Heimskringla - 12.02.1919, Síða 5

WINNIPEG, 12. FEBR. 1919
HEIMSKRINGLA
5. BLAÐSJÐA
keirasálfu krefjist þess, að minnis-
varðinn yfir fallna henmenn af vor-
um þjóðbálki, sé svo saanilegur
að hann samsvari drottinhollustu
þeirra föllnu, sem af frjálsum vilja
dóu til þess að vér, sem eftir erum,
megum una við óskerð borgararétt-
indi í þeim ríkjum, sem vér- erum
einnig af.
Fundurinn fann til J>ess, að sök-
um veikinda þeirra Hon. Thos. H.
Johnsons, dómsmálastjóra Manito-
ba fylkis og séra B. B. Jónssonar,
forseta kirkjufélagsins, nú um und-
anfarnar vikur, hefir framkvæmd-
um í þessu máli verið frestað leng-
ur en annars hefði orðið.
En nú eru báðir þessir herrar á
góðum batavegi. Hon. Thos. H.
Johnson hefir farið vestur að
Kyrrahafi sér til hvíldar, hressing-
ar og heilsubótar þar um tíma, og
verður væntanlega kominn þangað
á undan þessu blaði. Hann hefir í
hyggju að koma við í þeim bæjum,
þar sem íslendingar hafa aðsetur
og hefir góðfúslega lofað nefnd-
inni að leggja lið sitt til þess að
landar vorir í þeim bæjum taki
tninnisvarðamálið að sér og annist
að sumu leyti um æskileg afdrif
þess. Eg vil mega benda “Strönd-
ungitm” á, að hafa gætur á ferðum
herra Jöhnsons og ná tali af hon-
um, helzt að þeir vildu stofna til
fundar hjá sér og fá hann til að
flytja þar erindi minnisvarðamál-
inu til skýringar.
Séra B. B. Jónsson er enn þá of
Jasburða til þess að hann megi
fara að heiman, en allan vilja hefir
hann á að verða máli þessu að liði
strax og hann hefir náð svo fullri
heilsu, að hann megi sér hættulaust
ferðast.
Það var ákveðið á nefndarfundi
þessum, að fá stjórnarnefnd minn-
isvarðajmálsins löggilta nú á þessu
þingi. Slík löggilding veitir nefnd-
inni og umboðsmönnum hennar ó-
yggjandi lagarétt til fjársöfnunar
til minnisvarðans og tryggir jafn-
framt gefendum fjárins rétt til þess
að ganga eftir fullri skilagrein
þess frá nefndinni, eins og ef hún
væri að eins einstaklingur. Kostn-
aður við löggilding þessa verður
lítill eða álls enginn.—Helzt alls
enginn.
Nefndin hefir þegar fengið vitn-
eskju um áhuga ýmsra manna í
bygðum Islendinga á framgangi
þessa máls og gerir sér beztu vonir
um almennan áhuga þeim fylgj-
andi. En jafnframt virðist rétt að
laka fram, að hún ætlast ekki til
að gefendur í minnisvarðasjóðinn
sendi peninga frá sér fyr en hún
befir kosið sér féhirðir og að öll
liHög séu þá send beint til hans, en
ekki til blaðanna.
Nefndin vonar og óskar, að ís-
lenzku blöðin hér, öll, styrki mál
þetta eftir megni.
Meira í næstu viku.
B. L. Baldwinson.
--------o--------
ÍSLANDS FRÉTTIR.
13. jan.—Asahláiku með axtótan-
rtbormi perði hér í nóbt. Hitinn var
V ©Wd n®m)a 1.5 et. hér í nnorgun.
Eldur kom upp 1 dönsku segl-
ekipi !hér á (hötfnJnni í íyrri nótt, on
MkiLnm tökst að slökkva áður en
kann næði að breiðast út að mun.
Settur eýslumaður i Árnessýslu
er nú orðinn Magnús Ofslason cand.
juT. frá Búðum við FáskrvVðsfjörð.
Froet var með langmesta möti hér
i bænum í morgun og sýndi lamd-
«fcnamælirjim 10 stig. — Hvergi á
lamdinu var froetið jafn mikið. —
Nýr botnvörpungur kom hingað
4ré útlönduim 1 gærkvekii. l>að er
botnvörpungurinm “Yfnland” eign
Oelre Thorsteinssonar og fl. Sfcipið
ei* ’bygt 1 Hollandi, cn ófriðurinn
lafið fyrir.
