Heimskringla - 30.11.1927, Síða 2

i
t
2. BLAÐSIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG 30. NÓV. 1927.
«
Úr bók eftir franskan
prest frá 18. öid
Les: "I BáfagarSi”.
St. G. St. 80 — II.
Frh.
Engin trúarbrögS geta átt sér stai$
nema þau grundvallist á Cöli og eig-
inleikum guös og manna, og sambandi
milli þeirra. En til þess aS geta
glöggvað oss á tilvist þess sarmbands,
verðum vér aS hafa einhverja hug-
mynd um guSdóminn. Nú fræSa all-
ir oss um þaS, aS eSli guSs sé mann-
inum óskiljanlegt; en um leiS hika
þeir ekki viS, aS eigna þessum óskilj-
anlega guSi ýmsa eiginleika; og þeir
leitast viS aS fullvissa oss um, aS
vér komumst ekki af án þekkingar
á honum, sem oss er ómögulegt aS
öSlast þekkingu á. Mönnunum er
því þaS bráSnauSsynlegt, sem þeir fá
meS engu móti skiliS. Sé guS óskilj-
v anlegur manninum, virSist skynsam-
legt aS hugsa ekkert um hann; en
niSurstaSa trúarbragSanna er sú, aS
glæpsamlegt sé aS lifa eitt augnablik
án lotningar fyrir honum.
* * *
Oss er sagt aS eiginleikum guS-
dómsins sé svo variS, aS takmörkuS
hugsun fái ekki áttaS sig á þeim; og
virSist þá rétt athugaS, aS takmörkuS
hugsun fja'lli ekki um guSdómlega
eiginleika. En trúarbrögSin staShæfa
aS takmö'rkuS hugsu* megi aldrei
missa sjónar á 'hinni óskiljanlegu veru
og eiginleikum hennar. ÞaS er því
auSsætt, aS verksviS trúarbragSanna
er aS beita takmörkuSum skilningi
viS þau efni, sem eru óskiljanleg.
* * *
TrúarbrögSin sameina manninn viS
guS; en segiS þér ekki, aS GuS sé ó-
takmarkaSur1? Sé hann þaS, hvernig
fær þá nokkur takmörkuS vera kom-
ist í samband viS hann, eSa hvernig
getur veriS um nokkurn skyldleika aS
læSa? Þegar þannig er ástatt, koma
hvorki skyldur né samibönd til
greina. Hafi maSurinn engar skyldur
aS rækja viS guS, eiga trúarbrögS
sér engan staS. Þannig, meS því aS
segja ghS takmarkalausan, nemiS þér
úr gildi trúarbrögS mannsins, sem er
takmarkaSur. Því vér höfum hér
enga fyrirmynd og getum því ekki
glöggvaS oss á neinu því, sem vér
nefnum ótakmarkaS.
* * *
Sé guS ótakmörkuS vera, eru engin
rétt hlutföll til milli hans og manns
ins. Þess vegna kemst sönn hug-
mynd um guS aldrei aS í mannlegri
hugsun.--------
Hvernig hefir oss unnist aS telja
skynbærum verum trú um, aS þaS sem
þeim er meS öllu óskiljanleet. sé þ°im
hvaS helzt ómetanlegt? Sökum ótta
þeirra; sökum þess aS þegar mönnum
er haldiS síhræddum, hætta þeir aS
hugsa; sökum þess, aS þeim hefir
veriS lagt viS blátt bann, aS nota
skynsemina. Þegar rökstudd hugsun
truflast, trúum vér öllu og athugum
ekkert.
FáfræSi og ótti eru tvær megin-
stoSir trúarbragSanna. övissa manns-
ins um samband hans viS guS, er ein-
mitt þaS reipi, sem bindur -hann viS
trúarbrögSin. — MaSurinn hræSÍst
myrkriS, hvort sem þaS er efnislegt
eSa siSferSilegt. HræSslan kemst upp
í vana, og verSur honum ómissandi,
Og þættist hann missa mikils viS,
faefSi hann ekkert aS óttast.
