Heimskringla - 07.05.1924, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 7. JVfiAÍ, 1924.
HEIMSKHINGLA
5. BLAÐSIÐA
5V
%
%
%
**
%
%
%
%
*>
*>
\
%
%
S,
S
S
s
%
%
%
%
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
%
%
%
%
s
s
s
s
s
%
s
%
HÁTT OG LÁGT
Eftir
Guttorm J. Guttormsson:
EI
EI
Næturhvíld.
Eg geng inn í húmtjaldsins helgidóm
Um hásumarnótt undir stjömuboga
Svo hljótt, að við fæitur mór heyri eg blóm,
En heilaga jörð eg treð ekki skóm.
Hér syngur ált með söngvaloga
Og söngvar bálast upp
í laufilms og litahljóm.
Frá ilmvötnum himinsinis andar blær
í 'augum mér fagur af liturn rósa,
En glóskugga heimsins á himininn slær,
Seíp hefji sig lofsöngur raddaskær,
Og nýjir undrageislar gjósa,
f geimii lýsist alt,
f gegn verður jörðin glær. ^
Og tónailmur og litalíf
Mér lælstót í gegnum sál og æðar,
Svo Iéttur' eg verð að eg lyftist, svíf
Og loftið, sem fljúgandi svanur, klýf
Með gleðisvima himinhæðar
Með hjartslátt, titring, ógn,
Til lofts mér til lífs eg þríf!
E3
Hún kannast við vördögg í klakanum biám
Hún kennir í hyllingu fallandi strauminn
Og vatnsstrengj agaldurinn —• glauminn
í glæstum og leystum ám, —
Þar dreymir mig vomætur drauminn.
Vetrarnótt.
\ V
Sem ísar með blysförum áífa í nótt
Er yfir mér isólbrautin hugreiðum farna.
ÖII hveifingin bláléiftrum funar upp fljótt
Af flugeldum hrapandi s'tjarna,
Og gullsnældum himnanna undinn er af
í útnorðri, þráðurinn regnbogaliti,
Sá rafkveikur, reikandi viti,
Við rökkursins ysta hajf,
Er bragandi glömpuim og gliti.
Hér niðri á jörðunni nepjan er köld
Að norðan—'hún vangana stingur sem þyrni r
En líkt og á heilsteyptan heimfsál'fuiskjöld
Á hjarnið og ísana stirniir
Og hreint eins og bergvatn er heiðloftið kalt
Og hol't að það streymi um barka og lungu,
Og talað með eldlegri tungu ^
Er tápið í lifandi alt
Og eldmóður vákinn í ungu.
I norðri er sál miín á flugi og ferð,
Hún fær sér úr ísglösum tunglsljóssins veigar,
Með dýrðar og heiðríkju hátíðarverð
Hún humang úr frostrósum teygar;
AFMÆLLSVÍSA Til Jónasar Pálssonar
á Þrettánda 1924.
Fyrir sönglýkia
Að salnum mlikla,
Hefir hljómgeisla —
Haldist — veizla
Strengdu samibandi
Stjarna nemandi
Eld iþíns anda,
í þrótt þinna handa. '
Anda þíns sólkveik,
Af ei'ginn ramleik,
Léztu logtyptan
Og leiftrum giftan
Lagðir til Íjósmat,
Er logann gat ,
Aukið upþhöfum
Og éidstöfum.
1 heyrainda hljóði
IHöfðinginn góði,
Sæmdur ertu Ijóði
Úr landssjóði.
1 Laukst þú með lýklum
Upp legs'tað mikl'um
Söngs leyndardóma
Og seiddir til hljóma,
Kvikt varð ásum, engíum
Og álfaþenglum
Norðurl jósglöðum
I nótnaröðum. • i
Aldrei mun enda
íþróttin kenda,
Hin segulmagnaða
( Sindurglaða, . •
Blys fara fram
Fyrir himingram
Á söngleikvelli
Fram í sólarelli.
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
\
%
*
*
%
\
%
%
%
k
%
%
%
%
%
k
t
%
%
%
k
%
%
%
%
%
%
*
%
%
*
Kúa-Ijóð.
