Heimskringla


Heimskringla - 30.11.1927, Qupperneq 4

Heimskringla - 30.11.1927, Qupperneq 4
4. BLAÐStÐA. HBIMSKRINGLA WINNIPEG 30. NÓV. 1927. (StofDot 188«) Kemur «t A hTerJnm mlt»Tlknde«t. EIGI5NDUR: VIKING PRESS, LTD. 853 ok 855 SARGEST AVE. WISÍNtPIÍÍG TAL.SIMI: 8« 537 Verti blatSalna er »3.00 Argangurlnn borg- , lat fyrlrfram. Allar botganlr aendlat TJIHE VIKING PRÍEéS I/TD. 8IQFÚS HALLDÓRS Irá'Höínum Ritstjórl. f ,|fl —r‘ UtaBAekrlft tll blattelne: 1 ■ THB TlKlNtl PRESS, . Lt*. Bm SIW UtaaAekrlft tll 1 rltatjAtanaf EDITOR HBIMSKRINGUA. Box .3108 , ' WINNIPEG, MAN. ' =1= “He|m»Jtr*n*la ** pulillehcd )»|r n! The Vlklng Preaa Utd. and prlnted by \ CITT PRINTING * PUBLISHíNG CO. BKS-Htw Seraent Are.. wlnnlpea, Maa. Telephonei .86 M J ■ ■' ----i 'J..*d /jUm. WINNIPEG, MAN., 30. NÓVEMBPJR 1927 Innflutnmgar. ; J * r . 4 jfyrir rúmlega, hálfum manuði slðan skýrði Mr. Forke frá nýrri, ráðstöftifi á innflutníngum. Samkvæmt, henni,' geta nú innflytjendur frá Bretíandi, valdir, að sagt er, fengið $10 styrít til fáráttnnar, frá Canadasíjórninni, ef þeir lýsa yfir því, að þeir séu fúsir til þess . að | vinna að landbúnaði, þótt þeir enga reýnslú hafi heima á B'reftlandi fengið í ,'þe^ni éfnum. Sömu, skilýrðum eiga brezkgr atúlkur að sæta, sem gegna vilja húsverHiim þér í Canada, þótt þær hafi aldrei viq þau störf fengist heinia'fyrir. , , Þetta ætti að véra svoljtill fríðurjarbiti í hálsinn á þeini félögum og einstakilng- um hér í Canada, er hæst ,og {átlausast hafa hljóðað á innflutningaráðsmennsk- una, að flytjá meira inn í.landið af í)ret- um, og atyrt ha,na fyrir, að gera öðrum Evrópuþjóðúm, jafnvel sérstaklega , Mið- og Austur-Evrópuþjóðum, au,ðvel(}ara fyr- ir að flytjk hingað en Bretum. Þvýef ekki breytist eitthvað töluvert ,á Bret.landi, ár stand eða útlrt á næstunnj, þá má búast við töluvert auknum innfíuningi hipgað þaðan; því énda þó oss hér vaxi ekki $10 styrkur mjög í augum, þá ríður sú úpþhæð til. farareyris aniðveldlega allan bággamun- . inn, fyrir ekki allfáum Nörðurálfu-fjöl- skyldum, ,með því gengi seöi dalurinn hefir. .< , : ■ Það er því, ,sem sagt, ásLæföa fyrir þá að gleðjast mikillega, sem hyggja velferð Canada ^.ðallega á því ríða, að jandið sé , fyllt af fólki af þrezkum kynstofni/ Hitt pr, apnað paál, hvort það.í ;raun og .veru ær nokkra, yitund heppilegra; að' minnsta kosti, hvort það sé- þeim mun heppilegra, að það taki því, að Canadastjörn borgi þrezkum mönnum fé, fremur en öðrum, til þess að koma hingað. Til þefes /þyrfti að sanna, að þessir brezkij innflytjendur yrðu Canada gagnlegri borgarar,! séu nýt- ^ri og betri menn svona upp og ofan;-en menn af öðrum þjóðum. , Það er líklega létt verk að sannfæra flesta þá, ,er renn- ur blóðið til skyidunnar við Breta, um að ; yvo gé. En það þyrfti þá má^ke þeim mun fcildari rök til þess að sámifæra suma af ( 5ss hinum um það sama. — Svo Quebec- ; 'ylki sé undanskilið, þá em hér í vestur- : ylkjunum fjölmargir canadifekir borgar- ir, sem ekki eru af brezkum kynstofni. íað er eðlilega dálítið erfitt að sannfæra 1>á ' alla um, að þeir séu nokkuð óæðri ÍeVur fyrir það. Það er ekki einu sinni íst, að þeir láti mikið á sig svífa þá rök- emdafærsiu, að það skifti