Heimskringla - 20.04.1921, Blaðsíða 1

[Verílaun
gefin
fyrir
Coupons’
Sendit5 eftir vertSllsta tll
Royal Crown Soap. Ltd. .
664 Main St., Winnipeg UKl>>IIUir
ROYAK
GROWN
t---------
' Verðlaun
og
umbúSir
SenditS eftir verTHlata til
Royal Crown Soap, lid.
654 Maln SU
XXXV. AR
WMCPEE. MANITOaV MIÐVIKUDAGINN 20. APRÍL 1921
NGí.íER 30
CANAÐA
in ibentu á, aS heimili iþeirra væri
í Canada og einlhversstaSar yrðu
j vrndir aS vera. En yfirvöldin voru
AÖflutningsíbann á áfengi var harÖsnúin og neituÖu að bugast
samlþykt í Ontario-ifyl'ki á m'ánu- láta. Afrýjuðu þá Ihjónin máli sínu
daginn meö 125 þús. 'atkv. meiri-, til samlbandsstjórnarinnar í Ottawa
bluta. Meirihlutinn af borgum og og gaf hún þann úrskurð, að það
bæjum fylkisins, þar á rneðal Tor-j eitt að tilheyra jafnaðarmönnum
onto og Ottawa, voru á móti bann-| væri ekki ástæða til burtvísunar
inu, en sveitaikjördæmin þvi nær úr 'landinu, og skipaði því yfir-
undantekningarlaust með b'd- völdunum að láta hjónin strax
v I laus og lofa iþeim óáreittum að
ls.osnmgar standa nu fyrir dyr-, , . , , ... c ,
, e . . halda leiðar smnar til tdmonton
um t oaskatchewan. Hafa þing-
mannsefnaútnefningar farið fram í j Sambandsstjórnin heífir skipað
ýmsum kjördæmum, og er búist fjögra manna rannsóknarnefnd til
við að kosningarbardaginn verði þess að. kynna sér bveitilflutninga
1 þingmann, að þar var , o mánað lagi sínu um brezku nýlendurnar í
tímabil tiltekið. Þetta frumvarp Austurlöndurn. Er sagt að bann
hafi í hyggju að auka vald ný-
er kent við Young, þingmann frá
Norður Dakota, og setur háa tolb
á inriflutning akuryrkjuverkfæra
hveiti, oomull, sykur, nautgripi og
j sauðfénað. Umrlæður um frum-
lendumálastjórnardeiklarinnar að
miklum mun og draga sem mest úr
sjálfforræði nýlendanna. Er búist
við að hann leggi fyrirætlanir sín-
varpið standa nú yfir í senatinu,1 ar ifyrir alrí'kisfundinn sem haldinn
en búist er við að til tkvæða verður í Lundúnum í n. k. júní-
verði gengið í vikulokin.
Utanríkismélastéfna
; mánuði, og sem ifulltrúar allra ný-
, lendanna sækja. Ekki er þó búist
, ., Hardings vjg ag hann ætli sér að Ihrófla við
og stjornar hans, er gömlu stríðs-1 •- c ■ -'U • m j
_ , : sjornartarr sjalitstjornar-nýlend-
JxrU|niUm 'r. ^jr°pu enSar> vegin ann> gem eru Canada, Ástralía og
Þjóðverjum þykir hún Suður-Afríka. en öllum Ihinum er
í algleymingi í 'byrjun næsta mán-
aðar, og kosningarnar í lok hans
og hveitisöluna í Canada Ifyrir ár-
i.ð serti leið og þetta yfirstandandi
W m v ^ v M 1 11U 111 V n tlUUUj . w — “ - - _ — • w Q £ — — 1/ —
eða byrjun júní. Bændaflokkur- j ár. Hafa ýmsar kærur verið born
inn kemur rnú í fyrsta sinni fram 1 ar fram Iþess efnis, að hveitikaup-
þar í fylkinu, sem sjáltfsteeður I mennirnir og stóru kornyrkju'fé-
flokkur, svo mun verkamanna-1 lögin hafi bægt sm'ábændum frá
flokkurinn ihafa þingmannsefni á markaði, og að milli þ'eirra eigi
boðstólum í helztu ‘bæjunum. 11 sér stað samsteypa, sem hindri
noikkrum kjördæmum kváðu con- tfrjálsa verzlun. f rannsóknarnefnd
servativar og bændur bafa gert inni eru: Hyndman ylfirdómari frá
bandalag, en liberal-íflokkurinn, J Edmonton, formaður; W. D.
