Heimskringla - 17.12.1924, Síða 2
10. BLAÐSQÐ.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 17. DES., 1924.
Eyjólfur Eyjólfsson Olson.
Fyrir sem næst ári síðan, eða Bjarnasonar, móðfr Guðrúnar
20. desember 1923, andaðist að móður Eyjólfs, hét Guðrún
heimili sínu, 602 Maryland St. Björnsdóttir Vilhjálmssonar.
hér í bæ, öldungurinn Eyjólfur Eyjólfur fluttist með móður
Eyjólfsson Olson, frá Dagverð- sinni missirisgamall frá Aðal-
argerði í Hróarstungu í Norður bóli út að Hallfreðarstöðum í
Múlasýslu. Hann var meðal Hróarstungu til afabróður síns,
hinna þektustu íslendinga hér Guðmundar bónda Bjarnason-
á fyrri tíð, og sá stakasti um- ar, og var þar eitt ár; ólst síðan
sýslu- og greiðamaður, að á upp hjá Sigfúsi bónda Einars-
orði var haft, nær og fjær. Eru syni, fyrst í Skógargerði í Fell-
þeir margir enn á lífi í hinum um, svo á Urriðavatni í sömu
ýmsu bygðarlögum, þó fleiri séu sveit, og á Stóra-Bakka í Hró-
nú farnir, er minnast munu arstungi; var þar mörg ár. Sig-
hinnar miklu og sérstöku hjálp- fús dó þegar Eyjólfur var 13
semi og gestrisni þeirra hjóna
Eyjólfs og Signýjar, log yngri
systur Signýjar, Guðbjargar
Pálsdóttur, er alla æfi dvaldi á
heimilinu og vann því fram til
hins hinzta dags. Var sem þessi
þrjú væru ávalt samtaka um
það, að liðsinna öllum, sem þau
gátu náð til, frá því fyrsta að
þau komu hingað til lands; og
eftir að þau settust að hér í bæ
árið 1880, mátti heimili þeirra
heita hið annað innflytjendahús
Islendinga í Winnipeg.
Er Eyjólfur andaðist, var
þess getið í íslenzku blöðun-
um með fáum orðum. Nokkru
seinna flutti Lögberg æfiágrip
hans (3. apríl 1924), er ritað
var af Sigmundi Matthíassyni
Long, er Eyjólf þekti mæta vel,
og mátti heita að væri að
nokkru leyti sveitungi hans. —
Ekkert hefir verið sagt um hann
í Hkr. fram að þessu, sem þó
hefði maklegt verið, því hann
var einn af stofnendum blaðs-
ins og styrktarmaður þess æfi-
langt. Hallar nú senn til jóla
og er þá ár liðið frá dánardeg-
inum. Viljum vér því biðja Hkr
fyrir línur þessar áður en ár-
inu sleppir.
Sumt af því sem hér fer á eft-
ir, er tekið úr æfiágripi Sig-
mundar, einkum það sem snert-
ir uppvaxtar og dvalarár Eyj-
ólfs heima á ættjörðinni, sumt
eftir frásögn kunnugra manna,
og nokkuð frá viðkynningunni
við þau öll, Eyjólf og þær syst-
fyrir veturinn. En alt þetta
hrökk skamt, Eftir að fólk var
til nýlendunnar komið og sem
óðast tekið að búa um sig undir
veturinn, gaus upp í september-
mánuði hin hræðilega bólu-
veiki, er minnileg hefir orðið
í sögu íslendinga, og lagði 102
manns í gröfina. Var vörður
settur sunnan við bygðina 27.
nóvember, eii stóð til 20. júlí
j sumarið eftir, svo að allar sam-
' göngur við mannabygöir voru
, bannaðar í 228 daga. En með
því voru allar bjargir bannaðar
nýbyggjurunum, er þannig voru
afkróaðir í ísi, snjó og eyði-
skógum. En það vildi þeim til
lífs, er tæpastir voru og lifðu af
bóluna, að skömmu áður en
vörðurinn var settur, veitti
stjórnin enn á ný lán til nýlend-
unnar er nam $18,000, til frek-
ari matarkaupa um veturinn.
Fyrir peninga þessa voru vistir
keyptar af umboðsmönnum
stjórnarinnar, nýlendunni skift
niður í smá umdæmi og settur
vistastjóri fyrir hvert umdæmi.
