Heimskringla - 12.02.1919, Qupperneq 2

2. BLAÐSÍÐA
HEÍMSKRINGlA
WINNIPEG, 12. FEBR. 1919
íslandsræða
Flutt á fullveldishátíð Hafnar-
íslendinga 1. des. 1918.
Dömur og
Góðir Islandingar!
herrar!
öldum saman höfum vér Islend- c , .
| tramkvæmda,
ingar verið erlendu valdi háoir,
en í dag berum vér höfuSið hátt í
tölu frjálsra þjóSa. öldum sam-
an hefir heimurinn nefnt
dfli margra og voldugra óvina.
Sóma hennar er misboSiS, réttur
hennar er traSkaSur, orka hennar
má sín einskis gagnvart öflum
náttúrunnar. Velmegun hennar
hrakar, andlegu lífi hnignar.
Henni dvín kjaAur og dáS til
líifsviljinn sljóvg-
ast, hún verSur Værukaer og böl-
i sýn.
| En einmitt þaS, aS hægt er aS
. . . ... - , . . . i minnast þessa alls a íslenzku fagn-
danska 'hjalendu, en í dag nermr ,
aoarmoti í kvold, er vottur pes9
hann konungsríkiS Island meS
samúS og virSingu. MeS samúS
og virSingu af því, aS vor litla,
einimana þjóS hefir rétt sig úr
kútnum, rifiS sig upp úr eymd
sinni og heimt aftur sjálfstæSi sitt
óskert.
1 dag er hátíS heima á Islandi.
I dag blaktir fáni vor um alt land,
blæmikill, litdjatfur — framsókn-
ar fáni og fullveldistákn ungrar
smáþjóSar. 1 dag er hann dreg-
inn viS hún á hverju frónsku
fleyi, 'hvar sem er um heim.
I dag skiftir tímum í sögu 1«-
lands.
Stundin er til þess fallin aS svip-
ast um, aS bregSa augum yfir
farna IeiS, aS átta oss á, 'hvar vér
erum staddir og hvessa 9jónir fram
á viS.
er vottur
hve tímar hafa breyzt. ÞaS er
ekki vottur þess, aS fullnaSarsigur
sé unninn. Kjarninn í viSreisnar-
baráttu vorri er sá, aS græSa og
heilbrigSa íslenzku þjóSarsálina af
meinum liSinna tíma, en enn ber
hún mörg merki þeirra hörmunga,
sem yfir hana hafa duniS. Nei, J
en þaS er vottur þess, aS mikiS
hefir áunnist, og vér berum eng-
an kvíSboga fyrir úrslitunum.
Vér minnumst þeirra, sem
bygSu ísland, meS þakklæti og
lotningu I dag, en nú skulum vér
meS sömu tilfinningu minnast
hinna, sem vöktu þjóSma til bar
áttu gegn ógæfu sinni. “Islending'
ar viljum vér enn þá vera”, sögSu
þeir, sumir í verki einu, aSrir bæSi
í orSi og verki. Nú á tímum veit'
ist sumuttn fullerfitt aS vilja vera
Islendingar. En hvaS var þaS aS
vera lslendingur þá? ÞaS var aS
Vér fáuTn aldrei fulldást aS feSr-
um vorum, frumbyggjum Islands,
aS hinu tignarlega skapríki þeirra, I vera sonur níddrar þjóSar í niS
sem gnaefir eins og alhvítur tind-j urlægingu,
ur yfir alt annaS í sögu lslands. | HvíKkur funi kjarks og trúar
hefir ekki logaS í brjóstum þess-
ara manna! FásinniS og fram-
taksleysiS grúfSi yfir þjóSinni
8601 eins og grá og drungaleg hafís-
þoka. Þessi vanhirti, svefnugi lýS
Hversu ögrandi, hversu óbugandi
hefir þaS ekki veriS ! Hugsum oss
hvaS þaS er aS yfirgefa heildar-
leg höfSingja óSul í landi,
kyn slóS eftir kynslóS hefir lifaS
og starfaS í, og leggja til baráttu
viS agalega náttúru á ókunnri, af-
ur átti aS hrista af sér sleniS og
leggja í brattann, en til þess varS
skektri eySiey. ÞaS er líkast fyrst ag skapa nýjan anda í þjóS-
ina. Aldrei fáum vér fnllþakkaS
þeim mönnum, sem mörkuSu
þessa stefnu á þeim tímum, er ls-
land lá flakandi í sárum.
