Heimskringla - 08.02.1922, Qupperneq 7

WINNIPEG, 8. FEBRÚAR 1922
IIEIMSKR 'NGIA.
7. L L A Ð S 1 D A.
The Dorninion
Banl:
HOKM IVOTRK X5AVB t'lE. OG
siierbrooke: st.
Höíuðstóll, uppb...5 6,000 000
VaTaajóiiur ........? 7,700,000
Allar eignir, yfir..$120,000,000
Sérstakt athygll veitt viðsklft
um kaupznanna og verzlunarM-
aga.
Sp<,risjóósdeilóin.
Vextir af innstæðufé greiddir
jafn hálr og annarsstaðar við-
g'-ogst. ________ %
rHOME A 0253.
P. B. TUCKER, Ráðsmaður

laijtur ‘íihugunarmiaSuT, var Scheli-
ing að ih.áiLfu leyti spekingur og að
hálfu Seyti sikáid; hann treysti bet-
ai ipví, sem hann enfndi hina sái-
ariegu skoðun eSa innsýn, sem
arr.ur yifir sálina eins og vjtran,
heldur en hinni erfiðu sundurliS-
un, sem nær árangri sínum meS I
bví aS berjast áfram fet fyrir fet. |
! Hann ætilaSi t d. einu sinni í fuillri , .
I , . ... (baga eii'tir Porst. bmnbogason.)
I alvoru að gefa heimspeki sina ut
! í IjóSum. Hann var samt fremur
j skáidlegur viSvaningur, en
LL
JÓLALEYFÍD.
-------- •
Rómantík.
(Framh. frá 3. síSu.)
heimspekinganna, sem ,þeir not-
uðu alila d/jiúpýSgi sina tii þess aS
rySja úr vegi.
Hin rómantíska sál var ekki
fú(3 á aS viSurkenna takmörk,
hún ha)fSi óbuganllega löngun til
aS steypa sér út í óendanleikann
og ta'kmarkaleysiS; —- sú þekk-
ingarlfræSi, sem lysti opinberlega
ylfÍT vanmættj sínum log lét sér
lynda aS dúsa í fangelsi reynsil-
unnar, gat eklki fullnægt meS-
fædidri Iþrá mannsinis til þess, aS
ná yfir ialt.
Fidhte reyndi allan sinn ó-
venjullega viljsikraft á því, aS
isetningu; en einingin náSist meS
því aS ganga sívto m/jög á heflL
ibrigSa skynsemi, aS jaifnvel fylgis
mönnum rómantísku stefnunnar
þótti nóg um; þessi verúleiki, isem
var ekki annaS en hugsunarstaiif-
semi, siköpuS af sj'alfrnu sem siS-
ferSillegt þroskameSal, var of hug
rænn og loftken'dur.
Sdhe'Jling ifann tjl Iþessa og skap-
aSi fyrir þá sök náttúru-Jheim-
speki siína. Scheifling er sammála
Fichte um einingarkenninguna;
þaS er aðeins e i n n verulejki til:
hugsun og náttúra, hugsjónaheim-
urinn og reynisluheimurinn er eitt
og hiS sama. En íþar sem Fichte
byggir hiS raunverulega upp af
hinu hugsjónalega, náttúruna upp
af huglsunjnni, fer Schelling öfuga
leiS í ná'ttúruspekinni; í augum
hans vercSusr nátbúran einbomaT
hugmyndir, reynslusviSiS verSur
hugsun. Náttúaran hefir sál eins
og maSurinn; iþaS er aSeins löng
röS alf vitunidarstjgum millli blóms-
ins óljóisa draiums og mannsins
lj óisu Iþekikingar. GuS er í náttúr-
unni. guS e r náttúran, heims-
aáilln. ÞaS er aílgySistrú Spinózu,
sem er aSal inntak heimspelki
ScheJ'língs.
fylila upp lí glufuna lí gagnrýni
Kants og ráSa gátu hjns þögula
og óaSgengilega D*ng an s*ch.