Var matvælum þessum svo jafn
að niður á umdæmin, og álttu
svo vistastjórar að standa fyrir
skiftum meðal búenda. Eyjólf-
ur var skipaður vistastjóri í
syðsta umdæminu, þó nýkominn
væri til bygðarinnar, og sýnir
það hvílíkt traust að til hans
var borið strax. Enda voru
menn ekki á því sviknir, því
vafasamt er að nokkur hafi með
meiri samvizkusemi reynt að
jafna niður meðal búendanna
þeim fátæklega skamti, er hon-
um var úthlutaður, en hann
gerði. Hélt hann bók yfir hvað
eina, og höfum vér haft þá bók
með höndum. Sjálfur var hann
svo settur, að litla eða enga
hjálp þurfti fyrir heimili sitt.
Mun kona hans eigi heldur hafa
latt hann að liðsinna og líkna
svo sem auðið var. Mun þessi
vetur eigi sízt hafa örfað og vak
ið þá hjálpfýsi gagnvart bág-
stöddum og öllum sem nýkomn-
ir voru til landsins, er auðkendi
heimili þeirra hjóna æ síðan.
f húskveðju, er séra Jón
Bjarnason flutti við lát Signýj-
ar konu Eyjólfs, 23. desember
1913, getur hann þessa með
þessum orðum:
“Um konu eina göfga í forn-
sögu íslands, á landnámstíð
þjóðar vorrar hinni fyrri segir
svo: “(Hún) lét gjöra skála um
þjóðbraut þvera. Hún sat á
ára; hann var eftir það hjá
ekkju hans Vilborgu Jónsdótt-
ur í 5 ár, síðan var hann vinnu-
maður í Hlíðarhúsum hjá Jóni
móðurbróður sínum og á
Straumi í Hróarstungu, hjá
Sigfúsi bónda Þorkelssyni, þar
til vorið 1867, að hann fór að
Dagverðargerði í sömu sveit.
Bóndinn þar, Páll Ásmundsson,
hafði andast árið áður*f Eyj-
ólfur tók við búsforráðum með
ekkju Páls, Þóru Eiríksdóttur,
Pálssonar bónda á Beykolls-
stöðum í sömu sveit. Eyjólfur
kvæntist ári seinni 4. nóvember
1868, dóttur ekkjunnar Signýju
Pálsdóttur; hún var fædd 31.
janúar 1848, dáin 21. desember
1913.'
Eyjólfur bjó eftir að hann
giftist í Dagverðargerði nærrf
sex ár; Flutti vestur um haf til
Nýja íslands árið 1876; nam
land syðst í Víðinessbygð og
nefndi Eyjólfsstaði; bygði fyrstjstóli ok laðaði út gesti, en borð
það því í hendur annars manns.
Þegar hemliisréttarlögin voru
innleidd í Nýja íslandi, setti
Eyjólfur heimilisrétt á land-
námsjörð sína, Eyjólfsstaði, og
átti landið þar til hann seldi það
fyrir fjórum árum síðan. .Ilann
nam land í Álftavatnsbygðinni,
með öðrum heimilisrétti, en
flutti aldrei þangað búferlum,
en var í Winnipeg í 44 ár.
Með konu sinni Signýju eign-
aðist Eyjóflur sex börn; fjögur
dóu á ómálgaaldri, tveir synir
þeirra urðu fullorðnir: Páll,
fæddur 14. apríl 1870, dáinn
1905, giftur Sólveigu Sigurðar-
dóttur Bárðarsonar; Páll vann
við verzlun um 20 ár, frá því
hann var 13 ára gamall. Hinn
sonurinn, Ásmundur, er fæddur
20. ágúst 1873; býr í Winnipeg
í húsi föður síns. Hann er
kvæntur Margrétu Þ. Þorgríms-
dóttur, Jónssonar frá Miðvatni
í Skagafirði, er enn býr á Akri
við íslendingafljót. Auk barna
Eyjólfs og Signýjar, sem þegar
j eru talin, ólu þau upp nokkur
I fósturbörn, er voru; Þorsteinn
I Pétursson prentari. Þau tóku
! hann meðan þau voru heima;
svo fluttist hann hingað með
þeim 12 ára, og var hjá þeim
hér, þar til hann giftist; nú bú-
andi í Piney. Önnu Jónsdóttur
tóku þau ungabarn; ólst hún
upp sem þeirra barn og nefdist
Miss Olson, þar til hún giftist
Friðriki prentara Frðrikssyni
alþingismanns Stefánssonar frá
Vallholti í Skagafirði. Hildur
Olson var hjá þeim sem þeirra
barn frá æsku til fullorðinsára.
