Heimskringla - 01.01.1919, Qupperneq 6

6. BLAÐSIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, I. JANÚAR 1919
UndraverS er öldin, sem vér lif-
um á! Nálega er öllum ódkum
vorum, eftirvæntingum og ímynd-
unum bájS aÖ svara aS einhverju
leyti: undri fjarsjáarinnar, undri
Ijósbandsins (spectroscope), undri
rafsegulsins, undri '}je8S er nefnist
radium, undri alls konar funda og
uppgötvana, undri sigurvinninga
á landi, legi og í lofti. Edison,
þessi Völundur vorra tíma, hefSi
eflaust veriS kalIaSur hinn mesti
galdramaður, hefði hann verið
uppi fyrir þremur öldum; hann
fullyrðir, að á naestu tíu árum
muni fljúgandi loftför flytja far-
þega yfir AtlanzhafiS og fara 50
vikur sjávar á kl.stund. Vísinda-
mennirnir segja oss, að tré megi
gera fljótandi og renna í mót eins
og braeddum málmL Sjálfhreyfi-
vélar þykja vera naerri hendi. Raf-
pípa með radíum hefir' verið
smíðuð, sem sagt er, að starfi
sjálfkrafa, og haidi klukku sí-
hringjandi—‘hringjandi—í þrjátíu
þúsund ár. I
Með undrafundum og uppgötv-
unum erum vér komnir býsna
naerri leyndardómum tilverunnar
yg hertnar ósýnilegu kröftiýu. Vér
iöfum jafnvel gert tveer uppgötv-
mir öllu meiri. Vér hö'fum sann-
taerst um að maðurinn er arndi eða
andleg vera; og í öðru lagi það,
að vér eigum heima í andlegri ver-
öld. Maðurinn er andi: Til er
náttúrlegur líkami og til er and-
legur líkami.” Andlegi líkaminn
er orsökin, en hinn afleiðingin.
Augað getur ekki séð, eyrað ekki
heyrt, heilinn ekki starfað, líkam-
inne kki hreyft sig. öll þessi verk-
færi fara eftir og hlýða viljanum,
eða ósk ósýnilegrar persónu. Tol-
stoj hefir komið því öllu fyrir í
orðunum: “Sál er óhjákvæmileg.”
Vér byggjum andlegan umheim.
Alt hvað er sýnist tvöfalt. Á bak
við alt efniskent býr andlegt afl
eða orka. Efnið er andi í hans
lægstu og stirðustu opinberun, og
alt sem til er, það er opinberun ó-
sýnilegrar orku. Eikin hin afar-
háa, sem þama gnæfir yfir skóg-
inn, er upprætt og varpað í ofn-
inn og skilur eftir einungis hand-
fylli af ösku. Alt annað var sól-
sikin, raki, loft, andi, sál og líf.
Eldurinn endúrleysti hin andlegu
frumefni, og þau verða til.
Einhvem tíma verður verÖld-
inni stjómað og stýrt af andlegum
kröftum. Hinar miklu uppgötv-
anir framtíSarinnar munu allar til-
heyra andans heimi og síðustu af-
rek vísindanna verða sigurvinn-
ingar andlegra 'frumparta. I skiln-
ingi og þekking þeirra laga er
stjóma ósýnilegum kröftum, mun
leysing þeirra gátna finnast, sem
enn storka mannviti og öðrum
andans gáfum.
Fimtíu þúsund mannslíf slokna
á hverjum sólarhring. Og í þessu
segja menn sé fólgin ráðgáta al-
heimsinsl *
Gagnvart þessum mikla leynd-
ardómi skal eg leyfa mér að nefna
þrjár spurningar eins nafntogaðs
rithöfundar:
1. lifa framliðnir menn ?
2. birtast þeir nokkum tíma
aftur?
3. sé svo, geta þeir sagt til sín
eða fært oss áreiðanlegar
< þ-éttir?