¥ * *
Hver sá, er vanist hefjr á aS skjálfa
á beinunum í hvert skifti sem hann
heyrir einhver viss orS, þarf þeirra
meS, og hræSsIuna sem þeim fylgir
ekki síSur. Því hlustar hann heldur
á þá, sem ala upp í honum óttann, en ,
hina, sem leitast viS aS útrýma hon- j
um. Hinn hjátrúarfulli æskir hræSsl-
unnar. Imyndun hans krefst henn-
ar. Hann virSist ekkert óttast meira
en þaS, aS hafa ekkert hræSsluefni.
Mennirnir eru ímyndunarveikir sjúk-
lingar. Veiklun þeirra er haldiS viS
af eigingjörnum missýningamönnum,
svo þeir hafi markaS fyrir meSul sín.
Læknar sem skrifa langa lyfseSla eru
oft í meira áliti en hinir, sem gefa
holl ráS og treysta á náttúruna.
¥ * *
Væru trúarbrögSin skiljanleg, yrSu
þau fávitunum lítt aSlaSandi. Þeir
kjósa helzt hiS óskiljanlega og leynd-
ardómsfulla, dæmisögur, þjóSsögur.
kraftaverk, hiS ótrúlega, sem skyn-
semin ræSur ekkert viS. Kynjasögur,
draugasögur, galdrasögur eiga betur
viS þá en sannar frásagnir.
* * *
I trúarefnum eru mennirnir aSeins
bráSþroska börn. Því vitlausari og
ufldrafyllri, sem trúarbrögSin eru, þvi
brýnni nauSsyn ber til, aS ekki seu
lagSar hömlur á trúgirnina. Því ó-
skiljanlegri sem trúaratriSin eru, því
háleitari verSa þau; þvír ótrúiegi,
þeim mun meiri vegsauki aS gleypa
viS þeim.
¥ * *
Öll trúarbrögS eru upphaflega runn
in frá viltum þjóSum í vöggu mann-
kynsins. A öllum öldum sneru höf-
undar trúarbragSan/ia sér aS heimsk-
um mönnum og fávísum. Fyrir þeim
útskýrSu þeir guSi sína, helgisiSi,
öfgafullar sagnir um guSdóminn og
hræSiIegar kýnjasögur. ViS öllum
þessum ósköpum tóku feSurnir, og
arfleiddu aS því hin ósiSaSri börn
sín, sem sjaldnast áttu skarpari hugs-
un á aS skipa en foreldrarnir.
* * *
HiS helzta markmiS, sem fyrstu
löggjafar þjóSanna settu sér, var aS
ná yfirráSi yfir meSbræSrum sinum.
AuSveldasta aSferSin til þess var aS
vekja ótta hjá fólkinu og hefta hugs-
un þess. Þeir leiddu lýSinn ýmsar
krókaleiSir, svo hann gæti síSur átt-
aS sig á stefnu þeirra. Þeir kenndu
mönnum aS glápa upp í loftiS, aS
þeir kynnu fótum sinum síSur for-
ráS. A leiSinni var þeim skemt meS
allskonar sögum. I einu orSi sagt:
þeir fóru meS fólkiS eins og barn-
fóstra, er kveSur vögguvísur eSa hef"
ir i hótunum viS bömin á víx3,,.svo
þau falli í svefn eSa hætti aS hrína.
Frh.
Kristvitund.
Rceða eftir Friðrik A. Friðriksson.
“En leitiS fyrst guSsrikis og
hans réttlætis, og þá mun
allt þetta veitast ySur aS
auki.”
“En ef vér erum börn, þá,
erum vér líka erfingjar, og
þaS erfingjar GuSs, en sam-
' arfar Krists.”
