Heimskringla - 15.10.1924, Qupperneq 5

WINNIPEG, 15. OKT. 1924.
HEIMSKRINGLA
6. BLAÐSIÐ
A^A A^t 4^4
y^y T^^y^r^rf^M^TT^fT^TT^M^TT^rT^r^T^T^y
?
T
T
T
1
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
❖
♦♦♦
Til Islands.
Eg þrái þig, þú móðir mín,
þú mold, er ósnert grær;
þig fjall er enginn fótur tróð,
þig foss er dulur hlær,
þig alda hafs, er hefur greitt
þitt hár inn frjálsi blær
Þið getið mig þeim fögnuð fylt,
er fáum sálum gefst;
því það er í mér eitthvað vilt,
er æðsta frelsis krefst;
við fjallið á ég eitthvað skylt,
er upp í blámann hefst.
Þú hvika borg, í þinni þröng
eg þrái ’inn ljúfa frið,
er fyllist eg við fossasöng,
og finn í hafsins nið.
er brenna vorkvöld björt og löng
og brosir heimur við.
I
Þú leynda afl, þú landsins sál,
eg leita á fundinn þinn,
því hjá þér eins og barn við brjóst
eg bezta svölun finn.
Eg halla mér að hrauni og teig,
sem huldrar móður kinn.
P. Guðmundsson.
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
❖
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦<
f
t
T
T
T
T
f
f
♦♦♦
f
f
f
f
T
<♦
Gullfoss Cafe
(fyr Rooney’s Lunch)
629 Sargent Ave.
Ereinlæti og srniok,kvísi ræður 1
matiartilbúninigi vorum. Lítið hér
Inn og fáið yður að horða.
Höfuim einnig altaf á boðstól-
®n: kaffi og allskionar bakninga;
tóbak, vindla. svaladrykki og skyr
T°ra í klettabelti ofarlega í fjall
inu, suður og upp af öxnafelli.
Við vorum stödd í stofunni á
öxnafelli, þegar talið barst fyrst
®ð þ'O.ssu fólki í kiettabeitinu. Eg
spurði Margrétu, hvort hún vildi
koma út með mér og sýnrr mér
klettana Hún var fús til þess, og
sýndi mér þá af hiaðvarpanum-
Eg hafði orð á því við hana, að
klettarnir væru srvo hátt uppi, og
Svo langt til þeirra frá bænum, að
þaðan gæti enginn þekt mann,
sem við klettana væri. Hún kann
aðist við það, og sagðist hafa um
það hugsað. En þetta ifólk kvaðst
hún þekkja í þessari fjarlægð, hún
sæi það jafn-vel, svona langt til,
eins og ef það væri í sama her-
bergi og hún — hvernig sem á því
stæði.
1 fiestum klottum og stórum;
eteinum sér hún huldufólk- Það
®r, í hennar augum, líkt monskum
mönnum að útliti, en þó yfirleitt
fallegra. Búningurinn er iíkur-
Það hefir húsgögn, hljóðfæri,
myndir og fleira skraut- Ljós lýsa
heTbergin. Þau bera biáleitari
hirtu en venjuleg ljós okkar. Ein
hvem tfma áður en hún þekti raf
ljós — hafði þá varla heyrt þau
nefnd, að því or fullyrt er — sá
hún snögglega kveikt ijós hjá
huldufóikinu með því að snúa
snerli- I
Þetta huldufólk hennar vinnur
ýmsa vinnu, en mikið mieð vélum.
Það heyjar kringum bústaði sína
og stundum inni í klettunum. Enda
hefir það bæði sauðfé og hesta-
Þær skepnur virðast henni bfta
eras, en á grasinu í miannheimum
sér þó ekki. Verkvélar heflr hún
eéð í klettunum, og hún hefir séð
vörubúðir, listasöfn, kirkjur, o. m-
fl
Wð Friðrik talar hún f hugan-
™' en þegar hann talar, fínst
henni hún heyra til hans, Ifkt og
«1 menskra manna- Hún finnur
til hans, þegar hún snertir á hon-
«m, til dæmis tekur í hönd hans,
«n samt mieð nokkuð öðrum hættí
611 þegar hún snertir men.skan
mann.
