Heimskringla - 24.11.1920, Qupperneq 2

2. BLADSÍÐA
HEIMIKIIMQLA
WLN'NIPEG, 24. NóV. 1920.

Gáði seint að reiðast!”
I mér var ohugur, ótti um framtíS.
commerce and trade routes, eins þessu, aS Islendingar væru ]jegn-
‘GáSi seint aS reiðast;" var brugg stórveldanna svonefndu, að
ar-frið í heimr vorum. Mér valct- og H. G. Wella kemst svo vel aS ar hér. litu sjálfsagt sumir svo a
.st upp margt ískygg.legt, svo sem orði einhversstaSar. Eigi í þaS stríSiS, aS góSur málstaSur vær.
---- — ---------, vitna, aS sá, sem Lögberg í veSi, og aS sumir þeirra manna,
sagt um þá, sem ekki höfSu skyn e tlr a kanskagastnðlS- Langa nefnir “h'klega Englending”, seg- sem mest bar á, prelátar og póli-
til aS skilja, þó skilli í tönnum þmg,ð þeirra 1 MSechas, þar sem
þeirra, fyr en eftir löngu-liSinn*Frakkar fengu Marocco, Englend-
tíma, en urSu þá svo ærir, aS þeir ,ngar elnræSl *' Egyp'talandi og í
færSu alt til verra vegar, af heift veri^
eSa heiimsku.
öllum í fersku minni. Heimsfræg-
ir vísindamenn og háskólakennaT-
ar óvinaþjóSanna, sem áSur
höfSu dáS hverjir aSra, köstuSust
. hópum á svo köldum kveSjum,
Langur vaSall um VígslóSa
minn stóS í nýlegu Lögbergi.
Flest þau kvæSi, sem hann flytur,
voru áSur út komin, nokkur í
Lögbergi sjálfu. Hér skúlu þau
upp talin: i *
Assverus, kom út S EimreiS- lýSsfoHngjar og jafnaSarmenn í
ir: Einvaldurinn ykkar upptök- tíkusar, legSu sig fram til aS ota1 aS furSa var, um imentuSustu
unum sagSur^er aS valda, þá er, Islendingum út í skylduna viS ná- menn, þó Lögbergi láist aS vita
auk iþess sem áSur var 'bent á, á- ungann. ViS þetta alt fanst mér þaS.
_ . greiningur um, hvort heldur þaS rætast enn betur sá grunur, er eg1; BlaSiS segir ennfremvr, aS í
. u . ra a .rg a sæ a, og voru Rússar eða þjóSverjar, sem hefi gengiS meS, aS þjóSrækni og Vopnahlé sé “enginn ærlegur
fle.ra kom mer . hug. 1 hvoru- fv„hl f ________________: __________> i- ?! í. * s
aS sölsa alt upp í sig úr manna-
og hrossakjöts-tunnunum.
var slett sneiS af
tveggja skiftiS stóS mannheimur á
öndinni, aS til alþjóSa-stríSs
myndi draga. AS ekki varS úr,
fyrstu vígin vöktu í þetta sinn, og mannást væri gangur velviljans í maSur nema emn
sama á viS, þar sem sagt er, aS sömu átt á sömu braut, fyrstu1 stendur:
sagan sé djúprættari en svo, aS sporin og framhaldiS. ViS slít-l
stríSiS stafi frá því, aS einn mann um þetta sundur, og íþrætumst á, l“lver hafa orSiS forlög foringj
út
inni, XXI. árgangi, 1. héfti.
HleiSra, í Heimskringlu, 19.
nóv. 1914.
ögranir, í sama blaSi, 1 7. sept
sama ár.
Svefn ins réttláta, í sama blaSi,
26. nóv. sama ár.
TíSindamaSurinn, var mér sagt
aS staSiS hefSi í KirkjublaSi
Þórhallar heitins biskups.
Vopnahlé, kom út íSkírni, 3.
hefti 1915.