Fyrir skömmu síSan vorum viS safn
aSarfóikiS, sem trúarlegt athvarf eig-
um í þessu húsi, minnt á þaS, aS
annar aSalþáttur bræSrabanll.sins, er
tengir okkur saman, er skoSun sú,
aS allir einlægir menn eigi rétt á sín-
um sjálfstæSu trúarlegu skoSunum.
Krafan um fullt frelsi og jafnrétti
í trúarefnum fyrir sjálfs sín og ann-
ara hönd, er kölluS — frjálslyndi eSa
frjálshyggja. ViS vorum áminnt um
þaS, aS vera í sannleika frjálslynd.
Því var tekiS vel.
Avarp mitt aS þessu sinni er þess
eSIis, aS þaS verSur igóSur próf-
steinn á frjálslyndi áheyrendanna. —
Ekki á eg þess von aS sannfæra nokk
urt ylokar. Vil enda ekki fullyrSa
aS eg sé sannfærSur sjálfúr. Þó skal
haldiS inn á þær leiSir, sem hugur
minn hefir oft reikaS um, síSan eg
fór aS lesa og hugsa um trúarbrögS.
LeiSir eru þaS, sem fæstir byggSar-
búar, já, fæstir Vesturlandamenn
fara. Og þótt þér viljiS ekki aS neinu
Ieyti verSa mér samferSa um þær leiS
ir, þá áskil eg mér þó þann rétt
frjálslyndisins, aS gera, nú og endr-
arnær, sérhvaS þaS aS umtalsefni,
sem mér þykir þess vert, og er aS
minnsta kosti ein af mörgum tilraun-
um til lausnar á lífsins gátu.---------
UndanfariS hefi eg veriS aS kynna
mér efni bókar einnar, sem mér þykir
mjög eftirtektarverS. Bókin heitir:
“Life and Teaching of the Masters
of the Far East”, eSa: “Líf og kenní
ing meistaranna í Austurlöndum”
(útg. California Press, San Francis-
co). Höfundurinn nefnir sig Baird
T. Spalding. En hvorki kynnir hann
sig sjálfan rækilega, né heldur hefi
eg grafist fyrir um hann og heimild-
irnar. ASeins lætur hann þess get-
iS, aS hann og meSstarfendur hans
hafi allir árum saman fengist viS
ýmislegar vísindalegar rannsóknir, áS-
ur en þeir hófu aS rannsaka þaS, er
bókin segir frá. AS bók þessi þyki
merkileg, má aS nokkru ráSa af því,
aS fyrst kemur hún út í janúar 1924,
og er 7 sinnum prentuS þaS sama ár.
og í 8. sinni áriS eftir. Má vera aS
hún hafi oft veriS gefin út síSan.
Vitanlega er efniS of stórkostlegt
og erfitt meSferSar, til þess aS því
verSi gerS full skil í lítilli prédikunó
| En aSaldrættina skal reynt aS rekja:
AriS 1894 tóku ellefu amerískir vís-
j indamenn sig upp og ferSuSust í
I rannsóknarerindum til MiS-Asáu —
I Indlands, Tíbet og Kína. Þar á meS
| al var bókarhöfundurinn Spalding, og
I var þetta þriSja rannsóknarferS hans
j austur. A þessari ferS, sem stóS
í yfir hálft fjórSa ár, komust þeir ekki
| aSeins í kynni viS þessa svonefndu
| Meistara, heldur voru Meistararnir
! verndarar þeirra og leiSsögumenn, og
opnuSu fyrir þeim landiS, þar sem
þaS var lokaS útlendingum. Er svo
aS sjá, , aS Meistararnir hafi undir-
búiS þessa ferS til þess, aS hefja
gagngert opinberun kenningar sinnar
ogi Hfs, á Vesturlöndum. 1. kafltuli
bókarinnar segir aSallega frá því
hvernig höf. á fyrri ferSum sínum á
Indlandi kynntist einum þessara Meist
ara. Og þar stendur þessi almenna
lýsing á þeim:
“Allt sem þeir gera, gera þeir svo
látlaust, í ' fullkomnum barnslegum
einfaldleik. Þeir þekkja afl kær-
leikans, og vernda sig meS því; og
þeir rækta þaS þangaS til öll nátt-
úran elskar þá og sýnir þeirn ástar-
hót. Árlega drepa slöngur og rán-
dýr þúsundir áf íbúum landsins; en
svo hafa meistararnir fullkomnaS hjá
sér mátt kærleikans, aS þeim gerir
engin skepna mein. Þó hafast þeir
stundum viS í viltustu frumjjtógum,
ig stundum fara þeir úr líkömum sín
um, og leggja þá niSur hjá einhverju
þorpinu, til ,þess aS verja þau villi-
dýrum og ræningjum, óg ekki "sakar
þá né þorpin. Þegar þess gerist þörf
ganga þeir á vatni og gegnum eld,
ferSast í því ósýnilega, og gera ýmsa
þá hluti aSra, sem vér almennt lítum
á sem “kraftaverk”, er þeir einir geti
framkvæmt, er gæddir séu yfirnátt-
úrlegum mætti.
