Heimskringla - 18.02.1925, Síða 2

2. BLAÐSEÐA
HEIM SKRINGLA
WINNIPEG, 18. FEBRÚAR, 1925.
William Archer.
29. desember síSastliöinn, lézt rit-
höfundurinn enski, William Archer.
Er me6 honum til moldar genginn
einn af mikilhæfari mönnum Breta,
siSastliSin þrjátíu ár. Þar sem hann
lagSi talsverSa stund á norrænar bók.
mentir, einkum norskar og danskar,
hygg ég aS ekki sé meS öllu óviS-
eigandi aS minnast hans meS nokkr-
um orSum á íslenzku. Hjann kunni
aS vísu ekki íslenzku, en þekti ,þó
fomsögur vorar vel og hafSi mætur
á þeim. En þaS sem hann sérstak.
lega lagSi stund á, voru nútíSarbók-
mentir Dana og NorSmanna. Þýddi
hann og kona hans ásamt öSrum
fleiri, leikrit Ibsens á ensku, og annaS
ist um útgáfu þeirra meS Edmund
Gosse. RitaSi Archer langan formála
fyrir öllu verkinu og siSan styttri
formála fyrir hverjum leik, en Mr.
Gosse ritaSi æfisögu Ibsens, sem verk.
inu fylgdi. Er sú útgáfa i 12 bind-
um.
I formálum þessum lýsti Archer
ýmsu viSvíkjandi hverjum leik, hvar
Ibsen hefSi samiS þá, og aS svo miklu
leyti sem honum var kunnugt, hvaSa
atvik hefSu tii þess leitt í þjóSlifi
NorSmanna eSa hvar annarstaSar,
sem þeir fóru fram, aS Ibsen samdi
þá. Hann var Ibsen kunnugur og
hafSi viS hann bréfa.skifti um
mörg ár, og má þaS sjá víSa á for-
málunum, aS hann hefir fengiS upp-
lýsingar um ýmislegt hjá Ibsen sjálf-
tim.
Tvitugur tók Archer, aS rita um
sjónleiki og leiklist, sem varS annar
meginþáttur æfistarfs hans. Dvaldi
hann á unga aldri all-lengi í Paris til
aS kynna sér leiklist Frakka. Er
þaS ekki ofhermi, aS brezkur leik.
rita skáldskapur og leiklist fengi meS
honum nýtt líf og form, sem hvort.
tveggja aS áliti Archers, var komiS í
niSurlægingu.
Archer tók ekki aS erfSum eSa
hafSi til aS bera, þaS sem kallaS er
"joie de vivre”. Öll hans hugsana.
stefna var í skynsemis- og mann-
vitsáttina, og aS því hneig öll hans
bókmentalega og fagurfræSilega
starfsemi. MeS öSrum orSum: allar
hans hugsanir og ritverk skiftust
jöfnum hlutum í þjónustu fagurfræS-
innar og mannvitsins. Ekkert var
honum eins á móti skapi sem hind-
urvitni og hégiljur, og yfirhöfuS all.
ar þær kenningar, sem honum fund-
ust skyggja á og stemma stigu fyrir
viSsýni manna og hugsanavakningu.
ÞaS er ekki tilgangur minn meS
linum þessum, aS rita langt má! um
Archer sem sjónleikafræSing. Bækur
hans um þau efni hefi ég ekki mikiS
lesiS, hefi þær ekki, og yrSi aS panta
þær frá Englandi. Enda eru þær
nokkuS kostnaSarsamar. Ber lika ekki
mikiS skyn á þann hluta starfsemi
hans, og hygg lika, aS þaB standi ís.
lenzkri alþýSu fjær, en þaS sem hann
hefir ritaS um frjálshyggjumál.
ÁriS 1882 var stofnaS í Lundúnum
félag, sem nefnist “The Rationalist
Press Association”. Stofnendur þess
voru nokkrir ágætustu manna Eng-
lands á þeim tima (sumir af þeim nú
látnir>. Þar á meSal prófessor J. B.
Bury, Sir Ray Lankester, Thomas
H.uxley, Right Hon. J. M. Robertson
Edward ClOdd, Sir Arthur Oonan
Doyle og prófessor Edward A. West-
ermarck, og ýmsir fleiri. Hafa ýms-
ir útlendir rithöfundar, visindamenn
og fræSimenn í því veriS. Georg
Brandes hefir veriS heiSursfélagi þess
í mörg ár, og Björnstjerne Björnson
sömuleiSis, þar til hann lézt.