Árangur ibará'ttunnar var Wiissen-
schaftslehre Fkihtes; þar er óvæitt-
urinn ráSinn af dögum, — das
Ding an sicíh er ekki lengur tu;
þaS er aSeins ejnn hllutur til, og
þaS er s j á 1 f i S; alt annaS —
þa.S sem viS köillum veruleik^inn,
heLminn — á rót sína aS rekja til
s j á 1 f s i n s. — ES'Ii sjáífsins er
S'vaian en fagran vetrar morgun
ag lagSi Siggi frá Hvammi af staS
hann helfSi iskapandi skáldskapar- upp úr Reykjavíkuribæ. ÞaS var
giáif'u. — En einmitt hans óljósa riifahjarn oig varla sást á dökkan
reik mjlili skáldskapar, heimspelki j-j __
og trúaróra gerSi 'hann sérstak- L v • m -r-
j. Hiö iangþreyða jolaleyh var nu
'ega Ihuglfailginn þeirri kyns'óS,' . , ,
,n . v, j- ! kamið hja oldium sácóianemenaum,
sem <ner er ium að ræoa. j
FLch'te og Schelling eru heitn. |SV,£Ínum °g meyium' W*
•pekingar rómantísku stefnunnar; eldri- ÞaS var hví víSa 8latt a
h'jaiila, þvií nú var u:n aS gera aS
skemta sér sem bezt meSan náms-
íríiS væri.
* Siggi fná Hvammi var einn af
þeim, ssm heldur ki^su aS njóta
jólaleyfisins heima í átthögum sín-
á hugsunum þeirra hvíla bókment-
V stsfnunnar, og hugsanir þejrra
eru raiuSi þráSurinn í skáldritum
fylgi'amanna her.nar.
ÞaS viar einkum kenning Fioh-
tes um hvS algera drottinváld
sjálfsins, sem ffékk góSan byr hjá
rómantfsku skáldunum, en þejr um- W hann var ek)ki ennhá svo
notuSu kenningu hans ailt annan ! samgróinn lílfimu ií Reykjavík, aS
veg, en hann haifSi sjálfur til ætl- ! hann miettj þaS meira en samver-
ast; sjáffiS hjá Fichte varS í meS- ! ana meg vinum og kunningjum
förium þeirra aS taikmarkaSri meS , • - •.• t, ís i. í j
; nerma 1 sveitmm. Pao var held-
vitund .mairtnanna sem var því , . ... . ...
. cv, i ur ekfci mljog leiðmuegt að leggja
ekki bundvn vio nenna nauösyn |
fyriiibæranna, heldur gat rázkaS af staS henna Þorláksmessumorg-
meS veruilejkann eftir geSþótta. I un fyrir hraustan og hiugrakkan
Hjá Wackenroder finnast t.d. i ungling. Sigga þótti þaS ejtt að,
silíkar 'setnirtgar sem þessi: “Allir | aS englnjj skólabræSra hans. er
hJutir í verö'ldinni eru á þenna veg 1 heim ætiluSu í jólaleyfinu, átti sam
eSa hinn e'ftir því, hvort viS 'lítum h •» ,v ,
, m *eio með ’hpnurn.
á þá fr'á þessari hlliS ieSa hinnj; 0. . , , . . , , .
„ • /, \ .1 Svggi í Hvammi hatöi lengst at
akynsemi (ihugsun) mannsins er j
e:n» og 'öfrasmyrsli, sem breyta \ Æ‘finnar veriS olrtbogabarn mann-
ö.lu þvií, er þau koma viS, eftir ! félagsins, eins og svo mörg önnur
MeÖan hann var ungur, fór
geSþótta ok'kar”. Og Novalis
segir: “Inn á viS liggur hjn dul-
arfú'la leiS. I ökikiur, eSa hverg:
aS öSruim kosti, er eilífSin meS
i eraldir sínar, fort’Sin og framtíS
in. Hin ytri veröld er rökkurhejm
ur, se,m varpar skugga inn í i'jós-
r.lkiS”. — SjálfiS er a'lmáttugt;
meS vifja sínum ræSur þaí yfir
Ii'Vamianum og avlri hinni ytri ver-
öld.
í hiugsanir Fjch'tes sótti og Fr.