Líf og kenning þ^fcsara meistara
líkist mjög lífi og kenningu Jesú frá
Naza'et. ÞaS hefir veriS álitiS ó-
gerningum inennskum manni, að taka
daglegar lífsnauSsynjar beint úr
skauti altilverunnar, aS sigra dauS-
ann, og gera ýms svonefnd krafta-
verk, sem Jesús gerSi á jarSvistar-
dögum sínum. En meistararnir sýna
og sanna aS alt þetta er þeirra dag-
Iega iöja. Allan lifsforSa sinn fá
þeir beint úr skauti altilverunnar, t. d.
fæöi, fatnaS, jafnvel peninga. Þeir
hafa meS svo stórkostlegum hætti
Gefið
Rafmagns-áhöld
í JÓLAGJÖF
Heimsækið
Hydro Sölu Stofuna
55 PRINCESS STREET
og skoðið
Þær miklu vörubyrgðir
er seldar verða með vægum skilmálum
Oþarfa skralii vara áður
Nú nauðsynja vara
HÉRUMBIL allir Canadabongarar f og löngun eftir þægindum, en þó á-
geta nú eignast bil, sem hefir öll feg-
urSarskilyröi, er móSins, hefir þæg-
indi og fullkomnjjn svo mikla, aS
engin auSæfi heföu getaS keypt þaS
fyrir nokkrum árum síöan.
BílagerS hefir vaxiS út yfir sinn upp-
haflega tilgang, sem var aS gera
þægilegra flutningatæki, og hefir á
stuttum tíma tekiS þær stórkostleg-
ustu framfarir, er í ljós koma í nú-
tímans bilum General Motors félags-
ins.
Frá þeim tíma sem fyrsta‘undirstaSa
var 'lögS, fyrir sextíu árum síöan, hef
ir stofnun þessi haft þaS í huiga, aS
allir canadiskir borgarar heföu heimt
ingu á aS fá þaö bezta, sem þetta
land framleiöir. Heföi heimting á
aS fullnægja feguröartilfinning sinni
reiSanlegri vöru.
General Motors hafa yfir aS ráSa þeim
fullkomnustu starfskröftum, er fáan-
legir eru fyrir stofnunina. ÞaS hefir
eina hina allra fullkomnustu tilrauna-
verkstofu, og hinn stærsta og full-
komrtasta bíla reynSluvöll í öllum
faeimi. A stöövum þessum höfum vér
fundiS upp og framleitt ýmislegt, er
Ihefir umskapaS og fullkomnaS í
hæsta máta ti'libúning bíla.
General Motors hefir notaS velgengni
sína óaflátanlega í þarfir umbóta og
gera vöru sína verömætari og
betri........
Þess vegna hefir General Motors of
Canada gert sinn hlut aS því aS um-
steypa áSur óhugsanlegum skraut-
þægindum í daglega nauösynjavöru.