miklu máli fyr 4 ríkið, að innflytjendurnir hafi þegið þá tiingu, sem hér er töluð almennast, í 4öggugjöf. Enda er það liTilega álrtamál, l^vort enskunjsölandi frumbyggjendur hafa rtitt mörkina psleitilegar til akra og engja, éCa sótt djarfiegar á fiskimiðin, en hin- íp„ sem urðu að bjargast við annað móð- uymál. Afkqmendjum þeirrá verður ensk- a|i vel flestum tamari en aðrar tungur, þfgar í fyrstu kynslóð, að ekki sé nú tal- a^ um aðra og þriðju. <Að því slepptu, hver þjóð, sé ágætust, virðist helzt vaka týennt fyfir þeim, sem állafast heimta brezkan innflutning auk- inji, á kostnað annara þjóðflokka; að tr rggja með þeim innflutningum brezka Iýðhollustu hér í iandi, og oss þá um ald- ur og æfi hald og traust hjá' Bretum, og sv > hitt, að hjálpa tO þess að’ ráða bót á at’innuleysinui'í Bretiandi, sem að vísu er hörmulegt. r / Jm.hið fyrra, hvort það sé (^anada lífs- náuðsyn, eða jafnvel mikill ábati, munu skoðanir þegar orðnar nokkuð skiftar, hér í vesturfylkjunum, og munu skiftast býsna mikið meira áður en nokkur óra- tími iíður. Við það síðara,, er það má- ske einna fyrst að athuga, hvort ekki sé eitthvað um það , að góðgerðasemi eigi, að öðru jöfnu, fyrst og fremst starfssvið heima fyrir. Og þeim er samþjóðlega hugsa, getur tæplega vaxið meira í augum atvinnuleysi á Bretlandi, en t. d. í öðrum löndum Norðurálfunnar, nokkumveginn jafn-nálægum. * * * Að þessu og fleiru þar að lútandi, at- huguðu, finnst eðlilega mörgum, að Can- ada beri að sjá sinni eigin samtíð og fram tíð borgið, hvað sem líður Bretlandi, og það því fremur, sem ástandi og at- vinnu-fyrirkomulagi hér er í mörgu á- bótavant. Og með tilliti til þess fyrst og fremst, er að ýmsu athuguðu meira en lít- ið vafamál, hvort oss sé mest nauðsyn á því, að hlaða undir brezkan innflutning sérstaklega. Að slepptum hugleiðingum um þann stöðuga ágreining, sem er á milli vinnu- veitenda og verkamanna, hér sem annar- staðar, þá heyrist jafnaðarlega mest kvart að undan því, að skorti á vinnukraft til sveita um bjargræðistímann, og of miklu framboði á vinnukrafti í stórbæjunum yf- ir vetrartímann. Flestum kemur saman um, að Canada, eða að minnsta kosti vest- urfylkjunum, ríði á því að fá sem mest af akuryrkjumönnum inn í landið, og þá auðvitað fremur fólk, er heJdur sér ból- föstu til sveita, heldur en lausamönnum, er aðeins eru til taks, og þá stundum stop ult, um há-bjargræðistímann. Hvemig þessi áminnsta ráðstöfun Mr. Forke komi fyrir frá því sjónarmiði, kemur sæmilega í ljós f ummælum Canadamanns af brezk um ættum, Mr. A. H. Kennedy, sem bæði er bóndi, og þar að auki stjómmálum þaulkunnugur sem gamall blaðamaður. Hann ritaði all-langt mál og ítarlegt um þetta í FYee Press, snemma í október í haust, og hratt þeirri grein af stað meðal annars, að því er hann segir, sú ákvörðun Mr. Forke og stjórnarinnar, í júní í sumar, að takmarka, þá um stundarsakir að minnsta kosti, innflutning frá Mið-Ev- rópu, af ótta, er hann telur ástæðulaus- an, við það, að þeir innflytjendur myndu ekki geta orðið sér úti um atvinnu. Hann telur það einróma álit, að Canada van- hagi mest um duglega innflytjendur af bændastétt, og segir um það meðal ann- ars: “Það er ein helzta ástæðan til