Félag þetta hefir gefiS út fjölda
bóka, sem allar stefna í frjálstrúar.
átt, meSal annars “History of Europ-
ean Morals”, “Kingdom of Man”, eft-
ír Lankester, History of “Free
Thougt” eftir J. M. Robertson og
nokkuS af ritum John Stuart Mill
og Huxley og öll ritverk Herbert
Spencer og fjölda annara bóka, sem
oflangt yrSi hér upp aS telja. 1885
byrjaSi félag þetta á mánaSarriti, sem
“Literary Guide” heitir, og nokkru
siSar ársriti, sem þeir kalla “R. P. A.
Annual”. í bæSi þessi rit skrifaSi
Archer fjölda ritgerSa, ýmiskonar
efnis. Og þegar ég tala um hann sem
frihyggjumann, þá stySst ég eingöngu
viS þær skoSanir, sem hann hefir lát-
iS í ljósi í báSum þessum ritum, siSari
hluta æfi sinnar, því bækur hefir
hann ekki ritaS um þau efni svo mer
sé kunnugt.
ÞaS, sem ég mest dáist aS hjá
Archer sem fríhyggjumanni, er þaS
hvernig persónuleiki hans sjálfs, ein.
lægni og sannfæringarkraftur skin í
gegnum alt þaS sem hann um þessi
efni hefir ritaS. Hann varS síSari
hluta æfi sinnar fyrir sterkum áhrif-
um frá NorSurianda rithöfundum,
einkum Ibsen og Branders og mun aS
miklu leyti mega rekja ádeilur hans á
mannfélagsfyrirkomulagiS, kreddur
og hleypidóma.þvætting rétt-trúnaS. j
arkirkjunnar til þeirra.
Allar hans ritgerSir um þeski efni,
eru þrungnar pibfandi sannfæring-
arkrafti, og verSa enn áhrifameiri J
vegna þess, aS þar er enga mælgi
eSa ónytjuorS aS finna. Hann virS- I
ist aS hafa hugfest þessi orS Mor. I
leys lávarSar: “Vér erum ekki aS |
ráSast á ySur, vér erum aS útskýra
fyrir ySur. Sagan mun skipa öllum
ySar kreddum þaö sæti sem þeim ber,
skipa þeim hærri og lægri sess, eftir
sannleiksgildi þeirra, alveg á sama
hátt og náttúrufræSingurinn, er hann
raSar niSur tegundunum. Kreddur
ySar eru aS missa óskeikulleik sinn,
forvitni aS vakna hjá mönnum, á aS
vita hvernig ýmsu sé variS, og sú bók
ySar, sem leiSarsteinn hefir veriS
fólki í miljónatali, aS verSa litilfjör.
legur kapítuli.”
RitgerSir þær sem nú uppá síS-
kastiS hafa birst eftir Archer, bæSi
í “Literary Guide” og “R. P. A. Ann-
ual” um auglýsingaaSferS prestanna
til útbreiSslu og eflingar kenningum
kirkjunnar, andalækningum og um
hina svoköIIuSu “frjálslyndu kirkju.
menn” eru svo rambyggilega rök.
studdar, aS naumast er annaS hægt aS
sjá en þær ástæSur sem færSar eru,
séu meS öllu óhtekjandi, en þó eru
þær allar lausar viS illkvitni og rit-
hátturinn prúSmannlegur og yfirlæt-
islaus.
A einum staS farast honum svo
orS:
“Ef vér gefum vitsmunum vorum
lausan tauminn, þá missum vér um
leiS siSferSisþrótt vorn og kjölfestu”.
RitgerSum þeim, sem hann skrif-
aSi móti Inge prófasti, um bók hans
“Outspoken Essays” og ritinu “God
and Mr. Wells”, sem hann reit
á móti hinni fáránlegu staSleysubók
H- G. Wells. “God the Invisible
King”, munu þeir seint gleyma, er
lesa. Naprara háS mun naumast finn.
ast hjá nokkrum síSari tíma rithöf-
undi Englendinga, nema ef vera skyldi
Bernard Shaw.