CHEVROLET PONTIAC OLDSMOBILE OAKLAND M'LAUGHLIN-BUICK
LASALLE CADILLAC GENERAL MOTORS TRUCK r
GENERAL MOTORS
’ °P CANADA Limited
Home Office and Factories: OSHAWA. ONTARIO
sigraS dauSann, aS margir þeirra sem
nú lifa eru meira en 500 ára gamlir.
— Þeir eru svo fáir, aS til þeirra
geta aSeins fáir náS. Hins vegar geta
þeir, í því ósýnilega náS, til svo aö
segja ótakmarkaSs fjölda af fólki, og
þaS virSist þeirra starf aS hjálpa, í
því ósýnilega, öllum þeim, sem svo
eru sinnaSir, aS geta veitt hjálp þeirra
viStöku.”
Þannig hljóSar þessi kafli um
Meistarana — eg held nokkurnveginn
nákvæjnt þýddur. Og hvernig eigum
vér nú aS láta Oss verSa viS? Sumir
eru sjálfsaigt þar í litlum vafa. Má
vera aS vér höfum ráS á því aS brosa
í kampinn góSlátlega og yfirburöa-
lega, eöa jafnvel, aS fara enn betur
aS dæmi hixSmanna Hrings kónungs,
er FriSþjófur frækni gekk dulbúinn
í höllina (sbr. Gangleri, bls. 158) ?
En ef til vill ættum vér þó fyrst
at> staldra ögn viS og reyna í fullri
alvöru aS gera oss þess grein, hvaS
í veröldinni þetta geti þýtt, sem allir
kristninnar mörgu flokkar, smáir og
stórir, kenna og eru sammála um —
aS — mennirnir séu “guSs mörn”,
“skapaöir í mynd guSs og líkingu”,
“rétt bornir erfingjar guSs og ”sam-
arfar Krists” I Erfingjar og samarf-
ar a® hverju? AS eSli og eiginleik-
um fööursins, aö dýrS og mætti skap-
arans — þeirri dýrS og þeim mætti,
sem lyftir lífi eöa anda mannsins upp
yfir þaS, sem takmarkar og dregur
niSur — upp yfir efniS. Mennirnir
fæSast inn í fjötra efnísips. AS fá
vald yfir efninu, sem takmarfcar og
dregur niöur — það cr endurlausnin!
Kristur kom til þess aS endurleysa
oss — meS því aS sýna oss aS hann
var sjálfur endurleystur, þ. e. í krafti
kærleikans og vizkunnar,. hafinn yfir
jaröneskar takmarkanir. Hann kom
til þess að opinbera tnátt og dýrð
mannsandans, — dýrSlega arfleifS
guÖ3 barna. GuS, skapari og herra
efnisins, er hafinn yfir efniS. Erföa-
réttur barna hans er aS hefjast yfir
efniS. ÞaS er endurlausnin.
Mestur hluti mannkynsins lifir í
þrotlausum ótta viö hverfleika og
hættur efnisheimsins. Vér óttumst
hunigur og þorsta, klæöleysi og skjól-
leysi, sjúkdóma og dauSa. En Meist-
ararnir, almannlegar verur eins og
vér, eru hafnir yfir allar þessar tak-
markanir, ótta og þjáningar. Hversu
má þaö vera, Þeir hafa vitjað arfs-
ins — þaS er al'lt og sumt. Vestur-
landamenn, meS allar sínar biblíur
og kirkjur, og atlar sínar ræSur um
“arfinn” og guösbarnaréttinn, hafa
naumast komiö auiga á nokkurn arf.