Ennfremur ólu þau hpp jtvær
dætur Jóhanns Gottfreds og
, Sigurborgar systur Signýjar,
sem þau tóku er faðir þeirra dó,
j og höfðu þar til þær voru komn-
ar til fullorðinsára.
á landinu lághýsi, sem síðar var
notaö fyrir fjós. í því voru með-
an veríð var að ‘byggja aðal-
íbúðarhúsið, yfir 20 manns.
Yfir sumt af þessu fólki skutu
þau hjón skjólshúsi, annað var seSJa um þjóðbraut þvera. Báru
þeim áhangandi. Er komið var
að óbygðu landi, var ekki um
dvalarstaðinn að velja, en bráð-
asta og stærsta þörfin að koma
upp skýli. Er hann var búinn
að reisa íbúðarhús sitt, gekst
hann fyrir því, að þeim í hópn-
um, er land námu í kringum
hann, og ekki höfðu vinnandi
ru, alt frá aldamótum og ofan i mönnum á að skipa, væri hjálp-
til þess tíma er þau önduðust. að við húsabyggingar. Gekk
Eyjólfur er fæddur á Aðalbóli mestur liluti sumarsins 'f J»að
stóðu inni ok matr á.” Slík var
Signý heitin hér vestra á land-
námstíð íslendinga hinni síðari
— hún ásamt manni sínum.
Þau bjuggu hér lengi svo að
í Hrafnkelsdal í Jökuldalshreppi
í Norður-Múlasýslu 1. nóvem-
ber 1844. Eyjólfur faðir hans
var Jónsson, bónda að Koll-
staðagerði á Völlum Oddssonar,
hann sigldi ungur til Kaup-
mannahafnar og lærði þar tré-
smíði. Var eftir það að hann
kom frá Höfn, alment upp frá
því til æfiloka, kallaður Eyjólf-
ur timburmaður. Hann var af-
ar harðger maður. Bjó nokkur
ár á Eldleysu í Mjóafirði, og síð
an í Naustahvammi í Norðfirði,
og flutti þaðan árið 1883 til
Ameríku. Fór til Winnipeg til
Eyjólfs sonar síns og dvaldi hjá
honum til þess er hann lézt, ár-
ið 1896. Móðir Eyjólfs Eyjólfs-
sonar var Guðrún Jónsdóttir,
Bjarnasonar; Jón bjó á Klepp-
járnsstöðum í Hróarstungu og
síðar á Hlíðarhúsum í Jökulsár-
hlíð; sonur hans og bróðir Guð-
rúnar, var Jón bóndi í Hlíðar-
húsum, faðir Jóns alþingis-
manns frá Sleðbrjót. Kona Jóns
starf.
Þessi fyrsti vetur Eyjólfs í
nýlendunni var sá mesti hörm-
unga vetur, er yfir Nýja ísland
hefir gengið. Fyrst og fremst
var það, að margir, er að heim-
an komu þetta sumar, höfðu
ekki fyrir sig að leggja; var því
örbirgðin og fátæktin svo mik-
il, að síðan hefr eigi meiri verið
meðal vesturfara. Var innflutn-
ingur afarmikill það ár af ís-
landi — “stóri hópurinn” er svo
var nefndur, en raunar voru
hóparnir tveir. Fóru margir
með svo lítil fararefni, að nauðu
lega komust þeir yfir hafið til
Quebec, en þaðan gátu þeip ekki
keypt sér farseðla vestur. Lán-
aði þá Canadastjórn $5000.00
til farseðlakaupa til Winnipeg,
og $8000.00, er komið var til
Toronto, til nestiskaupa, því
margir voru þá orðnir nestis-
lausir. Er til Winnípeg kom,
veitti hún enn $9000.00 til uppi-
haldskostnaðar og matarkaupa
að því leyti af flestum eða öll-
um íslendingum, í hinni erfiðu
tíð frumbýlingsáranna, — því
má komandi kynslóð ekki
gleyma.”
