Heimskringla - 15.10.1924, Side 7

WINNIPEG, 15. OKT. 1924.
HEIMS KRINGLA
7. BLAÐSIÐA
The Dominion
Bank
HORNI NOTRE DAME AVE
og SHERBROOKE ST.
HöfuSstóll uppb. ....$6,000,000
Varasjóöur . .............$ 7,700,000
AUar eignir, ytir ....$120,000.000
Sérstakt athygli veitt viJSskiít-
um kaupmanna og verzlunar-
félagu.
Sparisjóðsdeildin.
Vextir af innstæöufé greiddir
jafnháir og annarsstaðar við-
gengst.
PHONE A 9253
P. B. TUCKER, ráðsmaður.
---------------------------
Kirkjan.
(Framhald frá 3. sítiu.)
ir, og hversu ódýr er ekki sálu-
hjálpin orðin, að skoðanaskifti
skulu einhlít til að komast hjá
hinni komandi reiði! Skoðana
skifti eru komin í stað sinna-
skifta og rétttrúnaður í staðinn
fyrir réttlæti. Billy Sunday hef-
ir gert veginn breiðan, sem áð.
ur var mjór, og stórborgalýð.
urinn þyrpist inn á hann.
Mig mundi langa til að sjá
slíkan hundraðslhöfðingja trú-
arofsans tala yfir íslenzkum
bændum. Eg held, að hann
hefði gott af því. Hann sannar
mál sitt með tilvitnunum í
gamla testamentjð. En þeir
telja það í sjálfu sér ekkert
sanna. Þeir eru fjárbændur
eins og Israels menn og skilja
margt betur en stórborgabúinn
sem finst einföld lýsing á hjarð
lífi frumþjóðanna jafn undur-
samleg og fráJsögnin um Jón-
as í kviði hvalfiskjarins. Þeirn
finst það ekkert kraftaverk þó
Abraham hafi átt kindur, og
vita ekki til að stórhveli geti
gleypt menn, og því síður að
það sé lífvænlegt í kviði þeirra.
Þeir eru langæfðir í sögu og
standa betur að vígi með að
skilja réttilega sögu Gyðinga
en aðrir. Gamla testamentið er
í þeirra augum sögurit en ekki
járnsíða rétttrúnaðarins. Þeir
hafa fornaldarsögu sinnar eigin
þjóðar til samanburðar og meta
meir sína eigin forfeður en ætt-
feður Gyðinga. Það er ekki
hsegt að taka þá sömu tökum
°g rótlausan stórborgalýð. Ræt
þeirra standa djúpt í sögu
Þjóðarinnar og náttúru lands-
ms. Útleggingar Opinberunnar
ókarinnar snerta þá ekki. Þeir
eni nxeira hneigðir fyrir sögu
fortíðarinnar en óljósa fram
tíðarspádóma.- óttinn við yfir-
vofandi dómsdag hefir aldrei
kviknað hér á landi. Slysfarir,
jarðskjálftar og eldgos hafa
■ekki megnað að vekja jhann.
Tunga trúboðans er ekki mátt-
ugri. Hér tjáir ekki að boða
annan heimsendi en þann, sem
yfir alla kemur fyr eða síðar,
en það er sjálfur dauðinn. Trú-
boðinn reiðir brandinn, en hann
bítur ekki á brynju bóndans,
sem er gerð úr heilbrigðri
skynsemi, óspiltri tilfinning,
einlægri guðrækni og réttlátri
breytni. Bóndinn lætur ekki
nmvendast til æsinga og lileypi
dóma. Þó það rigni eldi og
brennisteinum í ræðum, leggur
hann ekki á flótta frá sínu insta
eðli. Hið napra háð Sverris
konungs er hann sagði: “Miklu
eruð þér nú Birkibeinar trú-
ræknari en fyr”, þegar þeir
flúðu tiþ kirkjunnar, verður
ekki heimfært til hans.
