Heimskringla - 04.11.1925, Blaðsíða 2

2. BLAÐSÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG 4. NÓV. 1925
Séra Olafur Olafsson.
fríkirkjuprestur.
Sjötugur.
Maöurinn, seni nefndur er í fyrir-
sögninni, séra Ólafur ólafsson frí-
kirkjuprestur, er fyrir löngu þjóö-
kunnur maSur, sem mikiö starf ligg-
ur eftir; áhugamaöur, sem margt
hefir látiö til sín taka og um þaö rit-
aö, og víöa komiö viS. Þaö er því
ekki auSiS aö lýsa þessu aS neinu
ráöi í stuttri blaöagrein. Enda er
þaö ekki tilgangurinn meö þessum
línum, heldur aSeins aö minna stutt-
lega á nokkur helztu æfiatriöi hans
nú, þá er hann í dag veröur 70 ára
gamall, því aö eg hygg, aö margir
verSi þeir, sem á þessum tímamótum
vilja láta til hans hverfa hlýjar hugs
anir velvildar og þakklætis, fyrir
langa mannúSárstarfsemi hans, og
viröingar fyrir þjóönýt störf hans.
Séra Ólafur er fæddur í ViSey 24.
sept. 1855, sonur ólafs Ólafssonar í
Lækjarkoti, er lengi var merkur
borgari og bæjarfuiltrúi hér í bænum,
og konu hans Ragnheiöar Þorkels-
dóttur.
Séra Óiafur útskrifaöist úr latínu-
skólanum áriö 1877 nieö fyrstu ein-
kunn, og af prestaskólanum áriö
1880, sömuleiöis meS góöri fyrstu
einkunn. AS loknu prófi tók hann
þegar prestvigslu, 22. ágúst 1880, og
átti því á þessu sumri, fyrir rúmum
mánuöi, 45 ára prests4kaparafmæl)i.
Geröist hann fyrst prestur í Vogsós-
um í Selvogi og var þar i 4 ár. Sama
ár og hann vigSist, kvæntist hann
Guöríöi Guömundsdóttur, prófasts
Einarssonar í Arnarbæli. Eiga þau
einn son, GuSmund Ólafsson hæsta-
réttarlögmann. ÁriS 1884 voru hon-
um veitt Efri Holtaþing, og var
prestssetriö í Guttormshaga. Þar var
hann 9 ár, og hálfan þann tima gegndi
hann einnig Landaprestakalli. ÁriS
1893 fékk hann Arnarbælisprestakall
í Ölfusi, og var þar í 10 ár, en fékk
þá lausn frá prestsskap 1903, vegna
fótarmeins, er háöi honum á feröa-
lögum. Fluttist hann þá til Reykja-
víkur og hefir síSan veriö hér. —
Geröist hann fyrst ritstjóri blaösins
“Fjallkonan”, en síöar á sama ári,
18. desember 1903, tók hann aS sér
prestþjónustu fyrir frikirkjusöfnuö-
inn í Reykjavik, og var prestur hans
í nær því 19 ár, til 31. ágúst 1922.
Var hann þá tekinn allmjög aS lýj-
ast og treystist því ekki aS halda
lengur áfram starfinu, enda haföi
söfnuöurinn á þessuni tíma vaxiö
mjög, og störfin margfaldast, svo aS
vart myndi veita af tveim mönnum
til aö gegna þeim svo vel væri. Fékk
hann þá lausn hjá söfnuSinum, og
haföi, svo sem alkunnugt er, áunniö
sér mikla hylli hans og þakklæti,
fyrir mikiS og vel unniö starf; enda
hefir hann þótt jafnan vera í röS
fremstu kennimanna, hinn sköruleg-
asti ræöumaöur og skyldurækinn og
áhugasamur aS vera söfnuöum sin-
um til hverrar annarar nytsemdar,
engu siSur en til uppbyggingar í and
legum efnum. Jafnframt prestsstarfi
sinu í Reykjavík hefir hann og, síS-
an 1913, gegnt prestsstörfum fyrir
frikirkjusöfnuöinn, sem þá var
stofnaöur í Hafnarfiröi, og hefir á-
unniö sér engu siötir traust og ást-
sæld þess safnaöar. Ennfremur hef-
ir hann frá upphafi veriö prestur
geSveikrahælisins á Kleppi. Þessi
tvö síSastnefndu störf hefir hann
enn á hendi, meS þvi aS hann hefir
fram aS þessu notiS allbærilegrar
heilsu, þótt öll hin erfiöu og um-
fangsmiklu störf, er hann áSur haföi,
væru eSIilega oröin honum ofætlun.