Langmesta vísindagrein í fram-
tíðinni verður sú, sem gerir spírit-
ismann að ábyggilegri fræði og
leysir með því úr mestu spurning-
um mannshjartans.
Emanuel Kant talaði í nafni alls
mannkynsins, þegar hann komst
svo að orði: “Takist einhverjum
að sanna mér ódauðleflc sálarinn-
ar, þá er það maðurinn, sem eg
vildi finna."
Fyrst skulum vér þá snúa oas að
rihim heil. ritningar og vita hvort
vér finnum ekki leyndardóm hins
ósýnilega heims, er leysi fyrir oss
gátuna. — Hver heiðvirður mað-
ur má til að viðurkenna, að
fræðsla um spiritismann sé að
finna í biblíunni. Englar bjartir
og árar svartir eru á sveimi í henn-
ar frásögnum. Lægsta auglýsing
andlegra fyrirbrigða, megum vér
telja söguna um seiðkonuna í En-
dor, en hin æðstu fyrirbrigði hina
dýrlegu ummyndun Jesú á fjall-
inu. Vér þorum hvorugt fyrir-
brigðið að efa. Leyndardómar
slíkra auglýsinga virðast mega
heita helgiskrín heil. ritningar.
Hinir miklu skörungar þeirra rita
voru skygnir andar; dulfróðir
spekimenn sinnar tíðar, draum-
vitrngar og sjáendur. Andlegleik-
ans djásn prýðir hvers þeirra höf-
uð. Rennum augum yfir röð trú-
arhetjanna, sem taldir eru í 11.
kap. Hebreabréfsins. Má oss eigi
sýnast sem trúin sé einmitt gáfan,
sem opinberar oss hið ósýnilega?
— Jóhannes á eyjunni Pathmos
hrópaði: “Eg heyrði rödd." —
“Eg var á drottins degi staddur í
anda, og heyrði fyrir aftan mig
háa rödd.” — Þegar Páll var í
sjávarhásíka fyrir skipreikann,
mæltv,hann til skipverja: “1 nótt
stóð hjá mér engill guðs þess, er
eg tilheyri og þjóna.” — Esaias
taldi þann atburð merkilegan á
sinni æfi, er hann orðaði svo:
“Árið sem Ussía konungur dó,
birtist mér Jehóva. Hann gnæfSi
hátt og faldur hans klæða fylti
musterið!” Þessar og því um lík-
ar eru sögur hinnar helgu bókar.
(Hér er slept fyrirmælum og
forboðum Móselaga gegn fjöl-
kyngi, launblótum og hjátrúar-
brigðum.)
Oss er fjarri skapi að vilja
skjóta loku fyrir fríar og fjálsar
umræSur um þetta efni, þótt vér
fuIlyrSum, að nútíSar spíritisminn
hafi síSan hann kom á loft, veriS
hafður alment að háði og spotti
manna á milli. Þar sem spíritistar
hafa stofnaS fastan félagsskap,
virSist ávalt hið heimulega hafa
orðið ofan á, og myrkur og duls-
mál fylgt tilraununum. Ekki hafa
þeir heldur enn stofnaS nokkra
fasta söfnuSi eða skóla, né heldur
hafa þeir sín á meSal neina sér-
lega merkismenn, enga stórflokka
opinberra játenda, og enga bók-
fræði aS marki.
ÞaS finnast nú miðlar í hverri
meiriháttar borg, sem segja oss sér
birtist ýmist andi Shakespéares
eða Miltons, eSa þá Danté eSa
Lúters eSa Tennysons, en þrátt
fyrir háar heimildir og alt stórlæt-
ið, hafa þeir ekkert að bjóða oss,
sem vísindalega má kalla ábyggi-
legt. Engin föst lög gera vart viS
sig. Enginn heilvita maSur mun
eiga stórkaup eða mikil viSskifti
undir ráSiim spíritista. Enn frem-
ur er þaS aS athuga, aS ekkert
form eSa fyrirbúnaSur þeirra við
tilraunimar hefir enn fram komið,
sem verSi elcki eftir leikiS af trúð-
um og töfraleikurum.