íslendingar eru ekki flokks-
vækir eins og stórborgalýður-
inn. Hér eru þorpsbúar og kaup
staða eins og sveitamenn sam-
anborið við stórborgamenn.
Trúarlíf í strjálbygðum löndum
er jafnan með öðrum blæ en
f þéttbýlinu. Vér megum ekki
halda, að alt sé betra á hinum
bænum. Strjálbýlið hefir kosti,
sem stórborgirnar hafa týnt.
Vér megum ekki halda, að hér
sé heimsendir, þar sem öldur
bins andlega lífs, sem lifir með
stórþjóðunum, hníga máttvana
upp að ströndunum til að deyja.
Andlegt líf á ekki skylt við
höfðatölu. Bókmentir þessarar
fámennu þjóðar í fornöld eru
jafnmiklar og ekki síður ágæt-
ar en bókmentir heimsveldis-
ins rómverska, er stóð í þúsund
ár. Því skulum vér ekki halda
að vér eigum að vera í öllu
þiggjandi en í engu veitandi.
Vér erum engin eftirhernni-
þjóð, heldur sér um þjóðerni og
menningarblæ. í trúarefnum
gætir þess eins og annarsstað-
ar. Þar ber oss að kepþa eftir
því að þroskast samkvæmt
voru eigin innræti en ekki ann-
ara. Oftrúarvakningar væru
hér eftirhermur. Þessvegna er
í því efni einskis að sakna. Það
er rangt að meta trúrækni þjóð
arinnar í messuföllum og telja
oftrúarleysið vott um tómlæti í
andlegum efnum. Áhrifaleysi æs
ingamannanna er þvert á móti
þroskamerki á sama hátt og
það ber vott um stjórnmála-
þroska Englendinga, að þar eru
byltingar fátíðar. Oss er ekki
vant eins heldur margs. En í
því er vöntunin ekki fólgin, að
hér sé ekki alt eins og í ein-
hverju útlendu trúarfélagi.
rv.
Seint mun íslenzkt trúareðli
verða skýrt til hlítar. Vafa-
laust er það að nokkru leyti
kynfylgja, en þó munu ytri á-
stæður eiga mikinn þátt í sér-
eðli hins íslenzka kynþáttar.
Skal hér lítillega drepið á áhrif
hinnar óslitnu bókmenningar
þjóðarinnar. Bókmenningin er
völd að því að tímamót í trúar-
lífi eru hvergi jafn óskýr og hér
á landi. Byltingarnar eru ekki
eins róttækar og meðal þeirra
þjóða, þar sem hin forna menn-
ing hefir eingöngu lifað á þjóð-
siðum og sögnum, sem fljótt
hafa visnað og dáið út af. Hér
lifði heiðnin og var skráð á
GIGT
Undursamlegt húsmeðal
Ráðlegging manns er
lengi þjáðist.
Árið 1893 var eg sárþjáður af
vöðva- og liðagigt. í þrjú ár
leið eg þær þjáningar, er þeir
einir hafa hugmynd um, er
samskonar sjúkdóm hafa borið.
Eg reyndi meðöl eftir meðöl, en
batinn varð aldrei nema í bráð.
Loks fann ég ráð er læknaði
mig að fullu, svo þessar voða
þjáningar hurfu. Ráð þetta hefi
eg gefið mörgum, er þungt hafa
verið haldnir, og jafnvel rúm-
fastir, sumir hverjir á sjötugs
og áttræðis aldri, og verkanirn-
ar ávalt orðið þær sömu og mér
reyndust.
Mig langar til að allir, sem
þjást af vöðva- og liðagigt
(liðabólgu) reyni kosti þessarar
“heima lækningar” og öðlist
þann bata er hún veitir. Sendu
ekki eyrir, heldur aðeins nafn
þitt og heimilisfang og eg skal
senda þér þessa ráðleggingu ó-
keypis til reynslu. Eftir að þú
liefir notað hana, og hún hefir
reynst hin lengi þráða bót við
þessari tegund gigtar, þá máttu
senda mér einn dollar, sem eg
set fyrir þetta, en mundu það,
að peningana vil eg ekki nema
þú sért ánægður að borga. Er
þetta ekki sanngjarnt? Því þá
að þjázt og líða, þegar batinn er
þér boðinn fyrir ekkert? Dragðu
það ekki lengur. Skrifaðu strax
Mark H. Jackson
No. 149 K Durston Bld.