Archer lét aS mestu leyti hlutlaus.
ar . deilur þær um spiritismann, sem
átt hafa sér staS á Englandi um all-
langan tíma, og enn eldir eftir af.
einkum milli Josephs McCabe og dr.
Mercier á aS-a hliSina og Sir Qliver
Ixtdge á hina. SíSastliSiS vor ritaSi
Acher þó grein á moti Sir Oliver um
fyrstu Móse.bókina. Eg hirSi ekki
um aS tilfara neitt af því. sem Archer
taldi henni til foráttu. En í upphafi
þeirrar greinai^ fer hann nokkrum
orSum um spiritismapn, og leyfi ég
mér aS tilfæra þau hér:
“Starfsemi Sir Olivers Lodge í
þjónustu visindanna. er og alls ekki
fær aS dæma um. en augljóst er þaS
á öllu, aS hann þráir ekkert annaS
meira, en komast aS sannleikanum.
F.g er þessvegna gersamlega mótfall-
inn þeim skoSunum, sem fram hafa
komiS um niSurstöSur hans, aS þær
verSskudi einungis háS og fvririitn-
ingu. F.g er ekki spiritisti. Útskýr-
ingar þær og sannanir á yfirnáttúr.
legum fvrirbrigSum, sem aS því er séS
verSur eru fullkomnar sannanir fyrir
Sir Oliver, eru mér ekki fullnægjandi.
F.n aS mikill hluti fyrirbrigSanna
séu virkileg og meS öllu eSlileg, og
bendi á ýmislegt þaS í ómælisríki
nátúrunnar, sem vér ekki skiljum eSa
þekkjum, er geti þó haft hönd í
bagga meS þvi sem fram viS oss kem
ur hér í lífi, og rnegi hafa áhrif á
athafnir vorar og hugsanir því er ég
skilyrSislaust samþykkur. MjeS því á
ég ekki viS “útfrymi”, “líkamning.
ar” og “andamymdir” o. s. frv. Um
þaS veit ég ekki neitt, en ég er þess
fuJIvisS, aS margskonar blekkingar
og innbyrlingar hafi átt sér staS :
sambandi viS þaS. ÞaS sem fyrir mér
er hafiS yfir allan efa, er þaS, aS
sumt fólk hafi hæfileika til aS komast
aS margháttaSri þekkingu, án þess lik.
amleg skynfæri þess eigi þar hlut aS
HvaSan sú þekking kemur, fær eng-
inn sagt. Sir Oliver Lodge trúir því
aS mikill hluti hennar a. m. k., komi
frá öndum framliSinna manna: og
þar sem þaS er hans bjargföst sann-
færing, þá prédikar hann hana gegn.
um þykt og þunt, og hirSir hvorki um
háS né álas, og er hann aS minu á-
liti alveg eins heiSarlegur maSur fyr.
ir þaS. AS hinu leytinu er þetta
fjölda manna engin sönnun fyrir
framhaldi lífsins eftir dauSann, held-
ur öllu frekar haldiS fram, aS þaS sé
hæfileiki, sem nokkrir miSlar séu
gæddir, aö fá skygnzt inn í undirvit-
und lifandi manna, og öSlist meS þvi
smábrot þekkingar — oft og tíSum
afar lítilfjörleg — sem endurspegl-
ist eins og sýning í sjónleik á heila
miSHsins, ekki ósvipaö draumleik-
sýningum þeim, sem vér öll könnupst
viö. Þaö er fjarri því, aö ég álíti aö
tilgátur þessar séu aS öllu leyti senni-
legar, en þetta sýnist benda á þaö, aS
óendanlega mikiS megi færa út sviö
þekkingarinnar á þennan hátt. Eg
held því óhikað fram aö dulin öfl búi
í hugsun mannsins, sem viötekin vis.
indi enn ekki hafa viðurkent. Enn-
fremur held ég því farm, aS Sir Oliv-
er Lodge, meö því aS leitast viö aS
færa sönnur á þessi mál, jafnvel þó
honum kunni aö skjátlast, sé einn af
vorum mikilhæfustu vísindamönnum”.