Allt sem þeir hafa staraö á hingaö tii,
er vinaskenkur liins volduga konurugs
himins og jarSar til fáeinna eftirlæt-
isþegna sinna. Skenkur sá heitir
sáluhjálp, og er, aS sögn, veittur verS
skuldunarlaust nieS öllu. Þess konar
hugmyndir koma hvergi nálægt þeim
skilningi, aS maöurinn sé skapaöur í
mynd og líkíngu GuSs, aS hver ein-
asta mannssál sé réttborinn erfingi
til hins dýrSIega, alsameiginlega óST
als lífsins. Aumt er aS vera fæddtlr
konungur og ríkiserfingi og láta telja
sér trú um aS maöur sé þræll og af
þrælakyni. Og eru ekki varhugaverS
ar /þær aðfarir ihaldsguSfræSinnar,
aS draga hjúp gerspillimgarkenning-
arinnar yfir erföatign mannsand-
ans? —
Aftur skal horfiS aS efni bókar-
innar. Gengur þaö einkum út á tvennt:
frásögur af “kraftaverkum” Meistar-
anna, og frœðslu þeirra, samkvæmt
þvi sem viSburöirnir gáfu tilefni til.
ViS frásögurnar er ekki unnt aS
dvelja. A8 fá eitthvert yfirlit yfir
lífsskoSunina, kenninguna, er verk-
efni voru nær.
Er þá þess þegar aS geta, aS Meist-
ararnir leggja afarmikla áherzlu á
þaS, aS allar sálir, eSa andlegar ver-
ur, séu í eSli sínu eins; aS þeir séu
nákvæmlega samskonar verur og ame-
rísku feröamennirnir. Þeir mótmæla
því aS harölega aS þeir framkvæmi
nokkur undur eSa kraftaverk, fram
yfir þaS, sem sérlwer mannssál
megni að gera. Munurinn sé ekkí
eölis- eöa máttarmunur, heldur mun-
ur ástands og þekkingar Vitundar-
lífiö sé gagnólikt — en þaS sé líka
allt. Mannlegt vitundarlíf hafi tvö
skaut, og óteljandi stig vitundará-
stands þar á miJli. Þessi tvö skaut
séu “Kristsvitundin” og “vitund for-
gengileikans”” AS hefja sig frá vit-
und forgengileikans upp í Kristvitund
ina sé sama sem aS rtá tökum á öllum
Iögmálum efnisins. ÞaS sé endur-
laúsnin. AS sleppa allri venjulegri
efnishugpun og setja vitund sína í
beint samband viö allífiö og almáttinnj
sé, aö sama skapi sem þaö tekst, aS
vera eilífur og almáttugur. Ef þann-
ig sé fyrst leitaS guSsríkis, þá veitist
allt annaS aS auki. AS komast þann-
ig í samband viö hið óumræöilega
nægtabúr altilverunnar, sé aS þekkja
ekki framar neinn skort. —
Væri þetta mennskum mönnum
unnt, þá fyrst þyrfti ekki — skilst
mér, tilheyrendur — aS spyrja á-
hyggjufullur: “HvaS eigum vér aS
eta?” eSa “HvaS eigum vér aS
drekka?” eða “Hverju eigum vér aS
klæöast,” Þá fyrst væri nokkurt vit i
því aS bjóöa mönnum aS vera á-
hyggjulausir um morgundaginn. Enda
eru þau undanbrögS og þær krókaleiS
ir mangskonar, sem kirkjufræSin,
eldri og yngri, hefir fariö til þess aS
sneiöa hjá þessari ákveSnu kröfu
fjallræSunnar. Því aS hvar er sá
maSur, kristinn eöa heiSinn, sem vér
þekkjum, aS hann sé ekki altekinn af
‘lhyggjum um morgundaginn. Sumi
vantar aS vásu hvorki fæSi né fatn-
aS, né fé. Nóg hafa þeir samt af
hverfull^ik og takmörkunum efnis-
ins, þar á meSal sjúkdóma og dauSa.
MiSaS við venjulegan skilning á aö-
stæöum manna hér í heimi, veröur
þaö líkast spaugi, aS bjóSa þeim, efn-
isibundnum og efnishröktum, aS ven
ekki sífellt á nálum út af lífi sínu og
framtíö.
Þessi kenning Meistaranna — um
vitund forgengileikans, er fjötrar og
\