Heimskringla - 14.07.1926, Blaðsíða 1

XL. ÁRGANGUR.
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN, 14. JÚLÍ 1926.
NÚMER 32
1canada!
*a»o«»i>«»o^(>«»(i4a»()«»i)«v<)'a»()4M()^(>'a»u«»(a
Mjög hefir gengiS seirft fyrir hin-
um nýja forsætisráöherra, aö skipá
ráSuneytiS, og er ekki fullskipaö
* enn. Þó er sagt, aö nokkurnveginn
muni afráöiö, hverjir takf þar sæti,
og aö ráöuneytið muni eiga aö vinna
eið aö stjórnarskránni í dag.
Sagt er að þessir veröi í ráöuneyt-
ínu:
Frá British Columbia: Hon. H. H.
Stevens ,og Hon. S. F. Tolmie.
Frá Alberta: Hon. R. B. Ben-
Robert Forke sagöi af sér’ for-
ystu framsóknarflok'ksins í Ottawa,
þegar daginn eftir að flokkurinn
klofnaöi um vantraustsyfirlýsinguna
til King. Spunnust út at því ýmsar
tröllasögur, þar á meðál að Forké
væri hættur við pólitík og að flokk-
urinn væri dauður. Hvorttveggja er
tilhæfulaust enn sem komið er að
minsta kosti. Mr. Forke ætlar að
gefa kost á sér til þingmensku, láti
kjósendur hans ósk um það í ljós.
nett.
Frá Saskatchewan: enginn.
Frá Manitoba: Arthur Meighen,
forsætisráðherra.
Frá Ontario: Sir Henry Drayton,
Hon. R. J. Manion, J. D. Chaplin,
G. B. Nicholson, og annaðhvort Hon.
Hugh Guthrie eða Robertson öld-
ungaráösmaöur.
Ennfremur verður E. B. Ryck-
Sian s'kipaður ráðherra án embættis-
færslu (portfolio).
Frá Quebec: Hon. E. L. Paten-
aude, Horí. André Fautaux, og aftn-
aöhvort Dr. Normand eða Romeo
Langlais.
Frá strandfylkjunum verða tveir
ráðherrar, en ekki víst enn, hverjir
Jjeir eru. Auk þess verða og þaðan
skipaðir þrír ráðherrar, án embættis-
færslu. Þeir eru: A. J. Doucet, þm.
frá Kent; Finlay MacDonald, þm.
frá Cape Breton South, og J. A.
MacDonald, þm. frá Kings, Prince
Edward Island.
Einhverja hönd í bagga hefir Mr.
Forke ennþá með framsóknarflokkn-
um. Að minsta kosti áttu þeir fund
með sér vikuna sem leiö, hann og
F. C. Hamilton, formaður liberal-
floHisins x Manitoba. Ræddu þeir
um möguleika á því, að flokkarnir
ynnu betur saman nú í þessum kosn-
ingrim en í fyrra. Er heldur engin
vanþörf á því, enda fóru kosningarn
ar í haust sem leið að vonum, svo
gáfulega eða hitt þó heldur sem til
þeirra var stofnað. Ekkert mun hafa
verið afráðið um það, hverja stefnu
skyldi taka, en til mála kom, og þótti
hyggilegast, að haga sókninni svo,
að liberalar hefðu engann í kjöri,
þar sem framsóknarflokksþingmaður
hefði komist að í fyrra, en þar á móti
skyldu framsóknarmenn engan bjóða
til kjörs í þeim kjördæmum, þar sem
conservatíva þingmaður hefði kom-
ist aö.
Bretaveldi.