SclMegelt höfundur flestra hinna
rénr»Hís(ku rtrStækja, hugmynd
sína um hina frægu rómantísku
kímni (ironi). Ef hin ytri veröld
væri aSeins hugisunarþraut —
börn, sem ’foreldrarnir hafa ekjci
getaS staSvS straum af. Foreldr-
‘ ar hans voru bæSi vinnuhjú þar í
sveitinni, þegar drengurinn fædd-
ist. En vegna þess aS föSur hans
þóttj helzt of gott í staupinu, lenti
hann í ýmsu basli og fór loks af
landi burt skömmu silSar. MóSir
drengsinis, sem jafnframt átti fleiri
börn, gat elkki séS fyrir drengn-
um, þó húij gjarnan vildif og varS
því sveitin aS taka vjS honum rétt
r.ýfseddum
heSdur vel um hann, þó hjá fátæk-
um væri, en þegar eltist og hægt
var aS ha'fa gagn af honum, vildi
verSa misbrestasamt meS meS-
ferSina, því þar í sveitinni--sem
r-eyndar víSa annarsstaSar — átti
•sér staS siú misráSna regla, aS
stálpuS börn, ejnkum drengir,
sem sveitin framfærSi, v'oru á
hreppsfunduTn boSin upp, eSa
öílu heldur n-iSur þannig, aS sá
bóndi, sem f æstar krónur tók meS
unglingnum, vcir sjálfsagSur hús-
bóndi næista tímabiT, án þess aS
tekiS væri tilljt til, Ihvort staSurinn
væri boSdegur nokkru barni eSa
ekki; enda var þ#S venjulegast(
aS þeir, sem enga vinnukind gátu
haldiS, kostuSu frekas't kapps um
aS 'klófesta slíka sveitarlimi.
Þannjg var því variS meS Sigga
í Hvammi síSui3tu árin fyrir ferm-
inguna; isveitarstjórnin hrakti ihann
úr einum staS í ann-an, trl þess aS
éta ,út þexssar fáu krónur, sem meS
honum voru lagSar, og þræla eft-
ir geSþóitta húabæn,danna_ Vegn-a
þess aS han nhalfSi ákalfa löngun
til nárns, hafSL hann um fermjn-gu
náð frekari þekkingu en margir
jafnáldrar hans þar -í grend, þó
ekki gengi þaS orSalaust af, því
flestir húsbændurnir tölidu hon-
um — sveitarllimnum — annaS
sæmra en liggja í bók-um( og létu
þá óispart fyl'gja þesas alkunnu
setningu: “bóikvjtiS verSur ekki
1-átiS í askana”. VarS hann því
oftast áS stelast í að Tesa þes3ar
bælkur, sem gátu kiomið -honum að
gagni, að kverinu undanskSdu;
með það imiátbi han nfara út í fjós,
þegar ekki var annað til að gera.
Ritföng og reikningstæki v'oru oft
tcikjn af hiomim og falin, þó hann
hefði aflað sér þeirra sjálfur um
lestiirar fyrir ihagalagða. Það
sanniaðils't á honum sem oíftar, að
' ‘sigursæll er góSur vilji”.
Prestinum varS þaS brátt ljóst,
er Siggi fór a8 gan-ga til hans í
spurningar fyrjr fermingu-na, aS
drengurinn haífði meira en meSal
gáfur, þ-ar sem hann meS öllum
þeim efi8Teikum( sem hann átti
viS aS tsríSa, var þó í mörgu
fremstur aS þekkingu. Hann
kendi í brjósti um Sigga, tók ha-nn
tjl sín um voriS og gekk h-onum
í föSiurstaS eftir aS hann kom tiT
han's aS Hvamjni. Þar var hatin
svo í þrjú ár o-g lærSi — auk ann
ara staiifa — meS aSstoS preists-
ins svo mikiS, aS hann ko*miát í
annan bekk lat-ín-uskólan-s í
Reykjavík, þenna þreyÖa staS
margra n'ámlfúsra drengja, sem
sumum hefir reynst braut til vegs
j cg gengis, en öSrum til svalls og
| ómen-sku, elftir upplagj manna og
ýmisum kringumlstæSum.