Þeir hófu þaS stríS, aem vér
þreytuttn enn í dag. Nú fögnum
vér fuIlnaSarsigri á- einum víg
stöSvum. Vér höfum einmitt ný-
lega séS fullnaSarsigur á einum
vígstöSvum verSa undanfara og
fyririboSa gjörsigra á öllum öSrum
vígstöSvum. Gjörumst svo djarf-
ir aS vona, aS svo fari og í vorri
miklu fyrirheiti, aS íslenzka þjóS-
in er til orSin fyrir norrænt stór-
lyndi, kjark og þrek.
SíSan eru þúsund ár, og hvaS
er um afrek og örlög þjóSar vorr-
ar. Vér höfum varpaS þungum
pyngjwm í sjóS eilífSarinnar. Vér
áttum Egil og Hallgrím, Snorra og
stórskáldiS óþekta, sem reit Njálu.
— Nefnum nokkur beztu nöfnin í
dag, því aS ekkert á tungan feg-
urra en nöfn beztu mannanna.
Nefnúm Jónas, sem fágaSi rySiS
af strengjum hörpunnar, og Matt-1 _ ...
, ^ . sogu. Lr ekki synt, að nu muni
ías, sem naði hæstum notum ur . . .
, . bera 'fra sign tn sigurs?
þeim og le’k a þa alla með somu
snild. — En um umfram alt, vér1 SjálfstæSis baráttunni út á viS
höfum boriS gæfu til þess aS er loki8‘ Þa8 losnar um krafta-
vernda frá glötun eina fegurstu innri framfaramálum vorum mun
tungu heimsins. Hún er ódauðleg baetast athyg!i °S starf' Vanrækt-
í dag, af þvi að vér Islendingar um efnum ver8ur sint- hugmyndir.
höfum forðaS henni frá dauSa. ^111 le8i8 hafa f loftinu- ver8a
En saga vor er þó fyrst og fremst g»Pnar og þeim komiS í fram-
rauna- og bágindasaga. Islend- kv*md" Nýir atvinnuvegir rísa
ingar hafa hruniS niður hrönnum °« hinir Komlu faera út kvíamar,
saman af hungri, þegar hallæri velmegun og starfsemi verma
hefir fylgt hafísum og harSindum. ! þjóSarhjartaS og hleypa vexti í
Eldar og öskuföll ihafa eytt fögr-1 andlegt líf og menningu.
um sveitum og eitraS grasiS á Sjál'fstæSis baráttunni út á viS
jörSinni, jökuihlaup og bjarg- er lokiS meS sigri. Ekkert örvar
skriSur hafa breytt blómlegum framgirnina, ekkert styrkir sjálfs-
bygSum í sandauSnir. Drepsótt traustiS sem þaS, aS hafa unmS
hefir geysaS og fóikiS falliS unn- sigur. Hin nýja staSa vor mun
vörpum, svo aS aldir hefir þurft leiða til nýrrar lífstilfinningar í
til þess aS þjóSin rétti viS aS nýju. þjóðinni. Alt of oft sjáum vér
Spilt og harSvítug katólsk kirkja
hefir beitt þjóSina ofbeldi og
rangsleitni, til þess aS seSja óseSj-
andi ágimd sína. Sljóft og rænu-
lítiS konungsvald hefir veriS
verndarvængur einokunar og mis-
þyrmingar á þjóSinni.
Saga lslands fram aS síSustu
öld, er ógæfusaga atgjörfisþjóSar,
sem bogpiar og kúgast fyrir ofur-
eima eftir af gamalli kotungs t.l-
finningu meS henni. Frá því í
dag á hún aS vera sér þess fullvit-
andi, aS hún er glaSvakandi
manndóms- og metnaSarþjóS á minningarsjóSi
vaxtarskeiSi.
