Heimskringla - 10.12.1924, Side 1

VERÐLAUN GETIN FTRIR
COUPONS OG UMBUÐIR
ROYAt,
CBOWN
SendiTJ eftir verTJlista til Royal
Cronn Soap Ltd., 654 Main St.
Winnipeg.
XXXIX. ÁRGANGUR.
AITOBA, MI©V1 KUDAGINN 10. DESEMBER, 1924.
4o II „
iNsson
st- — ('ITV.
VERÐLAUN GEFIN FYRIR
COUPONS OG UMBÚÐIR
SendiQ eftlr verdista til Royal
CroTrn Soap Ltd., 654 Main St.
Winnipeg.
NÚMER 11.
f
f
f
f
f
f
f
f
♦;♦
f
f
♦>♦>♦>♦>♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦>♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
Hestaútflutningur.
Fyrst halaðir í háa loft,
svo hent í skip.
í augum þeirra angist býr
og ógn í svip.
Sem vesturfarar lágt í lest
við ljósgöt smá,
þeir holast niður, hendast til
og hröklast frá.
Um krappar öldur út í heim,
frá ættarströnd,
þeir keyptir flytjast ánauð í
í önnur lönd.
Við hinir, sumir, ísland aftur
eygjum þó,
en þessir seldu þrælar fá
sem þeim er nóg.
Þeir báru og drógu björg og skrokk
við bágust laun
um ísland þvert og endilangt —
um ár og hraun.
Þeir æskuhagann ajdreb sjá
né íslands fjöll.
Og heyra aldrei hljóm síns nafns
né heima köll.
i
Þeir minna á hugfátt heimafólk
með höfuð lágt,
sem vagleygð hreppsnefnd vék á brott
í vestur átt.
Rvík, 1920.
Þ. Þ. Þ.
y
♦;♦
f
f
f
f
f
f
f
f
f
♦;♦
f
f
f
f
♦♦♦

Frá Ottavva er símaS 5. þ. m„ aö
samningsuppkast sé nú gert, um
Norman Dam, sem Manitobafylki,
sambandsstjórnin og E. W. Baohus
niuni geta gengiö aö. Ennþá er samn..
ingurinn ekki fullgjöröur; hafa aöilar
aöeins komið sér saman um aðalat-
riöin, og er búist við að jafnvel muni
nokkrar vikur liða áður, en afráðiö
verður um gildandi orðalag.
Ftá Fernie, B. C. er símað, að
námamenn þar hafa sagt sig úr
lögum viö United Mine Workers of
America, og stofnað til canadisks
verkamannasambands. Er það eðli-
Iegt að canadiskir verkamenn vilji
ekki þurfa að hlíta úrskuröi erlendra
verkamannafélaga, um það hvernig
þeim beri að semja við atvinnurek,
endur, er veita þeim vinnu.
| Ónnur lönd |
Frá Eondon er símað, að ráðherr.
urnir ensku séu mjög varir um sig,
sem stendur, og fari lítið eða ekkert
út fyrir húsdyr án þess að hafa með
sér lífvörð. Er þetta af ótta við að
Egyptalandssinnar einhverjir kunni
3Ö hafa í hyggju að reyna að myrða
einhvern ráðherrann, í hefndarskynin
fyrir aðgerðir Englendinga á Egypta.
landi.
'Frá París er símað 8. þ. m„ að
ráðuneyti Herriots muni standa mjög
völtum fótum. Er af mörgum álitið,
að v'iðurkenning hans á Soviet-Stjórn
inni, og koma rússnesks sendiherra til
Parísarborgar, muni riða á smiðs-
höggið.
En svo mjög var vart landsskjálfta.
kippanna í höfuðborginn, að fjöldi
fólks flýði heimili sín í ofboði.
Þjóðverjar hafa sett á stofn verk.
stæði i Kaupmannah.fn til þess að
smíða flugvélar þær er kendar eru
við Rhorbach. Stjórnarvöld Japana
hafa gert samning um að kaupa
fjöldan allan af flugvélum, og hefir
töluvert af þeim þegar verið sent
þangað með skipum.
Ráðstafanir er verið að gera til
þess að koma á beinum loftskipa-
ferðum milli Moskva og Parísar-
borgar. Fyrsta skipið sem farið
hefir eftir hinni ákveðnu ferðaáætl-
un um Strasburg, Prag, Varsjá, Vilna
og Smolensk er þegar komið til
Minsk með forstjóra frá franska
flugfélaginu, sem eiga að veita fyr.
irtæki þessu forstöðu.