Og enn mun hans vera leitaö til ým-
issa prestsverka, líkræSuhalds o. fl.,
þótt látiS hafi hann af embætti, og
má búast viö, aö svo veröi enn um
sinn, því aö enn er hann vel ern, þótt
aS sjálfsögöu taki annmarkar aldurs
aö sækja á hann.
Fyrir utan prestsstörfin, hefir séra
ólafur haft ótal önnur störf á hendi,
aö sjálfsögöu flest trúnaöarstörf í
héraöi sínu, meSan hann var prestur
í sveit, og á alþingi hefir hann setiö
þrívegis, fyrir Rangárvallasýslu áriö
1891; fyrir Austur-Skaftafellssýslu
áriö 1901 og fyrir Árnessýslu 1903
—1907.
Hafa nú veriö rakin aSalatriöin úr
æfiferli séra ólafs, þótt stuttlega sé
aöeins og næsta ónákvæmt.
PrestsstarfiS hefir auSvitaS ver-
iö aöalstarí hans, en þó væri vart. í flokki í baráttunni fyrir sjálfstæö-
hálfsögö saga hatis, meö því aö geta ! ismálum vorum.
þess eins. Um svo margt annaS hef- I AS endingu vil eg, ásamt Visi í
ir hann hugsaS, og látiö til sín taka ' dag, flytja séra Ólafi hinar beztu
líklega flest mál, sem nokkru skifta, árnaöaróskir á þessu sjötiu ára af-
og komið hafa á dagskrá þjóöarinn-1 mæli hans, aS æfikvöldiö megi verSa
ar um hans daga. | honum heiðskírt og rólegt og á-
Á prestsskap hans hefir þegar ver- I nægjulegt.
iö minst. Munu prestsverk, sem
liann hefir unniö, messugeröir og
aukaverk, vera komin töluvert á ann-
an tug þúsunda, og er þaö ekki lítiS
verk. En hitt er þó eigi minna, sem
unniö er i kyrþey á heimilunum, öll
hluttaka í sjúkdómum og sorgum, er
líklega lætur eftir sig flestar hlýju
(K.—Vísir.)
Opnun Grænlands.
Khöfn 23. ágúsa 1925.
Rithöfundurinn og Grænlandsfar-
. ..... , . Sr° 3n , lnn HarrX Söiberg skrifar 7. ágúst i
truma adei um, þott tyrir ati om- . bJagjg Politiken kröftuga 1 mntl str)Su Itæir norrænna ntanna inni
þaö, aS Grænland veröi 1 hlnum hlýiu fjörSum, þar sem. surn-
mmningarnar um
10—60 kýr, eru ekki sjaldgæfar, og
á biskupssetrinu GörSum hefir fjós-
iS rúntaS 100 kýr.
AS NorSurbúar hafi flutt út dýra-
afurStr frá Grænlandi til Noregs,
sést mjög viöa í fornum ritum. Aö
þer hafi flutt út smjör og ost, skrif-
ar einnig Hans Egede: “í nýlend-
unum héldu menn allskonar húsdýr
og fénaS og af því fengu menn
mjólk, smjör, ost o. s. frv., og þaö
i svo mikilli gnægö, aö nokkuö af
þessu var flutt til Noregs, og fyrir
gæSa sakir lagt til konungslxtrös.”
