Heimskringla - 11.02.1925, Blaðsíða 1

VERÐLAUN o*..
COUPONS OG tJMBtrÐIR

Sendi?5 efilr verílista til Hoynl
Crovrn Soap Ltd.. 654 Main St.
Wlnnipeg.
VERÐLAUN GEFIN FYRIR
COUPONS OG UMBUÐIR
ROYAU,
CROWN
SendlTS eftir vertJUsta tll Roy»l
Crown Soap l.id., 654 Main St« V
VVinnipeg. '
XXXIX. ÁRGANGÚR.
/r.M
■tS

OJl
city:
WINNIPBG. MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 11. FEBRtJAR, 1925.
NÚMER 20.
Heyrst hefir, aS stjórnin hafi gert brautjna Qg kvagst sannferður um,
samning viS skipafélög í Englandi, j . .... ,
Þess afi fá lsekkaS flutningsgjald j aS Hole.ö.n vær. op.n alla manuS.
á nautgripum yfir Atlanzhafih. Ekki ársins' Vildi hann láta f/1ki^'ng'8
vi" stjórnin þó játa að samningur.. J nú gera gangskör aö því aS kosta
1nn sé fullgeröur ennþá, — en mjög landmælingamenn og verkfræSinga í
iiklegt er, aö samkomulag náist um 1 sumar tjl þ^ss aS finna heppilegt
hann áSur en skipaleiöin á. St. Lawr- j ^„^,-^5;, 0g sömuleiCis senda
ence opnast. SamningsaSilar fyrir ... * Pnl.
r , , s „ A tafarlaust nokkra menn til Port
c-anaua hond voru Hon. Thomas A.
Nelson, til þess aö athuga, og gefa

Low og W. T. R. Preston, en fyrir
skipafélögin ensku Sir Williarrr Pet.
erson. Er hann stórauCugur út-
gerfiarmaiSur dariskur, en búsettur
skýrslur um isalög viö flóann. Kvaö
hann vera tíma til kominn að Mani-
toba færi að ge:a alvöru úr því, aö
Englandi, ef oss minnir rétt. Aöal- forv'itnast dalitiö meira en gert hefit
efni samningsihs á aö ve a þaö, aö verið um sína eigin höfn. Bezta óg
E't William ábyrgist að lækka flutn- stysta leiðin væri fyiir austan Winni-
lngsgjaldið um 30%, gegn einhverj- pegvatn. Ef sú braut væri lögð, þá
t.m fríðindum, 'sem ennþá ekki haf: yrðu aðeins 500 mílur fra \\ innipeg
heyrst um. Eiga félögin að halda út ti’ Port Nelson, og frá St. Paul og
10 skipum, um 10,000 tons hverju, á Minneapolis aðeins 1000 mílur aö
St. Lawrence skipaleiðinni, og á, næstu sjóhöfn. Ætti þetta að verða
■stjórnin hér í Canada aö ákveöa við-
Lomustaði Jieirra.
til þess að feiknamikiö af flutningi
til og frá Bandaríkjafylkjanna hér
—-----------! fyrir sunnan færi í gegnum Manitoba,
J. G. Harvey, K. C. \hé1t ræöú sem þá hefði 1000 mílum styttri leið
nýlega í Caledonian Club, um Hudson að flytja til Liverpool, en áður.'
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
❖
Þegnskaparmaðurinn!
Vertu hvorki “kennari” né “bóndi”!
Komdu þér í mjúk hjá stjórnar-sleikjum.
Sölsa “réttinn”. Sitji hinrAað “reykjum”,
Sem í trú á uppskæfurnar góndi:
Landnám þitt af loftkastölum skýja!
Legðu sjá-lfur engan stein í grunninn,
Nema þetta mærðarhjóm um munninn
TJm matarholur kjörlandsins þíns nýja.
Lýstu, svo að loði við það klýja,'
Landi því, er sjálfur frá ert runninn.
Það skal öðrum eftirdæmi og minni.
Einkaréttar-tak á þjóðrækninni!
Þama er afrek þinna “hæfileika”,
Þú munt heldur hvergi af marki skeika,
Munt í elli, ennþá krónu-keppinn
Kóklast uppá landssjóðs
eftirlauna-hreppinn.
