugsjónir þær
er höfðu hingað til verið drotnandi
meðal manna, væri gerbreyttar, og
það væri alment viðurkept, að hver
maður ætti að njóta fulls frelsis til
þess að glæða alla hæfileika sína og
ná sem mestri fullkomnun. Annars
Iék riihilistum fyrst í stað einkum
hugur á að ibæta kjör og auka rétt-
(Framh. á 7. bls.)
Stöður fyrir Stúlkur og Drengi
Það er nú mikil vöntun á skrifstofufólki í Winni-
peg, vegna hinna mörgu ungu manna er í herinn hafa
farið. tjtskrifaðir stúdentar af Success Business College
ganga fyrir um veitingu verks. Success skólinn mentar
og setur í stööur fleixi útskrifaða Hraðritara, Bókhald-
ara og Verzlunarfræði-kennara heldur en allir aðrir
verzlunarskólar Manitoba til samans. Vér höfum í
þjónustu vorri 30 reynda kennara, vér eigum og brúk-
um 150 ritvélar og höfum hinar stærstu og bezt útbúnu
skólastofur hér. Success skólinn er sá eini, sem hefir
"Chartered Accountant” á meöal dagkennara sinna,
einnig er hann á undan öllum öörum skólum með tölu
útskrifaðra nemenda og medalíu vinnenda. Skólinn
útvegar stöður. — Stundið nám í Winnipeg, þar sem
nóg er af stöðum og fæði ódýrara. Skrifið eftir full-
komnum upplýsingum.
PHONE MAIN 1664-1665.
The Success Business College,
WINNIPEG LIMITED MANITOBA
i
Upplýsingar óskasL
HehnskrlngU þarf að fá aí vita um núverandi
helmilslang eftirtaldra manna:
Th. Johnaon, sfðaata irltan Port. 1« Pratrie, Man.
Jón Sigurðason, áður að Manehester, Waih.
E. O. HaUgrímsion, áftnr að Juneberry, Minn.
Miss Arnasen, áðnr að Wroxton, Saek.
S. Davidje*. áíur að 114T Domlnion *tr., Wpg.
Mrs. W. L. Thoraas, áSur aTS Klmberley, Xdaho.
Hjörtur Brandason, álur $813 Olarke 8t. Edmonton.
Bteindór Araaion, áðnr að Wild Oak, Man.
Lárns Bjamason, áður Cortland, Nebrasca.
T
Þ«ir hd vlta kynnu um rátta árltun eins eSa fleki af
þessu lólki, eru vinsamlega beðnir aV tilkynna það t,
skrlfstefn Heimskringlu.
THE VZKTNG PRESS, LTD.