Syracuse, N. Y.
Mr. Jackson ber ábyrgt5 á ab hit5
ofanskrába sé rétt.
skinn og bókfell, þó að kaþólsk,
ur siður færðist yfir landið, og
í lútherskum sið lifir hvoru-
tveggja, heiðnar bókmentir og
kaþólskar, óskrælnað.
Það verður seint, fullskýrt,
hvílík áhrif íslendingasögur
hafa haft á kristni og kirkjulíf
hér á landi. Gamla testament-
ið hefir löngum átt þar skæðan
keppinaut. Saga ísraelsmanna
hefir aldrei verið ein um að fá
íslendingum umhugsunarefni.
Kristinna áhrifa kennir víða í
Eddukvæðunum, en kristnin
hefir einnig verið edduborin hér
á landi fram á þennan dag. Is-
lendingasögurnar hafa átt mik
inn þátt í að vernda þjóðina fyr
ir kreddum og ofstæki. Þær
hafa ásamt guðspjöllunum varð
veitt heilbrigða skynsemi. Það
er mikill skyldleiki með hinni
látlausu og þó stórfeldu frásögu
íslendingasagnanna og guð-
spjallanna. Sést það best þeg.
ar borið er saman við rímur og
flókna miðaldaguðfræði. Lát-;
lausar frásögur af mannlífinu
halda verndarhendi sinni yfir
heilbrigðri skynsemi þegar sagt
er frá af góðum skilningi, og
því betur, sem stórfeldara er
söguefnið. En traust á skyn.
seminni má telja eitt höfuðein-
kenni íslenzks trúarlífs. Hið
ramaukna níð, sem klerkleg
þröngsýni hefir oftlega rist heil
brigðri skynsemi, hefir hér ekki
átt góðan jarðveg. Það má eins
formæla sjón sinni og heyrn og
öllum góðum guðsgjöfum. En
vér erum þeirrar trúar, að skyn.
semin sé eins og aðrar góðar
guðsgjafir, “ekki eingöngu
handa óguðlegum”. Ef skyn-
semin á að teljast heiðin og feg.
urðin kaþólsk, þá fer að draga
úr löngun fslendinga til að
heita lútherskir. Enginn hæfi-
leiki vor er alger, og þarf því
ekki að formæla skynseminni
þótt ekki séum vér alvísir frem
Air en sjóninni, þó vér séum ekki
alsjá&ndi. í mörgu verður ekki
komist lengra en þangað sem
Ijós hennar þrýtur. Þegar ræða
er um fornrit, hvort sem það
eru rit biblíunnar eða önnur,
aldur þeirra, höfunda o. s. frv.,
þá er það skynsemin sem sker
úr. Þegar um forna atburði er
að ræða, þá er það skynsemin
sem vegur rökin og metur mögu
leikana. Þegar um er að ræða
kennisetningar, þá er það skyn
semin, sem verður að velja.
Annað Ijós er oss ei léð. Og
þegar ljós hennar þrýtur, þá
þrýtur og mátturinn til að
koma orðum að leyndardómun
um. En það skilja þeir aldrei,
sem afneita sinni eigin skyn.