þakka sumir því, aS Balkanskaga- ... . .* ,, u D , ,
. , . .. _ , hafi gripiS æSi snemma í ágúst.; með sinn spoUarm hver. Ræktar-
, þofiS stoS svo Iengi yfir aS verka- £JJa ^ ^ þjóSverjar sem* ,emin til foreldris og föSurlands
fyrstir fengu laun úr friSarsjóSi hefir þroskast þangaS til. aS sann-
Nolbels? Hafa auSmenn þeirra ur heimsíborgari vill ö>}lu mann-
veriS fremstir í flokki, aS bjóSa féj fólki eins vel og sínu eigin, ann
sitt til friSar? Auk fleira, sem því alls, sem hans heimaþjóS varS
þessi Lögbergs-ÞjóSverji segir til bóta og blessunar, æskir sínu
fjarlægum löndum fengu tóm til,
aS taka saman höndum um kola-
námaverkfall, í Vesturheimi og á
Englandi, svo öflugt aS öll flutn-
Ólík-
sín þjóS myndi varla nægilega
vígtent enn, úil aS barkábítast viS
hinar. En hvaS
Brot úr hestavísum Fjósa-Páls bessu — mér fanst sem heimurinn
gamla, stóS í Lögbergi, 8. júlíi stæSi á f,áræði ug friS«rir>n á
j g j rj glóSum. Upp úr þessu kvaS eg
r~ ■ .ii ,, • >■ __ I Assverus. Sendi EimreiSinni hann.
ransemn i hlutleysinu, í sama
j Hann kom ekki út í því hefti
hennar, sem í næstu var von á.
i ÞaS var fullskipaS iþegar hann
kom fram. Þetta get eg sannaS.
íngafæn teptust, ef til stals ætti aS s . , ., *
r _ , vera smnar þjoðar megin.
sverfa. Hitt, sem ofan a varð íi , c í j- , *
. . , . : legur tinglendingur er það, sem
Algeciras, eigna ymsir því, aS , , , , ~ ,
I telur sem samlanda sina aðals-
nokkrum hinna hervoldugu, sem1
, , , _ i menn mnan vigis, sem eigi svo
hfut attu ao, hafi oao vio því, ao , , , „ * , . ,
. u-.* j- | skamt til vigvallar, að þeir utvega
kyni einkis þess veraldarválds, er
hann ekki þyldi aS aSrir hneptu á
sig og sína, harmar hluttöku állra
þjóða í hverju því böli, sem hnekt
hefir farsæld föSurlandsins hans
sér skemtileyfi til aS aka þangaS,' og áf mannavöldum var komiS,
erlent og innlent ofríki, stríS og
blaSi 12. ágúst sama ár.
Stjórnaiheit á stríSstíSinni,
sama blaSi 7. okt. sama ár.
Úr opinberunarbókinni og
Bábylon, í sama b}aSi 1 1. nóv.
sama ár.
EinvígiS, í samablaði, 15. júní1 Ut af kýæSinu ögranir nefnir
] 9 | 6. j Lögberg þaS nýja kenningu, aS sá
Víga-hrottinn, í sama blaSi, 20. se hugprúðastur, sem þorði aS
I
, I þegar ekki er barist. Gat Eng-
sem satt er í , ,. , , c..*
lendingur, sem barSist í foður-
landi annara þjóSa, og meS þeim,
sagt aS samherja sína skorti eld-
móS og rögg þeirra, sem berjast
fyrir átthaga sinn? Bendir þaS
höfuS lýSs og guSsríkis á jörSu, á
Bretakonung, sem bar skurSgoS
sinnar sönnu kirju, sem sé: dýrS-
lingsmynd, fyrir liSi, sem 'hann
IV.
júlí sama ár.
En sjálfu Lögbergi verSur ekk-
ert bumbult af þessu fyr en 21.
október 1920.
II.

, Á þessum langasandi Lögbergs
útaf VígslóSa, kennir ýmsra
grasa, en flest eru þau af þeirri
tegund, sem rekja mættu rætur UPP 3tór augu viS annaS ein3‘ Af
til ummælanan gömlu: Þyrna og'mér er hitt aS 3e^a' síSan eg var
sitja hjá því, aS svíkja guS sinn
og sannleikann, eins og samvi?ka
hans sér þá, en vi'ta sig þó, éf til
vi'll, eiga sér vísa vegna þess, alla
illúS, sem ofsókn og fyrirlitning
eiga umráS á. Eg skal ekki efa,
aS Lögberg segi þeta satt, þannig,
aS því hafi sjálfu aldrei komiS
þvílíkt í hug né hjarta, og reki því
Sturlungaaldir.