Oft sér hún leikið á hljóðfæri.
Hún heyrir þá lögin- Sumt eru það
lög, sem henni eru kunn, en sum
þeírra hefir hún aldrei áður heyrt.
DVfargsinnis hefir Margrét séð
framliðið fólk og fylgjur manna, en
fihygni hennar á fylgjur virðist
ekki neitt verulega skörp. Oft er
framlíðna fólkið, sam hún sér í
hvítum klæðum, en ekki æfinlega-
Benni sýnist það öðruvísi f yfir
hragði en huldufólkið.
®g spurði liana, hvert henni félli
vel að sjá alt, sem hún sæi mleð
dularfullum hætti. Langoftast
«agði hún að það væri viðfeldið eða
fagUTt; en fyrir kæmi það líka, að
®ýnirnar væru óþægilegar- Eg
spurði, hverskonar eýnir það væm.
Þegar eg séð framliðið fólk, sem
]fður illa, þá er það mjög óvið-
feldið”, sagði hún.
Stundum fer Margrét úr lfkaman
nin, sem liggur þá í svefni- í þessu
Astandi, ®em henni finst alls ckki
1]kt drauma-ástandi, fer Eriðrik
JPuð hana í loftfari um nýja óþekta
heima. Henni finst þau fara upp
við frá okkar heimi, stundum
®egnum myrkur, en koma svo inn á
hndur fögur svið, mleð dýrðlegu
h'ósi. Henni veitir örðugt að lýsa
^tblæ og fiegurð ljóssinls; hellzt
hnst henni það vera mieð gúlleit-
hm blæ- Undur fagurt er á þess*
Um ®viðum, bæði skógar og fjöl-
hreytt blóm. Hún sér þar afburða
fagrar venir, mest vængjaðar, f
dýriegum búningum. Og hún er
hugfangin af yndisleik þessara
staða-
Þá hefir og Eriðrik farið mcð
hana í “dýrarfkið”, sem h\in nefnir
®vo. Þar hefir hún séð ýmiskonar
dýr, þar á meðal Ijónið. Henni
fanst afarmikið til um fegurð þess-
Hún strauk það og kjassaði, og
það malaði af ánægju.
Meðal dýranna hefir hún kannast
við skepnur sem hún þekti, áður en
þær dóu. Einnig hefir hún lýst
skepnunum, sem dauðar voru löngu
fyrir hennar minni, þar á meðal
hesti, er einu sinni var í öxnafelli,
og hafði mjög glögg einkenni- Lýs-
ingin var svo nákvæm, að þeir, sem'
hestinn höfðu þekt, töldu engan
vafa á því, að hér væri um sömu
sképnuna að tefla.
Bjart er og fallegt í þessum
dýraheinp; ljósið gulleitt, en ann-
ars ekki gott að iýsa því.
Einu sinn bar svo við, eftir að
Margrét var komin í samband við
Friðrik, að móðir hennar veiktist
hættulega, og mun hafa verið
hrædd um að veikin ýrði lang-
vinn, eða jafnvel banvæn- Hún
segir þá eitt sinn við Mþrgrétu, án
þess þó að veruleg alvara fylgdi,
eitthvað á þá leið, hvort Friðrik
kæmi ekki til sín-
Margrét segir henni þá að Erið-
rik komi til hennar á hverjum degi,
og gefi henni eitthvað inn.
Konunni batnaði fljótt og vel.