Frá Berlin á Þýzkalandi er símað
8. þ. m„ að ríkisþingskosningarnar,
sem fóru fram daginn áður hafi farið
svo: Social-Demokrats 127 sæti;
Nationalistar 104; Centrum (kirkju-
unnar-menn) 67; Lýðveldisfilokku'r-
inn 50; Kommúnistar 44; Þýzkir
Demokratar 31; Bæverski lýðveldis-
flokkurinn 19; róttækustu National-
istar 14; Sparnaðarflokkurinn 10;
bændaflokkurinn 4; Hamóveringar 4,
og aðrir flokkar 8. — Verður nán-
ar vikið að þessum kosningum síðar.
Ákafur landsskjálfti eyddi borg-
inni Salvaterra de Magoa, 75 mílur
frá Lissabon, höfuðþorg Portjíibals.
Samband franskra matvælakaup-
manna hefir lagt fyrir Hjerriot for-
sætisráðherra tillögu til þess að fá
lækkað veðiö á nauta og sauðaketi
á matborði almennings. Leggja
þeir til að innfluttar séu 70,000 kind-
ur og 20,000 nautgripir. Tíu þúsund
| naut og 30,000 sauði á að sækja til
i Argentínu og 5,000 naut og 20,000
kindur eiga að koma frá hvoru land-
inu fyrir sig, Uruguay og Abyssinu.
Frá Belgrad, höfuðborg Yugo.
Slavíu, er símað að kona hafi skot-
I ið vara.ræðismann Bandaríkjanna
þar, Henry Dayton, og framið sjálfs
morð á eftir. j (Dayton efi- I mjög
hættulega særður. |
Góðir jólagestir.
“Heimskringla” getur að þessu
sinni fært lesendum sinum þá gleði-
fregn, að hingað til lands munu aö.
eins ókomin þau hjón Einar H.
Kvaran, skáld og rithöfundur, og frú
Gíslína. Munu þau ætla sér að
dvelja fram eftir sumri hjá syni sín.
um og tengdadóttur, séra Ragnari E.
Kvaran og frú Þórunni, að 796
Banning Str„ hér í borginni.
Það er ekki ofmælt, að fyrir ut-
an það að vera höfuð islenzkrar
skáldsagnaritunar, er E. H. Kvaran
einnig alveg vafalaust lang-vin-
sælastur og ástfólgnastur rithöfund-
ur núlifandi íslenzkum mönnum,
hvert heldur sem er hér vestra eða
heima á Islandi.
Hfinn hefir unnið sér ást og virð-
ingu allra manna, undantekningar-
laust fyrir skáldskap sinn, enda er
margt í þeim skáklskap ódauðleg
listaverk.
Hann hefir ef til vill ekki unnið
sér ást allra manna fyrir önjiur rit-
störf sin, þau ritstörfin sem líklegt
er að geri hann að heimsfrægum
manni, jafnvel fyr en skáldskapur
hans. Hann ávann sér jafnvel hatur
margra manna í byrjun, er málefni
það, er hann barðist fyrir, var notað
sem vopn á hann í stjórnmálum. En
svo hefir til skapast fyrir prúð-
mensku hans og framúrskarandi rök-
semdafærslu; sanngirni hans og vizku,
að hafi hann ekki ást allra manna
fyrir ritverk sin um dulræn fyrir.
brigði, þá hefir hann óskifta virð.
ingu allra manna. Og hann er áreið-
anlega einn af þeim sárafáu mönn-
um, sem allir gefa gott hljóð, þegar
um sálræn og dulræn efni er rætt.
Heimskringla samgleðst Vestur.ís-
lendingum yfir svo góðum gestum,
sem þau hjón eru, og býður þau hjanL
anlega velkomin i þökk allra góðra
manna. Þau hjón hafa haldið hlý-
hug sínum til þessa lands og þjóðar,
og eiga líka vafalaust marga vini og
velunnara hér frá fyrri árum. — Eft-
ir því sein vér vitum bezt, er blaðið
fer til prentunar, koma þau hjón hér
næsta miðvikudag, hinn 17. þ. m.
Frá Chicago er símað, að ræningj-
ar hafi um hádegi hramsað $50,000
virði i gimsteinabúð og sloppið meö
ránsfenginn.
Stórhríðar hafa gengið undanfar.
ið í norðvestur.fylkjunum, orðið
lestum að faratálma og stórskemdir
orðið af á simalagningum.
Frá Milwaukee, Wis„ er símað 8.
þ m„ að sex ræningjar brutust þann
dag inn í Northwestern Mutual bank
ann og rændu þar $310,000. — Þeir
sluppu allir, og er haldið, að þeir hafi
stefnt i áttina til Chicago.