þess að fagna þessum innflytjendum frá Mið- Evrópp. Langflestir þeirra koma hingað í því skyni, að fá sér jarðnæði; ekki ein- ungis um stundarsakir, heldur til þess að sitja jarðir sínar til frambújSar. Þeir standast langtum betur aðdráttar- afl borgarlífsins heldur en vér(Bretar). Síðustu manntalsskýrslur, er fyrir hendi liggja, bera með sér, að þott tala þeirra nemi 16 prósent af öllum innfluttum sléttuibúum, þá eru þeir ekki nema 11 prósent af borgarbúum í fimm stærstu bæjum sléttufylkjanna. Aftur á móti sýna skýrslumar jafn greinilega, að þó að menn af brezkum kynstofni^ séu ekki nema 65 prósent af öllum sléttubúum samtais, þá eru þeir þó 70 prósent af bæjarbúum í þessum áðurnefndiui fimm stórbæjum.” * * * Það tekur því þess vegna varla, að öllu athuguðu, að liggja þeim mönnum á hálsi er álíta það vafamál, hvort Mr. Forke og sambandsstjórnin hefðu í raun réttri ekki getað afrekað eins miklu í þágu cana- diskrar þjóðrækni, með þvf að greiða fullt eins vel fyrir innflutningastraum til Can- ada frá Mið- og Norður-Evrópu, með það fyrir augum, að þaðan veldist hingað ein- mitt sú stétt, er mann fram af manni hef. ir lagt stund á akuryrkju, við nokkuð lík ytri skilyrði og hér em fyrir hendi, í stað þess að gangast svo fyrir áeggjan og á- vítunum ýmsra brezksinnuðustu borgara hér, þótt þeir séu að vísu fjölmennír og meini vei, að láta sér annast umað hrúga sem mestu inn í landið af brezkum mönn um, borglífisvönum, aigerlega vankunn- andi á landbúnað, sem þar af leiðandi leita eðlilega margir úr sveitunum til samskon- ar lifnaðarhátta hér, hvernig sem á stend- ur, auk þess sem það er algerlega ósann- að máJ, að þeim alveg ólöstuðum, hvort þeir, þrátt fyrir “úrvalið”, standa hinum óbrezku þegnum nokkuð framar um ann. að manngildi. Og hvað snertir þá röksemdafærslu, sem blóðskyldan eðlilega ieggur brezkætt- Uðum mönnum hér í munn, og áður var minnst á, þá. má víst fullyrða það, ef öfgalaust er á litið, að svo virðist sem* hér sé eigi sá hörgull á brezkri þegnhollustu, að landið sé í voða, þótt ekki sé við hana aukið. Svolítil leiðrétting. í síðasta blaði Sameiningarinnar, októ- berheftinu, sem nýlega er Heimskringlu í hendur komið, finnst oss kenna örlítils misskilnings hjá einum ritstjóra tímarits- ins, dr. B. B. Jónssyni, í stuttri athuga- semd, er snertir Heimskringlu. Þessi at- hugasemd er í ritdómi um Prestafélagsrit ið, þar sem dr. B. B. Jónsson víkur að því, að ritgerð eftir próf. Sig. P. Sivert- sen, fari nákvæmlega í sömu átt og grein Haraldar prófessors Níelssonar, er nokk- uð var vikið að í Heimskringlu nýlega. En af þeihi greinum dregur ritdómarinn þessa ályktun: “Er af þessu sem öðru auðsaett, að með guð- fræðakennurunum við háskóla Islands eiga Un- ítarar enga samleið, enda hefir nú hið íslenzka málgagn Unitara, l'^Heimákringla”, tekið pró-' fessor Haraid Níelsson óþyrmilega' til bæna út af trúarjátningu hans.” — , Hér kennir áreiðanJega misskilnings. Því enda þótt Heimskringla sé mjög ósam mála séra Haraldi um líkurnar fyrir til. komu Krists í þenna heim, og þótt hún mætti ei annað flytja um trúmál, en skoð- anir Únítara, sem allir vita, er til þekkja, að á sér engan stað, þá er langt frá því þar með sagt, að