semi og heimta hlýðni og auð-
sveipni gagnvart kenningum,
sem fyrir mörgum öldum eru
bygðar upp af skynsemi annara
manna. En þessi auðsveipni,
sem eingöngu vill lúta margra
alda gamalli skynsemi, er ekki
rík í fslendingum. Sést það
bezt, er litið er til þess, hvernig
tekið hefir verið hér á landi hin
um merkilegu uppgötvunum í
guðfræðilegum efnum á síð-
ustu áPatugum. Á þeim árum
hafa verið gerðar hinar merki-
legustu rannsóknir í sögu kristi
legra trúarbragða. En þær rann
sóknir hafa haft mikil áhrif á
trúfræði kirkjunnar. íslend-
ingar hafa tekið því öllu vel, að
svo miklu leyti, sem þeir hafa
haft spurnir af þessum vísind-
um, og var þess af söguþjóðinni
að vænta. Mun þeim ekki hafa
verið annarsstaðar betur tekið
af almenningi, og er ástæðan
vafalaust sú, að íslendingasög-
ur og önnur sagnfræði hafa
þroskað þjóðina betur í sögu-
legum efnum en dæmi eru til
annarsstaðar. Sagnfræðin hef-
ir varðveitt heilbrigða skyn-
semi þjóðarinnar frá að kafna
í kreddum.
Framh.
JOLIN 0 G NÝÁRIÐ I
GflMLA LANPINU
SJERSTAKAR LESTiR
Frá Winnipeg að skipshlið í Halifax
PYRSTA LBST, frft AVinnlpei? kl. 10. f. 4
denember n« K.S. Re»íinn, nem HÍKllr 7. desem-
ber tll Galsgow, IlelfaHt og Liverpoo1.
ÖNNIII LEST frfl Wlnnlpejír, kl. 10 f. h., 5,
desember, ab K*S. Andnnin, sem nifclir 8. de»-
ember t1! Plymouth, C.’herlAourjB: or Lonodn, einn-
ÍK E*S. Snturnla aem MÍKllr sama dnK t1! Gla»K«"'
I>R11)JA LEST frfl Wlnnlpeg; kl. 10 f. h., '8.
desember, ab K.S. I'ittslmrjn oj* E.S. Orduna, nem
nÍKÍn 11. desember til CherlAourgr, Southnmpton ok
Hnmborg.
FJðRÐA LEST frfl Wlnnlpe*, kl. 10 f. h., 11
deNember, ab E.S, Cnrmania, sem sl^Iir 14. den-
eidber fll (|ueensto\vn ojbt Llverpool, ok E.S.
C'anndn, sem »%llr 14. deaember 'tll GlaiiKow,
Relfast or; Liverpool.
SÉRSTAKIR SVEFWAGXAR PRA VAXCOUVEH, EDMOXTOX, CALGAIIY, SASKATOOX,
REGINA, VERÐA TENCiDlR ÞESSI M LESTUM 1 WINNIPEG
Sérntaklr “tourÍNt*’ or “ntandnrd"-8Vi‘fn va«nar frfl Vaneouver, Edmonton, Cal-
gnry, Snnkntoon, Rogina, WliinipeKT, belnt aft sktpNhlifi. nem hér senlr.
K.S. Athenia, 21. nflv., frfl MontrenJ tll Glasgow, (
E.S. IJnited Stntes, 4. des., frfl Hnllfax t*l Chrl«t-
lansand, ChrÍNtlnnia, Kaupmannnhafnar.
E*S. Darie. 22. nflv frfl Montreal tll Liverpool,
E.S. Stoekholm, 4. des., frfl Hnlifax tll Gttteliorjr,
Hver Canndinn National umbobMmnbur gefur yíiur meb flnæjíju fullar upplýNÍne;ar, or hjfllpar
yttur nö rflögera og rflttntnfa ttllu nauttsynlegu*
Vesturheimsferð.
Pistlar irá Stgr. Matthíassyni.
Ferð til Lundar.
Áður len við yfirgiáfura Winni-
peg skruppum við til Lunda.
Þorpið heitir Lundar, og liggur
nokkurra klt. ferð frá Winnipeg.