Hirmpartoga hxygðin islær,
lijar'tagleðin rýmar:
'Góðir menn irnér g-ekk «vo nær
gáleysið mieð kýrna-r.
I*éiT ihaía fögrum kúaklið
kastað ú-r írumlhendinigum.
Mér finsit ærið inishoðið
itiíhUTn skjóistæðinigum.
Það má ekki oftar ske
okkur slíkt að bjóða.
Kúábaulið kalla eg- sé
kjamj ailra ljóða.
Skepnur þær eg mdkils miet,
irrrun og að þeim hlua.
Taka mun eig mieðan get
málstað allra kúa.
Næ.turfriðinn fjær og nær
ifylt hafa baul; sínu.
Margri hulgsjón hafa þær
hreift í brjástí mínu.
Þeigar aftanigeisla-glóð
gliampaði á jörð og flæði,
þráði ieg margoft J>eirra hljóð,
þurfti að yrkja kvæði.
Það var ieins og andi mdnn
af þeim tónum hyltist:
Bærra lyftist huigurinn,
hjartað lotning fyltilst.
Þegar og vil fjnna frið
fjötruðum anda lúnuim,
kertg eg út og uni við
°Perur lijá kún.um.
X-
“Tengdamamma”.
I>að var sönn ánægja iað fylgj-
ast með hiinu lipra, eðlilega saan-
ali og sjá sveiitarlífiið á íslandi svo
snildarlega framsett í stuttu leik-
riti “Tengdamiamtna” er auðsjáan-
/l'ega riifcuð af koiiu^ sem á vel
Iheiimja í efninu og þekkitr persónu-
I'ega fóikið, Sem hún lætur koma
friam fylHr almenning og er þatta
aðal kostur leiiksins.
Ekki er hægt að segja, að leik-
urinn sé ákaflega áhrifamikilll, /í
sama skilning og til dsetmd'S ‘Tjailla
Eyvindur” eða “Syndiir. Annara”
Spenndnigur er aldrci mjög mikill
og jafnvel í síðasta þætti kemur úr-
laifsnin lieldur fljótt. Einnig mætti
benda á, að saimhengið fulllnægir
ekki algeiHoga kröfum leiklistarinn-
ar leikrit á iað vera sean keðja þar
sem hver hl'ekkur er óslítanlegur,
bundinn við þann sem kemuT á
uindara og á eftir, en hér virðist
keðjan veik moð köflum.
Konning leiksins virðist hafa
vakað mieíst fyrir hö.fundk Henini ei
'svo ant utn að koma sættum miilli
Bjargar oK Ástu, að henini yfirsézt
að Ásta hefur nýheimtan miann
slinn úr Iheilju, og að hún immdi
því gleyma tongdamóður og öllu
öðru, og ihlaupa fram til að fagn'a
Ara.
'En g-allar lei’ksins ieýu smáir í
samanburði við kostj hams, og hina
gujllf.alLogu hugsjón^ som rfkir frá
upphafi til onda. Markvert er það,
að hér höfum við fltedkriit, þar sem
hvergi kemur fram verulega vond-
ur “karakter”. Hið iilla er ópev-
sónulegt afl, vsem sigrast af hinu
góða.
iSérstakltoga má telja það leilcrit-
inu til ágætis, hvað fólkið er eðli-
legt og blátt áfram. Efnið líka ier
tekið úr hViersdagsieguim viðskift-
um mlaininia — viðskiftum nýgiftrar
korni og tengdamóður 'heiuiar, hin
sí-uixga ha.rátta iridlli Hins
gamla og hin.s nýja. Umiskiftin 1
heimiili 'Bjargar eru enfið ifyrir báð-
ar koniuirnar. Björg er ráðrík og
ímusinai'kona og ó«veigjanilieg í skóð-
uimum siinuim, eins og gömlu fólki er
títt. Afitur á móiti, er það von að
Ásta vilji koinla isínu fram. 1 þessu
tilfelli er það ganda konan sem þfð
iist fyrst, og mu'ni það sjaldgæft, því
það er auðvoldara og betiia fyrir
æskun.a að gefa oftir. En einmitt
mieð þessu, sýni.r Björg, að hún er
meirf og göfugri kona on Ásta —
end,a ier tengdamlamima söguhetjan.