“Extrabladet” danska birtir langt
viðtal við Einar Kvaran um íslenzkan
skáldskap nú á dögum. Bendir hann
einkum á þessi skáld og rithöfunáa:
Einar Benediktsson, Davíð Stefáns.
son, Indriða Einarsson og Stephan
G. Stephansson.
------0-------
Frá íslandi.
Sparnaðarnefnd hefir stjárniti
skipað, samkv. tillögu Alþingis, og
eiga þessir sæti í henni: Lárus H.
Bjarnason, hæátarétjtardómari, Guð-
mundur Hannesson, prófessor, Guð-
mundur Sveinbjörnsson, skrifstofu.
stjóri, Þorsteinn Þorsteinsson, hag-
stofustjóri og Ólaftir Briem, jfyrr-
um alþingisforseti.
Bæjarfógeti hefir nýlega kveðið
upp dóm í máli fjögra leynivín.
saia og hlutu þeir þessar refsingar
’Ásgeir Ásmundsison '30 <daga iein.
fait fangelsi og 1000 kr. sekt, Einar
Einarsson 30 daga einfalt fang.
elsi og 1500 kr. sekt, Ólafur Jóhans.
son 30 daga einfalt fangelsi og
1500 kr. sekt og Gestur Guðmunds.
son 45 daga fangelsi við venjulegt
fangaviðurværi og 2000 kr. sekt.
Vopnafirði, 14. nóv. 1924.
'Síðustu daga hefir ýmislegt þótt
benda til eldsumbrota. I nótt var
Árni læknir Vilhjálmsson á ferð að
Hofi og sá hann glögt leiftur í suð-
vestri rétt yfir sjóndeildarhring.
-----0------
Augu ástarinnar.
lefkritið, sem LeikféSag /Sambands-
safnaðar er að sýna i Good.TempL
arshúsinu þessa viku, er eftir norska
skáldið Johan Bojer. Rithöfundur sá
er mörgunt Islendingum kunnur af
bókum þeim. sem eftir hann hafa
veriö þýddar á islenzku. Hefur þeim
bókum vfirleitt verið ágætlega tekið,
enda er Bojer einna fremstur í röð
iWrtbla Norðurlanda nú á timum.
Flestar bækur hans eru skáldsögur,
og hefir sá, sem þetta ritar, ekki séð
nema þetta eina leikrit frá hans
hendi. En að ýmsu leyti er það gott
sýnishorn af skoðuuum hans og stefnu
allri.
Leikritið fjallar um baráttu ungrar
stúlku við sjálfa sig, eftir að hún hef-
ir orðið fyrir því óláni að missa feg.
urð sína (hún skaðbrennur sig á
andlitinu), og er hún með því hefir
mist með öllu alt andlegt jafnvægi.
Hún hefir horft á veröldina í spegli
sinnar eigin fegurðar, en þegar sá
spegill hefir horfið þá breytast skoð-
anir hennar á mönnum og adri nátt-
úrunni um leið i sama afskræmið, er
andlit hennar er orðið. Lýsingin hjá
Bojer á þessari breytingu er með af-
brigðum átakanleg. Og þá er ekki
lækningin síður djarflega hugsuð frá
skáldsins hállfu. Ungirr iliðjforinþi
hefir felt ástarhug til stúlkunnar, en
mist sjónina í ófriði suöur á Balk-
anskaga. Sér hann yngismeyna
jafnan eftir það með atigum ástar
sinnar, en lítur aldrei hina breyttu
ásjónu hennar. Ovidia — það er nafn
stúlkunnar — hittir mann þennan
nokkrum árum eftir slysið, og traust
hans og trú á gæði hennar og ynd-
isþokka hrífur hana út úr hinu eig.
úngjarna og harðneskulega lífi, er
hún hefir tamið sér. Að öðru leyti
viljum vér ekki rekja þráð leikrit.
isins. Menn njóta hans þeim betur
er þeir horfa á leikinn. Gaman og
alvara skiftist á og ber hvorugt ann.
að ofurliði. Ef leikendum tekst eins
vel og leikritið er hugnæmt, þá er
áreiðanlegt, að áhorfendur sjá ekki
eftir stundinni, er þeir hafa varið til
þess að horfa á það.
V.
------0-------
Washingtonför.
Eftir Dr. M. B. Halldórsson.
Frh.
