Heimskringla - 21.05.1924, Síða 1

VERÐLAUN GEFIN FYRIR
COUPONS OG UMBÚÐIR
ROYAt,
CROWN
Sendití eftir vert51ista til Royal
Crown Sonp Ltd., 654 Main St.
Winnipeg.
VERÐLAUN GEFIN FYRIR
COUPONS OG UMBÚÐIR
ROYAU,
CROWN
Sendit5 eftir vertSlista til Royal
('rown Soap Ltd.« 654 Main St.
Winnipeg.
XXXVIII. ÁRGANGUR.
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 21. MAJí, 1924.
NÚMER 34.
^“CANADA ■=■
Fi-á Toronito kom sú fregn nýleiga
að teknir hefúu verið fastir þeir
feðgar Aemilius Jarvis eldri, verð-
bréfasal i og alkunu(r miljóniannmr-
ingur, sonur hanis samnefndur mieð-
eig'anidi hanis og Harry Pepall, verzl-
uimarréðisimlaður þeirra feðga. Eru
þeir ásiakiaðir uþi að hiafa verið í
satmisæri, hver mieð öðrum, og með
A. H. Pepall, Peter Smiith, o. fl., um
“að féfietita mieð svlkum og falsi al-
mienninig, Han.s Hiátign konunginn
o. s. frv.” I»eir fangu að sietja
tryggingu, $50,000 á uiann. Hegning
in er liggur við ásökumnn er ait
að 7 ára fangelsi.
Dómsmiála- og forsætisráðherra
kváðu haniditökiuna vera aifleiðirtgu
I>ess, hve Petef Smlith hnieyksslið
hefði gripið um sig. Væri engin
haitta á öðru en istrengileg rann-
sókn færi fnam í málinu og myndi
öllum, öekmn verða .maklega hognt.
Frá Toronto gtr símiað þ. 20., að
G. T. Olarkson og T. E. Weldon,
'lipuidators Honnebankan’s hafi
höfðað $5,000,000 skaðábóbamál á
henidur níu fyrverandi banikastjór-
um, þeiin M. .T. Haney frá Toronto,
fyrv. fonnauni, og .T. Ambrose O’-
Brien, sem átti sæti í stjórn bank-
an.s 1917—1920, auk hinna sjö or á-
kærðir hafa verið. Heimta þeir
skaðabæltur fyrir “tap er bankinn
hefir liðið, Lánardrotnar hans og
hliithafendur, sökum ólyefrar ráð«-
roiensku, lagabrota, misbeitinga á
iögurn og trassaiskaps hinna á-
kærðu”.
Vopniaður r:»ningi réðist á banka-
útibú Montreal bankans, á hornmu
á Portago avenue og Goulding
st.rærti, nm hádegi í gær, hólt banka-
ihönnulm í sikefjum með skamm-
byssu, á rneðan að hann stakk á
sig 2000 dölum, lokaði ]>á svo inni
og hljóp svo út. En< einn af við-
skiítamönnuin bankans, er kom
aðvífandi, rneðan á þessu stóð, hörf
aði á ihæl út, og fónaði eftir lög-
reglunnii. Kom hún á vettvang um
það íeyti, er ræninginn komst upp
í bíl og keyrði leiðar sinnar sem
óðnlr maður. Hófsit nú hinn grimm-
ast eltmgalieikur og skauit ræning-
inn óspart á lögreglima, en þeir
svöruðu í isöinu mynt. Laník svo, að
einn lögrogluþjónannia skaut ræn-
in.gjann igegnuan, hausinn, og hneig
hann saniistii(ndÍ8 dauður fram-
yifir stýrið. Þetta var rétt þar sem
Lipton stræti og Elliee avenu koma
sarnan.
Peningarnir náðust úr vasa þess
dauða.
Þetta mun vera söguiegasta rán-
ið í sögu Winnipegborgar.
Frá Ottav'a er simiað 16. þ. m.:
Eftir sleitulausan T6V4 kl. tfma
fuml (að umlanskildum miðdiags-
verðartíma) sanjþykti þingið kl.
7.15 í mo" pin ijáriógm rneð 163 at
kvæðum i.ióti 53, eða 112 atkvæð
meirihluta.
Þrír Liberals — Euler (North-
Wiaterloo) Riaymond (Brantford)
og Marie,1 (St. Lawrenee — St. Ge-
orge, Mar.treal) greiddu atkvæði á
móti fr . 'iiv:.i;.inu. Fii" ‘,f (Sout'
Waterlo") var hinn eini úr Pr.>-
gressio-uokl nUm er greiddu at-
kvæði á miót.i bumvarpinu. F. N.