Þetta kemur að mínu áliti heim
viS ummæli hans í grein sem hann
ritaSi skömmu áSur en hann andaS-
ist, þar sem hann lýsir því yfir, aö
þrátt fyrir þaö aS vitsmunir manns.
ins hljóti aS vera hans eina leiöar-
stjarna, þá sé hann þó alls ekki efn.
ishyggjumaöur, og sé það eins fjar-
lægt sér, aS aöhyllast efnishyggju-
kenningar þær, sem gengu yfir heim.
inn um miöja siSastliöna öld,, eins
og hleypidóma" þá, hjátrú og hindur.
vitni rétt-trúnaöarkirkjunnar, sem
leitist viS að kyrkja í fæðingunni all-
ar framfarir og andlegan þroska
manna á vettvangi mannlegra athafna
og hugsana.
Þó William Archer verSi ekki tal-
inn meS stærstu rithöf. heimsins og
hafi ekki til aS beraj frumleik og
kaldhæöni Renans og Anatoles
France, og engan veginn sá rithöf.
udur sem öSrum eins glæsiljóma
varpi yfir heimsbókmentirnar sem
þeir, þá átti hann þó yfir þeim eig-
inleikum aS ráöa, sem ætíS hafa ver-
iS einkenni beztu manna Skotlands,
svo sem Humes, (sem honum í mörgu
svipar tiD Carlyles, Hamiltons og
fleiri: Skýrleik í framsetningu,
hvassan, rökréttan skilning, og um.
fram alt annaö, einkar glögt auga
fyrir öllum misfellum mannlífsins, og
og göllum á fyrirkomulagi þess, og
haföi ætiö á reiöum höndum vitur-
legar tillögur, til aS ráöa bætur á
þeim.
Mikill maSur og göfuglyndur er í
burt frá oss vikinn. Djarfur, ótrauöur
stríSsmaSur, sem aldrei veik undan
merkjum sannleikans, réttlætisins og
mantiúSarinnar.
SIGTR. ÁGÚSTSSON.
námi minu. Um þær mundir lét ég
prenta fyrsta lag mitt, sem ég kall-
aöi Menuet og Trio. Þó undarlegt
megi viröast, seldist lagiS mikiS þar
í bænum, en eins og margir aSrir
smámunir er þaS nú alveg gleymt og
grafiS, eins og þaS átti líka skiliö.
Þessi litli “sigur” minn varS mér dá.
lítil hvöt til þess aS halda áfram í
smáum stíl. Og nokkru seinna gaf
ég út sönginn Miranda, meö texta eft-
ir Falconer, og hefir þessi söngur svo
aö segja af hendingu unnið vinsæld-
ir í ættlandi minu, og er ég aö húgsa
um aS gefa hann út á ný viS tæki-
færi. (Á íslenzku er tekstinn til í
þýS. Þorsteins Gíslasonar, og í LjóS-
mælum hans (1920) eru nokkur fleiri
kvæöi viS lög Sv. Sv., svo semHuldu.
mál, Árniöurinn o. fl.).
Þjóðhátiðasöngurinn íslenzki er
eitt af fyrstu verkum minum. Eg
man ekki lengur hvaö ég haföi látið
prenta mörg lög á undan þjóShá.
tíöasöngnum, því vegna lítillar reynslu
í þessum efnum notaði ég ekki “ópus
númer” á fyrstu verkum mínum. En
mig minnir aö þau hafi verið fimm
og hiö siöasta þeirra var klaververk,
sem ég kallaöi Impromtu, og var til—
einkaö Sir Charles Halle. Eg veit
ekki, hvort hann lék lagið nokkurn.
tima á hljómleikum sínum, en um. j
mæli hans um þaS voru mér hvöt.
Ó guö vors lands var fyrsta lagl
mitt viS íslenzkan texta, og mörgum
árum seinna kom Sverrir konungur
og síðan Páskadagsmorgun (textinn
með enskri þýðingu). ÞaS er lag fyr.
ir blandaS kór, sem sungiS hefir ver.
iö viS ýms tækifæri í Bandaríkjun.
um, Kanada, Skotlandi og í Reykja.
vík. Síöasta lag mitt viS islenzkan
texta er Sprettur (eftir Hannes Hþf.
stein). Öll önnur lög min viS ísl.
texta eru ennþá í handriti. Þaö eru
flest lög fyrir karlakór og blandaö
kór, einsöngvar, tvær islenzkar Rhap-
sodiur, upprunalega p|;rifaöar fyrir
ó'rkestur, en seinna hagrætt fyrir
pianoforte, og loks íslenzk þjóSlög
fyrir pianoforte og fjögur strok.
hljóöfæri, skrifuS sérstaklega fyrir
f jiórmenn ing‘f,v<(t, 'senT nú 1 hetylu'r
hljómleika í Bandaríkjunum og
ívanada, en; seinna mun ferSast til
Danmerkur, Svíþjóðar og Noregs, og
ef til vill Islands.