Washington fékk franskan verk-
fræðing til að mæla út borgarstæðið,
L’Enfont að nafni, og er ekki ólík-
legt að hann hafi sjálfur eitthvað lit-
ið eftir því, að verkið væri vel unn-
ið, því hann var stjórnsamur með
afbrigðum, og hafði verið mælinga.
maður á sínum yngri árum. En
L Enfont er alment þakkað hvernig
borginni var fyrir komið.
Fyrst var v'alin hæð til að byggjg
á sjálft stjórnarsetrið (Capitolium)
og var það þar síðar bygt. Frá
þessari hæð voru svo mæld fjögur
stræti og kölluð Capitol stræti, í all-
ar höfuð.áttir, og nefnd eftir áttun-
um: norður, austur og suður, stræt-
ið í vestur er skrautgata; var
hún lengi í niðurníðslu, en er nú hin
prýðilegasta, og nær mílu vestur, að
hæð þeirri sem Washington.minnis.
n.erkið stendur á; þar fyrir vestan
tekur við skemtigarður, Potomac
Park, sem nær alla leið suður og
vestur að ánni, þar vestast hefir hið
nýja minnismerki Lincolns verið 1
reist.
Þessi fjögur stræti, Capitol strætin,
skifta bænum í fjóra parta: norðaust-
ur, suðaustur, suðvestur og norð--
austur og er sá síðast nefndi lang.
stærsti parturinn, en suðvesturpart-
urinn aftur sá minsti, því þar tekur
áin við. Hver fjórðipartur var
nú mældur út af fyrir sig, og voru
suður. og norður strætin númeruð
frá Capitol strætinu, 1„ 2„ og 3. o. s.
frv„ en austur- og vestur.strætin
nefnd eftir bókstöfunum A, B, C, o.
frv., svo lengi sem þcir ent ist, eti eft
ir það vmsum nöfnum. Þá voru að
síðustu lögð stræti eftir milliáttum;
| voru þau kölluð avenues og nefnd
i eftir ríkjunum. Nafnfrægast þeirra er
Pennsylvania Avenue, sem liggur í
norðvestur frá Capitoiin-.i og cr Hvíta
húsið og fleiri merkisbyggingar við
þá götu.
Þar sem avenues og stræti mætast,
| verða víða þri.hyrnur á gatna.
mótum, eru þeir oftast hafðir fyrir
skemtigarða, og er mvndastytta ein.
hvers merkismanns í flestum eða öll-
um. Á einum þessara þríhyrninga,
mig minnir á horninu á 14. stræti og
Vermont Avenue, stendur lúthersk
kirkja mjög tilkomumikil, í gotneskum
stýl, og er myndastytta Lúthers fyrir
framan.
Kirkjan sem átti að vígja stendur
á horninu á 16. stræti og Harvard
stræti, nær eignin þvert yfir að 15.
stræti, og er 150 fet á breidd. Lóðin
sjálf er nietin á $90,000. Kirkjan
sjálf er ekki mjög stór, rúmar um
800 manns; minnir húsið sjálft á hinn
forna Kings Chapel í Boston, nema
að hún hefir afar háan og glæsileg-
an turn. I turninum er klukka 102
ára gömul og steypt í Boston, í verk-
smiðju Revere.ættarinnar, af syni
Paul Reveres, sem hvert ameríkanst
barn kannast við. Hefir söfnuðurinn
átt þrjár kirkjur á þessum hundrað
árum, en í hvert sinn og hann hefir
skift um bústað, hefir hann tekið
klukkuna með sér. Er sagt, að smiður.
inn hafi ábyrgst hana í eitt ár “með
samiilegri meðferð”.
Að innan er kirkjan ekki íburðar.
mikil en mjög smekkleg; mjallhvit
h.átt og lágt nema prédikunarstóll og
sætabríkur, sem eru úr “black
walmit”. Súlurnar sem loftinu halda
uppi, heldur mjórri en vanalega, og
sýnist því hærra undir hvelfingu. Gólf
er steinlagt; á bakviö er stór fundar.
salur, sem notaður er fvrir sunnu.
dagaskóla og kallaður “Emerson
Hall”; þar nærri er borðstofa og eld-
hús með stóru, hvítu borði, eins og
í “Caffeteijiui” eimþg er þar leik.
fimisstofa og sundpollur, þá er skrif.
stofa prests og setustofa, og er geng.
ið inn i hana beint úr prédikunarstól,
þar næst lestrarherbergi og bókastofa,
þar uppi yfir lítill fundarsalur og
sunnudagskóla.herbergi fyrir smá-
börn, og er það látið heita eftir barna.
vininum Longfellow. Þá er að síð-
ustu stofa fyrir konur, lítil skrif-
stofa og stofa fyrir karlmenn. Eru
þessar byggingar bygðar í kring um
lítinn grasflöt ferhyrndan, og er öllu
bæði haganlega og smekklega fyrir
komið. Öll er eignin metin á $750,-
000 var mér sagt; spurði ég þá hvað
söfnuðurinn væri stór og var sagt
«m 500. Hafði ég þá orð á því, að
þetta væri nokkuð mikið í ráðist af
ekki stærra félagi. “They are all rich”.
var svarað, 'all rich, and highly
cultured”.