Einmitt nú skal sigur vor í sjálf-
stæSisfmálinu reynast drjúg hvatn-
ing. Nú er lúSurþytur í lofti og
gaefuher Islands sækir fram á öll-
Sparsemi og Spar-
nýtni útrýmir eyðslu
Vertu Spame)rtinn — FáSu Meira BrauS og Betra
BrauS meS því aS Brúka
PURIT9 FLUUR
(QOVERNM£NT 8TANOARD)
í Alla Bökun YSar
Jlour License Nos. 15, 16, 17, 18
DAUÐINN KÍKIK.
Yfir haustgráan, hnípinn bæinn himininn steypir fossum. ' Svíður í enni, vanga og vör af vindsins ísnöpru kossum.
Geng eg um auðar götur. — Grúfir þögn yfir rönnum. Dauðinn heldur í húsunum vörð yfir helsjúkum konum og mönnum.
Dauðinn er daglegur gestur — dapur og kaldur að vanda. Nætur og daga er herfangið hans á heimleið til Grafarstranc'a.
— Geng eg um auðar götur. — Hvað glittir á þarna niðri? Dauðinn, — dauðinn með sína sigð sveiflandi á götunni miðril
Hann er að merkja húsin. — Héðan á síðar að bera náklæðum reifaðan svanna eða svein. — Svona er kongur að vera! J'
Dauðinn drotnar í bænum. — Döpur er jörð og himin. Kalt ertu, líf, þessa líðandi stund með löðrandi hamrabrimin.
Jón Björnsson. 13. nóv.—ísafold.
um vígstöSvum. Fátæktin og
anmingjahátturinn liggja á æSis-
gengnum flótta undan stórhug og
starfsdug 'fjáraflamanna vori
Aldrei hefir þjóSlíf vort ihalft meiri
liðsdrátt en nú gegn deyfSinni og
lognmollunni, sem löngum ætla
aS drepa alla sál hin9 opinbera
lí'fs vorrar fámennu þjóSar. Og
íslenzkur andi er nú aS hefja sig-
urför sína um heiminn, hefja bar-
áttu sína fyrir eilífum orSstír í
sögu veraldar, — þaS er stórmerki
þeirrar giiftu, sem nú fylgir þjóS
vorri.
Megi hún skrlja tíimann og kröf-
ur hans!
Nú er dagur viS ský, heyr hinn
dynjandi gný,
Nú þarf dáSrakka menn, ekki
blundandi þý.
Nú þarf vakandi önd, nú þarf
vinnandi hönd
til aS velta í rústir og byggja
á ný.
Svo kveSur Einar Benediktsson.
FramtíS vor hvílir á herSum
þeirra, sem lifa og starfa í dag, og
enn frekar á herSum hinna, sem
lifa og starfa á morgun, eg á viS
æskuna. Eg biS um eitt langt
húrra fyrir Islandi, og inn í þaS
leggjum vér, yngri sem eldri, ekki
einasta fögnuS vorn, heldur og
loforS vor.
Island lifi!
Kristján Albertsson.
— ísafold.
Hvernig getum við bezt varið fyrir-
huguðum minningarsjóði ?
Væri eg kvaddur til aS setja
fram skoðun mína um þaS, hvem-
ig skyldi variS fyrirhuguSum
íslenzkra her-
manna, sem tóku þátt í nýaf-
stöðnu stríSi, yrSi tillaga mín eitt-
hvaS á þessa leiS:
Fyrst aS safna nöfnum þeirra
manna, sem sjálfviljugir buðu sig
fram og voru teknir inn í herþjón-
ustu, því úr því þeir voru þangaS
komnir, höfSu þeir ekkert vald á
því, hvaS aS höndum bar. Hvort
þeir féllu, særSust, kcttnu til baka
óskaddaSir eSa voru aldrei látnir
fara. Einnig mynd af þeim, ef
íægt er aS fá hana, og semja um
þá fáorSaS, algjörlega hóllaust
æfiágrip. Þá hina, sem kallaSir
voru á herskyldu, á sama hátt og
uá fyrri, einkanlega þá, sem kom-
ust yfir hafiS eSa lentu í mann-
raun. Og ge'fa þaS út í bók eSa
bókum, ef þaS rúmast ekki í einni.
litt blaS nægir fyrir hvem mann.