eða stjórnaiflokkurinn leggur einn I Staples Ifrá Wirinipeg, J. H. Hasl-
og óstuddur út í bardagann. I am tfrá Regina og Lionel Go'ldie,
Quill Lake kjördæminu, sem landi frá Guelp'h, Ont. Nefridin Ihefir
/or W. H. Paulson befir verið þegar tekið til starfa.
þingmaður fyrir, hafa liberalar út-
geðfeld.
ekki nógu vingjarnleg í sinn garð
°S 'þkjast hafa orðið fyrir-miklum
vonbrigðum, og Bretar og Frakk-
ar eru barðóánægðir Það er el í'
einasta afstaða forsetans gagnvarl
búist við. að bann vilji láta stjórna
beint frá nýlenduráðaneytinu.
Kosningaundirbúningur er hatf-
Ulster-lþingsins; meðal fram
rrefnt mann iþann sem Musselman Indíánakonunum> sem heima eiga
heitir; v.ld. Paulson dkki gefa kost; 4Q norSur af Cochrane, Ont.
i sér að nýju. Líkfegt er talið að j Bændur þeiía voru aS Iheiman við
innaðhvort conservat.var eða veigar gem yenja er á veturnar,
og eru iþeir oft burtu svo dögum
saman. Bar nú svo við að hungr-
Hreystisaga mikil gengur af
conservativar eða
óændur munu útndfna Isliending,
/egna þess bvað landar eru fjöl-
nennir í kjördæminu. Líberalar
j uð últíahjörð bar að Indíánastöðv-
. .. , _ , . j uo uwranjoru uoi au iuuiaiK,»uu,
íaifa setrð að vóldum í baskatche- ... f
, . I unum og let mjog otrrðlega. 1
van 1 16 ar og þykrr morgum trmr hj.órSinni voru milli 70 og 80 stór-
3 kominn aS sk,lfta' Stjornarflokk Konurnar kveiktu
nn le‘ð‘r nú Hon. Wm. Martrn,1 ^ e]da Qg ætluSu aS hræða
:n conservativale.ðtogmn er Don-! ,lfana burt meS þeim hœtti> en
‘ld McLean’ 'þingmaSur fyrir þaS t6krt ekki; lf6ru ,þær þá að
iaskatoon. Verkamannaflokknum ^ Qg hver úlfur sem til
itjórnar James Sommervflile, frá ^ yar rifinn j sund.
doose Jaw, en bændaflokkur.nn ^ Qg éUnn af ,félögum sínum. En
,efir engan leiðtoga k-osið sér. j ^ !þmtu skotfæriri og var nú
Sambandsstjórninni er hugar- ekki annað fyrirsjáarvlegt en að
laldið að gera heimkomnu her- úlfarnir mundu ráðast á konurn-
nennina að bændum, að því er ar og börnin. Gömul kona bauðst
u'ðustu stjórnarsikýrslurnar sýna. H olffra sér og hlaupa ifyrir
iefir stjórnin hjálpað 25,550 úlfa hópinn, en boði hennar var
,eirra til þess að ná í bújarðir og hafnað. Þá var þar einhver er
mstofn, ýmist með lánum eða mundi eftir dýnam.t-stongum sem
andagjöfum.. AHs etu það $80, geymdar böfðu verið frá sumr.nu;
>00,000 sem hjálparráð ber-! áður; voru þær teknar og bundn-
nanna ibdfir lánað hermannábænd , ar saman og kvelkt í og síðan kast-
að í úlfalhópinn. Þegar reykurmn
hafði liðið ifrá eftir sprenginguna,
Hon. Sydney Fislher, fyrv. sáust engir úlfar en tætlur úr hræj-
alþjóðabandalaginu sem'þeir hafc 1 bjóðendanna er Sinn Feina leið
út á að setja; við heni,i höfðube' i togi-nn de Valera. Kosningarnar
að nokkru leyti búist, heldur finst fara fram í júri.-mánuði, og eru
þeim andkalt til srn á alla vegu.