McCnea Liberal (Sherbrooke) er
andæfði framvarpinu við uimræð-
urnar, greiddi ek.k i atkvæði. Að
þessum undianteknum greiddu allir
Liberals og Progmssivs atkvæði
rrieð frv. Oonservatives greiddu at-
kvæðj á rrióti því, allir sem einn
mlaður
'SkógareJdar hafa þoigiar. gert vart
við sig í norðurhlu(t-a Alberta og
Saskatehev an. Svo snerríma árs
hljóta þeir að hafa orsakast af
megnasta kæruleysi manna, er gert
hafa upp eld í tsikóginum til hita
eða roatreiðslu, og trassað að ganga
vol frá eldinuiin dauðum. Menn
þyrftu að fara að hulgsa alvarlega
um það hvílíkann óskaplegann
skaða sifkt kæruleysi gerir Jandinu.
Það afklæðir það skógi ánlega svo
miiljóm(m daJa nemjur. (Hjvergi f
víðri veröld eru dæmi til anniars
einis kæruieysis í þesisa átt og hér er
sýnd.
Frá Ottaua er sírnað, þ. 16. þ. m
að oanadisku járnbrautirnaV hafi
ujl>p að þe,ssu|m. tfmia tímia grætt
$6,000,000 rneira en l>ær gerðu á til-
svarandi tímia í fyrra.
Frá Edimiontoni, Alta harst sú
fregn þ. 17. þ. mk, iað hveitiisáningu
mjyndi svo að segja verða lokið í
öllu fylklniu um 20. þ. m. Hveiti-
brodJurinn er koim.inn upp á héra(m
bil fjórða parti þess er sáð hefir
verið og lítur vel út. Hafrasáning
er komin vel á vég.
Önnur lönd.
Frá Parfs er símað, að ein afleíð-
ing þess óisigurs er Poiniearé beið í
ka.sningunum, sé sú, að öllum fram-
kvæmid'i^ml í |flskaðabótmálinu, og
nppástunguim Dav\'es-McKen(na,
verði skotið á frest fyrst um sinn.
Hvert heldur sam Herriot eða
Brian’d myndi stjórnina, er þó bú-
ist við að »kaðabótauppástu|ngun-
Mim verði ekki breytt til miuna og
©r l>að illa farið.
Frá París er sfmað 17. þ. m, að 40
inianna frakvæmdarnafnd Rlopublic-
nn- Socialiksta tlokksins, sem telur
trieðal annars Aristide Briand fyrv.
iorsætisráðherra innan vébanda
sinna, bafi komið saman þann
úag og ákveðið að noita að taka
l>átt í nokkurri stjórn, sam ekki
vilji lofa að hafia það ofist á steöiu-
®ki‘á sinnil að MJiUieranid forsoti segi
af sér hið bráðasta.
Frá Lolndlon ler síiriað, iað ajilir
flokkar í neðri miálstotfunni rn/uni
styðja “fijallgöngufrþmivarpið” svo-
’koilaða, ier mú liggur fyrir þiraginu.
Framvarp þetta fer fnaim á að af-
nemia róbt landeigenda til þess að
ibanna mönnum umiflarð um órækt-
uð heiða- eða fjallaiönd, til skemti-
ferða eða vísindlarannisókna.
Það síðasta í olíuhneykslinu, er
tilraun rannisókniamofndarinnar að
sanna, að þá $100,000 ior Danighei'ty
lánaði FaU, liafi -átt -að nota til
þéss að styrkja stjórnaibyltinguna
í Mexico. Warren H. Griimos, úr
dómisrríálaráðuraeytinu var ispurður
af senabor Wheeler, hvert bækur
dómsmálaskrifsbofunu(m sýndu okki
að þessi svokallaða oiíumúta hafi
verið niotuð til þess iað kaupa fyrir
vopn til uppreisninnar í Mexico.
Kvað Grimles það geta vel verið, en
hann væri ekki viss uim það. —
Smáfríkkar hjá Dougherty.
Læknar -á JVljonitefiore spítalanitm
fullyrða, að þeir hafi læknað al-
gerlega mjög illkynjað krabbamoin,
í koniu er kamin var að dauða,
með því aö raota ti-1 skiftis radíum-
geiisla og x-geisla. Varasaint mfun
þó því oniður að dnaga l>á ályktun
-af þessu, að fundin sé hér örug-g að-
ferð gegn krabbamieini. Vonbrigði
hafa áður orðið mikil í þá átt.
iSkógareldar g-eysa í Montana og
Tdali-o s-em stondur, á tveim stöð-,
•'udri. og ná samtals yfir 2500 ekrar. |
Skaðinra er -afskaplegur, og lítur út,
fyrir afs erifitt verði að stöðva eld-
an,a á öðrutm staðnulm.
