Heimskringla - 30.12.1925, Side 5

WINNIBEG, 30. DES. 1925.
HEIMSKRINGLA
5. BLAÐSÍÐA.
ÞJER SEM NOTIÐ
TIMBUR
K A U P I Ð A F
The Empire Sash and Door
COMPANY LIMITED
Birgðir: Henry Ave. East. Phone A 6356
Skrifstofa: 5. Gólfi, Bank of Hamilton
VERÐ GÆÐI ÁNÆGJA.
Er hann gæddur einhverri dulgáfu,
er gerir honum fært að lesa hugs-
anir annara manna? Og viö hvaö
ætti A.-v. að vera svö hræddur, að
honum vefðist tunga um tönn'?
Hengingu án dóms og laga ?
E. G. verður skrafdrjúgt um það,
að A.-v. skuli vilja hafa endaskifti á
uppástungu Stgr. um að senda ungt
fólk hingað vestur til að læra manna-
siði. Eg gæti trúað að einhverjir
fleiri en eg hafi brosað, er þeir lásu
þessa tillögu læknisins. Það mátti
ekki minna kosta en að fara alla leiö
tii Vestur-Canada til að læra manna-
siði! Eg held, að| ef Islendingar
þurfa að fara að heiman til að mann
ast -— og auðvitað eru ferðir til jnn-
ara landa vekjandi og fræðandi fyrir
ungt fólk — þá þurfi þeir ekki að
seilast svo langt. Mig grunar, að
íslendingar geti sótt eins mikla menn-
mgu, — og þeim að mörgu leyti
notadrýgri — til nágrannaþjóðanna,
Norðmanna, Svía og Dana. Þess ber
lika að gæta, að það eru engir fá-
tæklingar, sem geta veitt sér þá á-
nægju að ferðast hingað til Canada
til baka aftur eftir lítinn tínia.
Hvað snertir tillögu Stgr. lækni^ i
límariti Þjóðræknisfélagsins 1923,
um unglingaskifti milli Austur- og
Vestur-Islendinga, þá er það auðvit-
að ágætis hugmynd, en hætt er við að
þáttta.ka yrði freniur litil, og veldur
því fjarlægðin milli landanna.
A hinn bóginn er það réttilega tek-
Ið fram hjá A.-v., að ekkest niyndi
þvilíkt vera til viðhalds íslenzku
þjóðerni hér vestra sem það, að
senda unga menn heim til Isnmds og
'láta þá dvelja þa.r um tíma, segjum
2—3 ár. Þessir ungu menn rnyndu
ekki eingöngu verða þiggjendur, held
ur og gefendur. Efast eg ekki um, að
heimaþjóðin myndt taka þessum
frændum vestan um haf opnum örm-
um. Vilji þjóðræknismenn hér ekki
viðurkenna réttmæti þessa.rar tillögu,
þá getur maður farið að halda, að
oll þeirra þjóðrækni sé ekkert ann-
að en orð, orð, orð.
Ekki nenni eg að eltast mikið við
grein L. G., enda býst eg við að A.-
v- svari sjálfur fyrir sig; grein hans
sýnir, að hann er “sniðugur kjaftur”
°g stjórnar penna síntun af tals-
verðri leikni. — En þegar eg les
þessa áminstu Lögbergs-grein L. G.,
°g sé hve hann er ákaflega ‘‘in-
digneraður”, þá fæ eg ekkf varist því
að hugsa um hve einkennilegir menn-
irnir eru stundum. Þorsteinn Þ. I>or-
steinsson skáld og rithöfundur, hefir
hvað eftir annað birt skarpar ádeilu-
greinar á félagslíf Vestur-Islendinga.
Hvers vegna er ekki tekið ofan í lurg
rnn á honum ? Spyr sá sem ekki veit.
Aust-vestan skrifar grein, þar sem
hann tekur svari heimaþjóðarinnar—-
an þess að halla með einu orði á
landa hér — og menn komast í víga-
hug og kalla það mð um Vestur-ls-
’cndinga! Hve fjarri þetta er öllttm
&ajini, sést bezt, er ntaður les það i
gretn A.v., að hann vill senda hingað
sniðugustu kjafta” Islands til þess
a<> agitera fyrir heimflutningi, og
Eann vill að íslenzka ríkið veiti hverj
nni heimfluttum Islendingi hin ítrustu
fildarkjör, til þess að ha.lda þeim kyrr
tmi. XJt úr þessum orðum A.-v. skin
tvent: ást á ættjörðinni og hátt mat á
manngildi Vestur-Islendinga. — Já,
von er þótt menn reiðist “skömmun-
nm úr honum Aust-vestan !!!