Þau mörg ár, sem ég hefi feng-
ist viS hljómlistarleiöbeiningu í
i Skotlandi, hefi ég lika notaS til þess
aS fást meS ástundun við þaS, að
tileinka mér hinar ýmsu greinir tón.
GIN PILLS hafa læknati ItfiNundlr af
bukverkjum, kvasleppu eba þvnR-
mlNMÍ, dhreinindum f þvaRÍnu ok bbr-
um merkjum nýi*na o k blötfruNjflk-
dflma. GIN PILLS munu hjAlpa ybur.
r»0<* baukurlnn f öllum lyfja-
btVöum ok lyfjaNblu verzlunum.
NATIONAL DRLG A CHEMICAL.
Company of Canada, Limited.
TORONTO, — — CANADA.
National Drug & Chemical Company
of Canada, Umited.
Toronto — — — Canada.
No. 80.
fræðinnar, bóklega og verklega:
hljómfræöi, strangan og frjálsan kon.
trapunkt, canon og fugu. Kringum
aldamótin fór ég Jfyrir .alvöru faS,
fást við “orkestration”. Þetta kom sér
vel að því leyti, líka “praktiskt” séS,
aö Hall Öaine baS mig þá aS yrkja
cg “orkestrera” þann ihluta hljóm.
leikanna viS leik hans. GlataSi son.
urinn, sem var úr norrænum eöa öllu
heldur íslenzkum efniviS. Þaö varö
líka til þess, aS ég áræddi 4 árum
seinna aS halda hljómleika í Kaup.
mannahöfn meS verkum mínum meS
orkestur undirieik.
bausende spændstig og ungdommelig,
stadig optaget af nye Kompositioner,
og ved lejlighed tagende del í byens.
offentlige musikliv”. Þar segir einn.
ig, aS Ó, guS vors lands muni vera
meöal fegurstu þjóösöngva, sem til
séu, og aS hann muni varöveita naftt
Sveinbjörns Sveinbjörnssonar frá.
kynslóS til kynslóðar.
Lengra ná ekki endurminningar
próf. Sv. Sv. sjálfs, eh Sigfús tón.
skáld Einarsson hefir ýkVj faS um
hann grein í danska tímaritiS Musik
og telur þar m. a. fram hin prent.
uSu rit hans, og eru þau nefnd hér
í einni heild, því í endurminningun.
\
um eru þau nefnd á víö og dreif og
ekki öll þó. En þau eru þessi: c. 30
einsöngvar meS klaver, viö enska og
íslenzka texta, eitt bindi af ísl. þjóS-
söngvum, nokkrir duettar, soli og
duettar fyrir píanó, og nokkur lög
fyrir fiölu og pianó, og loks kon.
ungs- kantatan, fyrir sóló, kór og
píanó (seinna "instrumenteraö” af
höf.) við kvæöaflokk Þ. Gíslasonar
(1907). En flest lög Sv. Sv. eru þó
óútgefin, eins og áöur segir, en mun
þó nú i ráSi aS gefa þau út og er Sv.
Sv. nú erlendis. En ennþá er hann,
segir í greininni í “Musik”, “for.
Tvœr sögur.
Sögur þessar eru teknar eftir hinni
nýútkomnu siSfræöi próf. Ág. Bjarna
sonar. Mun Tíminn flytja ritdóm um
þessa merku bók á næstunni.
1. Sögnin um Gra’al.
Ekki megum vér þó skiljast svo viö-
kristindóminn, aS vér kynnumst
ekki því bezta, sem hann hefir vakiS-
í .brjóstum játenda sinna, en þaS lýsir
sér einna helst í sögu einni frá ridd_
aratímunum, sögninni um Gra’al.
