Heimskringla - 19.09.1928, Page 3

WINNIPEG, 19. SEPT. 1928.
HEIMSKRINGLA
5. ULAÐSÍÐA
svo aí5 þessar og þvílíkar sannanir
snúast um sjálfar sig. StaSanöfn-
,in sanna heldur ekkert. Þau eru
upprunalegri en sögurnar og sögurn-
ar ofnar utan uni þau og oft eru þau
þa'8 eina sögulega rétta í frásögn-
inni. ÞaS er líka marklítiS, þótt i
sögurnar beri fyrir sig einhvern til-
tekinn mann, eins og í Droplaugar-
.sonar-sögu. ÞaS er samskonar atr-
iSi og kemur fyrir í sögum og sögn-
.um og allir kannast viS úr t. d. And-
ersens æfintýrum: “en þaS var nú
•einmitt hann, sem sagSi mér sög-
una.” Tilgátan um fróSa menn,
sem varSveitt hafi sögurnar munn-
Jega öld eftir öld er einnig fjar-
.stæöa. ÞaS er ómögulegt aS sögur
.geti geymst svo lengi í manna minn-
um, enda hafa fræSimenn nú hafnaS
slíkum kenningum um aSrar bók-
mentir, sem þær voru upphaflega
heimfærSar til, s. s. forngrísku hetju-
ljóSin. Hver skyldi nú fást til aS
trúa þvi, aS saga Herodóts hefSi lif-
aS í munnmælum í 200—300 ár. ÞaS
nær engri átt aS halda aS sögurnar
hafi veriS settar saman úr slíkum
g-ölmum munnmlælabrotum. Egla
og Gunnlaugssaga hafa ekki fremur
orSiS til á þennan hátt en ímyndunar
veikin eftir Moliere eSa Borgir eftir
Jón Trausta. ÞaS er stórfurSulegt
hversu íslenzkir málfræSingar seinni
tíma hafa gert lítiS úr skáldgáfu og
skapandi andríki feSra sinna. Ná-
kvæmni sagnanna í staSlýsingum er
heldur ekki sönnun fyrir sannfræSi
þeirra. Þeir sem halda þessu fram
eru furSu ófróSir um almenna bók-
mentasögu Evrópu. A því er þrá-
klifaS, aS Islendingar séu eitthvert
einstakt undur meSal þjóSanna, á-
líka og- GySingar forSum, Egla þekk-
ir svo aS segja hvern stein og hverja
þúfu í héraSinu, segir F. Jónsson.
En þaS sannar enganveginn, aS þaS
sem um þetta er sagt sé satt. ‘‘De
Dödes Rige” eftir Pontoppidan er
mjög nákvæm saga í öllu þvi er lýt-
ur aS staSháttum Kaupmannahafnar
og sá, sem orkti RollandskviSu,
þekti vel héraSiS *viS Ronceval —en
allt um þaS er þaS einungis skáld-
skapur sem danska og franska skáldiS
segir frá. ÆttfræSin i sögunum
sannar heldur ekki gildi þeirra. Sum-
ar sögurnar eru beinlínis orktar til
lofs sönnum eSa ímynduöum forfeör
um höföingjanna, sem uppi voru þeg-
ar þær voru ritaöar, alvejg eins og
franskir samtíöahöfundar orktu um
hina tignu verndara sinum meS því
aS lýsa afreksverkum forfeöra þeirra.
ÞaS var einnig algengt víöa annars-
staöar en meöal Islendinga, aS stór-
höfSingjar gátu rakiö virSulega for->
feSraröS sína aftur í forneskju. Cæs-
ar var meira aS segja kominn af Ven-
us. ÞaS er sjaldann eöa aldrei aS
unt er aS sanna sögurnar meS saman
buröi viS önnur sannanleg söguleg
atvik. Þegar sögurnar segja frá
slíkum atburSum, má þvert á móti
stundum sýna, aö hreinan og beinan
kerlingavaöal er aö ræSa, t. d. frá-
sögn Njálu um kristnitökuna.
Þetta er þá mergurinn málsins, aS
Islendingasögur eru eingöngu skáld-
sögur. En skipulagslausar og
þröngsýnar fornfræöarannsóknir
hafa oröiS til þess aS skyggja á
þetta, þótt einstaka maSur hafi bent
á hiö rétta, t. d. skáldiö Carsten
Hauch (1855), sem skýrSi þaS aö
Njála væri skrifuö eftir ákveöinni
áætlun í listrænu formi, í henni væri
“en kunstforstandig plan.” Sögurnar
á réttilega aS skoöa í einni heild
og bókmentalegt sjónarmiö er fyrsta
og helzta sjónarmiSiö, hitt eru auka-
atriSi, aö rannsaka menningarsögu-
legt gildi þeirra, textasögu, höfunda
og heimildir.