CRSKURÐUE RIKISSTJORANS
Frá London er símað 7. júli, að
hinn írski fréttaritari Westminster
Gazette fullyrði, að spursmálið um
ráðstöfun Byngs lávarðar verði vafa-
laust tekið til umræðu á samveldis-
mótinu (imperial conference), sem
haldið verður í október í haust. Hafi
ýmsir írsku ráðherranna fullyrt, að
þeir ætluðu sér að leggja ráðstöfun
lávarðarins, og spursmálið um um-
boðsvald ríkisstjóra fyrir næsta mót,
sem haldið yrði til umræðu.
SAMVELDISAFST AÐAN.
Símfregn hermir, að Parmoor lá-
varður, hafi í lávarðadeildinni æskt
greinilegra skýringa um það, hverjar
slcvldur Stórbretaland legði á herð-
.ar samveldunum (the dominions)
samkvæmt samningum. Benti hann
á misfellurnar á því, að samveldin
skyldu þurfa að stofna sér í voða
með því að binda sér skyldur á herð-
ar, ef Stórbretaland legði til ófrið-
ar til þess að tryggja einhverja gerða
samninga.
Clarendon lávarður, aðstoðarráð-
herra í nýlenduráðuneytinu, kvað
spursmálið mikilvægV. og 'flókið, og
myndi það vafalaust verða lágt fyrir
samveldismótið í haust til umræðu.
Kvaðst hann ekkert þora að láta í
ljós um þátttöku, hersveita frá sam-
veldunum, af því að stýirnin áliti
það spursmál vera komið undir sam-
véídisstjórnunum sjálfum. Kvað
hann bfezku stjórninni skiljast vel
nauðsynin á jafnræðisafstöðunni inn-
an samveldisins brezka.
KOLAFRUMV ARPlÐ.
Frámunalegur gauragangur hefir
undanfarið átt sér stað í þarlament-
inu brezka, út af því að stjórnin
hefir knúð gegnum neðy,i ,og. efri
málstofuna frumvarpið um að lengja
vinnutímann í kolanámunum, svo að
framvegis skuli vinna 8 klukkutíma
á dag í stað 7. Þetta frumvarp hefir
mælst afarilla fyrir meðal verka-
manan og liberala og allrar álþýðu.
Er það talin tilraun t}l þess að múta
svo mörgum verkfallsmönnum af
þeirri miljón kolanema, sem ennþa
eru ekki gengnir til vinnu, að sam-
heldnin fari út um þúfur, af því að
með 8 stunda vinnudegi, er þó rétt
hægt að fleyta fram lífinu fyrir þau
timalaun, er námueigendur bjóða. —
Hefir jafnvel farið svo langt, að
framkvæmdastjóri námumannafqlags-
ins, A. J. Cook, hefir hótað því, ef
í það harðasta færi, 'og vinnutíminn
yrði lengdur, að kalla til verkfalls j
þá námumenn, sem enhþá eftir sam-
komulagi vinna við það, að dæla j
vatninu burt úr námunum, en með
því eyðilegðust þær meira eða minna
— Hvílíkum ofsa þetta frumvarp j
hefir hleypt í ýmsa þingmenn, sér-1
staklega auðvitað þá, sem eiga ná-
komna ættingja í sveltunni meðal
námumanna, má sjá af þessum út-
drætti . úr umræðunum, ef umræður
skyldi kalla:
Sir Arthur Ramsay Stecl-Maitland,
verkamálaráðherra: Astæðan til þess
að ráðuneytið leggur fyrir þingið
þetta frv., sem á aðeins að nema 7
stunda vinnudaginn úr gildi um stúnd
arsakir, er bygður á beinni og sann-
færandi staðreynd, sem sé, að árið |
sem leið, þá rá*ku tveir þriðju hlutar J
námueigenda fyrirtæki sín með
tapi, þegar frá er dreginn stjórnar-
styrkurinn. Stjórnin álítur, að einaj
ráðið úr ófærunum sé tafarlaus, en j
ekki sígild, lenging vinnudagsins.”