Þetta var fyrsti veturinn, sem
I Siggi var í s-kól-a. Hann tóik lítinn
| þáitt í s-kemtunv-m bæjiaiíbúa og
átti ífái málkunningia í bænum.
Hann hafSi íþ-ví fast.ráSiS aS kom-
, as't he)m aS Hvammi( ef veSur
ley-fSi, því hann vissi, aS prestur-
inn, og yfirleitt alt heimiIi-sfólTkiS,
mundi ta'ka viS sér tvejm hönd-
um. VeSriS var líka ágætt þenna
morgu-n, sem hann lagSi af staS.
Þegar leiS aS h'ádegi, fór 1-oft
aS þykna ög snjóflu'gur -féllu niSur
öSruhvoru. LeiS hans lá yfir
fjaT-lendi, “HeiSina” svonefnda,
er var hér um bjl þriggja tíma ferS
tmill-i baajia í góSri fœrS. Þegar
Siggi kom aS næsta bæ viS heiS-
,’ina aS s,un-nanverSu( var kominn
íitinningskaJdi mcS töl-uverSu
|lfrostj og fjúki. Hann var því
ihelzt aS ihugsa um aS n-átt-a s:g,
|l’ieiJdur en aS leggja aleinn á heiS-
í ína í tvísýnu.
Þegar -hann ,k;om heim á bæinn,
) Vory þar fyrir ferSamlenn, sera
ætluSu sömu TeiS og hann; þeir
i voru meS heada undir flutnin'gi,
jþrvfi þejr vo.ru að sæikia ýmisllegt til
ijólanna, svo sem kaffi, syk-ur,
fcrauð og fleira. Það varð því úr,
' að Siggi slóst í för með þeim( þó
(honu|m væri það ekki sem geðfeld
J last, því sum-ir þeirra voru orðnir
^ Italsvert ölVaðir. En tiíminn var
fcrðjnn svo n'aumur, að hann m-á'tti
lekkert tefja, ef hann ætti að kom-
j tast heim að Hivammi áður en jól-
in byrjuðu, ,
Kl-ukkan var yifir fjögur, þegar
þeir TögSu á heiðina. Veðr-iS
Iversnaði óð.um. Þegar þeir kiomu
laustur á -miðja hejðina7 var kcon-
inn blind-bylbr, svo þeir ruðu að
Irekja si-g eftir vörðum meðfram
vegi-num, og áttu þó fu-lt í fangi
TneS að halda stefnunni. ÞaS
ItafSi Jílka mikiS, er djmma tók(
,aS einn þeirra var varTa sjálf-
fojarga, svo fé-lagar hans urSu aS
koma honum áfram meS illu eða
góðu.
Lok's náSu þeir þó heiSarbrún-
ánni, en þaS var þrau-tin þyngri aS
,‘koma-st ofan, þvlí vegurjnn lá í ó-
j lta-1 bugSum niður brekkuna, en
^ Bvartamyrkur skloMiS á. Fannir
Imikllar höfSu hlaðist í hallarn,
Isvo þeir urSu dvo aS segja aS
; þreífa sig áfram eftir vegarbrún-
linni, en svo var hátt ofan fyrir
isumstnSar, aS mannhætta var aS
Istíga eS jenna át fyrjr. Þó kom-
tust þeir loks heiTu og höldnm elftir
imikla orfiSleika niSur á jafns'.éttu.
— Var þá kp-miS langt fram á
nott.