EruFrakkar mjög reiðir sendlnerra
sínum í Was'hington^ J u les L.
Jusserand, iþykir hann hatfa van-j
hlutfallskosningar.
Á írlandi hefir verið óvenjulega,
friðisamt undanifarna daga, síðan
rækt að géfa frönsku stjómimrii aS *a««l»tj®ra«kiítm urðu. Þó unnu
rétta hugmynd um hugarþcl Banda Sinn Fdnar ^ ófræSSar
ríkjanna gagnvart bandaiþjóðun- 4 sunnudag‘nn’ að þeir tóku kven'
um, og að hann hafi ekkert gert mann af lífÍ' Er 'þetta 1
til þessað sveigja hugi hinnar nýjij SÍnnÍ *' óaldarsöSu Irlands aS í>aS
ttawa, rúmlega sjötugur.
rdbúnaðarráðgjafi Laurier- Unum fundust l»ér og þar, þar á
órnarinnar er nýlega látinn í meSal 72 últfaeyru, sem sýna að
minsta kosti 36 úlfar hölfðu drep-
ist í sprengingunni, auik þeirra sem
konurnar skutu og úlfarnir átu.
Tálsímasamlband er nú komið á
illi Canada og Cuba, og kostar
Seins $17.55 hvert þriggja nu'n-
:na viStalslbil. Forsetinn á Cuba
;ti símasamtal við stjórnartor-
ann Canada, Rt. Hon. A.rthur
leighen, og lilberalteiðtogann,
lon. Mackenzie King, daginn er
minn var opnaður, og heyrðist
•einilega það sem sagt var. Rúm-
■ 70 mílur af símanum eru neð-
;y West á Flordia og Cuba
Gríska stjórnin hefir kallað
im alla gríska þegna á herskyldu
Jri sem eru á Canada, til þess að
:rja á Tyrkjum.
Nýlega komu hjón ein.^Mr. og
rs. Joseph Mallard, frá Englandi
; ætluðu til Edmonton í Alberta,
ir sem þau áður hötfðu átt heima
; töldu lögheimili sitt. Bæði
>fðu hjónin fengist eitthvað við
riniber mál og tilheyrðu jafnað-
manna'flokknum. Er þau stigu
land í St. Jolhn, N. B. voru þau
tt í háld af inntflytjendaytfirvöld-
rum og Iþeim tilkynt að þau yrðu
nd aftur til Englands með næsta
ipi, því í Canada væri ekki rúm
rir pófitíska æsingamenn. Hjón-
BANDARDÍIN
Tollmálafrumvarp republikka
komst í gegnum neðri málstofu
Washingtonþingsins á föstudaginn
var með 269 atkv. gegn 112. Átta
republikkar og 104 demókratar
voru í andstöðunrri, en 1 5 af demó
sjávar, lagðar yfir sundið milli krStum greiddu frumvarpinu með
atlkvæði og 244 repulblikkar. Um-
ræður höfðu orðið mjög heitar
um frumvarpiS, sérstaklega er
ræðu þeirri viðbrugðið sem demó
kratinn Bourke Gockran tfrá New
York hélt. Kvað hann harðæri
vera í aðsigi í landinu og atvinnu-
leysi, og ekki gæti það bætt úr
vandræðunum að setja háa toll-
garða gegn innflutningi. "Með-
mælendur tfrumvarpsins segja að
ofmikiS sé (flutt af útlendri vöru
inn 'í landið; guð g*fi að það
væri langtum meira," voru orð
Cockrane's, meðal annars. Frum-
varp iþetta er iþó aðeins til bráða
byrgða, og eiga lögin aðeins að
gilda um 6 mánaða tíma, og r
frumvarpið að -því leyti frábrugð-
ið iþví sem kent var viS Frodney
stjórnar á hlið Frakka. Ensku blöð
in segja að írsku málin séu orsökin
til þess að svona kalt andi frá
Hardingstjórninni, til hinna tfornu
samiherja Bandaríkjanna. ‘Nation’
segir- írland stendur sem veggur
milli iþessara tveggja lenskumæl-
andi þjóða, veggur sem öll bróð-
urleg samvinna í heimsmálunum
strandar á. Önnur blöð, ensk og
skosík, eru líkrar skoðunar.