séra Hlaraldúr og trú- fræðilegir skoðanabræður hans heima geti ekki mjög oft orðið Únítörum samferða. Hvorki séra Haraldur, né Únítarar, eru þeir ofstækismenn í trúarskoðunum, að þeir gætu ekki átt mikla og góða sam- vinnu, auk þess sem ekki er ólíklegt, að mjög lítið beri á milli skoðana hans og þeirra um ýms trúfræðileg atriði. Það er því algerður misskilningur, ef haldið er, að Heimskringla sé í illu skapi við séra Harald, eða hafi deilt á hann sökum þess, að hún sé hrædd um að hann og Únítar- ar geti aldrei átt samvinnu né samleið, og er ekki ósennilegt að eitthvað komi greini- legar í Ijós um þetta áður en langt um líður. Sem betur fer, geta menn oft orðið sam- ferða að einhverju aðalmarki, þótt mjög greini á um einstök atriði; alveg eins og menn géba líka látið sér ágreining um smáatriði vaxa svo í augum, að hann þver girði fyrir allt samstarf, þótt menn séu því nær sömu skoðana um meginatriðin, þau er öllu varða í raun og veru, og er þar ekkert ljósara dæmi en einmitt það, er vér því miður höfum daglega fyrir aug- um Vestur-íslendingar, og þá sérstaklega Winnipegbúar, að á trúmálasviðinu er enn þvergirt fyrir allar samgöngur, milli Sambandssafnaðar og Fyrsta lúterska safnaðar hér í Winnipeg t. d., þrátt fyrir það að auösætt er, af ýmsum greinum, sérstaklega þeim er Heimskringla tók til athugunar um daginn, að séra Björn B. Jónsson á í ýmsum trúfræðilegum atrið- um miklu greiðfærari og lengri samleið með Únítörum en séra Haraldur Níelsson. Vér vikum örlítið að þessu um daginn í Heimskringlu, þótt það skuli fúslega játað, að í raun og veru hefði þar átt koma greinilegar í ljós ánægja yfir því að svó glöggva sýn skuli hafa gefið yfir þessa leið, sem mun reynast svo greig- fær, þegar þeir sem nú hika, eru fyllilega búnir að átta sig á því, hve greiðfær og háskalaus hún er í raun og veru. Oss hef- ir alltaf fundist, að lang leiðasta skýið og óheillaþrungnasta á vestur-íslenzkum þjóðfélagshimni, hafi verið, og sé, það skynseraisiausa ofstæki í trúarefnum, er hefir tvístrað á víð og dreif svo ágætum starfskröftum. Þess vegna er svo ánægju legt að sjá roða fyrir nýjum degi, þótt dagrenningin kunnl að dragast ofurlítið enn. Og þess vegna er oss líka svo hugð- næmt, að hafa fengið tækifæri til að lagfæra þenna smávægiiega misskilning, er slæðst hafði inn í ritdóminn um Presta- félagsritið í Sameiningunni.. Yiðskifti ura haf. Vér vildum beina athygli allra%eirra Vestur-íslendinga, félaga sem einstak- linga, er eitthvað fást við bókaútgáfu, að yfirlýsingu hr. Stefáns B. Jónssonar, er birtist á öðrum stað hér í blaðinu. Því hvað sem kann að hafa verið, þá er það víjit, að nú er að minnsta kosti svo komið, sem vel er, að sjálfsögðu mest fyr- ir gestferðir góðra manna, vestur og aust- ur um haf á víxl, að gagnkvæmur hlý- hugur og virðing Vestur- og Austur.