“Bóndadóttir” Guttorms J.
Guttormssonar hefir tekiS tvær
smámyndir af andfaetlinguim
svona 'hugsunarháttar, ef til vill á-
setningslaust. Þær heita Gorkúla
og Gröftur. Gorkúlan vex upp og
verSur ibústin í imyrkrinu, fúla-
lofti og fúanum, í ljósi og sólskini
leysti svo úr hlaSi, knéfallandi, og: setur aS henni “tæring”. Gröf'tur
vígði þannig Val'föSur? — Réttl er grindin af illskiftninni. Eins og
skýring Væri hitt, aS viSburSir, j beingrindumar af vökumönnum
sem getiS er í Vopnahlé, koma kirkjugarðanna, í draugasögunum
héðan og handan, en allir úr stríS-j okkar, hefir sú líkams}eif ekki get-
inu einhversstaSar. ÞaS er “rauSii aS fúnaS, eins og flest kristiS fólk
þistla skal jörSin þér bera!. Þó
skal eg leiSa minn hest sem mest
hjá öSru ógresi en því, sem heitir
af-færslur og ónot til ósekra
manna í efni þesa kvers. Lög-
berg má vera eitt um þaS og mót-
mælalaust, hvaS þaS kýs aS
merkja meS svo þýðingarlausum
orSum eins og “vel sagt” eSa
"andstygS”, þegar þaS er aS
segja sitt eSli. En ekki mega því
haldast uppi rugl og rangfæringar,
án andmæla.
Líka er þaS meira en mein-
laust, þaS er skemjtilega skaplegt,
aS blaSiS heldur enn, áSur upp
teknum hætti sínum, aS skjótast
í sína "cyklópædisku dauSra
manna grafir, fyr en þaS leggur til
framhlaups — þaS er: fletta því
upp í fjölfræSi sinni, hvaSan orS-
iS Assverus sé ættaS. Von er þo
þaS vílji sýnast fjölfrótt. Svo er
því nú örugt aS taka sig til viS
Austur}anda-málin, eftir grísku-
vitnisburSinn, sem þaS fekk í
fyrravetur. Einn er þo sá agalli
á þessum haugagöngum þess viS
byrjun bardaga, úr þeim kemur
þaS tíSum svo ært, aS varla verS-
ur milli séS, hvort þaS er skilning-
ur þess eSa xéttsýni, sem byltir sér
fyrir björg.
! III.
“Hver einn bær á sína sögu,
sagSi Matthías í sveitarkvæSi sínu
um SkagafjörS. Svo er og um
þulurnar mínar í VígslóSa, þó um
þær sé llangtum minna vert. Eg
get um þetta, aSeins fyrir þaS, aS
Assverus spratt ekki upp úr heims-
vígunum, sem hófust meS ágúst
1914. ÞaS kvæSi var kveSiS
5—6 mánuSum áSur en til var
nokkur ávæna um þau. Þrátt fyr-
ir alla mína ilsku, eða kanske sök-
um hennar, er mér svo fariS aS
mér tekur sárast til míns kyns:
mannsheildarinnar. Ef mér slapp
verk úr hendi, í dægrastriti miínu
fyrir daglegu brauSi, var eg stund
um vís til aS lesa, hugsa eSa klóra
á blaS, eitthvaS í þá átt.
Einhverntíma um veturinn 1913
—1914, sat eg svo auSum hönd-
um, aS eg hripaSi Assverus upp.
krakki, aS lesa íslenzkar sögur,
hefi eg til dæmis dáSst aS hug-
prýSi sumra heiðingjanna í Nor-
egi, sem Ólafur Tryggvason var
aS kvejja til kristni, hvaS sem
málstaS þeirra leiS aS öSru leyti,
og er þó líklega langt til jafnaS.