ÞaS var ekki öll þraut úti, þó
oían væri komiS, þv*í nú var eftir
! aS leita mannabygSa, en þaS var
j ekiki IhlaupiS -að'iþví né hættulau-st
í djíku veSri. iHeim aS næstu
j bæjum var y*fir laeki aS fara, sem
nú Ihlutu aS vera uppibólgnir af
fanrtburSinum, slem ait.af hélzt
| meS sama ákafa. Auk þess voru
j hveraholur skamt frá götunni,
svo þaS var aTt -annaS en glæsi-
Tcgþ að vera aS viTlast þarna um
hánótt í niSa-myrkri og blind-
byl. «•»-
ij Framh.
skuggdheim-ur, þá væri
heldi
elkki ■niejn sérstc>k ástæSa trl aS !
láta sér e-kki í léttu rúmi liggja, j
livaS fyrir kæ-mi í henni, og því ]
ékki fremur ástæSa fyrir skáldiS
til þeliis aS taka þátt í örlögum )
söguhetja sinna. FrjáTs-man-nleg- j
ast var aS Títa á verúleikann meS
rólegu hTutie-yisj. — Þessa rólegu,
hlu-tiausu sikoSun á hinni ytri ver-
c'.d neifndi SchJegel kímni, og
Goethe var lengi í aiugum hans á-
gæta's-ti fulltrúi ihilu-tTeysisins. -En
seinn-a varS han nþeirrar trúar, aS
lil værj er.nþá frjállsmannTegri
sJkoSun á verul-ei-kanum en óhlut-
drægni Goelheis, nelfnilega sú( aS ;
! iS af, og úr hálsmum sten-dur
i blóSbogi; ' hægri handleggurinn
er útréttur, og hlöndin heldur í
hiariS a hölfSinu; höfuSio er upp-
IjómaS aS innan og er eins og
Ijósker^sem varpar birtu á :nynd-
ina."
ÞaS er kennjng Fichtea, meira
og minna rétt skilin, sem er grund-
vöjllurinn aS Ihinu rómantísika
gerræði( er lætur ímyndunarafliS
eSa eintóman geSþótta ráz’ka meS
veruleikann, en náttúrutignunin
rómantiíska á rót sína aS rekja til
hugardrauma Schellings; — al-
gySjstrúin hefir á öllum tímum
veriS trú skáldanna.
/ Framh.
Táta bilátt áfram eirts og veruleik- j -
inn væri a!Js ekki til, fara alger- Ffítt til þeÍSTa IT JíjS£t
aS þroskast við viljaraunjr, aS
stailfa, — sjálfiS verS-ur því aS
s'kap.a ó -s j álif, sem hefir aSeins
tllviat sem ihindrun eSa hamla á
biirtingun sjálfsin-s; heimurjnn er
skapaSur af sjálfin-u -og -á enga ti-1-
vist utan sjálfsins. - Þetta má
saimt sem áSur ekiki skilja þannig,
aS hvert einstaktsjálf ákapj
sinn heim -vitan-di vits og eftir geS-
þótta; -- nei, heim-urinn á tilvist
aín-a aS þakka óendanlegu sjálfi,
sem n-ær ylfir alt, ogTíf þess í -okk-
ut Tae'tu r tokkur ósjálfrátt og ólhjá-
kvaemillega búa til bugmyndina
nm heim >fyrir utan bkkur. Þetta
óendanlega ®jálf er guS Fichtes.
Þetta er í fáum orSúm efniS í
e'ninga'jkenningu Fichtes; sam-
kvaemt Ihennj er þá enginn munur
a hugsun og veruleika, — veru-
leikinn er ekki annaS en hugsun-
arstarf.
MeS kennlngu Fichtes var ful-l-
nægt h’nni rómantísku kröfu um
aS V,oma .albí beVkingu fyrir í
G'vmstætt F'chte. sem var rök-
af Astíma eía
Hay Fever
lsga meS hann eftir geðþótta og
isnúa öí'iu viS í honum efitir dut'-
un'guim sjálfs siín. í Lucinde háf'Si ,
hann þegar a.f ásettu ráSi forSast! _
'a.da röS Og reg'I'U Og leitast VíS aS ( ,I| reynHlii 3, M/s-.l „Hir aetn
<• l “ j \ t •• ■ brúknti An óþu'KÍndn eíHn
rr'mleioa reizende Verwirrung , tima ihímhís.