-Htla mætti nú, að jafnviðkvæmir
menn sem L. G. forðuðust það sem
l’eitann eldinn að segja nokkurt niðr-
andi orð um heimaþjóðina. En nú heíi
eg verið að rýna. í einn ritningarstað-
,nn hjá honum, og veit ekki hvernig
eg a að skilja það, sem þar stendur;
G. segir: “Það er alleina í eitt
emasta skifti, sem eg ma.n eftir aö
^eir Iþ. e. Austur-Islendingar) hafi
með töluverðuni kostnaði og fyrir-
hhfn aukig á sóma okkar, er þeir
huðu skáldinu St. G. heini og bárti
hann á trogbórum cða guUstólutn um
aUan Austurv'óll.” (Leturbr. mín).
þetta að vera lof um Reykvíkinga ?
Eg hefi vanist því, að á trogbörum
væri venjulega borið, annaðhvort fisk
ur upp úr bátum eða skítur út úr
fjósi. Eg var staddur í Reykjavík, er
St. G. kom þangað, og varð eg aklrei
var við, að Reykvíkingar bæru hann
á milli sin í slor- eða skítabörum.
Að þeir hafi borið hann á gullstól-
um (þ. e. á höndum sér) í óeiginlegri
merkingu, býst eg við að Stephán
skáld muni fúslega viðurkenna. Hins
vegar var eg sjónarvottúr að því 17.
júni, að Stepháni var ekið í vikinga-
skipi um íþróttavöll Reykvíkinga, svo
mannfjöldinn, er þá var þar saman
kominn, gæti séð hinn fræga skáld-
konung Vestur-íslendinga. Líklegt
þykir mér að þetta ha.fi einhvernveg-
inn snúist við í hinu hugniyndarika
höfði L. G., Iþróttavöllurinn breyzt
í Austurvöll og vikingaskipið í trog-
börur.
Eg enda svo þessar línur með þeirri
ósk, að Islendingum austan hafs og
vestan takist að tengj.ast þeim bræðra
böndum, er útiloka allan smásálarleg-
an samanl)ut;ð, og mái i burtu þessa
kkörpu merkjalinu, er sumum virðist
vera svo mikið áhugamál að draga á
milli Austur- og Vestur-Isrendinga.
Andrés J. Straumland.
—---------x----------
Frá Markerville.
(Frá fregnrita Hkr.)
14. des. 1925.
Veðráttan hefir verið hér mjög
erfið, svo ekki muna elztu nienn slíka.
Fram um miðjan ágústmánuð var
tiðin hagstæð, sem gaf góðar vonir
um arðsama uppskeru á ökrum og
heylendi, sem hvorttveggja gerir
sæmilega. Meirihluti bænda hafði þá
náð upp heyjum að mestu; en það
sem þá var óunnið xaf heyhiröingum,
sætti skemdum og ónýttist; einnig
það er í stakk va.r komið, skemdist
að mun viða. Með miðjum þeim mán-
uði breyttist tíðin algerlega, til mik-
illa rigninga, sem héldust hvíldar-
litið frain i októbermánúð; aðeins
tveir eða þrir þurrir dagar komu
stöku sinnum, en stórhvelfur á tnilli,
svo þurru daga.rnir entust ekki til að
eyða vætunni svo, að mögulegt væri
að vinna. Þó akrasláttur bvrjaði
seint í ágúst, þá samt stóð hann yfir
dag og dag á stangli allan septem-
bermánuð, sökurn ótiðar og bleytu.