Einhvern veginn mun þessi saga
hafa borist út, því að eiftir þetta
bar það við, að fólk fór að lelta
til Margrétar, og biðja haria að fá
Eriðrik til að iækna sig. Mjargir
þóttust finna glögg og góð um-
skifti. Til dæmis að taka var sagt
frá barni, sem var mesti aumingi og
vonlítið þótti um, að það mundi
nokkurntíma komast til heilsu, en
batnaði undra fijótt, eltir að Erið
rik tók það að sér til lækningar,
og tók góðum þroska eftir það-
Smátt og smátt jófrst sá orðróm
um, að Friðrik tækist að iækna
fölk; en fjöldi marms, sennilega
flestir, munu þö vera vantrúaðir
á þær sögur. Enda skildist mér
svo, sem Margrét og fólk hennar
hafi lltið gert úr þessu og fremúr
viljað, að það kæmist ekki í há
mæli. i
En vorið 1923 kom aldraður mað
ur iaf Húsavfk, Jóhanncs Kristr
jánsson að nafni, að öxnafelli, til
þess að leita sér læknmgar- Hann
hafði um langt skeið verið mjög
heilsulítiTl, og svo fartama upp á
■s'íðfrastið. að hann gat ekki unnið
fyrir sér. Enginn lækningaráð
h'öfðu orðið honum að gagni.
Þegar JÖhannes kom að öxna-
felli, var hann sárlasinn, eins og
hann átti vanda til- Friðrik lofaði
þegar að gjöra tilraun til að lækna
hann. Jóhannes gisti í öxnafelli
eina nótt, og þá nótt þóttist hann
verða þess var, að eitthvað væri
átt við sig- Og vel leið honum
I þar, að hann kvaðst tæpast geta
lýst því- Um morguninn var hann
miklu hressari ,en áður.
Hann hélt þegar heimleiðis til
Húsavíkur, og var þegar þangað
kom, alheill, og kendi sér ekki
nokkurs meíns. Að heyvinnu gekk
hann um sumarið, eins og aðrir
fullhraustir mienn, og hefir síðan
verið við beztu heilsu-
Þegar þessi lækningarsaga varð
kunn í Þingeyjarsýslu, fór fólk iþað
an að leita til Mlargrétar, og má
segja, að sú aðsókn hafi stöðugt
farið vaxandi, úr báðum Þingeyjar
sýslum, og svo af Akureyri, úr
Eyjafjarðarsýslu og eitthvað úr
iSkagafjarðarsýsIu. Jafnvel úr
Reykjavík hefir verið leitað til
hennar, og víðar að frá ifjarlægum
stöðum. Bréfin sem hún hefir
fengið síðan síðastliðið haust,
munu nú skifta hundruðum- Og
heimsóknir fær hún daglega.
Suma dagana kemur fjöldi fólks.
Þetta er orðin þung byrði fyrir
heimilið, sem er fátækt og gostris-
ið- Fæstir af öllum þessum gesta
fjölda greiða borgun fyrir sig, þó
að þeir þiggi næturgisting og ann
an greiða. Enn færri menn borga
fyrir lækninguna, þó að fjöldi fólks
þykist hafa fengið fljótan og und
ursamlegan bata Til eru þó þeir
menn, sem hafa borgað henni vel
og rausnarlega.
Mér var sagt, að hægt væri að
safna fjölda vottorða um iækning-
arnar. En dvöl mín var svo stutt
nyrðra og ég átti svo annríkt þá
daga, sem ég stóð við, að sú eftir-
grenslun var mér ókleif.
Margrét setur aidrei upp borg-
un við nokkurn mann- Hún segir
eins og satt er, að hún geti mleð
engum hætti sannað það, að það
sé henni að þakka, þó að fólki
batni- Og svo borgar fólk að jafn-
aði ekkert, eins og áður er sagt.