BlaSiS segir sVo: “Á stríSs-
fréttir minnist skáldiS meS einu
erindi, sem hann nefnir TíSinda-
maSurinn.” Svo hefir þaS þá
samhendu yfir. “Þar sem þinn
fjársjóSur er, þar er þitt hjarta,’
á viS Lögbergs-skilninginn, ef þaS
hyggur aS sú ímyndun mm, aS
dauSinn hoppi yfir heiminn,
hlakkandi yfir mannfallinu, sé aS
stikla um stríSsfréttir, aSrar eins
og þaS segir. Þegar Lögberg
nefnir Vopnahlé, er öll skynsemi
þess á enda. Eftir þaS er eins og
þaS eigi til veSs aS vinna, um aS
enn geti misskilningur þess geng-
iS fram af sjálfum sér, í þeirri í-
þrótt aS rangfæra. Heilabúi
sumra er svo battaS, aS þaS rum-
ar ekkert nema nöfn og tölustafi
og feihyrninga. ÞaS er eflaust sá
bæjarlóSa-skilningur blaSsins( er
veldur því, aS hann fullyrSir, aS
annar þeirra fjandmanna , sem
orSastaS eiga í Vopnahlé, sé
ÞjóSverji, og hinn líklega Eng-
lendingur”, nema þaS sé hinn rót-
gróni ótti þess um, aS allir þeir
séu ÞjóSverjar, sem meira vit hafa
en þaS sjálft. Upp úr kvæðinu
sjálfu er varla hægt aS hafa þetta
mótsagnalítiS, sem varla • er von,
því niSurstaSa þeirrar samræSu
er auSvitaS sú( aS rætur til stríSs-
ins verSi ekki raktar til neinnar
þráSurinn”. Mér þótti vænt um
þaS, sem vinur minn í Reykjavík
sagSi mér, þegar eg kom til Is-
lands sumariS 1917. Hann var
greindur maSur og glöggur.
“Gaman hafSi eg af því, Steph-
an,” sagSi hann, “þegar Vopneihlé
kom út í Skírni, voru al}ir þessir
stríSsþjóSa-sinnuSu hérna ó-
ánægðir meS þaS. Engum þeirra
fanst hann geta gert þaS aS tekju-
grein fyrir sína meShaldaþjóS”.
Mér var ánægja aS, hve rétt þetta
var metiS, og einmitt var til þess
ætlast.

i. r) •
*
V.
MeSan eg man, og fyrst eg hefi
færi til, skal eg geta þess, aS eins
langt og mitt vit og kunnugleiki
náSi, var þaS helber vestur-
heimska, sdm sumir hér voru aS
belgja sig upp meS, aS Islending-
ar heima væru þjóS'hlutdrægir í
stríSinu^ til dæmis þýzklyndir.
Yfirleitt voru þeir öfgaminstir
allra þjóSa, sem létu sig þau mál
varSa, enda áttu iþeir góSa aS-
stöSu ti} þess, sem sjálfir höfSu
lengi haft 'friS viS alla menn. Hitt
var satt, til voru amáflokkar, sem
tók sárara til einnar stríSsíþjóSar-
innar en annarar, og mér fanst
þaS af góSu sprottiS, ef gáS var
aS. Flestir, sem þá flokka fyltu,
höfSu fanjS utan og dvaliS á friS-
artímum, og oft lengi, hjá þeirri
þjóSinni, sem þeim var annast
um, mætt velvild og orSiS á ein-
hvern hátt, svo aS segja, skóla
bræSur hennar, annaShvort í lær-
dómsleitinni aS sannleik og* feg-
urS, eSá hyggjuvits og hagsmuna.
Svona bræSrabýti matti eg báSufn
til sóma, en mannleysubátt aS
muna þeim þaS ekki, ef einhverri
stríSsþjóSinni voru eingöngu eign
uS öll illendin. Þessi málamun-
ur var þó ofstækislaus, og eins
hitt, sem þá er um þaS hugsa
gerit í gröfum sínum. Af eru þó
öll hold( hjárta og taugar, en tenn-
urnar heilar og hvassar enn, og í-
gerSin í kýlinu á kjálkanum hefii
ilskast, unz hún VarS hans bana-
mein. En þrátt fyrir þessar skýrt
dregnu skuggamyndir, undir jörS
og á, er mönnum líka léS þaS lif
andi lán, aS uppi er fjölgand
flokkur, sem tekur hverri ljóstýru
sem "býr í þér sjálfum og lýsir ti:
blessunar,” (eins og Eldflugan
sem Bóndadóttirin dró upp á öSru
spjaldi), næstum meS eins inni-
legum fögnuSi, eins og konan,
sem hafSi sinn týnda pening aftur
fundiS, jafnvöl þó birtan sé veiga-
lítil og lýsi út í “sortann”.