En þrátt fyrir þetta alt, sem hér
er fullyrt, eru til áreiðanleg fyrir-
brigði. Spíritisminn á rót sína í
mannlegri reynslu. ÞaS eru mann-
eskjur tugum saman í 'hverri sveit
eSa söfnuði, sem reynt hafa eitt-
hvaS sér óskiljanlegt, sem þær
geta enga grein gert sér fyrir, nema
þær aShyllist spiritiskar skoSanir.
— Senðiherrann- og skáldið Low-
ell, er var manna vitrastur og heil-
akygnastur, fullyrtL að á einu
kvöldi, er hann sat einn í myrkri,
sýndist honum herbergi sitt svip-
lega skína af ljómandi birtu; “það
var yfrr-eðlileg birta", bætti hann
viS. John B. Gough, sá aftur og
aftur móður sína í skínandi klæð-
um, — hún var dáin — milli «n
og dyra drykkjustofunnar. Sú
sýn var ávalt áþreifanlega glögg.
Mary Livermoore (rithöfundur-
inn) sat eitt sinn í eimlest, sem
rann yfir tvær þingmannaleiSir á
kl.stund, þá heyrSi hún skyndi-
lega rödd segja viS eyra sér:
“Flyt þig yfir.” Hún hlýddi ó-
sjálfrátt, en í því hún settist niSur
hinu megin, rakst lestin á aðra
eimlest, og við þaS mölbrotnaSi
vagninn þeim megin, sem hún
hafSi setiS. Færslan forSaði kon-
unni frá bráSum bana. Þetta taldi
þessi hágáfaSa kona hiS merkaðta
atvik, er fyrir hana hafði boriS.
Slíkar persónur og þær, sefrn eg
hefi nú tilfært, eru spiritistar, ekki
sakir þess að opinberanir þess eSl-
is finnast í biblíunni, ekki heldur
vegna þess aS margt dulrænt kem-
ur fyrir nú á dögum, og ekki þó
aS alstaðar séu nógar bækur um
ný ókunnug efni og skoðanir, né
heldur þótt vísindin samsinni viss-
um bendingum, hugboSum og lík-
indum um aS til séu ósýnilegir
heimar, sem þau hvorki þori aS
fullyrSa né neita. En við hina fyr-
nefndu menn felli eg mig vel, og
trúi þeim, því aS þeirra reynslu
verS eg aS treysta; því get ég
sagt: “Eg hefi fengið sönnun,”
sleppi eg ekki trú minni á hreinan
og sannan spíritisima, þrátt fyrir
alt hróp og þvaður um sjónhverf-
ingar og sjálfsblekkingar, sem
spíritistum eru bornar á brýn, aS
eg ekki nefni hrekkjabrögð þeirra,
sem lifa á trúgimi örvinglaSra sem
alt má bjóða.
HafiS þér lesið bók W. T.
Steads: “Hvernig veit eg að dánir
menn geri aftur vart við sig?"
Hér kemur vitnisburSur einstaks
manns, og hann æriS skorinorSur,
og hér er heimsfrægur maSur í
hárri stöðu, stórvitur og háment-
ur maður, meS margfaldri lífs-
reynslu, og þessi maður kemst svo
aS orði: “Eg efast ekki fretmur
um þaS, aS auðið sé sambanc
viS svonnefnda framliSna menn,
en eg efast um aS geta sent þessa
grein til blaðsins “Fortnightly Re-
view”. ÞaS er áræðinn maSur,
sem þorir að setja mannorð sitt í
veS fyrir einhverja staSreynd sína,
sé hún dulræns eðlis. En Mr.
Stead er einn þeirra manna. Þegar
hann skýrir frá einni vitran sinni,
kemst hann svo aS orði: “Eftir
þetta get eg ekki efast framar. I
mínum augum er gátan ráðin, og
hvaS mig snertir, er öll efasemd
í þessu efni ómöguleg.” Jöhn St.