Leikf^Lagið á þakkir skilið fyrir
hvað það hefirr gert í vetur. l>að
cr mikið og gott starf að sýna list-
arverk okkar eigini þjóðar, og \enn
meira að gena það vol.
Viðstaddur.
| bóndi á Seljalandi, bróðir Tómasar
hoitm.s á Barkarstöðum og þeirra
systkina. Bjó hann í fjölda mörg ár
ár Seljalandi.
------------o_!—---------
Leikfélag ísl. í Wjnnip.
liýður til kveldskemtunaj' í G. T.
húsinu að kvoldi 12. þ. m. — Verð-
ur ]>ar sýnt í fynsta sinn hér í Win-
nipog á Leiksviði “Síðasta Fullið”,
oft.ir ritsnillin.ginn próf. Sigurð
Nordal. Aðal efniið í sem fæstufm
dráttum er þetta:
Karlgarmur, sem á yngri árum
hiafð'i vorið isiettiur til mienta og orð-
ið eand. phil. hefir vegna öfug-
stneymi atvikanna orðið að oln-
Ixigaliarni jniannféiagisins og verður
að eíðiuistu niokku(rskonar niður-
setnlngur hjá frændia sínum—búra-
irfenn og syíðingi á sveitarheim-
ili — þar gem Shann er látinn vinna
lún óvirðulegustu störf og nýtur
lítillar siamúðar, og hefir það helzt
til afþreyingar að •'dreypa á, veig-
ujrra Bakkusar.
Leikurimin fer fram garulárskveld-
ið áður en vínbannslögin gengu í
gildi á íslandi.
. .,Karl amra.ngjammt „bþjjði veri-jð
liannað af frænda sínum og hús-
bónda, að hafa nokkurn víndropa
í fórum gímu^nv þegar bannlögin
geinigju í gildú — Á igaimlárskvöld
hafði karlinn fyrir tUstillj fom-
vinar í kaupstaðnum — eignast
flösku af dýru Rínarrfni — og logg
ur svo leið sína inieð hana og bik-
ar — ættarkjörgrip — upp að
Stekkjarfosisi og sezt á gilbaiminn
til að1 blóta nú í síðaistr, sinn Ihinn
glaðsinua iguð vínsins. Þegar vínið
fer að svífia á hann, rffjast upp
endurminndngarnar úr fyrra lifi
hans — laniganir irag drauimar t-—
komia í ljós — iraeð hinnj alikunnu
orðsniid ihöfundariinis.
Þeir sem þekkja ieikaralhiæfi-
leika ólafisi Eggertssonar era f eng-
um vafa uim. að honum miuni tak-
ast afbragðsvel að leika karlinn í
þossu stykki. — Hiann hefir sýn.t
lelkinin úti' í ísLenzkum bygðum,
og þótt leikuji'inn vari rútraan
klukkutfma, hefir engum þótt sá
tímj of langur, eni suiraum mikið of
strattur.
Einnig sýnir herra ,'Eggertason
ismiáleik er nefnist “Biðillinn”, og
er ]ratð skringileg og lærdómsrík
J.exJa fyrir þá sem í bónorðsför
ætla að leggja.
Biðii þessium svipar til EigiLs í
sögunnj “Maður og koraa”, og hcfir
rokui sér til aðstoðar og æfingar við
bónoröið. Margar ráðleigginigar hef
ir hann fmm iað bjóða og miörg æf-
intýri úr skóla reynislunnar á þessu
sviði hefir haran áhorfendum að
skýra frá
Á milli leikjanraa skemltir hinn á-
gæti söngmaður Halldór Þórólfs-
son. Söngvarnir verða allir fe-
lenzkir, 8 núnier. Yér höfum ylir-
litið söngiskrána og virðist hún
valin af mikill smekkvísi.
Miss Þórólfsson aðstoðar við
söniginn og leikur Piano Solo.