Þessar skáldsögitr gefa ekki sögu-
lega lýsingu á sannverulegum mönn-
um og atburSum á söguöldinni, þær
eru skemtisögur,, samdar á árunum
1226 til ca. 1300. Þessi skáldskapar-
grein varö til hér á Islandi, eSa
fluttist þangaS fyrir frönsk áhrif,
en Frakkland var uppspretta alls and-
legs lífs á miööldum, frá þvi um
áriö 1000. Frönsku riddarasög-
urnar blómguSust 'bezt á tólftu öld
og er sagan um Tristram og Isoddi
frægust (sögö af Béroul og Tfiom-
as). En á henni er einmitt til forn-
norræn þýSing, gerö fyrir Hákon
konung áriS 1226 af bróSur Rober-t,
sem auk Tristramssögu hefir þýtt El-
is sögu ok Rósamundu. Þessum
manni ætti aö reisa minnismerki,
því hann hefir sennilega grundvallaö
hin fornnorrænu skemtiskáldskap í
lausu máli. HiS mikla starf nor-
rænna manna í þessum efnum er í
því fólgiö, aS þeir breyttu róman-
tízkum hirSs.káldskap í raunsæjan,
realistiskan, almenningsskáldskap
(Folkeprosa). En þrekvirki Is-
lendinga (í klaustrunum) var þaS, aö
þeir gerSu þessar bókmentir þjóS-
I legar meö því aS hlaöa uncfir þær
| sennilegri innlendri ættfræöi og staS-
| fræSi og meö því aS takmarka ásta-
j málslýsingarnar. Gunnlaugssaga og
j Kormákssaga eru mjög keimlíkar
Tristrams-sögu og Friöþjófssaga er
beinlínis Tristrams-saga, sem endar
vel. Eftir því sem æfingin í sögu-
skáldskapnum vex, veröa viöfangs-
efnin fjölbreyttari og meSferSin list-
fengari, t. d. í Njálu og skáldskapur-
inn lærir af sögurituninni, einkum
meSferö máls og stíls. HiS fagra
og mjúka mál Heimskringluhöfundar
ins gengur i arf til skáldsins sem
orkti Eglu.
En Rubow hefir gengiö einna lengst
í þessa átt og svo, aö flestum þy.kir
augsýnilega of langt fariö. Getur
nú hver um sig, sem þetta les, boriS
þaö saman viö sína skoSun og sina
reynslu af lestri Islendingasaganna—
og ekki nema gott aS menn lesi þær
upp — og hafi svo þaö er sannara
reynist.
—Lögrétta.
Frá islandi.
fann aö hinum nýju skrautlausu
steinsteypuhúsum, sem oft eru ekki
sléttuö á útveggjum, heldur sýna
steypuförin. Hinsvegar lauk hann
lofsoröi á hina góöu eiginleika Is-
lendinga og dugnað þeirra viS nú-
tíma atvinnuvegi, þar sem þeir fram-
leiSa hlutfallslega feikimikiS. Hann
benti á hiS erfiSa starf héraSslækn-
anna. Því miöur haföi fyrirlesar-
inn aSeins fáar skuggmyndir.
Vegna langvarandi þrumuveöurs var
fyrirlesturinn laklega sóttur.
Dr. Hans Jaden.
Þetta eru meginatriöin úr ritgerö
Rubows og ýmsir aörir hafa fariö
í svipaöa átt (sbr. t. d. aS nokkru
leyti ritgerö eftir Sig. GuSmundsson
um Gunnar á Hlíöarenda, o. fl. höf).
OH
9

Upward of 2,000
Icelandic Students
| HAVE ATTENDED THE SUCCESS BUSINESS
| COLLEGE OF WINNIPEG SINCE 1909
C
I THE
c
j SUCCESS BUSINESS COLLEGE, Winnlpeg, is a strong,
reliable school—its superior service has resulted in its
annual enrollment greatly exceeding the combined year-
! ly attendance of all other Business Colleges in the whole
■' Province of Manitoba. Open all the year. Enroll at
c any time. Write for free prospectus.
j _
| BUSINESS COLLEGE, Limited
385^ Portage Ave.—Winnipeg, Man:
»l)MI>^l>M»(>«»IMMII«»{)«»IHB»(l«»IIM>IIM»Mi
Sigrid Undsct
Sigrid Undset er nú oröin ein
af þeim erlendu rithöfundum, sem
vinsælastir eru hér á landi og mest
lesnir, einkum vegna sagnaflokks
síns um Kristínu Lavranzdóttur. ÞaS
hefir einnig veriö sagt, aS hún hefSi
í smíöum sögu um Guömund góSa.