Sumstaðar var honum ekki lokið fyr
en í októbermánuði. Og til mun
hafa borið, að ekki var slegið fyr en
í frosti, sökum bleytu. — Þessi lang-
varandi óha.ppatjð skenidi og ódrýgði
uppskeruna á ökrunum, því alt varð
að standa í drilum, sumstaðar marg-
ar vikur. — Þrátt fyrir miklar skemd
ir og rýrnun, mun uppskeran hafa
reynst í meðallagi hér um slóðir við-
ast; en skemd til mvkils skaða, helzt
hvergi óskemd, sem sízt var að undra,
eftir langvinna hrakninga; enda mun
fágætt, að til sé nú Nr. 1 og 2 af
hveitikorni. Hveitikorn mun nú vera
borgað $1.37 á mæli af nr. 1; hafrar
nr. 1 34c; bygg 43c; en svo er það
ekki nema í fáum tilfellum, að kornið
nái því verði. Sanvt er verðið að
þokast upp smámsaman. Sauðfé er
hér það, sem læzt þykir borga sig.
I sumar var ullin borguð 25c pd.
t haust um tíma voru lömb borguð
10*4—ll*4c pd., lifandi vigt. Svín
voru í haust 10—11 c pd., lifandi \|gt;
nú lOc. Sala á nautgripum lítil og
léleg; vænir uxar tveggja til þriggja
ára, 4)4—5j4c. Dilkar $10—$12.
Smjör er nú 33—38c pundið; egg 40
—60c tylftin. — Nokkrir bændur
munu ala nautgripi sina vfir vetur-
inn. en selja þá nveð vorinu. Þykir
komin nokkur reynsla fyrir. að það
sé til meiri hagnaðar, en selja. þá á
haustin; ryunu nú fóðurbirgðir svo,
að ætla megi að nógar verði.
Heilsa fólks mun góð. Þó hefir
hitaveiki verið á stöku heimilum, en
'ekki mjög alvarleg né langæ.
Talsvert er hér um slóðir af da.ns-
samkomum um þetta leyti, aðallega
hjá öðrum þjóðflokkutn. I þvi til-
liti gætir Islendinga ekki mikið, þó
til þeirra verði að llekja hljóðfæra-
slátt í flestum tilfellum.
Joseþh Stephansson frá Victoria,
B. C., er fyrir skömmu farinn heim-
leiðis; va.r hér i kynnisferð til barna
sinna og tengdasonar, G. E. Johnson,
P. M., Markerville. Joseph er einn
af okkar gömlu, góðu landnámsbænd-
um um 30 ár.
Jæja, ritstjóri góður! Mér likar
Heimskringla vel að öllum jafnaði
undir þinni stjórn. Öska eg svo þér
og lesendum blaðsins ha.mingjusamr-
ar framtiðar. — •
I
Frá íslandi.
Listsýning Finiis Jónssonar. —
Málaralistin rúmar óendanlega mörg
sjónarsvið eða stefnur, og má lengi
um það deila, hvort þessi sé heilla-
vænlegri en hin; en mestu máli skift-
ir, að listamaðurinn sé sterkur og
heill, og vinni samkvæmt heilagri
sannfæringu.
Hér á landL er litið alment all ein
hliða á málaralist. Er sú skoðun
ríkjandi, að listamaðurinn eigi að
líkja sem nákvæmast eftir þeirri fyr-
irmynd (motiv), sem hann hefir valið
sér, eins og hún birtist á yfirborði,
og að áferðin sé slétt og fáguð. Með
öðrum orðum ag nfálverkið líkist lit-
i aðri ljósmynd. Er þá aðeins um ójist-
rænt handverk að ræða, þar sem ná-
kvæmni ein ræður, en ekki andi. —
Það er hinn sanni andi listamannsins,
sem helgar verkið, en ekki fyrir-
myndin, — ef hún er nokkur.
Finnur Jónsson sýnir nú nokkur
málverk og teikningar, þar sem hann
hefir varpað af sér fjötrum hlut-
rænna fyrirmynda og lætur andann
einn ráða. Akveðið hugarástand
(stemning) liggur til grundvallar fyr-
ir hverri mynd. Málarinn velur sér,
samkvæmt þvi “tema” i formurn og
litum, sem hann ber síðað fram með
tilbreytni, og lætur alt mynd^i sam-
stilta heild, og á hún að vekja hjá
áhorfanda hinar sömu kendir og höt'-
ttndi voru blásnar í brjóst, þá er
hann skóji myndina.
Ýnisir rnunu bera brigður á að
þetta geti átt sér stað. En sá sent lit-
ur á “compositionir” Finns rólega og
án allra fordóma, getur brátt sann-
færst um sanngildi þessara mynda,
og hann fær hugboð 'um, að hér með
sé málaralistin kontin inn á andlegri
brautir en nokkurntíma hefir þekst
áður.