Stephan G.
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
V
^♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦'♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦*t**t*4t**t**t>*t**$M***v*",»:*<’+*
ur þeirra, ef þeir þrá uppfræðslu í ar af þeim þýddar á íslenzku. Auk
kristilegum efnum. En skáldleg rétt-
vísi hefði vel mátt blása herra X þv't
í brjóst, að setja skilvröi með þess.
ari gjöf til íslenzka skólans — þaö,
nefnilega, aö sjóðnum væri varið að-
þess hefir hann ritað nokkrar bækur
r.m dulræn efni, þar á meðal “The
new Revelation”, “Vital Message”,
“Wanderings of a Spiritualist”,
“The Coming of the Fairies” og ýms.
eins ti! þess, að k.enna framgjörnum, i ar fleiri.
ungum Jslendingum hina gullnu reglu. | Jóseph McCabe var tólf ár prestur
Yrði sltk orð dánumannsins ekki dá- , í kaþólsku kirkjunni, og um eitt
samleg hvatning þeim, sem skóu'ðitt
sæktu! L. F.
--------0--------
Um glímuna.
Önnur lönd
takssamari og frjálslyndari stjórnmála
stefnu ve ði fylgt á Spáni framvegis.
Frá Tokio er símaö, að illkynjuð
innflúenza geisi nú enn einu sinni i
. Japan. I Tokioborg einnt hafa dáiö
'á C.tpe I ».vn í Suður.Afríku 4700 manns í janúarmánuði. Er það
er stmað, laö 1 prófcssor Dalrt tfhafi álíka matinskæö sótt og 1918.
fundið steinrunna hauskúpu, í Bechu. j________________________
analandi, sem muni komast nær bví u . ,, , . » x 0 r> •
pvi 1 pra Moskva er simaö, að alt Russ.
aö vera “the missing link” glataði landi hafi búlst j sorga,k]æöi 21. jan.
hletturínn i tsawanakeðjunni ttm j úar arsdaginn er Lenin lézt. Voru
skyldleika apa og manna, heldur en sorga.göngur j öllurn h;cjum, og fóru
nokkrar aðrar le.far, sem fundist þúsundir nlanna til tegsta8ar Lenins.
hafa. Hauskúpan var í kalkstems. | Nautn áfengra drykkja hverju nafni
varð-Jsem nefnast; var stranglega bönnuö.
lagi 50 fet í jörðu, og er betur
1 veitt en nokkur onnur hauskupa fra ;
' '
omunadogum.
Prófessor Dart ál.tur, aö sá sem
húpuna átti, hafi í lifandi lifi ekki
ve-ið menskur. en skynugri þó en
gorilla og chimpanze apar. Álítur
prófessorinn, að fremur beri að álíta
hann mann.Iíkan apa, heldur en apa-
líkan mann. — Prófessor Dart hef-
h gefiö þessari veru nafnið Austra.
Iopithecus Afritanus”. Uppgötvun
þessi hefir vakið afarmikla eftirtekt
meðal mannfræðinga og líffræðinga,
sökum þess aö próf. Dort er vel þekt-
l,r meðal vísindamanna.
F,á London er sín.að, aö búiö sé
að samþykkja aö byggja undirgöng
undir Tempsá, til þess að létta um.
ferðargrúann á strætum borgarinnar.
Á aö byrja á þessu ári, og ja ö-
göngin aö kosta $30,000,000.
Frá Tokio er símað, að áætluð út-
gjöld til flotans séu í ár 112,500,000
dalir. J>ar af á helmingurinn e.Ö
ganga til þess að byggja ný skip.
“Hljómbrot”.