Hin núverandi bygö á Grænlandi
er Skrælingjabygö út viö hina beru
og veöurhöröu hafsströnd. Þar á
iö, ntan eg ekki til aö hann hafi tek- grem um
I iö þátt, eöa sint nýjungum í guö- J opnaö
fræSi eSa nýjum trúarstefnum, en
ekki efast eg um, eftir öllu skaplyndi i
Um
hann þetta:
atvinnuvegiha skrj far
hans, aö hann sé i þeim efnum frjáls
lyndur, og myndi fagna hverju því,
'Hið núverandi stjórnarfyrirkomu-
| lag á Grænlandi hefir nú náö há-
lyfta mætti kristni landsins og ' °g ky"tÖ®U- Það er þÓ
g’æSa trú og siögæSi þjóöarinnar. i
Þó aö málin, sem séra Ólafur hef-
ir haft afskifti af, hafi veriö mörg og
veröi ekki talin í fljótu bragöi, þá i
má telja þar fremst mannúöarmálin,'
og þar næst þjóömálin, einkum sam- í
bandsmál vort viS Dani á ýmsum
stigum þess. Hefir hann ritaö mikiö
um þessi áhtigamál sin, bæöi í blöö-
tim og sérstökum ritlingum, bæöi á
meSan hann var ritstjóri sjálfur og'
á undan og eftir. Var hvorttveggja, |
aö hann hefir veriö fús til aö beitast!
fyrir nauösynjamálum, enda margt 1
komis fyrir á lífsleiö hans, sem hef-
ir knúS hann til starfa, svo sem mis-
lingarnir 1882, landsskjálftarnir
eystra 1896, þá er öll hús féllu á
prestssetri hans, Arnarbæli, nema
kirkjan; mannskaöinn í
1906—7, og spanska veikin 191#?. Öll
í heimta Grænland
er í dag — ekki aöeins
ekki af þessum sérstöku ástæöum,
aS menn nú meö góSum ástæöum
opnað. Grænland
i augum
dönsku stjórnarinnar, heldur líka
mikils hluta heimsins — ekki lengur
autt og gildislaust heimskautaland.
1 höfunum viS strendur þess eru
fiskimiö svo víöáttumikil og fttll af
fiskiauöIegS, aö þau ásamt Ný-
fundnalandsmiöunum verSa ótæman-
leg öldum saman. Frásagnir og
skýrslur um fund kola og málma
hafa fyrir löngu vakiS almenna at-
byg1', og þó á Kryólitnáman aö vera
hið einasta arSberandi á Grænlandi.
Á Svalbaröi, er nú hefir verið lagt
undir norsku stjórnina, voru 1924
flutt út 450,000 tonn af kolum, og
Reykjavík 1 1925 _er hnist við- aS útflutningurinn
I nái 500,000 tonnum. Á Grænlandi
þau tækifæri fengu séra Ólafi ærinn '6'1' elnin'’ unnin hol> en 1 svo smá-
uni stil, aö þaö getur varla einu
sinni kallast byrjunartilraun.
Þaö, sem fyrst og fremst veröur
ávalt" vérSa rnÍnnisstæö þátt ] ^ hugam,m að’ ank >ess að í ár,e?a f>’rir f6Surefni frá útlönd'
. j skapa cianskt stórfiski við Græn- | um* Hér er kastað fram hugsun, er
j land, er verði aÖalþáttur í landnámi 1 ætti að geta fengiS stjórn Danmerk-
starfa, og lá hann þá ekki á liöi sínu,
þótt hér sé eigi unt, rúms vegna né
annars, aö lýsa því nánara. En eink-
um mun
taka hans í holdsveikismálinu. RitaS
hann um þaS margar greinar og
skörulegar, hélt því fram aö veikin
væri smitandi og einangra þyrfti
sjúklingana. Kom hann meS því af
staö þeirri hreyfingu, sem endaði,
svo sem kunnugt er, á því, aS Odd-
félagareglan danska gaf landinu , , .