Verkamannaleiðtoginn frægi,
Samuel Gompers sem nú er 7 1 árs
gamall, er sýnilega þeirrar skoð-
unar, að það sé ekki gott að mað-
urinn sé einsamall. Hann misti
konu sína tfyrir tæpu ári síðan, en
nu hefir hann ásett sér að ganga í
h'eilagt hjónáband að nýju og hetf-
ir opinberað trúlofun sína og
ékkju nokkurrar sem Mrs. Neusch-
ler heitir og er 38 ára gömul. Gift-
ingin á að tfara fram innan fárra
daga. Gompers er 6 barna faðir
og langafi.
Hvirfilbylj ir og óveður gengu yf
ir suðvesturhluta Bandaríkjanna á
föstudaginn og gerði voða tjón á
mönnum og eignum. Mestur skað-
inn varð í ríkinu Arícansas, þar
sem 56 manns biðu bana, og þar
næst í norðvesturlMuta Texas, þar
sem 20 manns týndu lffinu. Alls
er talið að um 1 00 manns hafi far-
ist, en um 300 urðu fyrir meiri og
minni meiðslum og' fleiri hundruð
eru húsnæðiélausir.
hefir skeð og mælist hvervetna illa
fyrir. Stúlkan átti að ha'fa ge'fið
brezku ýfirvöldunum ein'hverjar
upplýsingar, og á líkinu fanst miði
með þessari áritan: “Þannig deyja
svikarar við lýðveldið.”
Hughes-stjórnin í ÁstráKu hefir
verið oífurliði borin við atkvæða-
greiðslu í Iþinginu, og er búist við
að hún verði <að ileggja völdin nið-
ur.
BRETLAND
KotfanámuverkfáHið mikla held
ur ennlþá átfram, þrátt fyrir samn-
ingatilraunir stjórnarinnar, en von-
góðir eru menn iþó um að ekki
rerði lþ<að langilíft úr iþessu, Ityrir
þá sök að bandamennn kolanámu-
manna, járnbra<utarstar‘fsmenn og
ffutningamenn, sem gera áttu sam-
úðarverkfall, háfa ékorist úr leiik,
og látið kolanámumenn eina um
bardagann. Stjómin héfir <gert
ýmsar ákvarðanir fyrir kolasparn-
aði, 'þar á meðal allar kappreiðar
um óákveðinn tíma; ástæðan til
-þess banns sögð sú, að fjöldinn
sem safnaðist þangað líer með járn
brautum og orsaka aukaferðir og
þar <af leiðandi kolaeyðslu. Einnig
háfa ensk skip Ifengið skipanir um
að k-ola sig vél í útlendum höfnum
þar sem Iþau hafa viðkomu.
Rt. Hon. Winston Spencer
Churchill, nýlendumálaráðherra
Breta er nýlega kominn úr ferða-
ÖNNUR LÖND.
Franska-þingið samþykti nýlega
að léggja 50% toll á allar innflutt-
ar vörur frá Þýzkalandi, sem hegn-
ing fyrir tregðu Þjóðverja, í að
uppfylla skaðábótakröfur Banda-
manna.
Japan heíir orðið fyrir hverjum
stórbrunanum á'tfætur öðrum. —
2 7.. Marz var höfuðborgin Tok.o
hætt komin; brunnu þá 1000 hús
í norðvestur hluta hennar. Nokkr-
um dögum seinna, þann 6. þ. :n.
brann að mestu sá Muti borgarinn-
ar sem Asakusa Iheitir; brunnu þar
1 700 hús, þar á meðal 8 musteri
skóláhús og lögreglustöðin, og
þann 1 4. þ. m. brann mestur hluti
borgarinnar Hakodato, 4000 hús
alveg til grunna og mörg stór-
skemdust. Flest 'hús í Japan eru
bygð úr timbri, sökum jarðákjálft-
anna sem mjög tíðir eru þar í landi
Spánarkonungur befir boðið
Karli, ifyrv. Austurríkiskeisara,
griðland á Spáni, eftir það tfréttist
að Svisslendingar 'kærð<u sig ekk-
ert um hann lengur, eftir hina ó-
frægu tilraun ’hans að brjótast til
valda í Ungverjalandi.