VI.
Þetta var nú kanske útúrdúr, og
eg býst viS aS Lögbergi gremjist.
ef eg geng gjálfur þess lengur fyrir
bý, finnist aS sinni hrókaræSu-
virSing sé mislboSiS. Þá er aS
snúa sér aS því aftur, eg á nokkur
orS ótöluS viS þaS enn.
BlaSiS hvín upp, aS Vopnahl
“fordaemi allar hvatir manna
sarilbandi viS þetta stríS”, og les
upp langa runu áf stofnunum
stéttum og stefnum manncuma
meS áherzlunni: “alt eru þaS
svikatól”. Eitt semþar er til tek
iS, er kristindómurinn. ÞaS orS
kemur einu sinni fyrir í Vopnahlé,
Þar segir frá klerk einum, sem
fimtíu jólanætur hafSi boSaS
meS kærleiksorSum komu friSar
konungsins, meSan engir börS
ust. En jafnskjótt og heróp var
hafiS, tók hann undir þaS í mess-
unni, sótti biblíu sína í skápinn
og sannaSi meS henni:
anna
Fáu, þeirra er ekki hafa brugSiS
FriSarmæli sín, og vildu ei svíkja
sannleikann í voSa ?
Einn er myrtur.
ÞaS var Jean Jaurés, franskur
skörungur jafnaSarmanna, myrt-
ur af Villain, svo aS segja í byrjun
stríSsins.
Annar fyrir sömu sök er gerSur
svívirSing í eigin hóp og dæmdur.
ÞaS var Ferdinand Liebknecht,
þýzkur jafnaSarmannaforingi, r,ek
inn úr sínum eigin flokk, dæmdur
í fangelsi fyrir landráS og loks
myrtur, í róstum sem urSu, þegar
þýzka keisarastjórnin valt um
koll, sem ekik var skeS, þegar eg
kvaS Vopnahlé.
Yfirgefinn rænulaus af raunum,
Reikar nú sá þriSji um grafar-
bakkann.
i
ÞaS var Keir Hardie enskur
VII.
Ojæja, þú segir nú svona, en:
ert ekki eins heimskur og þú læt-
url var stundum stungiS aS þeim,
sem gengu um meS sögur, sem
þeir sjálfir létust trúa, iþó þeir
kanske vissu betur, en í von um,
1 Vopnahlé aS þær kynnu aS geta orSiS til
gengis einhverju öSru, sem undir
ir Ibjó. ViS aS lesa lokasennu
Lögbergs um VígsIóSa, verSur
dálítiS óljóst um, hvort heldur
þaS sé græska blaSsinB eSa
greindarleysi, sem sýSur svona
upp úr. Fyrir hugann flýgur regl-
an( sem Vídalín gamli vitnar tilr
LastaSu blygSunarlauist, þar mun
ætíS eitthvaS viS loSa”. Lítil
bending er þaS, aS blaSiS, í
hamsleysi sínu, grípur til orSsins
óhappamenn og tilvitnunarmerkir
þaS. Smásaga ein varS til un»
þaS orS. Eg notaSi þaS eitt sinn
í sambandi viS mennina, sem í
hernaðinn hröktust, fanst fáum
myndijþykja happi aS hrósa, aS
þurfa aS lenda í þeim leiSangri.
Grein eftir mig, sem þetta orSí
stóS í, var enginn sakamannabálk-
ur, en andmæli gegn kappsmáli,
sem fáir menn höfSu fitjaS upp á
almenning. ESlilega þurfti aS
sýna í henni eitthvaS svaravert-
Á því stóS heldur ekki. “Nikk
gamli í Parkinu” flýgur aS mér
úr drekabæli sínu, meS fornyrSa-
verkalýSis leiStogi og þingmaSur. bókarræfil í gininu, sem á mig áttr\
VarS frávita, aS sagt var, af hug-j að ibíta. Hvort hann var eitt af
raun út af stríSinu, og dó upp úl þeim vopnum( sem Nikulás fletti
þeim kvilla, nokkru síSan en eg af Styrkárr Vésteini, og blaða-
orSaSi þetta. Allir áttu þessir frægt var8 fyrmm> fara
engar
menn saromerkt í því, aS þeir
guldu þess svona hver um sig, aS
vilja stilla til friSar. Þúsundir ó-
nafngreindra manna hafa aS lík-
indum fariS sömu för, aSeins rítinn ,kjaU fyrir mig a8 bera>
sagnir svo eg viti. “Nikk” þótt-
ist hafa veitt mér mikinn áverka
— sannaS aS eg hefSi kallaS her-
mennina glæpamenn. Eg hafSí
um var
somu
munar því, aS heiti þessara eru
heimskttnn.