Laugarnesspítala, enda hafSi Petrus \T. ar >rir nauígripa- og sauS-
arhitinn getur orSiS allmikill. TaliS
er að í Ivigtut geti mestur hiti orð-
ið í júlí 23 stig á Celsius. Á íslandi
hefir veriö mældur 26 stiga hiti á
Celsius, og í Færeyjum, Þórshöfn,
21 stig Celsius. Mestur kuldi hefir
veriö mældur í Ivigtut- 28.9 stig á
Celsius. Á Islandi hafa veriö mæld
31.1 stig og í Færeyjum 11.6 stig á
Celsius. En inni í fjörSunum á
Grænlandi reikna menn sumarhitann
3—4 stigum hærri.
Þessar tölur munu efiaust breyta
skoSunum margra á heimskautaland-
inu Grænlandi.
En enn, eru framtíSarmöguleikar
Grænlands ekki allir taldir. AS vor-
inu ganga loSnutorfur in naö strönd
Grænlands, lítill ca. 15 cm. langur
fiskur, er líkist laxi og síld. Skræl-
ingjar veiöa þenna fisk og geyma til
vetrarforða. Þessi fiskur hefir einn-
ig verið rannsakaður á efnarannsókn
arstofu og reynist vera ágætt nær-
ingarefni, afbargðsvel fallinn til
kraftfóðurs og meS jafiíniklu nær-
ingargildi og olíukökur. Hr. S. Sig-
urSfsson dregur þetta fram i lok
skýrslu sinnar og bendir á þær 132
miljönir króna, sem Danmörk gefur
Dana á Grænlandi, er efling dansks
landbúnaðar, er hvíli á sauðfjárrækt
og nautgriparækt í smáum stíl. —
Haustið 1923 sendi Grænlandsstjórn
íslendinginn S. Sigurösson til Suð-
ur-Grænlands, til að rannsaka skil-
Beyer, foringi Oddfélaga, nefnt hann
“Manden som rejste hele Bevægel-
sen”.
Um Landsspitalamálið ritaði séra
Ólafur einnig skorinort margar grein
ar, mig minnir í “Fjallkonuna”, með-
an hann var ritstjóri hennar, og er
mér enn minnisstætt efni þeirra
greina, þótt ekki hafi' eg lesiö þær
siðan, og mun hann hafa veriö þar
á réttri leiö, að ekki sæmdi aS láta
kaþólska trúboða leggja landinu til
sjúkrahús, landinu bæri sjálfu .skylda
til þess. Mun sú skoðun nú vera orð
in viðurkend, þó aö enn sé ef til vill
ekki fullljóst oröiö, aö landið veröur
að leggja 'fram féð, til þess að reisa
spítalann, meö lántöku til langs tima,
sem fleiri en ein kynslóS veröur aö
greiSa, því aS svo lengi á hann aS
endast, en ekki með fjárveiting, sem
ein kynslóð greiðir, því aö hver kyn-
slóðin mun hafa nóg meS reksturs-
kostnaö hússins um sinn tima, auk
síns hluta af stofnkostnaöinum.
Mörg fleiri störf liggja eftir séra
ólaf, en blaöagreinar um ýms áhuga-
mál hans. Heíir hann þýtt ýmsar
nytsemdarbækur. Man eg nú í svip
eftir þjóSmenningarsögu hans, all-
stór bók og mjög fróðleg; “Hjálp-
aöu þér sjálfur”, eftir Samuel Smil-
es og “Foreldrar og börn”; alt nyt-
samar alþýöubækur og mjög vinsæl-
ar. Auk þessa liggja eftir hann
ýmsir frumsamdir ritlingar, og mun
af þeim hafa vakiö einna mesta - . ’ ' . ... .
. ...... landi seu hagar, sem geti veitt eins
eftirtekt og haft mikil áhrif, ritling-
ur, er hann nefndi “Þarfasti þjónn-
fjárrækt. í skýrslu sinni til innan-
ríkisráöherrans kemur Sigurður fram
með þvílíkar upplýsingar, að þær
ættu aS vekja almenning og stjórn
í Danmörku til umhugsunar, sam-
timis því, aö það hlýtur að vekja
undrun, að svo miklar auSsuppsprett-
ur, sem hann bendir á, hafa veriS al-
menningi ókunnar áSur.