Þetta er aS minni skoSun eina
minnismerkiS, sem hægt er aS láta
í té hverjum einstakling. Bókin á
aS vera vönduS. Hún á aS fást
prentuS fyrir þaS, söm hún kost-
ar, eSa án sérsta'ks gróSa. Ekki
aS borga sölulaun fyrir útbýtingu,
en selja hana meS einhverjum á-
góða. — Þessari bók verSur þak'k-
samlega tekiS á hvert heimili hér
vestra, og sjálfsagt mörg heima.
J
Um starfstilgang minningar-
sjóðsins legði eg til, aS eins og
frekast er unt, aS hann sé látinn
starfa aS þeirri ákvörSun, sem
*leiSandi menn meðan á stríðinu
stóS töldu aS barist væri fyrir,
sem sé hærri menningu. Eg
mundi ekki vera hlyntur stöpli sem
minnismerki, minsta kosti meSan
eg yrSi ekki sannfærSur lím þaS,
aS hann hafi neitt gildi til alþýSu-
menningar, sem eg hefi enn ek'ki
getaS fundiS aS þessháttar minn-
ismerki hafi. Og í þess staS legSi
eg til, aS leita aSstoSar þeirra
manna, sem fyndust hafa einlæg-
astan áhuga og sem einnig væru
færir um aS velja þaS, sem líkleg-
ast er til aS geta orSiS íslenzku
þjóSerni til menningar og frama.
ÞaS er einmitt þaS, sem þessir ís-
lenzku hermenn hafa gert, sérstak-
lega sjálfboSarnir.
Eg hefi aldrei kolmiS á listasafn
og kann því tæplega aS meta gildi
þess. Finst þó aS eg vildi láta
taka stofnsetningu þess til yfirveg-
unar, sérstaklega ef hægt yrSi aS
koma í samband viS þaS, sem aS
mínu áliti myndi stySja einna mest
aS íslenzkri menningu, en þaS er
aðstoS eSa fjárstyrkur til ungra
manna, sem sýna mikla hæfileika,
en 'hafa ekki nóg efni til aS komast
áfram. AnnaS styrkur aS vönd-
uSu ritsaifni, sem agtti jafnt viS
hvar sem væri; og sem jafnt því
aS eiga mikinn þátt í alþýSu ment-
un og menningu, mundi verSa
mikill styrkur þjóSræknis hug-
myndinni, sem nú er í hreyfingu.
Leggja myndi eg áherzlu á þaS,
aS þ eir, sem fyrir því verSa aS ná
valdi til framkvæmdar um ráS-
stöfun á þessum tilvonandi og vel
viSeigandi minningarsjóSi, legSu
fram sitt ítrasta aS leysa þaS svo
af hendi, aS framtíSin verSi aS
viSutkenna þaS með þakklæti og
hlýhug, þá imenning og þann veg
íslenzku þjóSinni til 'handa, sem
þessi stolfnun hefSi breitt út frá
sér.
Og ættum viS von um, aS þetta
geti ræzt, finst mér eg sjái mikiS
fjársafn frarti undan.
M. H.
HINAR SÁRUSTU
KVALIR.
Svefninn er sú tegund hvíldar,
sem nauðsynlegust er fyrir mann-
legan líkama. Það eru engar pynt-
ingar til, sem jafnast á við það að
,vera varnað svefns. Hinhr allra
grimmustu kvalarar í fornöld töldu
vörnun svefnsins þá stærstu pynt-
ingu, er hægt væri að brúka. — En
svefnleysi er oft afleiðing maga ó-
reglu, og í þess konar tilfellum er
Triner’s American Elixir of Bitter
Wine öruggasta Iæknislyfið. Það
verkar magann og útrýmir orsök
óreglunnar. Fæst í lyfjabúðum,
og kostar $1.50. — Gigt og flug-
gigt, verkur, bakverkur, tognun,
sárir vöðvar o.s.frv., þarfnast
meðals, sem fer beint að orsökum
sjúkdómsins. Triner’s Liniment
hefir reynst ágætlegaí öllum slík-
um tilfellum. Hér er að eins eitt
vottorð af þúsundum: “Waymart,
Pa., 16. des. 1918. Sendið mér
flösku af Triner’s Limment; það
gefur fljótan bata.. Jessie Scubits.”