Lanc-Fox ofnrsti, þingritari námu-
ráðuneytisins: "Eg verð að segja
það, að mér virðist sem þeir námu-
menn, sem láta sér ant um velferð
kvenna sinna og barna, muni ekki
hafa á móti því, að bæta við sig
einni klukkustund......”
Joscfih Wcstwood, þm. frá West-
wood (stekkur upp og bendir á Lane-
Fox) : “Bleyðan! Öþverra-andstygð
ar bleyðan! *A gamalsaldri hefir
faðir minn orðið fyrir verkbanni í
námunum, og raggeitiq þarna segir
að faðir rríi^n vilji ekki vernda móð-
ur mína.”
Nú brast á sli’kur djöflagangur,
með ópi og óhljöðum, að lengi heyrð-
ist ekkert nema eitt samfelt drynj-
andi öskur. Hélzt þetta í fullar 40
Hlýtur námsstyrk.
Jón Ragnar Johnson, B.A., LL.B. j
Þessi ungi maður, sem lauk laga- ;
piófi í vor hér við Manitobaháskól-!
ann, hefir nú fengið námsstyrk til j
framhaldsnáms við Harvardháskól- j
ann fræga í Boston. Ætlar hann sér
að leggja þar stund á alþjóðarétt
(International Law).
Jón Ragnar, eða Ragnar, sem hann
venjulega er nefndur, er ufigur að j
aldri, 24 ára, en hefir þó getið sér |
ágætan orðstír. Þykir hann framar j
venju vel á sig kominn andlega og'
líkamlega. Hann er meðal annars1
álitinn efni í mælskumann. Eru!
miklar vonir kunningja mans uxn
framtíð hans, enda á hann til þeirra j
að telja í báðar ættir, að þess vegna1
ættu þær að geta ræzt.
Ragnár er sonur þeiri-a hjóna Finx
Johnson frá Melum í Hrútafirði, og
konu hans Guðrúnar Asgeirsdóttur
frá Lundum í Borgarfirði.
Heimskringla óskar homun allrar
hanxingju.
mínútur, unz Lane-Fox sá sér vænst,
að biðja afsökunar á orðum sinum.
Fyrsti lávarður í sjómálaráðuneyt-
inu, Bridgeman, sem er einn af allra
stækustu íhaldsmönnum á Englandi,
fær orðið.
Joseph Batcy: “Eg vil ekki leyfa
lávarðinum að tala. Eg hrópa niður
hvern rnann, sem rnælir með þessu
frv.”
....Forseti: “Fyrsti llávarður hefir
orðið.”
Bdtey: “Þé r getið gefið orðið
hverjum' sem þér viljið. Hann skal
ekki leggja frv. fram til þriðju uxh-
ræðu í dag.”
J. J. Joncs: “Mr. Bridgeman, þér
eruð morðingi!”
Forseti: “Þetta má ekki segja i
þinginu. Þingmaðurinn ’frá West
Ham verður annaðhvort að biðja af-
sökunar eða ganga af fundi.”
J. J. Joncs: “Eg neita því að
biðja afsökunar. Eg geng fúslega
af þingi.” (Bendir á stj órnarbekkinn
þar sem ráSherrarnir sitja.) “Þið
eruð allir morðingjar! Allur skrill-
inn !”
O. s. frv., o. s. frv.
----------x----------
Fjœr og nœr.
Séra Albcrt E. Kristjánsson mess-
ar ti3 Langruth nœsta sunnudag, 18.
þ. vi., kl. 2 síðdcgis.
Kvöldboð héldu þau Mr. og Mrs.
Fred Swanson kunningjum á fimtu-
daginn var. * Heiðursgesturinn var
Stephan G. Stephansson.
Fyrir helgina komu hingað til bæj •
arins Mr. J. J. Henry frá.Peters-
field, Man. og Baldv. Haldórsson. frá
Riverton, Man. Aðalerindi þeirra
var að heimsækja skáldið Stephan G.
Stephansson.