Við viljum hafa alt' þjóðlegt, og er
það rétt; en við megum ekki reka
góðar nýungar á dyr með fordómum;
þeir eru fæddir af fáfræði og þröng-
sýni.
Þessi list er þegar islenzk í höndum
Finns; svo heill og ósnortinn hefir
hann verið að verki, að engum, er
athugar myndir hans, blandast hug-
ur um, að þær ^éu runnar frá nor-
rænum rótum; svipur þjóðernisins
hvílir ávalt yfir verkum feannra og
einlægra listamanna.
Nú á tveirn síðustu áratugum hafa
orðið mi'klar byltingar á sviðum list-
anna sent öðruni, og mun alníent tal-
ið, að Þýzkaland standi einna fremst
í málaralistinni síðan innsæisstefnan
(expressionism) skipaði öndvegi hjá
beztu máluruhum. Við megum fagna
því, að þar í landi, hjá hinni voldugu
menninga.rþjóð, hefir Finnur verið
settur á bekk með hinum allra fremstit
og víðkunnustu málurum.
Björn Björnsson.
Eggert Stefánsson, og ummæli
franskra blaða um hann. I— Frá þvi
hefir verið skýrt hér i blaðinu áður,
að Eggert Stefánsson söng opinber-
lega í Parísarborg 20. f. m., og sendi
hingað símskeyti degi síðar, þess
efnis, að hann hefði hlotið hinar
beztu viðtökur.
Nú hafa borist hingað frönsk blöð,
sem skýra frá söng Eggerts og fara
'hinum lofsamlegustu orðum um
hann. Helzta sönglistarblað Frakka,
“Courrier Musicale”, flytur mjög hlý-
lega grein, þar sem söngyaranum er
fyrst og frenist þakkað fyrir hin ís-
lenzku sönglög (eftir Sigfús Einars-
son, Sigvalda Kaldalóns og Björg-
vin Guðmundsson), sem verið hafi
viðkvæm og borið á sér blæ saknað-
ar og guðsótta. Þvi n»st segir, að
hann hafi ávalt farið mjög vel meö
þessi áh'rifamiklu lög og sungið þau
af svo næmri tilfinningu, að enginn
söngelskur maður hafi getað hlýtt
ósnortin á þau.
I “L’Echo de Paris” segir, að rödd ?
E. S. sé framúrskarandi yfirgripsmik I
il og þrótturinn í millitónunum fá- c
gætlega góður. Þar segir ennfrem- I
ur, að hin íslenzku lög hafi verið c
sungin með tiltakanlega sterkum og É
fögrum raddblæ, og ítölsku lögin á c
söngskránni hafi hann sungið af i
mikilli list. *
Svipuð ummæli fluttu blöðin “La
Liberté”, “Excelsior” og “Paris |
Soir”, og myndir hafa birzt af Egg- =
ert í tveini helztu tónlistarblöðum I
Frakka, “La Semaine Musicale” c
(sem er viðaukablað við “Courrier I
Musicale”) og “Comedia”, sem bæði í
ljúka miklu lofsorði á sönginn og I
lýsa því, hve frábærlega vel hann 5
hafi tekist og orðið til þess að vekja |
rnikla a.ðdátin á söngvaranum. Hann
er sagður sérstaklega góður Wagner-
söngvari.
Eggert Stefánsson er fyrsti íslenzk
ur söngvari, sent hefir látið til sín
heyra í París, og þær viðtökur, sent
hann hefir- fengið þar, mega vera
vinum hans hér heima. mikið gleðiefni,
því það er keppikefli allra listamanna
að hljóta góða dóma í París.
.'. Eggert er nú kominn til Lundúna
og mun syngja þ.a.r opinberlega inn-
an skamms. — Vafalaust mun hann
langa til að korna hingað, en hvort
það verður á þessum vetri eða næsta.
sumar, er óvist enn.
Brot úr bréíi.
Upp úr þungu þagnarhljóði
þér eg vildi heilsa í ljóði.
Er þó smá í andans sjóði
innistæðan, vinur góði.
Lamar starfsþrek meðalmanna
martröð þungra hversdagsanna;
ört í sporin okkar granna
árin skefla kyngi fanna.