“Eg get ekki stilt mig um í þe*ssu
sambandi, að benda á, að nýlega hafa
tvö af vestur.íslenzku skáldunum,
gefið út allstórar Ijóðabækur eftir
sjálfa sig, annar þeirra bóndi, hinn
skólakennari. Báðir hafa þessir
menn búiö hér vestra um eða yfir 40
ára skeið. Báðir komu þeir hingau
fulltíða og ungir, hvorugur þeirra
gat sætt sig við, aö láta föðurland
sitt njóta starfskrafta sinna á kom.
ahdi manndómsárum þeirra. Báöir
hafa þeir kveðið hlýleg ættjarðarljóð
um Island, ágæti þess og endurminn.
ingar þaðan, en hvorugum hefir kom-
ið til hugar aö minnast Canada i
skeið kennari við eina af guðfræöis-
stofnunum hennar. Síðan sagði hann
skilið við hana, af því hann fann það,
aö skoðana sinna og samvizku vegna
gæti hann ekki haldið áfram, að
starfa i þjónustu hennar. Lýsir hann
því all.ítarlega í riti sem hann gaf út
Kafli úr bréfi ti! Ben. Ölafssonar, i0g nefnist “Why I left the Church”.
\\ ínmpeg. j Varö hann upp frá því ákveðinn og
' j einbeittur frjálshyggjumaður í öllum
..... Tii aö byrja með vil ég þakka I efnum, og gekk í lið með “Ration.
þér fyrir greisina þína, og hér með j alist Press 4Asscociation” mönnum í
get ég heimfært þér að svoleiðis vefk l,; ndúnum, og er nú ásamt prófessor
Edward Westermarek, George Brand
es, Sir Arthur Keith og Sir E. Ray
Lankester, einn af heiöursfélögum
þess félagsAapar.
Mr. McCabe er starfsmaður með
afbrigðum, Og kveður mjög mikið að
honum í öllum þeim málum, sem
hann tekur þátt í, fylginn sér og harð
ut í horn að taka mótstöðumönnum
Og mun þaö rétt ve{;a sem
um
eru ekki altaf árangurslaus. Mér al-
veg aö óvörum, var þetta mál rætt
hér á íslenzkum þjóðræknisfundi, og
var njörgum mjög ant um það, og
yfirleitt fékk það gott fylgi. Og er nú
verið að stofna hér í Seattle glímu-
félag, og útlitið er mjög ákjósanlegt.
Nú hefur dæmst á mig embætti
viðvíkjandi þessu nýja félagi, og af
þvi vil ég biðja þig mér til hjálpar,
ljóðabókum sínum*), landið ( !!!,
merkt af afritara), sem alið hefir | og gera svo vel og senda mér lögin, Si'r Arthur Conan Doyle segir
V
þá!!! mestan aldur þeirra, og veitt
þeim öllum (!!!) tækifæri til aö gera
sig að eins miklum manndómsmönn.
um, eins og meðfæddir hæfileikar
þeirra hafa gert þeim mögulegt aö
verða. Maður freistast til, að spyrja
sjálfan sig, hvernig þjóörækni það
muni hafa verið, sem skólakennarinn
innrætti nemendum sium, þau 40 ár,
sem hann hefir fengist viö kenslu.
störf”. j
— “Lögberg” 1. jan. 1925.
*) AuSvitaTS, taeimsk ósannindi. Jón
R. hefir kvetiiS hlýl. um Nýja-lsland,
0. fleiri taygtiir hér. Þa5 kvæíi er í
Ljóíabók hans. Kf tll vill, eru til
eftir taann Vesturheims-minni sem ekki
eru þar. MetS mig bendi ég atSeins
á: “Aó mlnnast þín fóstra". Margt
fleira myndi mega tína tif.
S. G.
I Genf er alþjóðafundur nú, að
.aeöa um hvort banna skuli ópíums.
T,autn í Austurlöndum. Eru öll Asíti-
löndin, Randarikin og öll Evrópu-
löndin, aö undanteknum'*nýlenduríkj-
l,num meö því. Viscount Cecil hélt
t)vi fram fyrir Englands hönd, að eins
Wikil ópíumsnautn væri í Ameríku og
á Eidlandi, þyrftu Bandarikin því
ekki digurt að láta. Þessu mótmælti
arneríski fulltrúinn Porter, svo kröft-
^k’lega, aö Cecil móðgaöist svo, að
hann ætlaði að sprengja fundinn, og
var ffieÖ naumundum aö franski
nefndarmaÖurinn fékk hann til þess
hætta viö það áform.