Fjallkona Islendinga-
dagsins í Winnipeg
2. ágúst 1926.
Miss Ida Swainson.
Þótt dálítið hafi verið skiftar skoð-
anir um Fjallkonumálið svonefnda,
frá því að það fyrst var innleitt á
þjóðminningardegi vorum hér í borg-
inni, þá getur það þó tæplega dulist, að
meirihluti fólks vors sé því hlyntur,
að málinu skuli áfram haldið í fram-
tíðinni. Menn hefir einnig greint tölu
vert á um aðferðir þær, er beitt hefir
veriö við FjalWvonuvalið. En slíkt
breytir engu til um kjarnann, eða
merg málsins sjálfan, sem sé þann,
að láta islenzkan kvenmann konía
fram á þjóðhátíð vorri, sem ímynd
ættjarðarinnar.
A Islendingadeginum í fyrra var
drotning dagsins klædd íslenzkum
þjóðbúningi og gilti hið sama um
hirðmeyjar 'hennar. Þótti slíkt afar-
tilkomumi'kið og mæltist hvarvetna
vel fyrir. Er svo til ætlast, að þeim
hinum sama sið verði einnig fram-
fylgt í sumar.
Að þessu sinni varð val Fjallkon-
unnar með nokkrum öðrum hætti en
áður hafði viðgengist. Islendinga-
dagsnefndin valdi sjálf Fjallkonuna,
— og að valið hafi hepnast vel, get-
ur ekki orkað tvímælis.
Stúlka sú, er tákna skal móður-
landið, Fjallkonuna norður í sæ, á
þjóðhátíð vorri hér í borg þann 2.
ágúst næstkomandi, er Miss Ida Dor-
othy Swainson, dóttir Mr. Swain
Swainson og Ovidu konu hans, er
lengi hafa starfrækt kvenhattaverzlun
í þessari borg. Er Miss Svfainson
fædd, uppalin og mentuð í Winnipeg
borg, hefir tekið allmikinn þátt í
félagslífi Islendinga, og notið í hvi-
vetna almennings hylli. Enda er hún
hin glæsilegasta stúlka, prúð og tigu-
leg i framgöngu. Hefir hún sjálf
kjörið tvær hirðmeyjar, 'og verða
myndir af þeim öllum í hátíðaskrúð-
anum birtar í næstu blöðum.
StyrktarsjóSur Björgvins GuS-
mundssonar.
Aður auglýst ................$1307.44
Miss Frida Gíslason, Oak View,
Man....................... 10.00
August Vopni, Swan River,
Man....................... ' 5.00
Lestrarfélaginu Jón Trausti,
Blaine, Wash........... 10.00
Guðjón Johnson, Blaine, ,
Wash.................... 1.00
Peter Peterson, Bláine,
Wash................... .. 10.00
Bjarni Pétursson, Blaine,
Wash....................... 1.00
Mr. og Mrs. E. Anderson,
Leslie, Sask................ 5.00
Joe Ölafsson, Leslie, Sask. 1.00
Maud Nordal, Leslie, Sask. 1.00
Onefndur, Leslie, Sask...... 1.00
Mrs. J. McAffee, Hughton,
Sask................... 10.00
$1362.44
T. E. Thorsteinsson.
Frá íslandi.
ritari fóru þegar út á höfn til þess
að bjóða konung vel'kominn.
Rvík 5. júní
Sveinbjörn Sigurjónsson frá Kana
stöðum í Landeyjum lauk magister-
prófi í íslen.z'kri tungu og bókmentum
við háskólann 29. f. m.
^ Rvík 8. júní.
Nýja 'skipiS. — Framkv.stjóri
Eimskipafélagsins hefir nú samið
um byggingu kæliskipsins og er ný-
lega kominn heim frá Khöfn. Skipið
verður á stærð við Goðafoss og líkt
honum að gerð en litlu breiðara, með
miklu lestarrúmi og 40 farþegarúm-
um á þilfari. Smíði skipsins á að
vera lokið fýrir 1. marz 1927.