Fulhveídi landslriiS kcvstar oftir bvi
aem “Frón” segir, tæp 80 bús. kr. á
•ri. Aif beirri uppihæð veTða 50 bús.
lagðar á borð m»ð konuugn, 12 þús.
t.H utanríkisstjórnarimnar og viðlíka
uppthæð til íslenzku akriifstofunnar í
Khöfn. Er bá ekki gert ráð fyrir
oneinum sendimönnuim í öðrum
Jöndum en Danmörku.
Kaup premtara hofir nú verið é-
kveðið með gierðardómi 35% hærrn
en bað var áður og aukavinnu-
kaup eininig hækkað. Höfðu prent-
arar farið fram á 50% hækkun, en
prnitsmiðjueigemdur vödu veita 25.
ÁVARP TIL ISLENDINGA
I VESTURHEIMI.
FT og mikið hefir verið talað um nauðsynina á aS viðhalda þjóðerni vorn
íslendinga hér í álfu, og er það skiljanlegt.—Þar ræðir um dýran fjársjóð, er
vér, menn og konur útflutt frá Islandi eigum: menningu þjóðar vorrar, þús-
und ára gamla og margreynda,—það veganesti, sem er aflvaki allra fram-
kvæmda vorra og manndóms í þessu nýja kjörlandi voru. Þenna fjársjóð vitum vér
að vér eigum og þenna fjársjóð viljum vér varðveita oss til uppbyggingar og þjóðfé-
laginu, sem hér er í myndun, til þroskunar. Hann er arfurínn, er vér þráum að geta
látið hreinan og ómengaðan niðjum vorum í þessu Iandi í té, þegar vér leggjumst til
hvíldar, þeim til uppbyggingar og landi þessu og lýð til blessunar. Vér viljum afhenda
þeim tunguna—málið, “mjúkt sem gull og hvelt sem stál”, er í sér felur hugsanaheim
hins íslenzka þjóðlífs frá hinni eiztu tíð og upp til vorra daga, er lýsir hinum norrænu
hugsunum, hinu norræna einstaklingseðli, hinum norræna skilningi á kröfum og tilgangi
mannlífsins, sem, að vorum dómi, er fullkomnari og æðrí en skilningur sumra annara
þjóða. Vér viljum að þeim sé greiður gangur að bókmentum þjóðar vorrar, sem, þó
lítil sé, er eina þjóðin í heimi, er á lifandi máli á sí-gildar fornaldar bókmentir, sem af
fræðimönnum eru taldar jafn-snjallar, ef ekki snjallari því bezta í bókmentum forn-
aldarinnar. Þetta, meðal annars, þráum vér að orðið geti ævarandi eign niðja vorra í
álfu þessarí og hjartfólginn fjársjóður, er þeir svo fái auðgað með hið vaxandi þjóð-
líf, að það megi verða þróttmeira og fegurra en ella.
Nú byggir þetta land, sem kunnugt er, fólk úr öUum álfum heims, og hefir hvert
um sig með sér flutt þá siðu, þær hugsjónir, þá tungu, er tíðkuð hefir veríð í heima-
landi þess. Standa menn því hér á mjög misjöfnu menningarstigi, þó nábúar gjörist
eftir að hingað kemur. Frá borgaralegu sjónarmiði er þjóðin ein og óskift. En tími
sá er enn eigi kominn, að fólk þetta hafi náð því takmarki, að mynda eina þjóðernis-
lega heild, er öðlast hafi sérskilin og ákveðin andleg þjóðareinkenni, þó, með framtíð-
inni, að eftir því sé vonast að svo megi verða. Gætir því margbreytiiegra skoðana, á
öUum þeim málum, er varða framtfðina og áhrif geta haft til að efla eða hnekkja
menningu hinnar uppvaxandi þjóðar, á komandi tíð, og ræður í því efni, á hverjum
stað fyrir sig, að mjög miklu leyti, hver þjóðflokkurinn er öflugastur, að fólksfjölda
eður efnahag. Nú er það hin helgasta skylda gagnvart þessu ríki og hinni uppvax-
andi þjóð, að þeir, er að arfi hafa tekið göfugar hugsjónir og haldgóða menningu, og
hingað hafa flutt, ávaxti þenna arf sinn og verndi þessar hugsjónir sínar frá glötun.