Eftir sænskum fréttum er þjóðar-
eign Svia $8,576,000,000 virði, eða
sem svarar því að 1,431 dalur komi
á hvert mannsbarn. 'Eftir hagskýrsl
um, vex þjóðareignin um
hundraöi á hverju ári.
7.35 af
Smáríkið Costa Rica, eitt af Mið-
Ameríku rikjunum hefir sagt sig úr
aíþjóðasambandinu. En þar sem
segja verður upp með tveggja ára
fyrirvara, þá veröur Costa Rica i
Styfkur þessi á að nerna einum dal
á dag. Til þess aö geta orðið hans
aðnjótandi/ þurfa menn að ve a yfir
sjötugt, hafa búið í Bandaríkjunum
og Wisconsin aö minsta kosti i 15
ár, hafa ekki aðiar tekjur, sem nemi
dal á dag og eiga ekki fasteignir,
sem séu $3,000' virði. Flakkarar,
betlarar, eöa menn, sem eiga að-
standendur ,er geti séð fyrir þeim,
geta heldur ekki oröið styrksins að-
njótandi.
-0-
hundrað dollarar, með tólf prócenta
vöxtum, en lánþiggjandi fékk aðeins
níutíu dollara. Og sjötiu og fimm | mafiur gógur
cent tók hann ætið af fyrir nótuform |
ið. Svo heimtaði hann aö fá að vita
til hvers peningarnir voru ætlaöir. Ef
til þess að kaupa uxa, eða vagn e"ða
plóg, eða eitthvað annað af því marga
rem hann verzlaöi með, var það skil-
yrði fyrir láninu, að þetta skyldi
kaupast af herra X, með hans eigin
verðmati.
eða reglur ganria félagsins vkkar í
Winnipeg. Okkur hér langar til að
hafa fvrir okkur eitthvað • fullkomn-
ara en við getum búiö til sjálfir. Ef
að þú getur ekki skrifað reglurnar
upp og sent mér, þá vil ég fullvissa
þig um, að ég mun senda þær til baki
er viö værum búnir að nota þær.
Líka langar mig að meðtaka bréf
frá þér, og heyra frá þér þessu við-
víkjandi. Og ef að þú hefur uppá-
stungu, eöa eitthvað sem gæti orðiö
okkur hér að liði, þá tæki ég svoleiöis
meö þökkum.
Framvegis mun ég skrifa þér og
bera þér fréttir af þessu viö tækifæri.
Það eina sem væru fréttir til þin núna,
er að Karl Magrfússon, frá Árborg, er
hér í Seattle, og ve ður vafalaivst
glimukennarinn. Eg ber gott traust
til hans, sérstaklega af þvi, að hann
er einstakur drengur, hægur og stiltur
með hæfileika til að ve ða glímu-
Nýkomið merkisrit
Erð London fréttist að Bretland
v,1ji enn fresta aö skrifa undir frið-
arskilmátana Segist brezka stjórnin
ve,A að bíða eftir skilmálum, sem
aCgengiIegir séu fvrir Canada, Ástra-
liu °g Nýja-Sjáland.
Erá Madrid er símað að de Rivera
a‘ræðismaður, sem sjálfur tókst á
hendur yfirstjórn hersins í Marokkó
se mi aftur kominn til Spánar, og
muni nú ætla asér aö ráða fram úr
■vandræðum sínum með því að gera
eitt af tvennu: annaðhvort að taka
nPP aftur fult þingræði, eða þá, sem
alræðismaður, að sjá um að fram-
sambandinu þangaö
1927.
til 1. janúar
Miðnefnd republikana í Iowa á-
kvað fyrir nokkru aö senda kæru yf-
ir Senator Smith W'. Brookhart, og
heimta aö hann sé rekinn úr flokkn-
um og sætinu í öldungaráðinu, vegna
þ§ss að framkoma hans viö forseta-
kosningarnar i sumar, hefði verið
þveröfug viö heiðarleik og alt stjó n.
málasiöferði. Brookhart hefir svar-
ið, að þeir sern kæruna hafi útbúiö
séu einmitt sú klíka, sem hafi undir.
ferli og falsanir að atvinnuveg í
Iowai — Annars eru margir sem eiga
erfitt meö að skilja hvernig heiðar.
leik.tr og pólitískt siðferði fer| að
samrýmast.