Rlabl>i Samnel Hirsbeng frá
Milwiaulkee, réðist ofsalega á bann-
lögin f prédikun nýlega, o>g kvað
þau vera bera vott uim siðferðislega
hrösun. H-efir þeim- verið þróngt,
niú á þjóðinia í ótfriðaræsingunni, sér
staklega af Þjóðverjahatri, þar sem
flositir bruggararnir hefðu verið
Þjóðverjar. Kvað hann bannlögin
aldrei mýndu hafa komást á, ef
braggararnir hofðu verið af frönsk-
uim -eða -enskuim ætiutrn.
Frá London er sfmað 16. þ. m., að
neðri málstofan feldi þann dag
frumvarp frá einum þingma í n, um
"íkismksrar nám-n, moð 261 atkva'ð-
ur gegn 168.
Stjórnin hafði áður lýsit þvf yf-
ir, að hún stæði ekk i á hak við
frumvai’pið, en Lloyd George krafð-
ist þess, að hún léti álit sitt í Ijósi á
þassu frv., þar som ]>að sé fyrsti
prófsft-einn á þá jafnaðarstiefnu er
haldiini verði, undireinis og verka-
Sniannaflokkurinn nær algerðum
meirihluta í neðri málstofunni.
Frá Mianeheste-r er síinað þ. 20 þ.
ni,, að á ársþingi kommúnista, er
endaði á inámulags.kvö 1 dið, hafi
ek.ki iskort stóryrðj í garð verka-
mjannastjórn.arinniar. Var hún sögð
að h-afa reynst ótrygg og svikul í
garð verkamanna og vnjugt roi
og samverkamaður blóðsugn-a og
auðkýfiniga”, og meðlimir hennar
að vera “af-turhaldssieiggir og’fyrir-
litlegusrtuj kvikindin innan verka-
mannahreyfingarinnar”. Ein-i yeg-
ivrinn út úr öngþveitinu væri stjóm
aubyltinig af hálfu öreiga.
Hvað isegir ekki Shakespeare 'sál-
ugi: Wordis! AVords! Words!
Símiað er frá London þ. 20. þ. m.
að látinn sé Sir Edvvard Goschen
einn af ])-ektustu ittHiiríkis-stjórn-
iu(áláiniönnum Breta. Hann var
brezkur sendiherra f Berlín 1914, og
f sa-mræðu við hann var það, að
kánzlarinn þáv>erandi, von Bebh-
imianii—Hollvveg kallað helgiska
hlu'tleysi.ssamíniniginin “a scrap of
paper”, sem frægt er orðið.
Frá Chicago er símiað þ. 19 þ.
mi að fregnir hafi þorist frá Wash-
iragton u(m að 600.000 bændur 1 15
ríkjrím, aóajlloga norðvestur rj|kj-
um<m séu gjaldþrota. f MJontan-a t.
d. er talið að 6 af hverjum 10 bænd-
um séu gjaldþiota. Meir en 200
bankar í norðvestuiM'íkjulnum eru
kominir á höfuðið, og um 2,000,000
JUiannis er talið að hafi flúið jarð-
I ir isínar og streyimi inn í öæina.
Senator La Follette ásakar stjórn-
in-a fyrir að hafa la-n-gt úr hófi
styrkt auðvaldsmenn á kostnað
bænda. Er talið að þebta sé værsta
I ástiand í isíðastliðin 30 ár.
Fr-á Boehuan er síiniað þ. 20. þ. im,
að fjöldi af ]>eim mönnujm, er brot-
ió íiafa allsherjar v>erkfallið í Ruhr-
liéraðinu, bafi horfið, og eru yfir-
völdin smeik við að þeim hafi verið
-komlð fyrir kattarnef af verkfalls-
I
mönnum, er ger-aist æ æsitari mleð
degi hverjuan, og hvetja miargir af
þeim félaga sína til hrygjuverka
o.g stórræða.