En þó að hún vilji ekki heimta pen
inga, gætu menn vel borgað foreldr
um hennar fyrir þá tímatöf og
þann átroðning, sem þeir gera
þeim hjónum-
En verst af öllu er þó það, að
mjög fáir af öllum þeim fjölda, sem
til Margrétar leitar, láta hana vita
um árangurinn af lækningatilraun
um Friðriks. Þetta tekur hún
nærri sér. Langflestar sögurnar
um árangurinn hafa borist henni á
skotspónum, og hún finnur sárt til
þess, hve valt er að reiða sig á slík
ar sögur- Að hinu leytinu finst
henni, sem er ekki láandi, að þessi
vaxandi aðsókn að henni bendi á
það, að fólki virðist árangurinn
góður. i
Eg átti alirækilegt tal við hana
um þessa hlið málsins og henni
var það fullljóst, að til þess að
geta gengið úr skugga um, að hér
sé áreiðanlega um óvenjulega og
undursamlega lækning að tefla,
þurfi að efna til áreiðanlegra
skýrslna um það, hverjum batni
og hverjir engan mismun finni, og
eins hvað að sjúklingnum gengur í
raun og veru, að svo miklu leyti
sem unt er að ákveða það.------
.. .. Eg efast ekki um það, að
stúlkan mun segja svo satt og rétt
frá því, er fyrir hana ber, eem
henni er unt. Hitt er annað mál,
hvort sýnir hennar fá ekki að sumú
leyti blæ af gamalli þjóðtrú, án
þess að hún geti við þvi gert. Um
það hlýtur, að sjálfsögðu, hver að
ráða sinni skoðun, meðan það er
ósannað, að huldufólk sé til, <og
líka ósannað, að það sé ekki tH.
Og um lækningar Friðriks er það
sama að segja, sem um aðrar dul-
arlækningar, sem fjöldi manna er
sannfærður um, að söu að gerast
einmitt um þessar mundir hér á
landi- örðugleikinn er sá, að fá
sannanir á því máH, með eða mótl.
,Mér virðist sannast að segja, að
oss beri skyida til að gera veruleg
ar tilrauni tii þess, Þegar brezku
fræðimennimir Stofnuðu Sálarrann
sóknarfélagið I Englandi fyrir 42
áum, viðurkendu þeir, að það væri
hneyksli að þús- á þús. ofan af á-
reiðanlegum mönnum fuTlyrtu, að
hinir furðulegustu dulrænir at-
burðir væru að gerast, og vísinda
mennimir gætu ekkert um það
sagt af þekkingu, hvort þetta væri
veruleikur eða einber blekking,
Mér finst nokkuð líkt um þetta
lækningamál- Fjöldi manna hvar
vetna um heiminn, og engu sfður
hér á lanfli en annarsstaðar, er
sannfærður um lækningar, sem líkj
ast kraftaverkmn, lækningar, sem
gerast með alt öðrum hætti en nú
tíðarvísindi stofna til En altaf er
um það deilt, hvort þctta sé hug-
arburður einn.
Er ekki til einhver mikilsmetinn
og áreiðanlegur læknir, sem í rann
sóknarskyni vill takast á hendur
samvinnu við mienn, er menn hafa
trú á að dulariækningar stafi frá?
Sá læknir yrði auðvitað að geta
gert það með samúð; en enginn
ætlast til annars en að rannsókn-
in fari fram með fuilri gagnrýni.
En hvað sem þessu iíður. getur
naumast hjá því farið, að þessi
unga stúlka í öxnafelli sé gædd
miklum sálrænum hæfileikum, og
væru gerðar með henni skynsam-
legar og gætilegar tilraunir, eru
miklar líkur til þess, að árangurinn
yrði góður-
Einar H. Kvaran.
(Morgunn)-
------0-------
Conan Doyle, Kamban
og Jack London.
,“Glögt er gests augað”, og mörgu
hefir Sir Arthur Conan Doyle veitt
athygli í Ame r fk uferð u m sínumi
(sbr. “Ritstj.rabb Morguns í þessu
hefti)- Oes dettur í hug að benda
á eitt atriði, sem óbeinlínis snertir
eina nýlega, tilkomumikla íslenzka
bók, “Ragnar Finnsson”, eftir Guð-
mund Kamban Oss er kunnugt
um, að ýmlsir hafa fullyrt, að lýs-
ingar hans á amerískum hegningar
hiisum muni ekki ná neinni átt.