Nú hagar svo tU hjá oss, að vér erum búsettir meðal aUra þessara þjóðflokka og hefir
þegar komið í Ijós, að straumar þessara áhrifa eru mjög mishollir voru andlega heil-
brígði, og hafa því orðið þess valdandi, að vér höfum í sumum efnum miður en skyldi
verndað hinn þjóðernislega arf vorn, og það gengið svo iangt, að jafnvel hugsjónalífi
voru og tungu hefir staðið háski af. Áhrífin hafa eigi fremur boríst oss frá þeim
þjóðflokkum, er ofar standa í menningarlegu tilliti en vér, en hinum, sem þar standa
neðar, og veldur því afstaða bygðarlaga vorra og nábýli við hina ýmsu þjóðflokka.
Þess vegna getur svo farið, ef vér eigi gjörum neitt tU þess að varðveita þjóðerni vort
í framtíðinni, að í stað þess að taka framförum andlega og h'kamlega, farí oss svo
aftur, að af því súpum vér og niðjar vorir um langan aldur.
Það er þess vegna skoðun vor, að Islendingar hér í álfu ætti að bindast sam-
tökum sín á meðal, til að mynda félagsskap tU viðhalds tnngu vorrí og þjóðerni, er og
jafnframt hefði það að markmiði að efla sæmd þjóðar vorrar og virðingu innbyrðis
og út á við, í öllum efnum, eftir því sem ástæður leyfðu; er orðið gæti hvöt menta-
mönnum vorum í námi þeirra og vísindaiðkunum, ríthöfundum vorum styrkur í verki
þeirra og frumkvöðull að því, að kynna afkomendum vorum og meðborgurum sögu
vora og bókmentir að fornu og nýju, með fyrirlestrahaldi eða útgáfu þar tU kjörinna
rita. Auk þess gæti innifalist í verkefni félagsins:
(a) að stuðla að því, að íslenzk tunga verði kend við sem flesta háskóla hér í
álfu, er íslendingar sækja, og að komið verði á fót verðlaunasjóðum í nor-
rænum fræðum við þær stofnanir.
n (b) að stuðla að samvinnu og samhygð milli Islendinga hér í álfu og þjóðarinnar
heima.
(c) að efla þau framfarafyrirtæki, er orðið gætu lslendingum tU sæmdar og nyt-
seradar hér sem annarsstaðar.
Þessi tillaga vor um almenna félagsmyndun er eigi ný. Miklu fremur má með
sanni segja, að hún sé jafngömul landnámi voru í Vesturheimi. Hafa á ýmsum tímum
og velflestum stöðum, þar sem Islendingar búa, komið fram svipaðar tUlögur og jafn-
vel tilraunir veríð gjörðar að stofna þvílíkan félagsskap. Hefir þetta mál því veríð
eitt hið mesta og almennasta áhugamál vort, þótt eigi hafi veríð gjörðar svo almennar
framkvæmdir í því, sem nú er farið fram á og æskilegt hefði veríð. En nú á sfðustu
tímum hefir það fengið nýjan og aukinn þrótt og áhugi vaknað fyrir því meirí en nokk-
uru sinni áður. Til þess Iiggja margar orsakir, sem öllum eru Ijósar og eigi gjörist
þörf að skýra frá. Hér í Winnipeg hefir þegar nokkur byrjun verið gjörð. Fjöl-
mennur fundur var haldinn hér 7. þ. m. og voru þar alKr einhuga með því, að æskUegt
værí að komið yrði á stofn allsherjar þjóðernisfélagi meðal Islendinga hér í álfu, og
▼ar þar samþykt svolátandi tillaga:
“Að kosin sé þrjátíu manna nefnd, er vinna skufi að undirbúningi þessarar
... fyrirhuguðu félagsstofnunar fram tU almenns fundar. Skal nefdnin semja ávarp,
er sendast skal mönnum í hinum ýmsu bygðarlögum vorum hér í álfu, og með þvf
sé á þá skorað að gangast fyrir fundarhaldi hver í sinni bygð, og með fundar-
atkvæði leita álits þeirra, sem viðstaddir eru, um stofnun þjóðernisfélags meðal
fslendinga í Vesturheimi. Falli samþyktir með, skulu kosnir fulltrúar á fundum
þessum, er mæta skulu á almennum fundi í Winnipeg, er ræða skal um stofnun,
stefnu og fyrirkomulag þessa félags, og skal sá ahnenni fundur haldinn svo fljótt,
sem ástæður leyfa.”
Nefndin, sem kosin var, hefir þegar tekið til starfa. Formaður hennar er séra
Rúnólfur Martemsson, hr. Ásm. P. Jóhannsson féhirðir og séra Guðm. Árnason rítarí.