.——............... ........................... i—ii m
^jiiiiiuiiBiiiiniBniiniimaiiiiiiiininiiiiiiiiiiiiiinniBBiiiinHiiiiiiiiiniiiiiiiiiiniiinuiiiiiiiininnuBiiiininninniiHniiiiimnmHimiiinminiinBinniiiiiiiiiininiminninnm
FRÁ ÍSLANDI. 1
Frú
Jarðþrúður Jónsdóttir
kona Han-nesar þjóðskjalavarðar
Þorst-einss-o-iiiar dó á -heimjili sínu,
Klapparstíg 11, binn 16. þ. m_, eft-
ir all-langa vanbeilsu. H-ún var
dóttir Jón-s heitins £óturssonar há-
yfirdómara og -fyrri kon-u hans Jóh-
önnu Bogadót-tur frá Staðarfelli.
Fædd var hún árið 1851, en giftist
Hannesi 1889. Með frú Jarðþrúði,
er ei-n- -atf mestu merkiskonum þessa
landis hnigin f faðm d-auðans. Hún
var stórgáfuö, vel skáldmiælt og há-
men-tuð. Þar að auki var liún mik-
il hannyrðakoraa og un.ni sérhverju
semi íslenzkt er og fagurt. M-est e-r
þó um það vert, að þessu fylgdu
ágætis mannkostir, því að hún var
m|esba gæðakon-a, kristilega trúuð,
ttfar trygglynd, frændrækin og vin-
föst. Þetta fundu allir þeir er náðu
vi-náttu benmar eða mianns henmar,
að þessulm kostum samfaria voru
alúð og Mtillæti í lífi sínu og
heilsuleysið bar hún mieð stillingu
og jafraaðargcði trúaðra mann, er
treysta drotni. Eigi varð þeim hjón
um barna auðið, en þau ólu upp, frá
10 ára aldd, 4 systkinabörn liiiin-
ar framiliðn-u og 1 bróðir elgin-
iríanns hennar og reyndist hún
þeim öllum sem ræktarsöm móðir.
Hún var gervileg kona og á yngri
árum, ipær fríð sýnum. í 4 ár var
hún ásamt ungfrú ólafíu Jóhanns-
dóttoir ! ritstjóri kvenn-ahlaðsins
“Framsókn” sem upphaflega var
(gefið ú-t á Seyðisfirði af austfirsk-
um konum, en áður hafði hún í
félagi við systur sína og fr-ænku
sína gefið út “ísde-nzk-a hann-yrða-
bók”, sem komst í mikið álit með-
al kvenna, bæði á sveitabæjum og
í sjótúnumi Jarðþrúður sál. var
heimilisrækin og starfsöm kona, og
auk ]>ess var hún- i ýmsum kvenfé-
lögum, og gerði miarg-t nytsamt,
enda var henni yfir-leitt um það
hugað ,að láta gott af sér leiða
Hún var hinn fyrsti kvenmaður er
kendi bókTegar námsgreinar í
Kvennaskóia íslandis, ,ein-kum tunigu
mál, enda var hún vel að sér í þeim,
í stjórnmálabaráttu fslendinga
fylgdist hún jafnan vel ineð, og
vildi í en-grí hvika frá fylsbu rétt-
arkröfum þessar ]>jóðar. Guð
'gleðji nú sál h-ennar, og minning
hennar, og minning hennar lifi
blessaið sjá oss.
Jóh. L. L. Jólis
-i-----------0------------
Þórhallur Jóhannesson
læKnir,
andaði-at í gærkveldi á sjúkrahús-
inu á ísafirði, 36 ára gamall. Hann
hafði verið 8 ár læknir á Þórshöfn
á Langanasi, -en var nú að flytjast
til Flabeyria'r, en komist ekkj lengra
en til í,sa fjarðar.
(Hann var kvæn(tur Agústu Jó-
hannsdóttur, og lifir hún mann
sinn.
Þórhallur sálugi hafði len-gi
þjáðst af -brjósttæringu, og varð
hún banamiein hans. Hann var
miætismaður, góður læknir og vin-
sæM mjög.
Tvö kvæði.
Ef tir
Guttorm J. Gittormsson.
Höfuðið.
Gekk fram hjá gistihúsum,
Gisting hann ásamt músum
Ökeypis fékk hjá fátækling,
AuSgast ’ann hafði á bví.
Aldrei t>eim vana brá bví
Meðan til góðs hann gekk í kring!
Heima í ’ans herragarði
Henti 'það fyr en varði:
Skuggsýnt-var mjög og skýjafar,
Ægiílegt veðrið úti,
Ókeypis, 'bvergi skúti,
Þess vegna á dyrnar drepið var.
Hver var nú það, sem þar var?
Þegar hann sá hver var þar
Dyru’numi loka hugðist ‘hratt.