Að hinu sama víkur skáldið
Kristinn Stefánsson í eftirmæl-
unum, er hann orti um Sig-
nýju:
i
“Hún var ein af þeirri þjóð,
sem þéttast veðurmegin stóð,
þar sem að frost og fátæktin
til fósturs tóku nýbýlin.
Og þar var það sem vel hún
vann,
að vefja hlýju um aumingjann.’
En það sem þeir báðir, séra
Jón og Kristinn segja um Sig-
nýju, var og jafnsatt um þau
öll þrjú, er vér nefndum í byrj-
un, Eyjólf og Guðbjörgu systur
Signýjar.
Á heimilisréttarlandi sínu,
Eyjólfsstöðum, bjó Eyjólfur f
hálft fjórða ár. En sumarið
1879 byrjaði fyrir alvöru burt-
flutningur úr nýlendunni og að-
allega suður til Dakota.
Vorið 1880 flutti Eyjólfur til
Winnipeg, og vann þar um sum-
arið daglaunavinnu; fór um
haustið suður til Dakota og á-
nafnaði sér land á Pembina-
fjöllunum; en af því að þar var
ekki búið að gera neinar land-
mælingar, gat hann ekki sett
heimilisrétt á landið og mistij
Eftir að Eyjólfur var seztur
að hér í bænum, byrjáði fyrir
alvöru starf þeirra hjóna í þarf-
ir íslenzkra mála. Mun hann
ekki hafa staðið fyrir utan
nein þau samtök, er miða áttu
íslendingum til styrktar og
menningar.
Um þetta leyti lá niðri hið
svonefnda ;“íslendingafélag”1,
en var endurreist árið 1881, og
nefndist þá “Framfarafélag ís-
lendinga í Vesturheimi”. Varð
Eyjólfur einn af helztu starfs-
mönnum þess. Á þessu fyrsta
ári reisir félagið sér samkomu-
hús, og stofnar skóla fyrir ís-
j lenzk börn, kostar mann til að
fara til Quebec og leiðbeina
vesturförum o. fl. Jafnhliða
‘Framfarafélaginu’ starfaði hið
“íslenzka kvenfélag” að sömu
málum, en í því stóðu þær syst-
ur Signý og Guðbjörg, með öðr-
um fleiri konunx í Framfarafé-
laginu.
Árið 1883 (5. maí) er byrjað
á útgáfu fyrsta íslenzka blaðs-
ins í Winnipeg, er nefndist
“Leifur”. Fyrir því gekst mað-
ur að nafni Helgi Jónsson. Var
hann heimilismaður Eyjólfs.
Muu Eyjólfur eitthvað hafa
styrkt það fyrirtæki. Blaðinu
var haldið út í 3 ár (4. júní
1886), en þá varð það að hætta
sökum efnaskorts. En illa undu
íslendingar blaðleysinu. Er því
ráðist í nýtt blaðafyrirtæki þá
um haustið, og 9. sept. 1886
kemur út fyrsta tölublað Heims
kringlu. En við sömu efnalegu
erfiðleikana var að stríða og
áður, og með 14. tölublaði hætt
ir blaðið útkomu og liggur niðri
um 4 mánaða tíma. En þá byrj-
ar það að koma út aftur með
þeim hætti, að útgefandinn,
Frímann B. Anderson, eftir því
sem hann skýrir sjálfur frá,
“selur prentsmiðjuna meðstarfs
mönnum sínum, Eggert Jó-
hannssyni, Jóni V. Dalmann og
Þorsteini Péturssyni (fóstur-
syni Eyjólfs) svo sem innistand
andi laununx þeirra nemur, á-
manna bezt hefir stutt fyrir-
tækið”. Bjarga þessir menn
þannig fyrirtækinu, og hefir
blaðið haldið áfram útkomu til
þessa dags.
Aðalmál íslendinga hér vestra
hafa jafnan verið kirkjumálin.