Dánarfregn. — Nýdáinn er í Vest-
mannaeyjum Sigurður Lýðsson lög-
fræðingur.
Heilsufar. — Gert er nú ráð fyrir
að útbreiðslu taugaveikinnar á Isa-
firði sé að mestu lokið. Inflúenza
hefir í vor verið viða um land, en
alstaðar væg. Rauðir hundar hafa
gen.gið á Vopnafirði, og hægfara
mislingar á Fljótsdalshéraði.
HcrvarnaráSherraim danski, Ras-
mussen, kennir hingað í sumar, legg-
ur af stað 1. júlí í för til Færey^.,
Islands og Jan Mayen. Með hon-
um verður m. a. Zahle fyrv. forsætis-
ráðherra. Ráðherr^nn ætlar að
kynna sér vitamál í Færeyjum, land-
helgisgæzluna hér og skilyrði fyrir
uppsetningu j arðskj ál f tamæl istöð var
á Jan Mayen.
Islenzku glímumennirnir * Dan-
mörku. —- Frá Svendborg er símað
2. þ. m.: Dansk-islandsk Samfund
hefir tekið ágætlega á mpti glímu-
flokknum. Niels Bukh hefir reynst
þeim ágætlega. I Khöfn var þeim
boðið í morgunaverðarveizlu og síö-
in farið með þá í skemtiför um
Kaupmannahöfn, Þegar þeir komu
til' Ollerup, var borgin skreytt ís-
lenzkum flöggum, og þar var tekið á
moti þeim með því að syngja íslenzka
þjóðsönginn. Borgarstjórinn bauð
þá velkomna með ræðu. Þar var
þeim boðið í bifreiðarför. Þeir sýna
nú glímuna daglega í bæjum á Sjá-
landi. I Khöfn höfðu þeir tvær sýn-
ingar, og var almenningur stórhrif-
inn, og ummæli blaðanna ágæt. Þeir
hafa verið beðnir að koma og sýna
glímuna á langtum fleiri stöðum ea
þeir geta, vegna naums tíma.
Rvík. 15. júní.
Háskólinn. — Embættisprófi í lög-
fræði hafa lokið þar: Guðmundur
Benediktsson með 1. eink., 116§ stig»
Tómas Guðmundsson, með 2. eink
betri, 951 stig, og Tómas Jónsson,
með 2. betri eink., lOOf stig.
%
Dánarfregn. — Jón Þórarinsson
fræðslumálastjóri andaðist hér í
bænum 12. þ. m., varð bráðkvaddur.
Hann var 72 ára gamall.
Fiskimjólsverksmiðja er nýtekin
til starfa á Siglufirði. Er keyptur
til hennar allur úrgangur úr fiski,
hausar og dálkar og gefur verk-
smiðjan 1 krónu fyrir 100 kg.
(Lögrétta.)
-----——x----------
Konungskoman
• >
til Isiands
—
Rvík 13. júní. 4
I gær var veður bjart, dálítið norð
an kul, svo fánar blöktu vel við hún.
Var bærinn fánum skreyttur frá þvi
eldsnemma um morguinn.
Kl. 9 komu konungsskipin. Höfð*
j þau komið til Hafnarfparðar kvöldið
j áður. Jón Magnússon forsætisráð-
i herra og Jón Sveinbjörnsson konungs
Konungshjónin koma í land.
Kl. 11 heyrðust skot frá konungs-
skipinu til merkis um það, að nú
stigi konungur af skipsfjöl. Brátt
skreið bátur hans inn á innri höfn,
með hið íslenzka konungsmerki i
stafni.