Mill sagSi: “VariS ykkur á tmanni
meS staSreynd.” Og þaS er mán
trú, sem hin alkunna skáldkona
Harriet B. Stow sagði: “ÞaS er
þú hefir einu sinni séS, getur þú
aldrei gert óséS.”
Þrátt fyrir það geta staSreyndir
eSa reynsla einstakra manna ald-
rei orSiS fullar heimildir fyrir alla,
þar sem um slíka hluti er aS
ræSa. Reynsla manna verður
fyrst aS gerast kunn, atvikin að
verða rannsökuð, sett í röS og
reglu pg loks gerð að vísinda-
grein. VitnisburSur leiSir til
vissra staðhátta, og staShættir, ef
rétt er frá skýrt, birta lög eSa lög-
mál, en lög rétt skýrS og skilin,
leiSa fyrst í nánd þess, sem kallast
ný vísindagrein. En vísindin eru
hlutir, sem menn þekkja og stand-
ast próf. Og próf þurfa allir hlut-
ir aS standast. Og snúum svo aft-
ur og spyrjum: “Geta framliSnir
menn gert vart við sig?” — Geta
vísindin sannað að til séu vits-
munaverur hinu megin grafarinn-
ar, góðar eSa slæmar, þá verSur
oss auSS aS staShæfa, aS undra-
vert stig sé stigið til þess aS Ieysa
úr gátu tilveru vorrar, stærsta
leyndardóms. Felum svo vísind-
unum spurninguna. Látum oss
bæta nýrri grein viS almenna
bókfræði; þá er kallist: “Spirit-
ismi í höndum áreiSanlegra fræði-
manna.”
Fyrir 28 árum var félag stofnað
af valinkunnum merksmönnum,
og meðal þeirra var W. E. Glad-
stone. Það var stofnað í Lund-
únum og kallað sálarrannsóknar-
félag (Society for Psychical Re-
search). ÞaS var fyrsta sporiS í
veraldarsögunni, aam stigið hefir
Rjl * * / ___ • Þér hafiö meiri ánægju
íYiein íiriflPQ'13 af bia6in° y@ar>ef þér v>tíö-
1 með sjálfum yCar.að þér haf-
i5 borgaB þaB fyrirfram. Hvernig standið þér vjB Heimskringlu ?
veriS til þess aS reyna aS rySja
vísindalegan veg til aS skynja hina
andlegu hliS þessa heims. Mark-
miS félagsins er framsett meS
þessum orðum: “FélagiS er
stofnaS í því skynL aS rannsaka ____________________________________
og gagnrýna spiritismann eins og------------------------------------
auðið er á vísindalegan hátt — þeirra, sem þykjast kunna aS hafa
og skera úr því játandi eSa neit- tal af hinum framliSnu, en af tómu
andi, hvort samkvæmt vísindun- þekkingarleysi megna ekki aS
um, líf sé til hinu megin grafarinn-; sundurgreina raddirnar og þek'kja
.” — Andi félagsins er djarflega hverjar eru frá dánum og hverjar
kunngerSur meS orSunum: “ÞaS frá lifandi mönnum.