Ef að Þjóðverjar borga ekki
12,000,000,000 gull mörk til
bandamanna 1. maí n.k.þegar þau
falla í gjalddaga, ætla Frakkar að
senda -her að nýju inn á Þýzkaland
og talka iðnaðarhlutann a-f West-
phalia, sem liggur næst Rúhr daln-
um, sem Frakkar háfa nú á vaildi
sínu, sem lögháld fyrir vanskilum
Þýzkalands. Þjóðverjar ætla að
sögn að þverskaillast Við að greiða
upþhæðina, og hefir þýzka stjórn-
in í hyggju að biðja Harding
Bandaríkjalforseta að skerast í leil^
inn og miðla svo málum að skaða-
bótagjaldið verði að minsta kosti
lækkað um helming.
I heim. Það er að sýna sig betur og
j betur, eftir því sem jafnaðarmenn
I kynnast betur aðalkjarna Bo’lshe-
vikakenninganna.að þær eru ósam
rænarilegar hugsjónum jáfnaðar-
i manna. Og alstaðar þar sem jafn-
aðarmenn hafa ek'ki þegar tekið af
- stöðu 'ti'l Bolshevika, eru 'þeir nú
i að gera afstöðuna ljósa og hreina.
j 1 Frakklandi var nýlega meiri hluti
I jafnaðarmanna með þvi, að semja
' sig algerlega að siðum Bolslhevika.
En minni hlutinn sagði sundur skil-
ið með flokknum og mndaði nýj-
anlflokk. Og svona héíir það geng-
ið víðar. — Jatfnaðarmannaflokk-
ar k'lofna um þetta stóra atriði.
Jáfnaðarmannatfl-okkurinn í Sviss
tfeldi nýlega tillögu með 250.000!
atkv. gegn 8000, er fór í þá, átt
að sverjast í bandalag við Bolshe-j
vrika. Og tfyrir stuttu sigraði gætn-l
ari hluti jafnaðarmanna í Italíu al-j
gerlega 'hinn hlutann er vildi ganga
skilyrðislaust á hönd Lenin og
fylgifiskum hans. Þetta atriði þyk-
ir sérstaklega merkilegt "víða um
heim. Síðan í október 1919 hafa
menn álitið, að jáfnaðarmennirn-
ir ítöfsku væru mjög svæsnir á- -
hangendur Lenins. En nú sýna þeir1
öllum heimi, að kenningar Lenins
eru óframkvtæmantf'egar og hættu-
legar, jafnvel þar sem jarðvegur-
inn er þó vel undir þær búinn. En
þessi sigur gætnari jáfnaðarrpanna
í Italíu var ekki tekinn út með
sældinni, að -þvi er er'lend blöð
segja. Mynduðust í Iþeim bardaga |
þrír höfuðflokkar. Og stóð barátt-
an aðatftfega á einum 'fundi, s<em
varaði í 5 daga samlfleytt. Varj
að lolkum greitt atkvæði innan ,
flo'kksins með Iþessum mismunandi ]
stefnum, og fengu gætnari jafnað-
armenn yfir 100,000 atkvæði, en
Lenlns-sinnar aðeins 50.000. Það
er því af Iþesu auðséð, að kenn-
ingar Sovietstjórnarinnar eru nú
útlægar gerðar úr Itálíu, iþar sem
þær áttu ifyrir skömmum tíma
miklu láni að fagna. Nú htífir jafn-
aðarmannaftfokkurinn á Spáni felt
með 8808 atkvæðum gegn 6025, j
að gera bandalag við Bplshevika, <
en áköf rimma stóð á iflokiksþing- ^
inu og eru horfur á <því að jafn-,
aðarmannaflokkurinn muni ktfoifna
Þjóðskiputfagskenningar Bolshe-'
vika 'hafa eftir þessu að dæma
miklu minna fylgi á Spáni en mönn
um hafði verið talin trú um áður,
er fultfyrt var að stjórnarbylting
væri í vaend'um og steypa ætti |
konungdómnum.