Conan Doyle myndi ekkert áfell-
ast Kamban fyrir það atriði. Hann
hefir kynt sér málið og telur sum-
ar af þessum stofnunum Banda-
ríkjanna voðalegar- Aftur er með-
ferðin á sakamönnum í sumum ríkj
um einkar mildileg. Einn af helztu
forgöngumönnum umbóta á þessu
sviði er gamall sakamaður, Morrell
að nafni, og Conan Doyle kyntist
honum. Morrell hafði verið dæmd
ur þagar hann var imglingur, til
æfilangrar betrunarhússvinnu- —
Meðal annars var hann 5 ár í dimm
um klefa, og kom aldrei út úr klef-
anum, nema þegar hann átti að
sæta pyntingum. Til þeirra var
einkum notuð spennitreyja, sem
var reyrð svo fast að honum, af 3
karlmönnum, sem settu hnén f
bakið á honum, að honum fanst
hjartað ætla að springa út úr sér.
Undir þessum pyntingum tókst
honum að “fara úr líkamanum”,
komast f sæluástand og sannfærast
um sannindi spiritismans- Jack
London hefir gert þessa reynslu
Morrells að frásöguefni í einni af
bókum sínum, sem í Ameríku er
nefnd “The Star Rower”, en á Eng
landi “The Jacket”. Frásagan f
bókinni er tekin orðrétt eftir Mpr-
rell. (Morgunn)
-------0-------
Frá íslandi.
Emil Walter sendisveitarritari
Tékfcó-Slóvaka f Stockhólmd, |sem
hér var í kynnisför í sumar, liefir
si-.m kunnugt, er þýtt ýmislegt úr
íslensku á móðurrnál sitt, og hefir
ýmislegt aí því verið prentað, svo
sem Gunnlaugssaga ormstungu,
Hrafnketssaga freysgoða og fleira.
Nú í sumar hefir verið gefin út
þýðing hans á Lilju Eysteins Ás-
grímssonar- Eigi mun það vera
meðfæri neinna núlifandi Islend-
inga að dæma um hvernig þýðing
þessi hafi tekist, því að enginn
mun hafa lagt málið fyrir sig- En
gamga má að því vísu og draga
þá ályktun af ummælum erlendra
’ fræðimianna um aðmr þýðingar
Walters, að þýðingin sé sérlega
vönduð, og að hún sé nákvæm.
En á hinn bóginn má sérstakiega
•tafra fram, að útgáfan sjálf er svo
vönduð, að efasamt er hvort nokk
ur þýðing úr íslenzku hefir verið
frlædd í jafn prýðilegan ytri bún-
ing- Bókin er prentuð á egta
pappír, og af henni prentuð að
eins fá eintök tölusett. Gegn
tiTiTblaðinu er iitmynd af Maríu
'guðsmóður, gerð í gömlum stíl,
sem víða má sjá á gömlum kirkju
gluggamálverkum- Samlskonar
myndir eru í upphafi hvers flokks
í bókinni og umgerð um|1 veirsin
öll, en þau eru tvö á hverri síðu.
Er frágangurinn allur einkar
eftirtektarverður og gerður j í
þeim stíl, sem vel hæfir efni bók
arinnar.
Emil Walter hefir unnið þarft
verk með útgáfu Lilju og miega
íslendingar kunna honum þaltkir
fyrir- Næst mun vera von á þýð-
ingu af Njáls sögu, sem hann hefir
'tekist á hendur að snúa á móður-
mál sitt.
Síra Friðrik Hallgrímsson verð-
ur meða] umsækjenda um II. dóm
kirkjuprestsembættið hér. Hafa
honum borist áskoranir um þetta
•frá sóknarmönnum ýmlsum-
Halldór Kiljan Laxness, rithöf-
undur hefir fengið leyfi til að
ganga undir stúdentspróf í haust.
Sfgúrður Sigurðisson, ská^d log
lyfsali, varð 45 ára í gær- Hann
er fyrir löngu kunnur orðinn af
son, Valtýr Stefánsson og Hlelgi
Jónasson- Þeir komú að nýja lei
hvemum; gaus hann um fet, þegar
bezt lét, enda er hann sígjósandi.