I lyfjabúðum á 70c. — Joseph
Triner Company, 1333-1343 S.
Ashland Ave., Chicago, 111.
Særandi hósti
Fyrir þura-
hósta, er ger-
lr kverkarn-
ar eárar og
eykur höfuti-
verk og svefn
leysi, tærir
allan líkam-
ann og gerlr
bann næman
fyrlr lungna-
hóigu og tær-
ingu—brúkiö
CHAMHER-
I.AIN’S Cougb
REMEDY.
I>atl mýkir og
læknar hinar
s á r u slím-
hlmnur, eyb-
ir kitlandan-
um i kverkunum og hjálpar líkam-
anum til aö verjast alvarlegra
veiklnda.
Chamberlain’s er ólíkt ötSrum
hðstametiulum , þvi þati ekki eln-
ungis mýklr, heldur einnlg iæknar
eg kemur hinum sáru pörtum i hell-
brlgt ástand. Eg er viss um, ati þati
er ábyggllegasta metial, sem til er
fyrir hósta og kvef.
Hugeitf um heilsuna.
— “Amma” Chamberlain.
"Amma" Chaaibarlaln
Sýra í maganum
orsakar melting-
arleysi.
Framleiöir gas og vindverki.
Hvernig lækna skal.
Lœknum ber saman um. ati nlu ti-
undu af magakvillum, meltlngarleysi,
sýru, vlndgangi, uppþembu, ógletii o.s.
frv. orsakist af of raikilli framleit5slu
af ‘hydrochlorie’ sýru i maganum, —
en ekkl eins og sumir haida fyrlr skort
á magavökvum. Hinar vl15kvæmu
magahimnur erjast, meltingln sljófgast
og fæöan súrnar, orsakandi hinar sáru
tilkenningar er alllr sem þannig þjást
þekkja svo vel.
Meltingar flýtandi meöul ætti ekkl
ati brúka, því þau gjöra oft meira ilt
en gott. Reyndu heldur ati fá þér hjá
lyfsalanum fáeinar únzur af Bisurated
Magnesla, og taktu teskeiti af þvi í
kvartglasl af vatni á eftlr máltiö. —
Þetta gjörir magann hraustann, ver
myndun sýrunnar og þú hefir enga ó-
þægiiega verki. Bisurated Magnesla (í
duft etia plötu formi—aldrei lögur et5a
mjólk) er algjörlega ósaknæmt fyrir
magann, ódýrt og bezta tegund af
magnesiu fyrir meltlnguna. Þati er
brúkatS af þúsundum fólks, sem nú
bortSa mat slnn met5 engri áhyggju um
eftirköstin.
THE B00K 0F
KN0WLED6E
(1 20 BINDUM)
öll bindin fást keypt á skrtf
stofu Heinaskringlu. — Finniö
eöa skrifið
S. D . B. STEPHANSON,
The Dominion
Bank
HOUNI NOTHK DAME AVB. OO
SHERBHOOKfi 8T.
HðfutiHtóii, uppb..........| e.ooe.oee
Varnnjótfur ................$ 7.000,000
Allar elgalr ...............»78.000.000
Vér óskum eftlr vltisklftum verzl-
unarmanna og ábyrgjumst atS gefa
þeim fullnægju. Sparisjðtlsdelld vor
er sú stærsta sem nokkur bankl
heflr i borglnni.
lbúendur þessa hluta borgarinnar
óska at5 sklfta vlt5 stofnun. sam þair
vita ati er algerlega trygg. Nafn
vort er full trygglng fyrir sjálfa
ytiur, konu og börn.
W. M. HAMILTON, Ráðsmaður
PHOttE GARHY 34S0
G. A. AXFORD
LÖGFRÆÐINGX7R
603 Paris Bldg , Portage & Garry
Talsimi: ain 3142
Winnipeg.