Hiklaust þótt hurðin skvlli
Hálsinn ’ans varð á milli,
Kollurinn utan dyra datt.
Rotturnar.
I leyni þær lúra um daga
1 leirbúrasorpi og aur,
En byrja á nóttu að naga
Að neðan og ata með saur,
Að mannvali mörgu þær stelast,
f myrkrinu níðast á því,
f skotum og skami þær felast
Eins skjótt og má grilla þær í.
Ó, hvarvetna hveimleiðu gestir!
Þið hraklegu náttförlu dýr,
Sem breiðiðút pynding og pestir;
Hve plágar og þjáir og lýr
Manns sálu, að*vita þið sitjið
Með svikráð við altarisbrík
Og jafnvel í jörðu manns vitjið
Og étið hans rotnandi lík.
'Seyðisfirði 19. apr.
Yélbáturinn'Seyðfirðingur fórst í
m|orgun framundan Stöðvarfirði, er
haran var á leið hingað heim, frá
Djúpavogi. Er giskað á, að bátur-
inn hafi rekist á blindsker.
Á bátnnm vora 8 menn og fórust
þeir allir. Yoru þeir þessir:
Þórður Guðmundsson, sem var
flormaður bábsins, Ólafur Einarsson,
óli Steinn Jónsson, Signrður Gunn-
arsson og vierinennirnir Eiríkur
Kröyer, Magnúg Þonsibeinls|soin og
Guðimindur Haraldsson. Voru all-
ir þessix mienn héðan úr bænum.
Ennfremur Sigþór Brynjólfsson frá
Þórarinsstaðaeyrum.
1 dag fundu róðr-arbátar frá
Stöðvarfirði fimrn af líkunum og
vom ]>au öll með flobbelti. Enn-
fremur fundu bát-arnir siglurána af
bátnum og er giskað á, að tveir
mennirnir, sem ekki hafa fundist,
h-afi ætlað að hal-da sér uppi á
hermi. Líkin, ®em fundist hafia,
verða tflutt hingað í kvöld.
'Báturinn var óvátrygður og sömu
leiðis fiskf-armur isá, er hann var
með. x
Rvík 22. apríl. — Síra Sigurður
Stefárusson fr-á Vigur -andaðist í
gærkveldi Hann kom hingað frá
Isafirði á laugardaginn fyrir páska,
til þess að leita sér lækninga, en
h-afði áður legið í sjúkrahúsi á ísa-
firði.
Æfiatriða hans verður síðar get-
ið.
Eyjólfur Jónsson rakiari varð fyr-
ir því slysi nýlega að detta niður
stiga. Hafðj fengið áðsvif á stiga-
'brúninni iog féll á höfuðið, svo af
hlaust heilahristingulr. Hann hefir
legið all-þuingt haldiran, en er nú á
batavegi.
Esja fór á strandferðatímabilinu
síðastliðið ár, gem var frá 24. apríl
til 30. nóv., alls 14 fierðir í kring um
landið. Að meðalbali mun skipið
hafa flutt í hverri ferð um 550 far-
þega; í einni tferð, þegar fæst var,
rúmlega 400, og þegar flest var rúm-
-lega 700, eða samtals um 7.500 far-
þcga. Af vörum jjefii skipið flutt
samtals 3446 smfál. af ýmiskonar vör-
uiij og þar að auki ujm 22 þús. ten-
ingsfe-t af timbri og öðrum vöram,
-sem roældar eru eftir rumsmáli.
Jón Sveinbjörnsson konungsn var
meðal far]>ega á GuTlfossi frá Höfn.
Hann dvelur hér til 17. þ. m. og fer
með Gullfossi til baba Erin-di 'hans
er að kynmast hér mönnum og mál-
efnum, því hann hefir -ekki komið
heim síðam uiq konumgskomuna.
---------xx-----------
Ungmennafélagið “Ald-an heldur
útsölu mániklaginm og þrjðjudag-
inn 2. og 3. júní næstkomandi, í
kjallarasal Sairíbandskirkjunnar á
Banming. Fjöldi eigulegra muna
verður þar á boðstólum, jafnvel
pípusköfur fyrir piparsveina, og
langalangir hrísvendir fyrir inædda
húsfeður. Veitingar verða ]>ar all-
anm daginn, kaffi, svaladrykkir og
iskyrið fræga úr Húnavatnssýslunni
og -gengur tfjöldi hinna fegursitu
yngismeyja um toeina, og það ó-
keypis. Þar í salmum mun verða
toezt hælis að leita fyrir sumarhit-
anum þessa tvo daga.