Þeir segja þar vestra “til Lundar”
og “eg á heima á Lundar” Kem
ur sú málíræði heim við kreddur
Kristjáns Albertssonar, en mundi
falla illa Bjarna frá Vogi Það var
orðið skuggsýnt þegar við komlum
þar í sveit, og senmma morguns
fórum við þaðan aftur, svo ég
treysti mér ekki til neinnar sveita
lýsingar, nema eg sá að húsin
stóðu strjált, götur lélegar og
dimmar, og þorpið sýndist vanta
enn sameiginlegt tauga og æða-
kerfi, hvað þá heldur heila. Kirkj
ur eru þó tvær eins og víðar í
í Vesturheimsþorpum. Við héldum
samkomu um kvöldið í samkomu-
húsi bæjarins, og gistum hjá Sig
urði Júl. Jóhannessyni lækni. Eg
hitt séra Adam Þorgrímsson og
konu hans á samkomunni, en fékk
því miður ekki tfma til að heim-
sækja þau. Adam prestur lét vel
af högum sfnum, en þó skildist mér
að gjarna vildi hann við tækifæri
sækja um brauð heimia á fslandi ef
horfur væru að hann fengi það.
Hjá Sigurði kollega fór einstak-
lega vel um okkur. Hann hefir
stórt hérað til yfirferðar og strjál
hygt, og leist mér ekki vetrarferða
lag hans, eins og stundum vill
vera í snjó og grimdarfrosti, neitt
ákjósanlegra en ferðalag heima.
Það bar margt á góma, því Sigurð
ur kunni frá mörgu að segja, víð
lesin eins og hann er, ekáld gott
og andríkismaður með afbrigðum,
Hann vildi gera okkur að Bolsvfk
ingum, og hélt langa ræðu um þá
stefnu. Reyndar fanst mér hann
fullur efasemda um hve vel gengi
skipulagið hjá Hússum, og væri
ekki að marka fyr en óheimskari
þjóðir gerðu nýja og endurbætta
tilraun á sínum þjóðlíkömum. En
svo mikið var auðfundið, að Sig
urður var jafnaðarmiaður og íösk
aði að allir gætu orðið talsvert
efnaðri en hann sjálfur. Eg sam-
fíinti ivonum, að slíkt væri æski
Kanada, sem blotnar upp f rign
ingum og rgetur orðið einhver
versti farartálmi. En til allrar
hamingju sluppum við sjálfir við
óþægindi af þessu. Það má ekki
rigna mikið til þess, að sumir veg
ir í Kanada verði algerlega ófærir
fyrir bifreiðar vegna leirsins,
sem er í moldinni Mér skildist
þetta var sami seigi þétti leirinn
og sá, sem Adam var forðum skap
aður úr. Eftr stutta rigningardemibu
verður moldin og leirinn aðde
sem hjólin festast í, og ekki nóg
með það, heldur verður færðin svo
slæm, að varla er hundum út sig-
andi hvað þá mönnum, Því fæt
urnar festast álfka í leirleðjunni
eins og flugnafætur í smjöri, en
stór leirhlöss límast neðan á skóna
og utan um þá svo að lappirnar
verða likastar íílsfótum, og álíka
þungar til gangs. Og þegar heim
kemur tekur við þrautin þyngri
að verka skóna. Er þá betra að
hafa vinnukonu til að hjálpa sér.
Eg heyrði marga kvarta undan
því í Kanada, hve vont væri að
standa f leirnum með bifreið sína
langt frá mannabygðum. Þeir
kalla það þar vestra “að vera
stuck” (frb. stökk, þ. e fastlímdur)
Þetta orðatiltæki heyrði eg sumar
konur nota í óeiginlegri merkingu
um það, að komast í klípu eða
lenda í vandræðum. “Eg ætlaði að
verða “stuek”, sagði kona við mig
Hún var að segja mér frá því, að
eitt sinn hefði hún gleymt þudd-
unni heima, en þurfti að borga
farareyiri mieð jjárnihrautarlestinni
Mér fanst í fljótu bragði óskiljan-
legt nm svó mjúkholda konu, að
svo snögglega yrði “stökt” f henni,
og skýrði hún þá fyrir mér miein
ingu málsins.