skiftir oss alls engu, hver niSur-j Þessi raunalega og ófullnægj-
s’taðan kann aS verSa, oss varðar andi afkoma kemur oss til aS
einungis um sannleikann.” | spyrja: Hví eru þessir miðlar og
Sir Oliver Lodge, forseti félags- opinberu spíritistar óáreiSanlegir
ins 1900, 1901 og 1902, hefir sett' sem stett? — Vísindamenn, sem
og birt á miSjum lista mentandi vel hafa kyní 8ér hreyfingima, fitll-
bóka nútímans, titil bókarar sinn-j yr®a> tvenskonar andar birtist,
ar: “MaSurinn lifir eftir dauð-; g°ðir °8 >U>r- Misjafnir andar
ann.” (The Survival og Man). 1 §eta fram koímiS um sömu dyr og
fyrsta kapítula þessarar stórmerki-! binir góSu. Engin föst regla virS-
legu bókar hans standa þessi orð;1 ist vera lil aðskilnaðar andanna,
“Bók þessi á að boða mönnum meðan tilraunir fara fram. Sved-
vitneskju um uppgötvunarstarf: enb°rg segir, aS þar sem góSu
hinnar stórkostlegustu þýðingar, andarnir stefni til hærri stöSva,
sálfræðilegar staSreyndir, leiddarj dragist hmir slæmu niSur á viS og
í ljós meS ströngustu nákvæmni sem næst til þeirra gömlu stöSva
vísindalegrar meSferðar.”—Ýms-j beimsku, hégóma og synda, Hér
ar málsgreinar Sir Olivers koma er mikiS umhugsunarefni. Má vera
nokkuS flatt upp á marga. Til aS ver skljum betur afstöðuna, ef
dæmis er hann segir: "Landa-1 ver athugum -vel sálar og persónu-
merki milli beggja heimanna, hins e*nkenni hinna framliSnu vina
kunna og ókunna, eru all-veiga-j vorra: aS oss skilÍist hvers ve8na
mikil (substantial), en eru að smá; teir birtast oss ekki öftar, sem sé
slitna og þynnast á vissum stöS-, þes*. aS eSIi þeirra er orSiS
um." Og á öSrum stað segirjof andlegt til þess að þeir megni
hann: “Mér virðist, sem vér sé- aS &era vart v>S siS- Mer kctma 1
um aS byrja nýja vísindagrein, W ástæður þess, aS slíkir
þótt oss sé þaS óljóst; að vér sé-1 É?eri 039 ekki vart viS 8>g- Fyrst 90
um aS planta í ljósvakageimnum1 ást*Sa. aS allir t>eirra hæfileikar
nýtt skynfæri.” — Og loks kem- j séu °nnum kafnir við þau verk-
ur hann meS þessa merkilegu j efni> sem hinu nýia lífi Wíi*- 8VO
'málsgrein: “ÞaS er mín spá, aS^
afleiSing hinna þegar fram komnu
sannana (evidence) verSi sú, að
eftir liSin næstu hundraS ár, muni
allir skynsamir menn trúa upprisu
Jesú Krists.”
allur hugur þeirra er helgaður
hærri stefnum og stöðum, en vér
höfum hugmynd um. 1 annan
staS mætti eiga heima hjá hinum
“útvöldu" eins og stendur í heil.
ritningu: "Þeir þjóna dag og nótt
í musteri drottins.”—1 heimi and-
anna er enginn settur hjá, og þar
er öllum búinn starfi, því guSleg
speki ræSur skifting vinnunnar,
má og vera, aS samkvæmt þeirri
tilhögun, er vér köllum “forsjón”,
séu ýmsir burt kallaðir fyr en varir
til starfs og verkahrings þar efra,
sem þeirra bíSur.
1 þriSja lagi kann þeim fram-
liðnu aS veita afar örSugt aS ná
sambandi viS oss hér á jörðu, því
aS mikiS djúp virSist aSskilja þá
og oss; má vera aS þeirra megin sé
engpi síSur torvelt en tmeSal vor
aS finna hæfa miðla. Enn má
vera, aS dagsbirting hins eilífa lífs
verSi oss hér of björt í augum, en
flest af hinu jarSneska sýnist hin-
um útvöldu dauflegt og dimt. — I
fjórSa lagi er ekki ólíklegt, aS
þróun menningar heims vórs sé
enn ekki svo langt komin, aS vér
megum til hlítar skilja raddir
hinna hólpnu og fullkomnari vina
vorra. Enda má vel hugsast, aS
þeir tali viS oss, þó vér hvorki
heyrum né skiljum; svo og aS þeir
skjóti oss einatt í brjóst hugsunum
eða hugsjónum, er oss og öSrum
þykja góðar, nýjar og fagrar, án
Björn S. Benson
LÖGMAÐUR.