íslenzkur söfnuður hafði mynd-
ast í Winnipeg árið 1878, er
nefndist “Þrenningarsöfnuður”,
en lítt var hann starfandi fram
að árinu 1884, að séra Jón
Bjarnason kom að heiman í
síðara skiftið, og tók við prest-
þjónustu hjá honum. En þá
færist nýtt líf í hann og skiftir
hann þá um nafn og hefir
nefnst síðan “Hinn fyrsti lút.
söfnuður í Wpg.” í söfnuði
þessum stóðu þau hjón Eyjólfur
og Signý. Og munu með fleir-
um hafa átt þátt í því að séra
Jón var fenginn til að koma
vestur aftur. Fylgdist Eyjólfur
af alhug með séra Jóni í kirkju-
máladeilunum í Nýja íslandi, er
risu millum þeirra prestanna
séra Jóns og séra Páls Þorláks-
sonar, út af kenningum cynód-
unnar norsk-þýzku, fanst hon-
um afstaða séra Jóns þar frjáls
mannlegri og rýmri.
Eftir að séra Jón var nú kom-
inn, tók Eyjólfur til að starfa
fyrir söfnuðinn með hinum
sama áhuga og hann hafði
sýnt í öðrum málum. Að
“frjálsri kirkju” vildi hann
vinna, og hugði að grundvöll-
urinn fyrir henni væri nú lagð-
ur, samkvæmt stefnuyfirlýs-
ingu séra Jóns frá 1879. En
jafn ant var honum um Fram-
farafélagið og málefni þess. En
er söfnuðurinn tók að starfa,
hlaut þar að verða árekstur.
Starfskraftar voru eigi nægi-
legir til þess að bæði félögin
gætu starfað af fullu afli, er að
mestu leyti var á) að skipa sama
fólkinu í báðum félögunum.
Margir drógu taum safnaðarins.
Kom þá ýmislegt fleira til
greina, er eigi verður hér talið.
En á þann hátt lyktaði því, að
þau hjón Eyjólfur og kona hans
sögðu sig úr söfnuðinum. Ekki
dró það til óvildar við séra Jón,
því milli þeirra og hans hélzt
einlæg vinátta meðan þau öll
lifðu.
Árið 1891 er stofnaður Únít-
arasöfnuður í Winnipeg. Gekk
Eyjólfur í þann söfnuð strax og
kona hans, og í honum stóðu
þau svo það sem eftir var æf-
innar. Á safnaðarskrána hefir
Eyjólfur ritað þessi orð, ofan
við nafn sitt: “Að stofnun al-
frjálsrar klrkju vil eg vinna,
undir það skrifa eg.” Er það
að líkindum hin fáorðasta len
sannasta lýsing á lundarfari
hans og skoðunum, sem unt er
að gera. Trúr var Eyjólfur
skoðunum sínum ávalt og á öll-
um tímum og framlögumikill
eftir því sem efni leyfðu. “Það
er jafnt og að svíkja sjálfan sig,
að reynast instu sannfæringu
sinni ótrúr,” sagði hann oft og
mörgum sinnum. Sannur ís-
lendingur var hann og unni
öllu því, sem að íslandsbygðir
áttu að fomu og nýju gott”. —
Vinur var hann vina sinna og
sérstaklega frændrækinn.
Sem áður er að vikið, andað-
ist Signý kona hans 21. des.
Vinur var hann vina sinna og
mjög farin að gefa sig og sem
óðast var hann þá að missa
sjón, og skömmu seinna varð
hann alblindur. Varð hann því
ekki fær um að veita heimili
sínu forstöðu. En hin trygga
og góða tengdasystir hans, er
jafnan hafði á heimili þeirra
hjóna verið, og verið ‘þeiiTa
þriðja hönd til allra góðra
hluta, tók nú við umsjón heim-
ilisins, og til þess að fá enn bet-
ur annast unx hann blindann og
ellimóðann, giftist hún honum
16. apríl 1917. Æfi hennar öll,
frá því að hendur hennar gátu
nokkuð farið að vinna og fram
til þess tíma, hafði verið fórn
fyrir aðra. Nú ætlaði hún að
fórna s«inustu kröftunum fyrir
hann, og var það hennar heit-
asta þrá, að sér auðnaðist að
lifa það, að hún gæti hjúkrað
honum til æfiloka. En sú
ósk átti ekki að rætast. Heilsa
hennar var einnig farin og
kraftar, þó aldrei kvartaði hún.