HvaS heitir annars meistarinn,
sem Lögberg er aS læra aS lesa
hjá? ÖU ólaös börn ættu aS var-1 Kerlr 8é: 6lAnsmaí}Ur. HJá
ast hann. j siSuSum andstæSingum, í svona
Fyrir fjórtán-fimtán árum, meS deilum, er öllum þesskonar þræt-
tilliti til sumra játenda kristin-j um lokiS, þegar anarhvor færir
dómsins, spurSi eitt íslenzka org sin til þeirrar þýSingar, sem
gerSi þaS mest í glensi, aS öSru-
en því, aS segja sem var, aS eg
legSi sama skilning í orSiS, sem
deilt, setn almenningur
skáldiS okkur svo, í afmælis-
veizlu Krists, sem viS nefnum jól:
AS hver sem ekki betSisr
Nú, fyrir málstaS guSs og góSra
siSa,
Gæti ei hafa skilið kristindóminn.
HvaSan stendur þaS, aS Lög
berg ilskast út af þessu? Þette
minnast a
ekki. Án þess aS
álit sitt á stríSinu,
verji,
hans.
og sagt
Er blaSiS orSiS svo þaul-
greinir á um, á Islandi eins og ann
• * l r ; arsstaSar: hvort StríS geti eSa eigij er lagt þeim manni í munn, sem
þjóSar emnar; þaS hafi gosið upp ag hyerfa úr fram1f8ai,aga mann JþaS sjálft fullyrSir aS sé ÞjóS
ur felag3 yrir omu a^‘- Uf*UUar ! anna, eða ekki. Án þess aS verji, og sagt um sóknarprest
fari og aldarhætti, sem alstaöar
drotnaSi, jáfnt hjá þingræði og
keisaravaldi. Setjum svo, aS nafn Svona: Hvernig stóS á því,
þessa skírnarbarns Lögbergs, Stephan, aS Islendingar vestra
ÞjóSverji, sé viS þaS stutt, aS ( sky]du lenda í þessu? Og þaS j kenningu meS sínum sóknarpresti,
kvæSiS láti hann segja, aS einu var sagt svo viðkvæmlega, aS þegar stríðiS stóS yfir, og glanna-
spurSi sveitafólk mig stundum! þýzkt, aS þaS tekur upp þykkju
' sína þess vegna? Hitt væri þó lík-
ara Lögbergi aS samþykkja svona
sinni hafi sinni þjóS blætt til muna
í þrjátíu ár, fyrir samvizkufrelsiS,
mér nærri rann til rifja aS þurfa skapur nú aS nefna hana “svikav-
aS svara því, Mér fanst eins og tól”. Hefir blaðiS týnt “kristin
“HeldurSu aS yfir hugsjón þessa
mannð
Og heimsins friSi( þessir kaup-
menn vaki?
Sem fluttu milda friðar-ríkiS hans
Á fölva stjörnu, aS allra skýja
baki.”
þa koma flein þjoðir en þeir viS eg finna til, meS þessari hávaSa- dóminum” í því aS ÞjóSverjast?
þa sogu, og þeir ekki allir, enda er j lausu umhyggju og alúS, sem al- | stuttu máli sagt, Vopnahlé
þaS ðagt aSeins til aS minna á, aS þýðuminniS bar til okkar enn, drepur á ýmsu eins og sagnir
stnS hafi veriS haS fyrir andleg- frávillinganna sinna. Eg reyndi sögSu, að gerðist og gengi, yfir
ar hugsjonir, en ekki emungis um^ að sýna fram á, hver forlög réðu höfuS í stríðinu. DagblöSin eru
iLöglberg og eg, höfum svaraS
þessu sitt í hvora átt. •
Sláturverk skilur Lögberg, eins
og þau gerSust á Islandi, betur en
þaS kemur orSum aS, því sú lýs-
ing varS klaufalegt amboS í þess
andlega striti. Hver getur nú ef-
ast um, aS mannfall Englendinga
í stríSinu hafi “drýgt blóSiS”,
sem þjóSunum var tekiS, svo þaS
yrSi “hæfara til matar” fyrir her-
gagnagróSa og ríkis*uka í þá átt,
aS verzlunarvaldiS gæti lagt und-
ir sig lönd?