Er báturinn nálgaðist bryggjusporð
inn, gekk Jón Magnússon ásamt frú
sinni fram bryggjuna. — Heilsuðu
þau konungshjónunum, er þau stigu
á land. Hbrnaflokkur spilaði "O,
guð vors lands”, en ‘karlmenn tóku
alir ofan, sem þar voru í nánd.
Meðan lagið var spilað, gengu
konungshjónin upp bryggjuna, þá
Jón Magnússon og frú hans, þá fylgd
arlið konungs.
Er upp að móttökuhliðinu kom,
gekk Knud Zimsen borgarstjóri fyrir
konungshjónin og ávarpaði þau nok!kr
um vel völdum orðum, en borgar-
stjórafrúin rétti drotningunni fagran
blómvönd. ,
Þvi næst spilaði hornaflokkurinn
“Kong Christian”. Að því búnu
talaði konungur nokkur orð. ÞakScaði
hatin fyrir hþnd sína og drotningar-
innar alúðlegar viðtökuF, bæði nú
og um árið. Hann kvað það gleðja
sig mjög, að vera kominn til Islands
»
í annað sinn, svo hann fengi tæki-
færi til að lcynnast landi og þjóð
betur en áður. Hann endaði orð sín
með innilegri ósk um heill og ham-
ingju þjóðarinnar og henni mætti i
einu og öllu vel farnast. — Island
lengi lifi. og ferfalt húrrahróp
glumdi við frá mannfjöldanum.
Bæjarmegin við móttökuhliðið
stóðu allmargir af æðri embtettis-
mönnum bæjarins og sendiherra Dana
de Fontenay. Þar voru og ræðis-
menn margir, svo sem Bay, Fenger,
Ásgeir Sigurðsson, Kaaber, Arent
Claessen, Carl Olsen o. fl. Þar voru
hæstaréttardómararnir, háskólakenn-
arar, Jón Hermannsson lögreglustjóri
Geir Zoega rektor, og bæjarfulltrú-
ar þeir, sem eru í móttökunefnd.
Er konungshjónin og fylgd þeirra
hafði heilsað þessum mönnum, var
gengið til bifreiðanna, er biðu þar
skamt frá, og óflku þau ásamt föru-
neyti sínu að húsi Jóns Magnússonar
fprsætisráðherra við Hverfisgötu. En
þar verður heimili þeirra meðan þau
dvelja í Reykjavík.
Konungshjónin fara upp í sveit.
Um nónbil í gær fóru konungs-
hjónin t skemtiferð upp í sveit í
tveim bifreiðum. Fór drotning inn
að Reykjum í Mosfellssveit, en kon-
ungur in nað elliám til þess að veiða.
Var borgarstjóri í fylgd með hon-
um. Konungur veiddi tvo laxa í
fossinum ofan við brúna, og var ann-
ar ‘þeirra vænn, en borgarstjóri
veiddi einn lax. Þótti konungi þetta
hin bezta s'kemtun og er konungs-
giftan alldrjúg; hefir veiði verið
treg í ánum fram að þessu og suma
dagana hefir ekkert veiðst. En þarna
veiðir konungur tvo laxa á örstuttri
stundu. Minnir þetta á fornkonunga
sem frægir voru fyrir veiðar, sam-
anber nafnið veiðikonungur.
En að drotningin kaus að fara
upp að R’eykjuni, kom til af því, að
henni fiyist mikið til um, hve mikið
blómskrúð var í bústað hennar við
Hverfisgötu. Var það að miklu leyti
frá gróðrarskála Ragnars Ásgeirsson-
sonar. En það þótti undraverðast
að við morgunverð voru íslenzkir
tóniatar á borðum.
Var Ragnar Asgeirsson í fvlgd
með drotningu að Reykjum og sýndi
henni vermihúsin og garðyrkjuna þar
úti og inni, í heitum og köldum jarð-
vegi.
Ur leiðangri þessurn komu kon-
ungshjónin aftur til bæjarins kl.
tæplega fimm.
(Prh. á 5. bls.)