Herra S. Sigurösson hefir tekiS
með sér heim jarSvegssýnishorn, er
hafa verið rannsökuð í “Statens
Planteavls Laboratorium” og reynst
vera auðug aS næringarefnum bg
að samsetningu lík moldjörð okkar.
ÞaS er JúlíönuvonarhéraðiS, sem
hann hefir feröast um, þéttbygSasta
héraöið í Grænlandi, meö ca. hálft
fjóröa þús. íbúa, þar af 50 Dani.
ÞaS er landið, þar sem hin forna
Eystritíygö NcrSúr 1 andarnanna stóö
meö 190 bæjum, 12 kirkjum og 2
klaustrum. Alstaðar við hina djúpu
fögru firði, sem eru einhverjir hinir
einkennilegustu og Iitfegurstu á jörS
inni, og sem brátt verða takmarkið
fyrir stórfeldan straum náttúruelsk-
andi ferSamanna, fann hann frjósöm
lönd. Túnin kringum rústir hinna
fornu norrænu bæja lágu iögræn í
gróöa frjómagns margra alda. “Hér
er hægt aS láta sauöfé, geitur, og aö
nokkru leyti harSgeröar nautgripa-
tegundir og hesta ganga úti,” skrifar
hr. Sigurðsson....... “aS dæma eftir
því, sem er á íslandi, er aö minsta
kosti hægt aö fullyrða, aB á Græn-
inn”, skorinort ádrepa um illa meö-
ferö á hestum. Af því, sem hér hef-
ir sagt verið, þótt fljótt hafi orSiS
yfir sögu að fara, má ráöa, aö mann
úð og liðsinni við litilmagna og sjúka
hefir veriö séra Ólafi rikast í hug
og þaS sem hann mest hefir beint aS
starfsemi sinni.
1 meöferö landsmála hefir hann
ávalt tekiö mikinn þátt og jafnan
þótt þar mikið aö honum kveöa. Á
Alþingi var hann, sem annarsstaðar,
hinn skörulegasti ræöumaður, og
vann ósleitilega að áhugamálum sín-
um, og jafnan meö hinum fremstu
mikla og góða beit og 15,000 af
sveitafólki íslands notar nú, með öðr
um oröum, að allir núverandi íbúar
Grænlands, hvað graslendi snertír,
gætu eingöngu lifaö á landbúnaSi.”
ViS rannsókn fornra rústa hefir
þaö og komiö í Ijós, , að kvikfjár-
rækt norrænna manna á Grænlandi
hefir veriö allstór. Af máli naut-
gripa og sauöfjárrétta geta menn
ráöið, hve rnikiS búfé þessir bæir
hafa haft. Á börgum bæum finnast
kvíar, er hafa rúmaS 100—500 ær.
Á biskupssetrinu Göröum eru rústir,
, er menn álíta að hafi veriS rétt-
ir, og sem hafa rúmað 10—15,000
fjár. Fjósrústir, sem hafa rúmað
ur og þjóðina til aS hlusta.
“Qrænland fyrír Græmlendinga,”
hefir veriö takmark danskrar ný-
Iendustjórnar. Meö styrkri hönd
hefir landinu veriS haldið lokuðu —
aöeins vísindaleiöangrum hleypt inn
— til þess aö vernda Skrælingjana.
Samtímis hefir veriö reynt aö manna
fæðingjana meö útbreiðslu kristin-
dóms og skólafræðslu. Takmarkið
meö þessu getur ekki verið annaö en
að gera Skrælingja betur færa um að
umgangast aðrar þjóðir. AS fá
danska ríkiö og dönsku þjóðina til
að víkja frá þessu, mun enginn
heimta.
Þegar þess nú er krafist, aö Græn-
land sé opnað, er aðeins aS ræða um
aö opna suðurhéruð landsins, en all-
ir aörir hlutar Vestur-Grænlands
haldi áfram aö vera lokaö land.