Ein staSreynd er fullsönnuS,
samkvæmt fullyrSing Sir Oliver
Lodge. Hugsanaflutningur (milli
lifandi manna) héfir veriS vís-
indalega sannaður. Reyndir vís-
indamenn fullyrða þaS, að hug-
skeytasamband sé áreiSanlega til.
Einstaka menn eru kunnir, sesm
geta meS krafti vilja síns haft á-
hrif á heila annars manns í tölu-
verSri fjarlægS; menn tala um
eitthvaS hundraS malur, sem slík
skeyti geti flogiS, og til sönnunar
því er fylgjandi dæmi: — Frændi
hins mikla'f ræSimanns FriSriks L.
Lodge aS nafni, segir svo frá:
"Konan mín var á ferS með eim-
lest milli Derby og Leicester kl.
hálf fjögur e. h. 27. apríl 1889.
Hún hafði lokaS augunum án þess
þó aS sofna. Þá sér hún sviplega
fyrir augUm sér símskeyti meS
orðunum: “Komdu strzrx, systir
þín er hættulega veik.” Á sömu
stundu hafSi bóndi hennar fengiS
samhljóða símiskeyti, en stílaS til
konu hans. Þegar þau hjón hitt-
ust segir maSur hennar: “Hér er
símskeyti til þín.” Hún svaraði
óðara: "Já, eg veit þaS, þú hefir
fengiS skeyti.” |
En sálarrannsóknarfélagiS hef-
ir átt viS kynlegan örSugleilka aS
striða, þann, að finna áreiSanlega
miSIa. Mættu menn þó ætla, aS
afskiftin viS hiS ósýnilega hefSu
gagnstæð áhrilf á miðlana. En
fyrir einhverja kynlega og
dulræna sök má varlega treysta
algengum miSlum, þótt sérstakar
gáfur hafr. Hver miðill þarf ná-
kvæmrar gæzlu, að hann ruglist
ekki og lendi ekki alt í rugli og
skynvillum, enda eru hættulegar
freistingar nærri; því mannfjöld-
inn firtist, ef allar tilraunir mis-
hepnast. Mælt er og að hrekkja-
brögS geti eins komiS handan aS,
og er þá miðillinn illa staddur.
Eftir 28 ára reynslu þykjast hin-
ir hálærðu spekingar Sálarrann-
sóknarfélagsins, ekki hafa fundiS
nema tvo miðla, sem aldrei hafi
hneykslaS þeirra vísindalegu
skarpskygni, með einhverjum hé-
góma eða brögSum. Samvizka,
samvizkal verður mér aS segja.
LítiS verSur þá heþntaS af ó-
breytta fóíkinu, sem ekkert þekkir
til vísindanna, en óskar aðstoðar
*St
Hvað er huggun harmi gegn,
Hel er slæst að garði?
Benson kær, þín banafregn
Barst mér fyr en varði.
Sá eg þig í sókn og vörn,
Sitja að rétti mála:
Lund þín rökk og listagjörn
Lét þar fjörið bála.
Samt var eitt, af öllu bezt,
Og það varir lengur;
Eðli þitt ar ætíð fest
Um, að vera drengur.
í>ví er mér í þeli rótt,
Þig að kveðja og harma:
Finst mér sem að fögur nótt
Félli þér á hvarma.
Jón Kjæmested.
Sögusafn Heimskringlu
Listi yfir sögur, sem fást
keyptar á skrifstofu Heims-
kringlu.—BurSargjald borg-
að af oss.
Viltur vegar .. 75c.
Spellvirkjarnir .. 50c.
MórauSa músin .. 50c.
LjósvörSurinn ... 50c.
Kynjagmll .. 45c.
Jón og'Lára .. 40c.
Dolores .. 35c.
Sylvia .. 35c.
BróSurdóttir amtmannsins.. ... 30c.
ÆttareinkenniS ... 30c.
Æfintýri Jeffs Clayton ... 35c.
THE VIKING PRESS, LIMITED
P.O. Box 3171 : Winnipeg, Man.