Áður en ég fór til Y'esturheims
hafði ég bæði heyrt og lesið marga
Yesturheimsféndur lasta afskap-
lega kuldann í Kanada, hitann á
sumirin, þrumhveðrin, haglélin og
ekki sízt mýbitið og flugurnar og
engispretturnar. Eg slapp við all
ar þessar plágur og get ekkert um
þær sagt. En af stuttri og reyndar
lítilfjörlegri viðkynningu við leir-
ófærðina á vegum í Manitoha, fékk
ég þá hugmynd, ekki sízt af lýs-
ingu Sigurðar Júl. kollega, að þar
gæti verið sá þrándur í götu, sem
kynni að fæla mig frá að ílengj-
ast þar vestra. \
Hjá Ármanni frænda.
(Ssnemlmja morguns áður en n5
lögðum! upp frá Lundum heimsótt-
u við Ármann frænda okkar Þórð-
arson . Yið erum systrasynir. Hann
er bróðir Elygenrings og Mátthias-
ár fornmenjavarðar.
Hann á hveitimylnu og er mikill
dugnaðarmaður. Fengum við hjá
honum gott og liressandi morgun-
kaffi.
iÞó hann sé í allgóðum efnum,
vantar mikið á að hann hafi efnast
eins duglega og hugur hans stend-
ur til. Myllan þarf að vera að, þar
til hún malar gull. Hann fór fá*
tækur að heiman og mintist rýrra
landkosta í Borgarfirði. Nú lofaði
hann landgæðin í Canada álfka mik
ið og Þórólfur smjör lofaði ísland
forðum. Eg máldaði í móinn og
varð seinast allmælskur, svo hann
þagnaði, og eg hefd honum hafi al-
veg snúist hugur þegar eg sagði
honum frá framförunum f Borgar-
firði, búnaðarskólanum á Hvann-
eyri og því Fáfniseldafádæmi, sem
tilfærist landsins kassa fyrir þorsk
og síld, hrogn og lýsi, grút og slor,
Og að endingu trúði hann mér fyr-
ir einu. Hann kvaðst vilja reyna að
koma beinum sínum í íslenzka
mold, en flytja þau þó þangað lif-
andi fyrst. 1 \
\Hvort sem það nú heflr verið leir
inn í Canadamloldinni, sem hann
hefir Æengið ógeð á líkt og eg, eða
eitthvað annað, þá sannfærði þessi
ósk mig um, að í augum frænda
míns væri þrátt fyrir alt engin
mold í öllum heiminum mieira virði
en íslenzk móðurmold, jafnvel þó
hún gæfi ekkert hveiti af sér.
Eg ályktaði út af þessu eitthvað
á þessa leið:
Þegar öllu er á botninn hvolft og
komið er undir græna torfu, þá fer
jarðamatið ekki eftir því, hve mik-
ið tekst að “reisa” af hveiti, eða af
svínum og nautum í landinu, held-
ur eftir því hvað mannfólkið nái
miklum þrifnaði til lífs og sálar.”
Frah.
legt, og við skildumi sáttir og ein
huga um að þörf væri*)! gagngerð-
um endurbótum í heimi þessunt
Leirinn í Kanada.
iSamkoman okkar f Lundum hefði j
eflaust verið fjölsóttari, ef ekki j
hefði verið hleyta á vegunum, sem j
(gerði þá illfæra bifreiðum. Lfkt j
haíði átt sér stað meðan við heim j
sóttum þorpin í Nýja ísiandi, og j
kyntist eg í þessi skifti leirnum í
f
f
f
f
♦!<►
J ▼ w W W W W 'W ♦ ♦ w w w ▼ ▼ ▼ ▼ ▼ ▼
I KOL! - - KOL!
HREINASTA og BEZTA TEGUND KOLA.
Bæði til HEIMANOTKUNAR og fyrir STÓRHÝSI.
Allur flutningur með BIFREIÐ-
y Empire Coal Co. Limited
f Sími: N 6357—6358 603 Electric Ry. Bldg
^^♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦«ÍMÍM>t<MÍMÍMÍÍM>f<MÍMÍMÍMÍMÍHÍMÍfl^^^
f
f
f
i
4