Eins og kunnugt er, eru Skrælingj-
ar á SuSur-Grænlandi nú aðeins aö
lítlu leyti hreinir Skrælingjar. ÞaS
er einmitt oft tekið fram, aö þeir
séu nú orðnir svo mjög blandaðir
með dönsku blóði, aS það sé varla til
hreinn Skrælingi lengur. ÁgóSinn
af selveiöinni hefir ekki aöeins far-
ið minkandi í seinn tíð, en það er
einnig kunnugt, að Skrælingjar i
Suður-Grænlandi eru mjög frá-
brugðnir frændum sínum í Noröur-
Grænlandi, sem enn lifa sínu upp-
runalega umflakkandi lífi. ÞaS mun
víst reynast alveg ógerlegt að halda
suSurh’uta Grænlands lokuðum til að
vernda Skrælingjana þar. Viö náni
ari fannsókn mun þaö einnig reyn-
ast óþarft og fjárhagslega séð altof
dýrt.
Grænlenzka stjórnin hefir veriö
svo forsjál að sjá, að nýjar ráðstaf-
anir þyrfti að gera. Af smágreinum
i blööunum hafa menn oft síðari ár-
in séð, að “fiskimeistari” eða “fiski-
kennari” hafi verið meðal farþega
til Grænlands til að kenna Skræl-
ingjum notkun nútíma veiSarfæra.
ÞaS er aö segja, hin upprunalega-
menning er aö hverfa úr sögunni á
Suður-Grænlandi. SömuleiSis hefir
(veriö stofnuð sauðfjárræktar:^öS í
Júliönuvon, sem getur haft mikla
þýöingu fyrir framtíð Grænlands, af
því aS þar getur vaxið upp sauöfjár
stofn, sem er lagaður fyrir náttúru
Grænlands. Hr. S. Sigurösson segir
þar um, að í Júlíönuvonarhéraöi voru
1923 um 80 sauöfjárbændur, er áttu
alls 1043 fjár, meö fé stöSvarinnar,
sem er 300, verður það alls 1343
kindur. Tilgangurinn meS stöSinni
er að gefa Skrælingjum ráö og upp-
^ örvun viövíkjandi sauöfjárrækt. —
Eftir aS hafa fengiS nokkurn lær-
dóm, fá þeir afhentan flokk af fé
heim til sin frá stööinni. Borgunar-
skilmálar eru, aö Skrælinginn af-
hendi jafnmargt fé til stöðvarinnar i
á næstu 3 árum. SíSan stööin var
stofnuð hafa á þenna hátt verið af-
hentar 380 ær. |
MeS þessitm aðgerðum hefir stjórn
Grænlands viðurkent, aö á Suöitr-
Grænlandi sé ekki lengur hægt að
halda Skrælingjunum innilokuSum
sem frumþjóð, aö ef útgjöldin fyrir
ríkissjóS eigi ekki að verða af mik- (
il, veröi aö nota aörar auösuppsprett I
ur landsins en selveiðina eina. Hvort i
hægt sé eöa verSi aS gera Suöur-
Grænlendinga aö sauðfjárræktar-
mönnuni i nútímaskilningi er spurn-
ing, sem hér er ekki hægt aö svara,
er. aö þaö taki tíma, ntá ganga út
frá sem gefnu. Menn geta sagt, aö
á þessu verki heföi átt að vera byrj-
að fyrir löngu síSan, en aö halda
SuSur-Grænlandi nú lokuSu til aö
bíða eftir árangrinum af þessunt til-
rpunum, væri glapræöi, og inundi
einnig reynast óframkvæmanlegt. —
HvaS ætti svo sem að geta verið því
til fyrirstööu, að halda áfram meS
þessar franifaratilraunir á atvinnu-
vegum Skrælingja, samtímis nteð að
landið væri opnaS.
í ár liggja ca. 50 norsk fiskiskip
fyrir utan vesturströnd Græjnlands
og reka fiskiveiöar úti á grunnunum.
Ca. 10 miljónir af norsku fé hefir
norsk framkvæmdasemi nú sem stend
ur bundið þar vestra. Sem tákn
danskra hagsmuna^tg danskrar fram-
takssemi er viS Grærdand eitt fiski-
skip undir forustu Einars Mikkel-
scns, og þar aö auki hefir grænlenzka
verzlunin 2 skip, sem halda áfrant
bvalveiSatiIraunum. ÞaS er sannar-
lega timi til kominn, að stjórn fiski-
ntála vorra sýni meiri rögg af sér.