Oft vér léttast andann drögum
undir gömlum kvæðalögum;
kennir óms af ýmsum brögum
enn frá horfnum bernskudögum.
Yfir lífsins leiðir farnar
leiftrum varpa minningarnar,
þegar vetrarhríðin harðnar,
heilladrýgst til skjóls og varnar.
Síðar vor af vetrardróma
vekur alt með töfraljóma;
feginsraddir allar óma
yfir vöggum nýrra blóma.
Lúðvik Kristjánsson.
í
I
Vciðibjöllustrandið. — Orsakir
strandsins eru þær, að seglin rifnuðu
og vélin varð ekki notuð, af því að
. A.

huganum; hugsurfin er eikki ljós; geti afhent samlaginu hveiti, án þess
hún sér oflítið; of fáa. E£ hugur
okkar væri vel lýstur, þá rúmaði hann
alla, og góðviljinn réði þá, og við
smurningsolíugeymir sprakk og vélin skiftum í ljósi, með ljósi, til ljóss,
varð ekki notuð. Skipið rak stjórn-
laust á land að morgni laugardags 14.
þ. m., rétt austan við Jökulsá á
Breiðumerkursandi. Sjór gekk þegar
yfir skipið og skolaði þá fyrsta vél-
stjóra á land en hinir létu fyrirber-
ast i reiðanum. Eftir nokkar klukku-
stundir tókst að koma kaðli í fand,
og lásu skipsmenn sig í land eftir
honum. Þorsteinn Gottskálksson ætl-
aði að syndæ í land, en lenti í útsogi
og hvarf þegar sjónum hinna. Lík
hans rak tveim dögum síðar, austan
árinnar. Kl. 1 um daginn voru hinir
ajhr komnir í land. Þeir vissu ekki
nákvasmlega hvar þeir voru staddir
og sáu ekki ti! bæja. Var þá ákveð-
ið að Ieit.a. bæjá og lögðu allir af stað
frá strandstaðnum. Fimm sneru aft-
ur við Breiðárós, en fjórir óðu árn-
ar og komust við illan leik til Tví-
skerja kl. 6—7 um kvöldið. Vildi
þeim til lífs, að þeir sáu ljós þar í
baðstofuglugga, en kváðust ella myndu
hafa gefist upp, og eflaust orðið úti
t:m nóttiná. Fengu þeir góðar við-
tökur, og var þegar sent að leiti
hinna, er eftir höfðu orðið. En af
þeim er það að segja, að þeir sneru
aftur til strandstaðarins. Urðu þá
tveir viðskila við hina í myrkrinu
og urðu úti hvor í sinu lagi, en hinir
héldu saman og grófu sig i sand, und-
i- gömlu “hvalbaks”-broti úr botn-
vörpung. — Urðu leitarmenn þeirra
ekki varir. — I birtingu um morgun-
inn lögðu þeir af stað öðru sinni að
leita. bæja, og hittu ekki löngu síðar
lfcitarmenn, með vagn og vistir til
þeirra, er fluttu þá til Tviskerja.
Skipið brotnaði þegar og rak nokk-
uð úr því á land, en fatnað sinn og
farangur mistu skipsmenn allan. Eft-
ir fárra. daga dvöl í Tvískerjum
lögðu strandmennirnir af stað land-
veg áleiðis hingað, og komu til bæj-
arins klukkan að ganga sjö í gær-
kvöldi. Þeir eru:
Jón Guðmundsson, skipstjóri.
Kristján Vídalin Brandsson, stýri-
maður.
Ingvar Eiixarsson, 1. vélstjóri.
Aðalsteinn Jónsson, 2. vélstjóri.
Jónas Jónasson, frá Flatey.
Einar Guðbjartsson, frá Patreks-
firði.
Eftir varð í Vik: Haraldur Kjart-
ansson, matsveinn skipsins. — Þeir
sem fórust, voru:
Þorsteinn Gottskálksson, Rvík.
Sæbjörn Hildibrandsson, Hjafnar-
íirði.
Stefán Baldvinsson, Dalvík.
—Visir.