Um EinvígiS farast blaðinu svo
orS: “Og lofar skáldiS Egil fyrir
þaS sama og hann setur Kains-
merkiS á hina föllnu lslendinga.”
Flestum öSrum en Lögbergi mun
farast eins og Förumanni í Lög-
réttu, gera sér þaS í grun, aS eg
leggi ekki aS jöfnu einvíg Egils
viS Ljót bleika( og þaS, hvernig
hann vann á piltinum Rögnvaldi,
syni Eiríks og Gunnhildar, og aS
eg viti vel, aS nokkrir gengu í
stríSiS af líkri hvöt og Egill gekk
á hólm viS Ljót, þó eg trúi ekki,
aS þaS væri eins álment eins og
troSiS er í mann, og viti engan,
sem var þetta Ijóst um sjálfan sig,
jegar í einlægni var tálaS. AnnaS
mál er hitt, hvort sumum slíkra
manna finst ekik nú, þegar þeir
sjá uppskeru þess, sem iþeir lögSu
sölurnar, aS Iþeir standi í spor-
um konunganna í æfintýrunum
okkar, sem gifst höfSu skessunum,
en gátu ekki rekiS sjálfa sig úr
vitni um náttúru þeirra, þegar þeir
sáu breytinguna, sem þær tóku,
ekki er öfug og hann ætlaSist til,
jafnvel þó honum hefSi orSiS
mismæli á í fyrstu. En “Nikk’*
hirti lítiS um hólmgöngulög, vildí
ekki stinga fornyrSinu í skeiSam-
ar alveg þurru, heldur hélt áfraim
aS berjast um meS því. Eg lagSi
þá niSuT alla vörn, nenti jafnveí
ekki aS sýna fram á þaS, sem hver
meSalgreind sér í hendi sinni og
orSabókarlaust, aS andi tímanna
ræSur í þýSingu orSanna, svo þó
aS fornmenn nefndu þá óhappa-
menn, sem unnu sömu verk og
þeir, sem viS köllum illræSis-
menn, lá aldrei í þeirra huga sama
ásökun á einstaklinginn, sem verk-
iS vann, eins og hjá okkur nú, í
orSinu illræSismaSui^eSa glæpa-
maSur. ForfeSur okkar trúSu á
fyrirhugun. Nomirnar, UrSur
(ætterni)( VerSandi (aSstaða)
og Skuld (afleiSing), sköpuSu
öllum örlög, engum var sjálfrátt
um gerSir sínar. Jafnvel vilja-
lausir hlutir, svo sem vopn, kom-
ust ekki hjá, aS meS sér yrSu unn-
in þrjú níSingsverk. Mestu og
beztu fyrirmyndarmenn þeirra
tíma, sem í óhæfu rötuSu, voru
ekki hugsaSir sem gllæpamenn nú,
heldur ólánsmenn" — óhappa-
menn, af tilviljun, ekki af eigin
vonzku, því þeir komust ekki hjá
slysinu.
Þegar eg uppgafst, tók einn
vinur minn sig til, og laimdi meS
öSrum orSabókum orSskýring
“Nikks”( hans málstaS svo til ó-
happa, aS hann þagnaSi. OrSa-
bækur eru eflaust góSar, ef sá sem
notar þær, er orSabókarfær. Hafi
því Lögiberg gripiS til orSsins ó-
happamaSur í því skyni, aS eitt-
hvaS myndi viS loSa, er grunur
þess réttur — viS orSiS loSa
“gæsalappir” þess sjálfs.
VIII.
SíSasta kvæði VígslóSa, Fjall-
konan til hermannanna, sem heim
þegar þær í laumi höfðu lokiS vif koima, hefir Lögberg alt yfir. Þá