Eg fór ekki til messu á sunnudagís
morguninn, treysti mér varla og
misti þvi af að sjá forsetann Mr.
Coolidge, sem var þar með frú sinni.
En eftir nriðdaginn var gestum boð-
'ö til kirkjunnar og fór ég þangað.
Var þar !jA samankomið fjölmenni
°J Þekti e- en^n fyr en ég rakst á
f." UÍJJlamS- "fJárgl^ifranianninn
tra Boston”, seni lesendur “Lög.
bergs rnunu kannast við. Hann
spurði nrig mikið frá Winnipeg, og
Þott, vænt um að heyra að útlitið
væn að batna í Manitoba, því upp.
skera og verð á hveiti væri hvoru
tveggja gott. Öldruð kona, sem ég
ekki kann að nefna tók mig þá að sér
off sýndi mér allar byggingarnar, og
utvegaði mér þær góðgjörðir sem
tranikomnar voru, sem var berjalög
Ur’ te kök"r- Hún kynti mig að
siðustu lágvaxinni konu, kominni af
bernsku skeiði, sem hún nefndi Dr
Green og sagöi að tilheyrði fjölskyldú
þeirr, sem hefði gefið kirkjunni org
an hennar, sem er hin mesta ger.
senn og nefnt , éftir föður
konunnar “Green memorial organ”
Eg setti upp gleitt bros 0g sagði, að
hun mundi vera einhver sá fyrsti
læknir sem ég hefði kynst sem ját-
að, að vera Unitari, (því það er eins
og þeir séu hálf smeikir við Unitara.
nafnið blessaðir læknarnir). Hún
varð half stygg við og lét mig fljótt
vita, að hún væri ekki Iæknir í þeirri
merkingu sem ég ætti við; hún væri
homopati og hefði aldrei dropi af
sterkum meðölum komið inn fyrir
smar varir. Eg varð ekki skjótur til
svars frekar en vant er, og varð lít-
ið úr vinskapnum. Fór ég því inn í
lestrarherbergið, því þar var mjög
mjnkur legubekkur, og hvíldi eg mig
þar þangað til messa byrjaði um
kvöldið.
Eg for snemma inn í kirkju 0g fékk
mer Sætl- Kom þá og settist hjá mér
kona frá New York, seni sagðist til.
heyra “Community’Lsöfnuði þeim
sem Dr. J. H. Holmes stendur fyrir.’
Sagði hún mér margt þaðan og þótti
mér mikils um vert Dr. Hþlmes
mun ganga manna lengst í því að
gera engan mun manna vegna lits eða
skoðana og þykir mörgum hann ganga
helzt til of Iangt.
Hófst nú messa og sté Dr. Samuel
A. Eliott, forseti amerikanska Unit.
ara.félagsins í stólinn. Dr. Eliot er
1 sonur hins alkunna fræðimannsChar.
les W. Eliots, sem um langt skeið
veitti Harvard háskóla forstöðu, og
er sannkallaður lærifaðir þessarar
kynslóðar í Ameríku, ef ekki víðar.
Hefir ætt þeirra feðga búið í Massa.
chusetts síðan pílagrímarnir komu
þangaö 1620, og er talið að meira
en helniingur allra piltbarna, sem
henni hafa fæðst hafi orðið fræði-
menn. Samuel Eliot er hár maður og
höfðinglegur, ennishár og brúna.
mikill, og er liður á nefi. Bláeygður
fríður til munns með sterklega höku.
Minnir hann á hvað Haraldur harð.
ráði sagði um Gissur biskup ís.
leifsson, að hann væri vel fallinn til
að vera hvert sem vildi konungur,
víkingur eða biskup. Hann var t
vanalegum dökkum treyjufötum, en
þar yfir i svartri háskólaskikkju, og
svo voru búnir hinir prestarnir, sem
með honum voru, þykir mér það við-
kunnanlegri kennimannabúningur, en
hin forna hempa, sem er þröng og
aðskorin eins og gamalsdags rétt-
trúnaður. (Framh.).
-------0-----