Sögnin segir, aS víniS, sem Jesús-
bauS lærisveinum sínum aS bergja á,
þá er hann samneytti þeim í síðastæ
sinni og stofnaöi minningarhátíS þá,
er vér nú nefnum heilaga kvöldmál-
tíð, hafi veriS i grunnum, smaragd-
grænum bikar. Bikar þessi komst í
hendur Jósefs frá Arimaþeu, þá er
hann bjó um líkama Jesú. Lét hann
blóðiS úr benjum lausnarans drjúpa
í bikarinn, en þá laukst hann aftur, og*
blóSiS og vínið uröu aö rauSum rú-
bín, sem er ímynd kærleikans, eins og
smaragdinn er ímynd vonarinnar um
sigur hins góöa í heimi þessum. Eftir
þetta varS kaleikurinn eign Jósefs og
ættmenna hans og gekk hann mann-
fram af manni í ætt þeirra. En svo
mikil var helgi hans, aS alt ilt flúöí
hann og hann sneri öllu til góSs. A
krossferSatímunum barst bikar þessi
til NorSurálfunnar og hlaut þá nafn.
iS Gra’al. Var bygt yfir hann fag_
urt musteri á svonefndu Lausnar-
fjalli (Mont salvage) og gættu hinir
göfugustu og siðvöndustu menn hans
þar; voru þeir nefndir Gra’als.ridd-
arar. En þaÖ var einkenni þessara.
ridddara, aS þeir tóku alstaöar málf
þess góöa og rétta gegn þvi, sem var
ilt og óbilgjarnt, og aö þeir hjálp-
uöu jafnan þeim, sem var minni mátt-
ar og haföi veriö ofurliöi borinn. Svo
mikil heill dg hamingja fylgdi þeim-
aö þeir báru jafnan sigur úr býtum,
þó máttu þeir aldrei greina frá, t
hvers þjónustu þeir væru, né held-
Endurminningar.
Eftir
SVEINBJ. SVEINBJÖRNSSON
prófessor.
NI.
Eins og kunnugt er, eru óltkar
skoöanir uppi um þaS meSal tón-
fræöinga nútímans, hvort nauösyn.
legt sé aS kynna sér strangan “kon.
trapunkt” til þess aö öðlast næga
þekkingu á frium kontrap., til undir.
búnings undir tónsmíðar. Eg spuröi
Joh. Svendsen einu sinni um þetta.
Mér virtist hann ekki hafa veitt þessu
máli athygli sérstaklega, en mér skild
ist á honum, að tilganginum mætti
fljótar ná þegar frjáls kontrapunkt-
ur væri stundaður án tillits til hins
stranga, þar sem hinn síöarnefndi
hefði aöeins sögulegt gildi. —
1 Leipzig naut ég tilsagnar í píanó-
leik hjá Reinecke, ég man ekki
hvaS oft í viku. En ég ætlaöi aS
reyna aö gera sem mest á sem stytst-
um tíma, því ég gat ekki látið nem_
endu^ mína i Edinborg bíða lengi.
ÞaS er eftirtektarvert, aS hr. R. lét
mig mest fást viS lög Chopins, m. a.
Fis moll konsertinn, sem krefur all-
mikillar leikni. Þó ég metti mikils
kenslu hans, held ég árangurinn heföi
getaö oröiö meiri, ef fengist heföi
veriS viS léttari lög. En ég varö a'ð
gera alt sem ég gat, þennan stutta
tima, sem ég gat séö af, til að auk.i
hljómlistarmentun mina í Þýzka-
landi. En þaö voru um 8 mánuSir.
Þegar ég kom aftur til Edinborg.
ar, hóf ég kenslu mína á ný og fékk
brátt eins ma>-ga nemendur og ég
vildi. Á kvöldin hélt ég áfram bók-
SUNNA.
Þá rökkurstakkinn storðir syðri axla,
Þar strandhrönn bregður grön með hvíta jaxla
hér signir blessuð Sunna Norðurleiðir;
og svefnlaus dýrð að fjörum skarlat breiðir.
Þá litast drottning Ijóss um garð og snekkju.
Hún lyptir vanga hægt af blárri rekkju.
og fyrir jökulspeglum gullhár greiðir.