•líkt og geislabros, sem maður sér
stundum vefjast um börn og elskend-
ur. Við finnum Ijós, ef við þráum
það, og leitum með ljósi, og fram-
leiðum eftir því meira ljós, sem við
getum sent meira ljós hvert til ann-
ars; og birtir þá hjá öllum, sem nú
vinna í myrkri, í samkephi að þvi,
að hafa lífskra.'ftinn af heildinni, sem
þeir eru þó partur a.f.-
Öll veikindi og alt þjóðarböl er
afleiðing af röngum hugsunum og
óupplýstum. En hugsunin er aðal
skapandi aflið í heiminum, og liðan
okkar fer eftir því, hvort hugur vor
er upplýstur eða ekki.
Eg óska okkur nú öllum meira upp-
lýstum huga, á þesshm jólum og öll-
um komandi árum.
J. O. Norman.
Hveitisamlagið.
Margar fyrirspurnir hafa komið inn á
Hveitisamlagsskrifstofurnar um hvort
bændur geti gerst meðlimir hvenær
sem er. Ein spurningin er: — “Ger-
ið svo vel að láta mig vita, hvort
þér takið enn á móti samlagssamn-
ingum?” Svarið við þessari spurn-
ingu er já. Samningum er tekið við
hvenær sem er. Spurning af liku
eöli er: — “Eg hefi þreskt korn mitt
og látið það til geymslu í. korphlöðu.
Get eg komig þessu hveiti inn í-sam-
lagið?” Aftur er svarið já. Alt sem
er nauðsynlegt, er að tilkynna ttm-
boðsmanni kornhlöðunnar, að hveitið
tilheyri nú santlaginu og skrifa undir
samning og senda hann á næstu sam-
lagsskrifstofu.
Sumir bændur spyrja, hvort þeir
að skrifa undir samning. Það er ekki
hægt. Samlagið hefir enga heimild
til að selja korn fyrir aðra en með-
limi.
Sumir bændtir, sent skulda lán- og
öðrum félögum, og sem hafa gefið
þeim veðrétt i korninu, spyrja, hvort
þeir geti afhent samlaginu kornið
undir þeim kringumstæðum. Santlag-
ið getur höndlað það korn, en *iss
eyðublöð þarf að fylla út til þess.
Frekari upplsýingar þessu- viðvíkj-
andi fást á samlagsskrifstofunum. —
Ef þér viljið fá svarað einhverjum
spurningum viðvíkjandi samlaginu
og starfi þess, eða ef þér skiljið ekki
eitthvað í sambandi við það, er yður
velkomið að senda spurningar yðar til
Heimskringlu, og verður þeim þá
svarað í blaðinu af starfsmönnum
santlagsins.
Ouality Biscuits
Gestum þykiö. þessar ljúf-
fengu Cream.samlokur gót5-
Þmr bráína í munnin-
ar.
um.
kaiiiiifi þær 1 (iiindatall
—þaU er ðdýrt.
c Paulin Chambers Co. Ltd.
J Est. 1876
rkcina WIN’NIPEC
SASLATOON POHT WII.I.IAM
CAI.CAKV
f.UMONTON
Ljós.
Nú ertt þau timamót ársins, að sól-'
skinið lengist. Það þykir mörgum
vænt um þá von í meira sólskini,
meira ljósi. Það á betur við alla,
þegar um lífsþroska er að ræða.
En við höfum of lítið af ljósi í

Fólksflutningur
Til Canada
Sambandsstjórnin í Canada hefir falið
Canadian National Railways að vedja og flytja til
Canada innflytjendur, sem æskilegt er að fá og
sem hægt er að útvega hentugt jarðnæði.
Canadian National Railways, gefur þefm
nauðsynleg skírteini, sem uþpfylla skilyrði inn-
flutningslaganna.
Til þess að tryggja það sem bezt, að alt
gangi vel, gerði fólk af þessum þjóðflokkum
vel í því, að ferðast með Canadian National
Railway: Polish, Russians, Ukranians, Roum-
anians, Hungarians, Austrians, Germans, Czec-
ho-Slovakians, Jugoslavians, Lithuanians, Lat-
vians og Esthonians.
Ef þú hefir frændur eða vini í Norðurálfu,
sem þú vilt hjálpa til að koma til Canada, þá
findu næsta umboðsmann Canadian Nationai
Railway’s, eða skrifaðu á þínu eigin máli.
ALLOWAY & CHAMPION,
667 Main Street.
Winnipeg, Man.