ís lendinga er langsamlega miklu sterkara orðið en tortryggni og misskilningur, ef eitthvað kann eftir af því að eima. Þess vegna er það verulega leiðinlegt að ekki skuli þegar vera orðin almennari og greiðari viðskifti ianda á milli, bæði í andlegum og efnislegum skilningi. Eitt dæmi þess er tregðan á bókaviðskiftunum. Að vísu selst töluvert af íslenzkum bókum hér vestra, en mætti alveg vafa- laust selja töluvert meira, ef hingað væru sendar aðeins þær bækur, er sæmileg vissa er fyr- ir að muni seljast hér. Aftur á móti selst víst sama og ekkert af vestur-íslenzkum blöðum og bókum heima. Má vera að það sé nokkuð af því, að Vesturtts- lendingar hafi ekki jafngott nð bjóða, en víst er þó uffi það, að ekki er allt lélegt, sem héðan kemur heim. En hvernig sem í því liggur, og hvar sem orsakar er að leita, þá er það þó stað- reynd, er eigi verður framhjá komist, að hér vestra er sú skoð un orðin býsna almenn, og hefir sérstaklega orðið það á síðustu árum, að bóksalar á íslandi vilji þár ekkert fyrir vestur-íslenzk- an bókamarkað gera, vilji jafn- vel helzt bægja öllum bókum, útgefnum hér, af vegi heima- þjóðarinnar. - Það er því full ástæða fyrir vestur-íslenzka útgefendur, að taka tilboði hr. Stefáns B. Jóns- sonar með þökkum. Hann segir svo sjálfur, í bréfi er fylgdi fyr- nefndri yfirlýsingu til ritstjóra þessa blaðs: “.... Eg hefi langa-lengi hugsað um það, hversu fráleitt það er, að íslenzkar bækur og blöð, gefin út yestan hafs, skuli ekki vera opinberlega til sölu nokkursstaðar hér heima.”----- Það eru næg verkefni fyrir höndum fyrir þjóðrækna Islend- inga beggja megin hafsins, nóg að færa til betra horfs á öllum sviðum. Og það má ekki drag- ast mikið lengur úr hömlum, ef nokkurt gagn á að geta af því orðið. Sem örlítið dæmi um við- skiftatregðu, sem er jafn-óþægi leg og hún er fráleit, sökum þess hve auðvelt væri að lag- færa með ósköp litlu af góðum viija, má nefna það, að nýlega sendi Winnipeg umboðsmaður eins austur.íslenzks tímarits 2 ávísanir heim, aðra á $5.00, hina á $10.00. Hvoruga ávfsunina töidu bankarnir héima gjaid- genga þar, og átti þó sparisjóðs banki Manitobafylkis (Province of Mánitoba Savings Office) að svara til annarar, að minnsta kosti. Svona viðskifta-agnúa ótal- marga þarf af að sverfa. Fyrir- tæki hr. Stefáns B. Jónssonar er handbragð í þá átt. Auðnist honum svo til hamingja sem hugarfar. —--------x-------- Heilbrigði. Frh. V. Blóðrásin. Þess var á«ur getiS, a6 sú skoðun ríkti fyr meir, að blóðið væri hreyf- ingarlaust í líkamanum, eins og vatn i votum svampi. En maður, sem Harvey hét, fann 'það út árið 1618 og sannaði það nokkru síðar, að blóðið er á stöðugri hringrás um aIlan likamann. Aðalstöð blóðsins er hjartað, og brautirnar, sem það ferðast eftir frá hjartanu og til þess, eru æðarnar. Þær eru aða'llega tvennskonar: I fyrsta lagi þær, sem flytja blóðið frá hjart- anu til allra parta ltkamans; í öðru lagi hinar, sem flytja blóðið ti! hjart- ans aftur. Þær fyrtöldu nefnast útflutnings- æðar, útæðar eða slagæðar; hinar sið- artöldu eru kallaðar aðflutningsaeðar, innæðar eða bláæðar. Þær hafa einn- ig verið nefndar sogæðar, en það nafn er villandi, þvi aðrar æðar eða renn- ur eru einnig kallaðar því nafni. Hjartað er stór og sterkur vöðvi. holur að innan og skiftist í fjögur hólf. Fyrst skiftist það í tvö hólf eftir endilöngu hjartanu\ oig hvort þeirra aftur í önnur tvö. DODD’S nýmapillur era bezta nýraameðalið. Lækna og gigt, bakverki, hjartabilun, þvag- teppu, og önnur veikindi, sem stafa frá nýrunum. — Dodd’S Kidney Pills kosta 50c askjan, eða 6 öskjur