(tcfriarucli ringu*reiS), og smatt o'g I vér höfum aðfert5 tii at5 lækna Asth-
emátt varS Goethe aSeins stig á ‘
'IeiSinnj upp aS hinni haesibu k'-mni, , ^"rt han^rrí^vart^i/íl/^
en Tiprlc taldi Fever eöa chronic Asthma, þér ættutS
n 1 iecK taicU °ohle«®l mestan, i samt at5 senda eftir frítt prufu til
reynslu. Gerir engan mismiin í hvaía
loftslagi þér eigiö heima i eöa hva?5a
stötSu þér hafið eða á hvat5a aldri þér
erut5 ef þér þjáist af Asthma et5a Hay
Fever þá ætti aðfert5 ekkar at5 lækna
tafarlaust.
Vér viljum helzt af öílu senda til
þeirr*. er þjást af þeim svo köllutSu
óbætanlegru sjúkdómum þar sem öll j
innöndunar met5öl eins og ópíum og
grufuloft o. þ. h. hefir brugt5ist. Vér
viljum sýna öllum á okkar eigin kostn
einkum í aéfintýraTeifkritum hans,
'sera leika sér meS veruleikann og
hafa endaskifti á öUum venjuTeg-
uim hugmyndum.
“GeSþóttinn er ;hjS eina lög-
máil s.káTd'sins,” kendi Fr. Schlegel
__i i *• I a15 aS oitkar atiferá hlýtur al koma í
Oig þessu boSl var Ihlytt alr tusum 1 Veg fyrir erfiaan anaardrátt, krampa-
••7.• i. • . , i, j ., I kenda hnerra og andardráttn hynasli.
vuja; ,allt sem manni gat 1 hug dott I Þetta ókeypis tilhot) er of áriSandi
i__ . , / i .. i til þess ati þa5 sé vanrækt einn ein-
iS( ihver smasial kom fram og let j asta dag^ Skrific nú og byrjits a5
á sér ber-a m.eS vaxandi ófeilni;
hei'a'spuninn óx bæSj í skéldslkap
og málaralist, svo aS úr varS ein-
tóm vitTeysa. G'oetTie segir t. d.
frá því, ^S á Ber'ín arsýninguna
hafi veriS sen-d m.yncl, sem mál-
arinn lýsti sjáTfur á þessa TsiS:
Mannsmynd í .fiuil'lri stærS meS
grænt hörund; höfuSjS er höggv-
o g I’ y r i - a
reyna þatS undir eins. SenditS enga
peninga. Bara sendiS ávísunina sem
hér fer á eftir. GeritS þati i dag. Þér
borgiti ekki einu sinni burtiargjald.
FRKB TRIAL COPPOX
FRONTIER ASTHMA CO.,Room 11G
Niagara & Hudson Sts.,Buffalo,N.T
Send free trial of your method to:
///i
^HLES’ KöÍVIiE
1fid TaugabUun
f>jálst þú af nit5urfallssýki, höfutSverk, mó’ðursýkl e?5a lauga-
bilun í einhverri mynd, Nauralgjia et5a svefnleysi?
í öilum slíkum tilfellum er Dr. Miles* Nervine óbrig?5ult læknis-
lyf.
Dr. Miles’ Nervine er árangurinn af inargra ára starfseml sér-
frætiings í heila- og taugasjúkdómum. Eftir atS hafa tekttS þetta
metSal, vertSa taugarnar, sem átSur voru á ringulreití, endurlifgatSar
og fá aftur sína reglulegu köliun.
Og eins og Öli Dr.Miles’ metSöl, inniheldur Nesvine ekkert af
eitri, vínanda etSa ötSrum hættulegum efnum. Þat5 er ekta lífsvökvt
sem ekkert heimili œtti atS vera án. HafitS Nervlne á heimilinu.
BiSJitS lyfsalann um flösku. Hann mun fullvissa yöur um bata
etSa skila peningunum aftur.
Prtpmrtd aí iht Laboratory of tht
Dr. Míles Medical Company
TORONTO - CANADA
ReynltS
I>R. MILKS’
Nervine vi75: höfuöverk
niöurfallssýki, svefn-
leysl, taugabilun. Neur-
alg;ia, flogum, krampa.
þungjlyndl, hjartveiki,
meltingrarleysi, bakverk
móöursýki, St. Vitus
Dance, ofnaut vins og
taugaveiklun.