ÍSLAND
♦ Akureyri, 20. marz
Aflabrögð. Fiskafli hefir verið
góður á Eyjafirði mestan hluta
vetrar, og reitingur á Potflinum.
Hefir -það mörgum orðið góð
björg nú í ‘harðærinu.
Gagnfræðaskólinn á ekki uppá
“°»S.ð 'hjá mentamönnunum
reykvísku og mentamálanefndinni.
(Er það ætl’un Iþeirra að slíta sam-
bandiqu sem ver:ð helfir á milli
Mentaskólans og Gagnfræðaskól-
ans nu <um <alimörg ár> og gera
ganfræðaskólann aðeins að fram-
halds barnaskótfa. Eru Norðlend-
ingar dckert ánægðir með þessar
ífyrirætlanir og vona að Alþingi
sjái sóma sinn i því að sinna þeim
að engu. Nú er skólastjóraem-
'bættið laust hér við skólann, síð-
an við lát Stdfáns 'heitin's. Hefir
iþví verið, ifleygt að séra Geir Sœ-
;m<undsson, vígstfubiskup muni
ihljóta embættið, en sjálfsagt mun
íþað flugufregn ein.
Kolaverðið. Ko<l hafa n<ú laekk-
að um 60 krónur smálestin. Kosta
Iþau nú 140 krónur. Hafa þau þá
tlæklcað <um 1 60 kr. frá nýári.
FRÁ ALÞINGI
Traustyfirlýsing til stjórnarinn-
ar var iféld í neðri deild 1 7. marz,
með 12 atkv'æðum gegn engu, er.
15 íþingmenn greiddu ekki atkv.,
töldu tillöquna ólþinglega. Bjarni
frá Vogi tók þá aftur vantraustar-
yfirlýsingartillögu sína; Ikvað henn
ar ekki þörf lengur.
Styrkur til skálda og listamanna
1921
Ben. Þ. Gröndal ..... kr. 500
Einar H. Kvaran..........— 3000
Guðm. Friðjónsson.......— 1000
Guðm. Kamban ............— 1000
Jakob Thorarensen (ferða-
styrkur) ..............— 800
Arngr. Ólafss (námst.) — 1000
Brynj.Þórðarson (námst)— 1000
Einarjónsson myndhöggvari 1500
Guðm. Einarsson (náms-
styrkur) ..............— 700
GunM. Blöndal (námst.) — 1000
Hjálmar Lárusson ........— 500
Jón Stefánsson málari ....— 1500
Jón Þorleifsson (námsst.)— 500
Nína Sæmundsson .........— 1 000
Samtals kr. 15000
(
Með eða móti Moskva, er
nú heróp jafnaðarmanna um allan
Pankabrot.
Aldreí þótti Gllámur karlinn góður
grettur var hann, digur, blár, og hljóður.
Fúltf ií svörum, Væri á hann yrt.
Flaug á alla, öllu vildi róta;
Yndi Ihans var mest að skemma og brjóta.
Skapið var svr> undur æst og stirt.
Afturgenginn verri mikið var hann,
Voðalegri svip og útlit bar hann,
stærri og blárri þótti kauðinn þá
Húsum reið og hurðir braut og sprengdi,
heiðursmenn og konur sló og flengdi;
Aðgang þann var óskaplegt að sjá
•-pri
A:f Voröld gömlu stóð Ihér ýmsum ótti
eitthvað sviplík Glámi ifrúin þóitti,
Meðan hún var blað og 'bjó með oss.
Æst í skapi, tfúl og fom í orðum,
færa vildi alt úr réttUm skorðum.
Fyrtist jafnt við flengingu sem koss.
Efur dauðann — afturgengin frúin
er nú mikið konutfegar 'búin.
Minni þjóstur, minna skrum og dramb.
Ef hún mætti ennlþá fá að deyja
einu sinni til, — eg þori að segja
að hún risi upp sem hlessað lamb.
Þ. Skeíkur