Salmasundi.
Gamlir íslendingar í Dakota
kannske Víðar, munu kannast
hvern hér er átt, þó nöfn séu engin
nefmh Það hefur sína annmarka að
leggja nöfn manna við hégóma, ef
þeir eru enn í lifanda lífi. Enda oft
óþarfi, sem í þetta skifti.
Fjöldi íslendinga í Dakota neydd-
ust til aö ganga að líkum kostum og
Kapp æða sú um spíritismann. sem
háð var í Lundúnum 1920, af Sir
Arthur Conan Doyle og Joseph Mc.
Cabe, rithöfundi enskum, er nú kom.
in út í íslenzkri þýðingu, eftir þan*
sem þessar línur ritar. Skiftist hún
i í sex parta eða ræður, sínar þrjár
og
við
þessum. Ekki allfáir mistu þannig í j eftir hvörn kappræöumann. Sir
hendur hans land og aleigu, því erf. ] Arthur heldur upp svörum fyrir
itt var að fá vinnu, og litið um pen- j Spjrjtjsmann< en Mr. McCabe mælir á
inga. G-æddi herra X stórlega a þess. [ múti> frá sjónarmiði frjálshyggju-
um viöskiftum viö landann, og varð aö , ntanna (rati0nalists). Kappræða þessi
lokum stórauðugur maöur, og flutti ] hefir Romiö út á ýmsum málum, þar
til borgar í Minnesota, þar sem hann á megal á dönsku, þýzku og frönsku.
hefir átt heimili síðan. j,ag er tehjg fram í formála kapp-
* • . * ræðunnar, að hún sé haldin “í því
Svo líöa mörg ár. og aldurinn fær. augnamiði. að leitast við að komast
ist yfir herra X. sem aVa. Sjálfsagt; nær sannleikanum 4 þesssum efnum”.
hefur hann farið að hugsa til þess að . Eg held aö það sé ekki að bera i
friðmælast við himininn, því fyrir fá- bakkafullan lækinn. að kappræða þessi
, , • ■ r, 1 ’i „x 1 komi fyrir sjónir íslenzkrar alþýðu.
um árum las eg 1 Bandarikjablaði, aðl “ J 3 ,
, , ! þvi naumast mun nú um önnur mál
hann hefði gefiö einum at presta. e
Senator A. E. Garey, frá Edger!
ton hefir samið frumvarp til laga um
^llistyrk, fyrir 1 Wisconsin riþi.
Hetja þessa æántýris hafði aðset-
ur í bæ í grend við bygð íslendinga
í Dakota á frumþýlisárunum. Hann
var mesti umsýslumaður, og vel fjáð-
ur. Islendingar höfðu í þá daga af
litlu að taka, en margs þurfandi.
Margir höfðu stórar fjölskyldur, með
svo að segja ekkert til lífsviðurværis.
Var því oft leitað á náðir þegsa ríkis.
manns (sem hér ska! bera heitið
herra X, til hægðarauka). • Og bón. j tjlm£elj forseta kirkjufélagsins ís-
^óður var liann. á sina vísu. Sjaldan lenzka, hafi gefið Jóns Bjarnasonar
ntun hann hafa neitað ttm lán, ef hon
meira hugsað, rætt og ritað á þessum
tímum meðal Islendinga, en dular-
skólum norsku sýnódunnar tvö hundr.
uð þúsund dollara. Var lofsamleg-
um oröum farið um lífsstarf þessa ful1 sá,ræn efni> einknm heima á
dánumanns, og hina höfðinglegu gjöf | ^tjörðinni. þar sem heilar bækur eru
úm þau ritaðar og þyddar af öðrum
málum, og tímariti þar haldiö úti, sem
einvörðungu ræðir þessi mál, auk
fjölda blaðagreina, sem iðulega birt-
ast um þau. Berst meiri hluti alls
þessa til vor hingað vestur, og mun
Nú trúi ég að norska sýnódan, fvrir
um þótti panturinn nægilegur. Vana-
legast var það, aö hann lánaöi land-
eiganda hundrað dollara, gegn fyrsta
panti i landinu, en þó að eins um fáa
manuði. En ávextirnir sá hann um að
væru ríflegir — tólf prócent, með tíu
skóla tvö þúsund dollara, eða svo sem j fátt lesið með meiri gau.mgæfni og at-
eitt prócent af gjöf herra X. Sízt er hygli en einmitt þessi rit.
aö letja slíkan höföingskap, og skal Um kappræðu.memiina þýðir ekki
M.issouri sýnodan og herra X hafa að fjölyrða hér. Annar þeirra, Sir
beztu þakkir fyrir. Arthur Conan Doyle er talsvert þekt.