J. K. Sigurdson, L.L.B.
Lögfræðingur
708 Sterling Bank Bldg.
(Cor. Portage Avo. and Smlth St.)
’PHONE MAIN 6255
Arnl Anderson E. P. Garland
GARLAND & ANDERSON
UUiEREBmOAR.
Phone Mala 1661
U1 Eleetri* Rallway Ohamberm.
Hannesson,
McTavish &
Freeman,
LÖGFRÆÐINGAR
Skrifstofur: 215 Curry Bldg,
Winnipeg og Selkirk, Man.
Winnipeg Talsími M. 450
RES. ’PHONE: F. R. 3765
Dr. GEO. H. CARLISLE
Stundar Elngöngu Eyrna, Augaa,
Nef og Kverka-sjúkdóma.
ROOM 710 8TERLING BANK
Phone: M. 1284
Dr. M. B. Halldorson '
401 BOYD BCII.DING
Tal*. Maln 3088. Cor Port. Jt Eda.
Stundar elnvört5u»igu berklasýkl
og aBra lungnajsúkdóma. Er atl
tinna á skrifstofu sinnl kl. 11 tll 13
Lm-.,9S kl- 2 111 4 e.m,—Heimlll atl
46 Alloway ave.
Talsiml: Maln 6S02.
Dr.J. Q. Snidal
tannlæknir
«14 SOMEHSET BLK,
Portage Avenue. WINNIPHG ,
Dr. G. J. Gisiason
Phyulelau aad Kargeah
Athyail toIU Augrna, Eyrna og
Kverka SJúkdómum. Anamt
Innvortla sjúkdómum og upp-
skurtSI.
18 Soath Srd St, Graad Forfea. Jf.D.
Dr. J. Stefánsson
401 BOYD Btn.DIMl
Hornl Portage Avo. og Kdmonton Bt.
Stundar oingðngu augna, eyrna,
nof og kverka-sjúkdóma. Er atl hltta
frá kl. 10 tll 12 f.h. og kl. 2 til 5 o.h!
Phone: Main 30«8.
H.tmlli: 105 Oilvla 8t. Tals. O. 2815
Vér höfum fullar Mrgtltr hrMn-
ustu lyfja og mebala. Komlti
meí lyfseBla ytlar hlngatl, vér
gerum mehuiin nákvæmlega .ftlr
ávísan læknlsins. Vér sinnum
utansvelta pöntunum og seltum
giftlngaieyfl. : : :
COLCLEUGH & CO. i
Blotre Daase * Sherhrvok. Ita
Phone Qarry 2690—2691
• *
5

A. S. BARDAL
selur llkklstur og annast um út-
farlr. Allur útbúnaRur sá bestl.
Ennfremur selur hann allskonar
mlnnlsvarba og legsteina. : :
918 8HERBSOOKB BT.
Phoae G. UU WIHNIPBQ
TH. JOHNSON,
Ormakari og GulIsmiSur
Selur giftingaleyflabríf.
Bérstakt athygll veltt pöntunun
og vlbgJörSum útan af landl.
248 Main St.
Fbane M. 6606
1. I. flwansoa
H. Q. Hlnrlkaaea
>. J. SWANSON & CO
PASTEIGIVASAI.AR 09
pentaga aslHlar.
Tatsimi Maln 2597
~->r Portage and Garry, Winnipag
MARKET HQTEL
I4d Prlnr H» Slrrrl
á nóti markatStnum
Bestu vinföng, vindlar og atl-
hlynlng gðts. íslenkur veitinga
matiur N. Haildórsson, leltlbaln
Ir lslendlngum
P. O’COIVIVEI.. Elgandl Wlanlpeg
HAFIÐ ÞÉR BORGAÐ
HEIMSKRINGLU?
SkoðiS litla miðann á blaðlna
yðar — hann segir tiL
GISLI GOODMAN
TIVSI1IHIH.
Verkstætll:—Hornl Toronto 8t. ag
Notre Dame Ávi.
Phonr
Garry 2988
Heimllia
Garry 89