Að tdhlutun hennar og samkvæmt ofangreindri tillögu er ávarp þetfa samið, og eru það
tilmæli nefndarinnar, að þeir menn, er veita kunna því móttöku, gangist fyrir fundar-
höidum á þann hátt, er um ræðir í tillögunni, og tilkynni svo rítara eða formanni kér
úrslit þeirra funda.
Dagsett í Winnipeg. Manitoba, 27. janúar 1919.
Rúnólíur Marteinson
Jón J. Bildfell.
O. T. Johnson.
Sig. Júl. Jóhannesson.
O. S. Thorgeirsson.
Björn B. Jónsson.
Magnús Paulson.
Sigurbjörn Sigurjónsson.
Hjálmar Bergmann.
Líndal Hallgrímsson.
Ingib. Ooodmundsson.
Rakel Oddsson.
Aurora Johnson.
Jóhanna O. Skaptason.
Thóröur Johnson.
Friörik Sveinsson.
S. D. B. Stephanson.
Ásm. P. Johannsson.
Thomas H. Johnson.
Brandur J. Brandson.
Rögnv. Pótursson.
Thorst. Borgtjörö.
Kristj&n J. Austmaan.
Gunnl. Jóhannsson.
Hj&lmar Oislason.
Gúöm. Arnason.
Einar P. Jónsson.
Jón Árnason.
Gn’örún F. Johnson.
Sesselja Gottsk&lksso®.

Umferðasalar gMjKhf' Vorir eru , NÚ MEÐ SÝNISHORN AF SKÓ- M FATNAÐI FYRIR SUMAR, HAUST OG VETUR. KAUP- MENN HAFA UR MIKLU AÐ VELJA HJÁ ÞEIM. SPYRJIÐ KAUPMANNINN YÐAR UM “RYAN SKÓ” OG TAKIÐ EFTIR STIMPLÍNUM Á HVERJU PARI. Thomas Ryan & Co., Ltd. PRINCESS STREET, WINNIPEG
Ábyggileg Ljós og
Aflgjafi.
Vér ábyrgjumst yíSur varanlega og óslitna
ÞJÓNUSTU.
Vér æskjum virtSingarfylst viSskifta jafnt fyrir VERK-
SMIÐJUR sem HEIMILI. Tals. Main 9580. . CONTRACT
DEPT. UmboSsmatSur vor er reiSubúinn at5 finna ySur
a8 máli og gefa ySur kostnaÖaráætlun.
Winnipeg Electric Railway Co.
A. IV. McLimont, Gen'l Manager.
Skólaganga Yðar.
I>etta er verzlunarskólinn, sem í 36 ár hefir undirbúið unga fólkið
f þessu landi i beztu skritstofustöðurnar. £>ér ættuð að ganga &
þenna skóla og njóta góðrar kenslu, bygða á svo langri reynslu.
STŒRÐ OG ÞÝÐING KENSLUSTARFA VORS
Vorir sameinuðu skólar, "Winnipeg and Regina Federal Colle^e”,
hafa kent og undirbúið fleiri en 24,000 stúdenta fyrir verzlunarlifið.
I>eir finnast alisstaðar, þar sem stór verzlunar-etarfsemi á sér stað.
I>eir sýna einnig, hvar sem þeir eru, hvað kensluaðferðir vorar eru
notagóðar. — Pessi stóri hópur talar fyrir oss. — VUtu koma með
öðrum sjálfsboðum er innritast á skólann á mánudaginn kemur?
Dag og kvöld kensia.
Winnipeg’ Business College
222 PORTAGE AVE. George S. Houston, Gen. Manager.
KOL!
Vér erum reiðubúnir að veita fljóta afgreiðslu
á Hörðum og Linum Kolum, af beztu tegundum. Ef
þér hafið ekki allareiðu pantað kol fyrir veturinn, þá
finnið oss. — Vér gjerum yður ánægða.
Telephone Garry 2620
D. D.Wood & Sons, Ltd.
Office og Yards: Ross Ave., homi Arlington Str.
BORGIÐ HEIMSKRINGLU.
NafnmiÖinn á blaÖinn yÖar sýnir hvernig sakir standa.
Brúkið þetta eyðublað þá þér sendið oss peninga:
THE VIKING PRESS, Ltd.,
Winnipeg, Man.
Kæru herrar:—
Hér með fylgja .—............!..........„Dollarar, sem
borgun á áskriftargjaldi mínv við Heimskringlu.
Nafn ...........................................
• Áritun .........................................
BORGIÐ HEIMSKRINGLU.
I