Og vissulega eiga afkomendur is.
ur meðal Islendinga, af Sherlock
lenzku landiiemanna í Dakota það i Holmes sögum hans, sem margir hafa
prócenta “tilgjöf”, það er, lánið var | skilið af herra X, að hann greiði göt. sjálfsagt lesið á ensku, enda nokkr.
hann í kappræöu þessari, að hann sé
maður gæddur siðferðisþreki, og einn
af fremstu lærdómsmönnum brezku
þjóðarinnar.
Mr. McCabe hefir ritað fjölda bóka,
alls konar efnis, og munu fáir Eng-
lendingar siðan Huxley leið, hafa
látið sig meira varða ölj þýðingarmeiri
málefni á öllum sviðum mannfélags-
ir.s en hann. Skulu hér aðeins til-
greindar örfáar af bókurn hans:
“Mode n Rationalism”, “The Evo-
lution of Mind”, “Shakespeare and
Goethe”, “Evolution”, “George Bern-
ard Shaw”, “Talleyrand,” “Origin of
Life”, “The Religion of Sir Oliver
Lodge”, “Gvethe”, Prehistoric Man”,
og fjölmargar aðrar, sem ég tel ekki
hér. Hann hefir einnig þýtt hina
nafnkunnu bók Haeckels, “Die Welt-
ratzel” (Alhe.imsgátan), sem kom út
1905, og er sú þýðing kunn fjölda Is_
lendinga undir nafninu “The Riddle
of the Universe”. Var hún mikið
lesin og rædd af íslendingum um þær
mundir, og um hana haldinn fyrir-
iestur, fjölsóttur mjög, af einum
meptamanni íslenzkum hér í Winni-
,reg.
Þegar “Riddle of the Universe"
kom út á Englandi, hófst fjöldi
manna til handa, henni til andmæla,
svo sem ýmsir háttstandandi menn
kirkjunnar, vísindamenn og fræði-
menn á ýmsum sviðum mannlegrar
þekkingar. Einn af þeim var Sir
Oliver Lodge, sem fyrst ritaði langa
ritgerð um hana i “Hibbert Journal”,
sem Mr. McCabe svaraði í júlí-hefti
sama rits. Fór þá Sir Oliver enn á
stúfana, og ritaði bók á móti henni,
sem hann nefndi “Life and Matter”,
þar sem hann leitaðist við að tæta
bók Haeckels sundur og ögn fyrir ögn.
Mr. McCabe svaraði með annari bók
“Origin of Life” árið eftir, þar sem
hann sýndi fram á með óhrekjandi
rökum, að Sir Oliver hefði rangfært
fjölda þýðingarmestu atriða, bæði hjá
sér og Haeckel, og þar á ofan lagt
algerlega rangan skilning í ýmislegt
annað, og dregifr fram svo grunn.
hvggnislegar samlíkingar, ályktanir og
útskýringar, að þær hryndu eins og
spilalwg, er hrevft værí við þeirn
minsta fingri rökréttrar, gagnrýnandi
athugunar.
Sir Edward Marshall—Hall varð
við þeim tilmælum kappræðumann.
anna, að skipa forsetasæti þessa kapp-
ræðufundar, með því skilvrði einu, að
mál þetta væri rætt með þeirri sann.
leiksþrá, alvöru og lotningu, sem það
verðskuldaði.
Rit þetta fæst hjá hr. Jóni Tómas-
syni, 853 Sargent Ave., Ixsx 3105,
Winnipeg, og kastar 35 cent.
Sigtr. Ágússtson.
-----_0-------