Andaðist hún 1. apríl 1921. Eft-
ir andlát hennar flutti Ásmund-
ur í hús föður síns og dvaldi
svo gamalmennið í skjóli hans
og tengdadótturinnar til dánar-
dægurs og naut hjá þeim ágætr
ar aðhlynningar það sem eftir
var æfikveldsins.
Útför hans fór fram tveim
dögum eftir andlátið laugardag
fyrir jól, 22. desember 1923 frá
heimilinu á Maryland Str. og
kirkju Sambandssafnaðar. Yfir
leifum hans töluðu þeir séra
Rúnólfur Marteinsson og séra
Rögnvaldur Pétursson. Var
hann lagður til hvíldar við hlið
eiginkvenna sinna í Brookside-
grafreit, þar sem hann hafði
þráð að mega hvíla að enduð-
um degi.
R. P.
V
Giíma.
Himx 12. og 20. fyrra mánað-
ar var grein í Heimskringlu og
Lögbergi, skrifuð af kappanum
Frank Friðrikssyni, sem nefn-
ist: “Glímu-samkepni”, góð
grein um þarft mál, enda nauð-
synleg áskorun um viðhald
hinnar íslenzku glímu í Vestur-
heimi.
Mál þetta er mér kærkomið,
enda nokkuð skylt; vil því
“leggja hönd á bagga” í því,
með herra Frank Friðrikssyni,
ef svo mætti fara, að þá ýttist
nokkru nær markinu.
Glíman er hin eina al-íslenzka
líkamlega íþrótt, er við eigum,
til orðin á íslandi. Enda til
skamms tíma algerlega óþekt
annarsstaðar. Fegurð glímunn-
ar er óneitanleg og listgildi
hennar alveg einstakt. Sem í-
þrótt til líkamsbyggingar stend
ur glíman framar öllum þeim í-
þróttum, er eg þekki, ef rétt er
að farið og vel að verið.
Þjóðræknisfélagið berst fyrir
því, sem íslenzkast er og bezt,
fyrir því, sem helgast er og dýr-
mætast í hinum íslenzka arfí
vorum. Því þá ekki einnig fyrir
útbreiðslu og æfingu hinnar ís-
lenzku glímu?. Eg endurtek
að hún er al-íslenzk. Hún er
gimsteinn, sem glitrar í hinni
íslenzku menningu. Það er því
auðsæ skylda okkar allra, sem
íslendingar erum, að hlúa að
henni eftir mætti, svo að hún
megi skína sem bjartast í upp-
eldi og 'mentun (hins íslenzka
kynflokks. Sem líkamsmentun
stendur glíman nær okkur og á
heimtingu á dýpri trygð frá okk
ar hálfu en nokkur önnur í-
þrótt.
Af því, senx þegar er fram tekið,
skulum við þá ganga út frá því,
sem sjálfsögðu, að Þjóðræknis-
félagið beiti sér fyrir málinu.
Þó þarf það vitanlega samvinnu
og aðstoð glímumanna og ann-
ara þeirra góðra drengja, er
hugðnæmt væri málið.
Sem byrjunartilraun til fram-
kvæmda að viðreisn glímunnar,
væri þá einmitt sérlega vel til
fallið það, sem kappinn Frank
stingur upp á, nefnilega að val-
in væri eða sjálfboðin nefnd úr
flokki glímumanna, til þess að
hrinda málinu áfram. Ef þess-
ir menn og slík nefnd hefði svo
Þjóðræknisfélagið að baki sér,
sem stuðningshellu, þá ættu
tökin að geta orðið svo traust,
að ekki mætti annars vænta en
algers sigurs í framkvæmdun-
um.
Glímumenn gætu nú þe'gar
byrjað að undirbúa íxxálið með
því, að stofna glímufélög í ís-
lenzkum bygðum sem víðast,
svo og annarsstaðar, þar sem
íslendingar eru fjölmennir. —
Halda fundi, boða glímuna, og
þannig með því og öðru undir-
búa málið undir næsta Þjóð-
ræknisfélagsþing. Mun þá vel
blíta.
Samkepni í glímu, svo sem í
öllu öðru, er nauðsynleg, ef til
batnaðar skal bera. Þess vegna
má ganga út frá því senx gefnu
að því oftar, sem komið er á
opinberum glímumótum, þess
meir vex kepnin og áhuginn
fyrir glímunni. Það er því eitt
aðalatriðið. Þó má aldrei missa
s
Vs