Hr. óiálfuf Bggertason (hiefir und-
anfarið leikið aðalliega mleð “Com-
mjujnáty Playens’ hér í boriginni. Lék
aðialþliuitverkið í japaniska leíknum
“Grenitréð” og tiaifði alila umsjón
mieð þeim leik, og fékk hið miesta
hrós í ensiku hlöðurauim hér í bæn-
urn.
Það er gleðieifni að sjá hanin nú
aftiu)r á íslenzku leiksviði, við ís-
Lcnzk viðfang.sefni.
------------0------------
Palladómur um
Bandaríkin.
mannsins er L. G. byggi hjá. Hiann
stakk upp á því við stöðina, að
þeir flettu því upp sjálfir í ieiðar-
visinum, en um það fanst þcim svo
mikið, að þeir spUrðu; liann að,
hvort nokkuð gerði til þó skeytið
væri ekki afhent fyr en daginn
eftir. Annars farast hr. Zangvill
þannig orð um Bandaríkin:
Ameríká er landið, seira altaf er
íið látast. — Eí einhver fyindi upp
á því nú, að látast vera Messías, þá
væri hann ekkj meðal flón, ef hann
reýndi að teija mönnuim trú um
l>að í Eyrópu. Alt þetta hjal um
harðskei-pu amjerískra verzlunar- j
mianna, er þara æfintýri. Þeiir'
verða auðveldJega að bráð .allskon-
Dodd’s nýmapillur em beztc
nvrnameíSalið. Lækna og gigt.
. * . „v bakverk, hjartabilun þvagteppu.
ar nyungum, nyjum fæðutiegundinn' ..
, . . og onnur veikmdi, sem stata fr#
nyjum likamsætmguþi, ílskóm, tru- , _ , ’ . ___
nyrunum. — Dodd s Kidney Pdl*
kosta 50c askjan e"ða S öskjur fyr.
S2.50, og fást hjá öllum lyfsöl-
-0--

Frá Islandi.
Silfui’ibirúðkaujp eiga á morgun
frú Johanrae og O. J. Malmberg,
framkvæmdastj. hf. Hamjar.
HoLti undir Eyjafjöllum 1. apr.— \
Yeðrátta hefir verið óvenjulega
hæg í vetur. Undanfarið hefir ver-
ið frosfclausts og ágætt veður og er
jörð íarin að grænka kringum bæi. í
Níu skip ganga til róðra í Eystri
og Vestri Eyjafjallahroppum og er
afli þeirra- sem svarar 120—150 í
hlut.
Fyrir nokkru ier Játinn hér í sveit!
inni Sigurður Sigurðsson, fyrrum
Emska skáldið og rifchöfundurinn
frægi Israel Zanguill hefir nýlega
farið fyrirlestraferð urn Bandarík-
in. Hann hefir skrifað grein um
ástandið í Bandaríkjunum og birt
hana í enska lilaðinu The Sunday
Express.
Hiann er ekki mikið hrifinn af á-
standinu yfirleitfc, og vex fáfct
amerískt í augurra. T. d. segiir hann
að hvergi sé mikið um hraða, eða
áreiðanleik í viðskiftalífinu ]Tar.
Kveðst ihan'n ' hafa sent sfmskeyti
tiíl Lloyd George, þegar hann var
staddur f húsi einu á Long Island.
Þrem stundum eftir að hann
hafði fengið' sig afgreiddan á síma-
stöðirani, var iiann hringdur upp
þaðan og spurður u)m fónJnúmler
atbrögðum o. þ. h. Það era fleiri
ofstækistrúarmenn á alla rnögu-
lega hluti á leinni fermllu í Ame-
ríku, en á allri jörðinni að henni
undianskilipni.
Og þá þessi flugferð! New York
eer tómlátasta borgin í heiminum.
Allir kaupa bíla, og svo getur
engirara þverfótað fyrir kássunni
Amíerfkumemn om geirsraeiddí'r
“himiior”. Þeir stæla um tólf mílna
svæðið (vínlandhelgi) m,eð fúlasta
alvöru)svip, og- á sama tíma prent-
ar “Variety”, helzta vikublað leik-
listarinnar, skrá yfir vikulegt á-
fengisverð, eins og l>að væri um að
ræða verðlag opihberra hhitabréfa.