fyrir $2.50, og fást hjá öllum lyfsögum, eða frá The Dodds Medicine Co., Ltd. Toronto, Ontario. Utan «m hjartað er sterkur poki, setn á íslenzku er kallaður gollurhús, en að irinan er það fóðrað með ör- fínni himnu. Ekkert líffæri ^egnir stöðugra starfi eú hjartað. Það héfir aldrei hvíldarstund. Það dregst saman og þenst út á víxl, til þess að senda blóð- ið frá sér eða að taka á móti því, og er það starf kallað hjartsláttur. Þetta verður það að igera um sjötíu (70) sinnum á hverri miínútu að meðaltali, frá því vér fæðumst og þangað tií vér deyjum. Útæðarnar, sem flytja blóðið frá ihjartanu, eru gæddar miklu þanþoli; það er að segja: þær geta vikkað eða þanist út. I hvert skifti sem hjartaö dregst saman og sendir frá sér blóð- öldu, þrýstist hún út í slagæðarnar; við það þenjast þær út, og getum vér bæði áéð það og fundið. ÞaiS finnst t. d. með því að styðja fing- urgómi fyrir ofan úlnliðinn framart á handleggnum, og það sést oft glöggt á há'Isinum á fólki; stundum einnig á gagnaugum og viðar. Frá hjartanu liggja tvær stórar út- æðar; önnur hægra megin til lungn- anna, og er kölluð lungtiaslagæðin; hin vistra megin og flytur hún blóðitS til allra annara parta líkamans. Slagæðarnar eru alltaf tómar, þegar fólk er dáið, og héldu menn þess vegna áður en blóðrásin var sönnuð, að þær væru fullar af lofti. Þess vegna fengu þær nafnið “arteries, er þýðir loftæðar eða loftpípur. Allar slagæðar, sem bera blóðið út um líkamann, koma frá þessum tveim stóru æðuni, nema þær sem veita blóði um sjálft hjartað; þær kallast hjartaæðar, og eru út af fyrir sig, að héita má. Aðflutningsæðarnar myndast eða eiiga upptök sín í örfínum greinum um ailan líkamann. Þær renna saman smátt og smátt og mynda stærri og stærri innæðar, eftir því sem nær dreg ur hjartanu. Þetta er öfugt við útæðarnar. Yfir höfuð má likja útæðum við tré, þar sem fyrst er litið á trjástofninn, og það svo athugað hvernig hann klofn- ar og kvíslast í fínni ag grennri grein- ar eftir því sem utar dregur. Injiæðunum má einig líkja við tré, þar sem fyrst er horft á ótalmargar örfínar greinar, og svo sést hvernig þær smárenna saman fleiri og fleiri, °g verða gildari og stærri, eftir því sem innar dregur, þangað til þær mynda trjástofninn. . ; Eins og áður er sagt, fer blóðrásiri fram á þann hátt, að hjartað dregst; stöðugt sundur og 'saman. Það vinn- ur mjög svipað hverri annari dælu- Æðarnar, sem flytja blóðið út um; líkamann, þenjast út í hvert skifti sem hjartað dregst saman, til þess að þær geti tekið á móti blóðinu. En sú þensla verður að vera mátuleg; þess vegna eru örfinar taugar í æða- vöðvunum, sem stjórna þenslu þeirra og samdnfetti. — Ef sanidráttartaug-i arnar Iamast e^Sa veikjast, svo að þær vinna of lítið á einhverjum stað iík- amans, þá þenjast slagæðarnar á þeim stað of mikið út, og þangað streymir meira blóð en venjulega. Þetta á sér stað með andiitið, þagar fólk roðn- ar. Einhver tiifinning nær hakii á| hugsúninni, og þær taugar, sem venju lega halda útæðunum í andlitinu hæfi- iega þröngum, hætta að starfa; af því leiðir það að æðarnar þenjast út; blóðið rautt og heitt streymir þangað t

x

Heimskringla

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.