Þar sem hverinn kom upp, voru
jáður hefir hveraholur, og ihefiir
jörðin rifnað þarna við jarðskjálft
a'na. Langar sprungur eru víða í
jörðinni í nánd við hverinn, en
enga gufu lagði upp úr þeim-
úr fjöllum, einkanlega úr Sveiflu
hálsi, og norðan í hálsinum eru
nokkrir brennisteinshverir, sem virð
ast hafa færst í aukana við jarð
skjálftana. Reykur sá, sem sást
héðan í fyrradag, mun hafa verið
úr þeim.
Frá Krýsivík komu þeir í gær-
kveldi Björn Ólafsson, Skúli Skúla
kvæðum sínum, sem mörg pru
orðin þjóðareign. |Er nýlega út
komin aukin útgáfa |af ljóðum
hans, og munu margir vilja eignast
hana-
í gær opinberuðu trúlofun sína
ungfrú Þómý J. Víðis og Hálfdán
Eiríksson (frá Húsavík), Hverf-
isgötu 40.
S. d- opinberuðu trúlofun sína
ungfrú Jóna / 'G. Þórðardóttir,
Hverfisgötu 34, og Sigurjón Jóh-
annsson, þriðji vélstjóri á Esju-
Þorgils gjallandi. — Nú á að fara
aS gefa út öll skáldverk hans og er
prentun 1 bindis hafin í prentsm
Odds Björnssonar- Auk áður prent
aðra verka hans verða nú gefnar
út þrjár stórar sögur og auk þess
beztu ritgerðir skáldsins. Alt verk
ið verða 4—5 bindi. Nokkuð af
verkinu verður sérlega vönduð út-
gáfa og frágangur yfirleitt ágætur-
Um 8000 tunnur af síld hafa
veiðst þessa vikuna og mest alt í
reknet. Eru þá komnar á land alls
um 107 þúsund tunnur, er hafa
verið saltaðar eða kryddaðar- Um
100 þúsund má hafa veiðst í
bræðslu á öllum bræðslustöðvum
norðan og austanlands.
Jarðskjálfta varð vart hér á
Akureyri á sunnudagsnóttina- —
Komu tveir allsnarpir kippir og
tveir litlir. Síðan hefir alt verið
kyrt. Á Suðurlandi hafa verið all
mkil brögð að jarðskjálftum, eins
og sjá má af símskeytum-
Dáinn er 12. þ. m f Sölleröæ Sana-
torium í Danmörku Jóhannes Jóns
son stud- med. frá Siglufirði, og
hafði hann dvalið þar nokkra mán
uði; efnilegur maður.
Tryggið
Farbréf yðar
TIL
JÓLAFERÐARINNAR TIL
ATTHAGANNA
MEÐ
SERSTAKAR
LESTIR
Fra WinnliteK' til W. Sí. John, N. II.
Kl. 9 f. h. 2. og 9. Desember
BBI3VT A» SIvIPSHLID A
E.S. Montclare sem siglir 5. des. til Liverpool
og E.S. MontlaurieG sem siglir 12. des. til Liverpool
i*Sérstakir “Tourist” svefnvagnar** “
lleint ttl W. St. John frft Wbinlpeg ki. 0*.‘i0 a. m,
2. des. að E.S. Montclare Siglir 5 des. til LiverpooL
7. des. að E.S. Minnedosa Siglir 10. des Cherbourg.
Southamþton Antwerp
8. des. að E.S. Metagama Siglir 11. des. til Belfast
Glasgow
9. des. að E.S.Montlaurier Siglir 12. des. til Liverpool
13. des. að E.S. Montcalm Siglir 16. des. til Liverpool
XAKVÆMVH 1JPFLYSINGAR FRA HVKRJUM IMUOÐSMANNI
CANADIAN PACIFIC
UMIvRINGIR HEIMINN