NorSmenn hafa beöið um leyfi til
að mega sigla inn á hafnir í Vestur-
Grænlandi, til þess aö verka fiskinn
í landi, en þessu hefir verið neitað.
1 . Vegna skipafjöldans fyrir vestan
Grænland hefir grænlenzka stjórnin
þó ekki séð sér annað fært en aö
1eyfa vatnstöku á ákveðnmn höfn-
um. Aö þessi ráðstöfun geti staðiö
óbreytt til lengdar, munu varla marg-
ir trúa.
Af greinum í blöðunum hefir al-
menningur fengið vitneskju tim, aö
Færeyingar hafa þegar sett fram
kröfu um að mega flytja inn í Suö-
ui-Grænland til að nema þar land og
reka landbúnaö. ÞaS hefir nú þegar
veriö byrjuö fræöslustarfsemi meöal
ungs sveitafólks í Danmörku til aö
fræöa þaö um landbúnaðarmöguleika
Grænlands. Látum okkur senda
nokkra unga józka bændur yfir til
Suður-Grænlands, og það mun fljótt
verða mörgtim ljóst, aö þar eru fram
tíSarmöguleikar, er launi betur og
ríkulegar og gefa meiri hamingju en
hiö erfiða nýbýlalif á sandheiðum
Jótlands. ÞaS er ekki lengur hægt
að þagga þá staðreynd niöur, að,
tíminn krefst stefnubreytingar í
stjórn Dana á Grænlandi.
I Aldrei hefir Danmörk, síðan saga
hennar hófst, fengið fegra eða stór-
kostlegra framtíðarstarf í hendur en
það, sem nú liggur fyrir, að opna
Grænland fyrir dönskum landnáms-
mönnum, að endurreisa hinar gömlu
norrænu Eystri- og Vestri-bygöir, aö
leggja nýtt stórt danskt landsvæöi
undir menningu og starf hinnar nor-
rænu þjóðkvíslar undir danskri
vernd. í staðinn fyrir að rikið legg-
' ur nú 20—30 milj. kr. i þarfar fiski-
, hafnir á vesturströnd Jótlands, ætti
1 hún að stíga fyrsta sporiö til aS
j byggja fiski- og útflutningshöfn fyr-
ir grænlenzkar vörur á SuSur-Græn-
landi.
Harry Söiberg.”
I —Lögrétta.
e r
Brœðraböndin.
Svo sem kunnugt er, höfðu dansk-
ir og íslenzkir kaupsýslumenn fund
með sér í sumar. — Danir höfðu for
göngpina og buSu íslenzkum kaup-
sýslumönnum aö taka þátt í fundar-
höldunum. — Á fundi þessum var
?uk margs annars, rætt um nauðsyn
þess, að samgöngur milli íslands og
Danmerkur yrðu greiöari og betri
framvegis en veriö hefir til þessa.
Mál þetta var einnig tekið til at-
hugunar á fundum ráSgjafarnefnd-
arinnar dansk-íslenzku, og þótti hin-
um danska hluta nefndarinnar ntjög
æskilegt, aS eitthvað verulegt yröi til
þess gert, aS greiöa fyrir beinum
og hröðum skipaferðuin milli land-
anna, meðal ánnars í því skyni, aö
efla og tryggja viðskifti Dana hér
á landi. — íslenzku nefndarmennirn-
ir munu og hafa veriö málinu hlynt-
ir, að því er ráðiö varö af fregnum
er hingaS bárust, að undanteknum
Bjarna Jónssyni frá Vogi, sem lýst
haföi yfir þvi, aö hann væri ráöa-
gerSum þessunt algerlega mótfallinn.
í ritstjórnargrein í blaöinu “Poli-
tiken” 3 sept. er vikiö að þessu efni,
og nteð því Hklegt þykir, aö þar sé
á lofti haldiS ríkjandi dönskum skoö-
unuin á inálinu, þykir ekki úr vegi
aS geta hér nokkuö um efni grein-
arinnar.