Eg bar ]>að á Ku Klux Klan, að
þeir væru skátar (Boy Scoutis), er
ofvöxtur hefði hlaupið í, og yfir-
mlaður skáta í Amerfku sendi þeg-
ar nefnd á fund 'minn, til þess að
bera af þeim þessa móðgun. Affcur
á móti tók. (Ku) Klux Klam sig til,
út af þessari ásökun minni og
annari, um að félag þeirra væri ’ó-
iöglegt og miðaði til aftulrfiara, og
hótuðu mér illum diauða — líkdega
til ]>ess að sianirn að eg hefði liaft
raragt fyrir nuér — svo eg varð aö
ha-fa efldan lögregluþjón á iiælum
mér, 'kvo méi- yrði ekki sláti'að.
Eg held að ]>etta nýja Ku Klrax
Rlan félag sé stofnað iraest af æf-
intýragjörnum ungmieranum, sem
séð hafa kvikmynd D. W. Griff-
ith’s, “Birtli of a Nation”.
Hlugmyndij- þeirra eru bygðar á
sérstakri úrvailskeinninguj og stór-
mnöskubrjálæði. I>e i r viðþrkenna
norrænan guð — ongan alishcrjar-
guð, en norrænan guð. Nú er alt
þetta norrænu hjail ekkert annað
en vitleysa. Þeir gleyma þvi, að öll
aðaltrúarbrögðin stafa frá Asíu,
kenningar þeirra Kong-fu-tse, Bu|d-
dha, Múhatraeð's og Jesúsar.
EnsJiI þjóðflokkurinn ætti að
vera “norrænin”, et nokkur þjóð-
iflokkuT er það( en hver er sannleik-
urinn? Jú. sá, að hann er hlandað-
ur ótal kynjum. JJngland hefir ver-
ið bræðsludeigla eins og- öll örui-
u!r lönd.
En svo eg snúi aftur til Ameríku
yfirleitt. Bannið er ekki annað en
skrípaleikur, og samit sem áður
sögðu vinir mínir mér, að það
myndi ekki verðii afnumað. af því
að vínsiinygilamir vildu isvo vera
láfca. Þeir eiga of mikið fé í húfi,
og era altof voldugir, cr til at-
kvæðagreiðslu kemur.
Ameríka, ifrelsislandið, sem þeir
✓
kalla, elur aragrúa af stjórnim(ála-
vöfstrurum, og hafa miargir þeirra
fjárglæfra og fjárdrátt að atvinnu.
Þeir skírskota altaf til þesis léleg-
asta f þjóðareðUnu, í stað ]>ess að
byggja u)pp heilbrigða þjóðarskyn-
semi. í utanríkiismálum lýsir þetta
sér gerla í grátlegri vanþekkingu.”
um eSa frá The Dodd’s Medic1®#
Co-. Ltd., Toronto, Ont.
Brot úr ferðasögu
(Enamlh. frá 3. síðu)
þpgao- sá dagur, eða dagar koma, að
ljóð hanis verða gefin Út í einni
liieiild, þá eybst að mun okkar bók-
mentalegi fjársjóður. Það mun
sannast.
Sanndri, breinni og betri fe-
ieíidirag eigmra við ©kki til hér
vestra, og má næstum segja að alt
]>að bezta og drenglyndasta, sem
itil hofir v-erið, og til er onin f fe-
teradiingiseðli, að eg ekki fcali uim
voira fögru tun gifi og dýrmlætu
hókmlentir, sé horaum viðkvæint
lijartans mál. Viðtökurnar, 'Sem eg
naiut þar, eru í fáum orðuim ]>ær,
að eg var horin.n á hönduúi. Kona
haras er frfðleikskoii-a og f aiiri
framgön-gu mjög myndarleg, og
hygg eg hana vera góða, stilta og
skyrasama. Börn þeirra vel upp al-
ira og mianinvauiileg. Bleissun drott-
ins og þakkargerð er ríkjandi and-
inn á heiTnáli þeirra, og befir þar
alla yfirstjórnv þvf séra Jónas er
hreinn trúoraaður, eins og hann er -
hreinn í öllu öðru.