Því ber vort jarðlíf dauðans dróma og vana
í dásemd æðra heims, sem fær ei bana;
fyrst aldrei glatast orkan himinborna,
fyrst æska vor er klæði hins liðna og horfna?
— Finnst himnakveld, sem kastar hærri ljóma;
hvar kafar geisli dýpra í eyðið tóma
en sólbros vor um miðrar nætur morgna?
Oss hverfist sýn og hæðaskyggnið blindast,
er hringsvið geims og tíma um oss myndast.
En alheims skipun er í blóðsins korni.
Vor augu spegla stjömukvöld að morgni.
Hver frumla á almátts arfs og himins ríki.
Um eilífð glitrar sjór í daggarlíki
þótt dægurhvörf vor hætti og djúpin þorni.
Oss dreymir herrans byggð að sólna baki,
en borg vors guðs er undir hverju þaki.
í gleði manns er dýrðardagsins bjarmi,
en dauðans fylgjur grúfa í hans harmi.
Ei fjær, ei nær, ei undir eða yfir,
á alheims miði stjörnubarnið lifir,
með himnaríki og hel f eigin barmi.
)
— Að líta í kjarna hlutar andann undrar,
þar efnis heimi kraptsins stormur sundrar.
Og augað leitar himnahofs, til fréttar.
En hvelin eru bergmálslausir klettar.
Ein feigðarsjón er veldi stærða og stundar.
í stjörnuauga hverju dauðinn blundar.
Sú öld skal dvína sjálf, er Sunnu blettar.
Sá> guð, sem skóp oss ábyrgð vits og vilja,
hann virðir trúar þor að sanna og skilja.
Vér sandkorn stjörnuhafs, í litlu hverfi,
oss heimtum ljós, að svipta dul og gervi.
Vor andi, er vóg og mældi himinhjólin,
á hæðum varir þegar slokknar sólin.
í eilífð drekkur sál vor Sunnu erfi.
Og draumsjón manns ber vængi kvíða og vona.
Æ vitnast innar hugir jarðarsona.
Vér stöndum fyrir hurðum huldra dóma.
Hvert hjarta þráir eilífð sinna blóma.
— Jeg gleymi heim og týni tímans gangi
við teyga viðarilms í Sunnu fangi
og heyri í alþögn hnattadansinn óma.
* <i
En hver sá andi, er hjartans kenndir lamar,
ha-nn hefur stigið sínum vopnum framar.
Hið lága er heima hátt. Slít þel ei sundur.
Hvert hreysi getur verið Edens lundur.
Vort eldhvel, sjálft einn dropi í sökkvasævi,
frá segulstóli kveikir skóg af frævi.
Þess minnsti neisti er hæjsta himins undur.
Allt kerfi og myndir lífs eru einnar ættar
af innsta jarðarduptsins kjarna rættar;
eins heilsast röðlar einsog bróður bróðir.
í brjóstum öllum felast skyldar glóðir.
Hve þolir heimsins villu valdið bjarta;
því vaknar ei til kærleiks sérhvert hjarta,
er árbál tendrar Sunna, moldarmóðir?
Hver neisti lífs á eitthvað til að inna,
af einum dæmt, hvort stærra er eða minna.
En Sunna á hlutverk, hæstu lög að segja,
er heimsins boð um náð og mildi þegja.
Við hennar ljós skal hjartans dagbók skrifa,
hjá hennar arni er guðdómlegt að lifa,
við hennar bros er ekki dauði að deyja.
— Ein meginsjón veit allt um holt og hæðar,
hve hnígur dögg, hve veitast fljótsins æðar;
hve glapspor eitt varð bölvun alda og æfa,
hve alein sólbjört dáð var jarðargæfa.
Ó, kenni oss boðum geislans himinháa,
að hugsa orð, að skelfast vammið smáa.
Það skapar örlög dróttum sanda og sæva.
Það alvits ríki, er stjórnar ljóssins straumum,
oss stofni æðri sjón af hjartans draumum.
Það geymir líf og líkn við íslands sárum —
það lætur heiminn skína í vorum tárum.
Hér treystist barnsins trú af lífsins fræðum,
hér taki þjóðar andi stöð á hæðum,
með sterka elda yfir tímans bárum.
Einar Benediktsson.
— “Tíminn”.