BlaSiS skýrir frá því, aö í báðum
Iöndunum séu menn yfirleitt þeirrar
skoðunar, að aujknar bejjtar sam-
göngur milli Danmerkur og íslands
séu mjög æskilegar, og að enginn
vafi geti á þvi leikiö, aö frá dönsku
sjónarmiSi sé þetta ákaflega mikils-
vert, af þjóölegum ástæSum og fjár-
hagslegum.
Þá er á þaS minst með nokkrum
trega, aS því er virðist, aö verzlun
Islendinga og viöskifti beinist nú
sem stendur mjög i aörar áttir en
til Danmerkur. — Mikil viSskifti séu
rekin við Bretland, Noreg og Vest-
urheim, og lítill vafi sé á því, að ýms-
ir íslendingar muni vilja auka þau
viðskifti ennþá meira. — Þess berí
þó aS gæta, og sé bót í böli, að meiri
hluti íslendinga óski enn nánara sam
bands við Danmörku, og Danir hafi
áreiöanlega fullan hug á því að
treysta vináttuböndin á margvíslegan
hátt, meöal annars nteS greiöari sam-
göngum og meiri viSskiftum.
BlaSiS vonar fastlega, að ef eitt-
hvað væri af mörkum lagt, sem um
munaSi, til þess að auka beinar sam-
göngur milli landanna, mundi nokkur
hluti þeirra viðskifta, sem íslending-
ar reka nú viS enskumælandi þióSir
og frændur vora Norömenn, hverfa
í hendur danskra kaupsýslumanna.
Auknar og bættar skipaferðir
myndu að vísu kosta talsvert, en í
þaS sé ekki horfandi. — Björgvinar-
félagiö hafi fyrir nokkrum árum tek
ið upp beinar siglingar til Reykja-
víkur og eytt í þær miklu fé. —
KveSst blaöiS líta svo á, sem þaö
mundi borga sig fyrir Dani, að skera
ekki viS nögl sér fjárframlög í þessu
skyni. — Þjóðirnar séu skyldar aö
frændsemi og eigi sameiginlegar
minningar, gamlar og nýjar. — Sam-
bandiB sé þeim báðum mikils virSi,
og þess vegna megi ekki horfa í
þann kostnaS og fyrirhöfn, sem af
því kunni að leiða, að treysta þaö
sem allra bezt og ramlegast.
Þess er getið, að nú séu mörg öfl
að verki, sem fjarlægi þessar tvær
bræðraþjóöir. — Sem dæmi eru nefnd
viöski fti- íslands og verzlunarsam-
bönd utan Danmerkur, sem orðið
hafi til fyrir rás viBburðanna, á
styrjaldarárunum.
En nú rísi krafa um þaö aö tengja
böndin á ný, öflug bræðrabönd, svo
að hvergi slakni á sambandinu, aö
minsta kosti ekki meira en orðiö er.
— BlaðiS vonar aS þeirri kröfu
veröi svarað með framkvæmdum.
(Vísir.)
----------x----------
Jón Þorleifsson.
listmálari.
Hann hefir þessa viku, aS næsta
sunnudegi meðtöldum sýningu í List-
vinafélagshúsinu. — Er hann fyrstur
manna á þessu hausti til aö flytja
oss sumarblæ í borgina í málverkum
sínum. — Jón Þorleifsson er þegar
orðinn aö góöu kunnur, og enginn
efi er á því, aS hann er enn aö þrosk
ast og fullkomnast í list sinni, og má
sjá þess glögg dæmi á sýningu þessi-
ari, því að myndir, sem þarna eru,
og sýndar hafa veriö við góSan orð-
stír i Charlottenborg, standa nú aS
baki stimum hinna nýrri malverka
hans, sem þarna eru sýnd, og má þar
tilnefna sumar Vestmannaeyjamynd-
irnar og nokkrar myndir af Þing-
völlum siem skipa Jóni í röö hinna
allra beztu af íslenzkum landslags-
málurum. — "Skin eftir skúr”,
“Nikulásargjá” og “Þingvellir séðir