Þá er nú þessum brotum aðmestu
■lokið. En til þesis að sýna ijósa-
skifti í iraann.legu lífi, eins o? ljósa-
skifti dagts oig -nætur, skin og
skiigga, hrefcviðri og haglstorma,
Og yndisJegu blíðviðrisdagana. þá
ætti -að jarðsyngja Mrs. Ingihjörgu
við.
Þegar til Winnipeg kom, ]>á
frétti e.g að einmitt þá um daginn
æfcti að pai'ðsyngja Mrs. Ingibjörgu
Dalmian-ni. Gg jafnvel þófct eg væri
hálf laraður eftir ferðina, og nldrci
að eg geti sofið vel á járnbrautar-
vö^raum, ]>á ásefcti eg mér að vera
]>ar viðsitaddur. Inigibjörg sál var
dófctir Jóhanns Borgfjörð. sem
lengst dvaldi í Winnipeg Og flestir
kannast við frá þeirri tíð, en flufcti
svo á gamtals aldri í grend við
Eifros, Sask., og andaðist þar eft-
ir fcvö ár eða þar ulm' bil, og dófctir
korau ihanis jMlálfríðar Jómsdótitur
,frá Leirárgörðum (frændkonu minn
ar), sein enn er á lífi á níræðis-
aldri, og hafði lítið skerta sjón
eða heyrn , .þogÉr -eg sá hana á
þeasair-i minni ferð ]nar sem hún
ier hjá Magnúsi Borgfjörð syni sin-
um og gait þá gengið út og utan.
Alþekt etekuverðasta gæða kona.
Ingiþjörg var gift Sigi(rðL Dal-
iraann, som orðin er áldraður miað-
ur, ættaður úr Dal-asýslu og alla tíð
hér hefir unindð fyrir C. P. R. járn-
brautarfélagið og'liföu þau) hjón
alla ifíð langt norður á borginni og
v-ar eg að möirgu leytii þeim lítt
knnn-ugur, og ekki man eg hvort
böm þeirra lemi) 5 eða 6 á lífi, og
sum eða ifleiat fullvaxta og ein dófct-
ir, gift innlendum m'anni.
Ingibjörg var hreinlynd, djörf og
tápimikil kona, mjög lík föður sín-
urn. Bradia kallaði hann liana Oft
í miín ,eyru “augasiteininra sinn. Ilún
var góð otginkona, og ein ásitrfk-
asta móðir, isem verið gotur. Og oft
ihefi eg að jarðarför koimið', en ald-
rei irueiri og átakanlegri ihrygð séð
en þarna ófcti sér stað. Bríða
dófctir hennar sem gift er, setm eg
gat u(m, hélt leg að miundi spriraga
af harmi, og þagar hún kom auga
á mig, þá kasitar hún sér í faðm
imiiriþ Ág segdr: “etekti frændi”!
Eg hélfc henni le-n-gi tipp við brjóst
mitt Og reyndi að sef-a ]>erm!a ofiuir
harm. Og máske ]>að sé l>arnalegt
af mér, en eg þakkaði í hjarta
mínu drotni fyrir að hafa verið
]>arn-a viðstaddur. Mér farast hann
hafa serat mig á þenna isorgastað,
að útför þeirrar framlliðniu í stað
heitniar öldruöu móður og tveggja
bræðra jhenraar, Jóns og Magraúsar,
sem í ifjarlægð voru, siem áður er
getið og búa nálægt Elfros í Sa-sk.
Hiún var jarðisumgin af emskum
presti að viðstöddu mörgu af inn-
lendu fólki, en fáulm af lönduira, og
munu þau að imlestu ihafa staðið
uban við íslenzka þjóðflokkinn.
Þannig genigur til í liífi voru. Eg
var þúinn að mæta mestu gteði og
ánægju í lmasari fierð minni. En áð-
ur en hún endaði var mér lika isýnd
isorgin á því hæsta sitigi, sem hún
getur komist. Samst má af öllu mik-
ið græða ef rétfc er aðgætt og með
farið, og þökkuin dnottni alt.
Lárus Guðmundsson.
-------------0-------------