Auk skáldrita sinna, — sem gert hafa
hana stórfræga — hefir S. U. einn-
ig skrifaS ýmislegt um opinber mál,
s. s. uppeldis og kynferöismál. ÞaS
kemur ýmsum nokkuö á óvart, aö
hún er lítiS hlynt kvenréttindahreyf-
ingu nútímans. Hún hefir sagt, aö
þaS sé oft eitt af dauSamörkum þjóS-
félagsins, aS konum sé veitt sama
frelsi og karlmönnum. Henni þyk-
ir einnig svo sem margt sé erfitt og
illt í hjónaböndum nútímans, eins
og lúterskir menn skilji þau, svo aö
hjónaband sé í rauninni einhver ó-
mögulegasti “luksus” eöa óhóf, sem
fólk ráöist í. En einna mesta at-
hygli hafa vakiö afskifti S. U. af
trúmálum. Hún hefir tekiö kaþólska
trú og alloft látiö trúardeilur til sin
taka. Hefir hún þá stundum fariö
ómjúkum oröum um Lúther
og starf hans og þykir yfirleitt svo,
sem menningin hafi beöiö hnekki viS
viöskiftin og eru ástæSur hennar
flestar hinar sömu og margra ka-
þólskra sagnritara, sem leggja megin
áberzluna á niöurrifsstarf Lulthers,
gagrfvart söguritunum nóh’’ " '
se mflestir álíta aS verk Luthers hafi
orSiö upphaf ‘hins nýja tíma,” ekki
einungis í trúmálum, og einnig í
stjórnmálum, listum og fjármálum.
S. U. segir aö þaö eina, sem ennþá
haldi viö verki • Luthers sé samband
kirkjunnar viS ríkiS, eöa vernd rík-
isins, og ef því sambandi yr'Si sagt
upp af einhverjum þingmeirihluta,
myndi Lutherskan í Noregi falla úr
sögunni á svo sem 50 árum, enda sé
þjóökirkjan nú þegar mjög sundruS
og sjálfri sér ósamkvæm. Þar séu
í raun og veru tvenn trúarbrögö, þau
sent viöurkenni Krist sem aSra per-
sónu guödómsins og hin, sem tigni
hann sem mannlegann leiStoga á
hinni löngu framsóknar'braut mann-
kynsins. ÞaS bætir ekki úr skák,
segir hún, þótt báöir aöiljar beri
Luther fyrir sig, því annar styöst
viö guöfræSi hans, en hinn viö
dænti hans. Lutherskan er ekki
kirkja í eiginlegum skilningi, segir
hún, en samt viöurkenna kaþólskir
menn sem jafnkristna sér alla mót-
mælendur, sem standa utan kaþólsku
kirkjunnar án eigin tilverknaSar ef
þeir trúa á þríeinan guö, Jesúm
Krist, guös eingetinn son, fæddann
af Maríu mey, drottinn vorn og frels-
ara. Allt eru þetta alkunn deilu-
efni, og þótt Sigrid Undset hafi
fátt nýtt lagt til þeirra, og ekki til
þess ætlast, hefir fylgi hennar viS
málstaöinn veitt honum álit og kraft.
En fyrst og fremst líta menn samt
ekki á kaþólsku hennar, heldur hitt,
aö hún er eitthvert ágætasía sögu-
skáld nútímans.
Kringum hnöttinn
fóru Bandaríkjamennirnir Charles B.
D. Collver og John Henry Mears á
23 dögum, 15 stundum og 8 sek. ' í
sumar og settu met meö þessu feröa-
lagi sínu. Þeir, sem voru methafar
á itndan þeim, fóru kringum hnöttinn
sumariö 1926 á 28 dögum, 14 stund-
um og 36 mín. og 5 sek. — Collyer
og Mears notuöu ýmiskonar farar-
tæki í þessu ferSalagi, m. a. flugur.
—Visir.
| NAFNSPJOLD
Emil Johnson
SERVICE ELECTRIC
524 SARGENT AVE-
Selja allMkonnr rafmagrnsAköld.
VibgerCir á Rafmagnsáhöldum,
fljótt og vel afgreiddar.
Slmlt 31 507. Hflmatlmli 37 38«
HEALTH RESTORED
Lœknlogar án lylja
Dr- S. G. Simpson N.D., D-O. D.O,
Chronic Diseases
Phone: 87 208
Suite 207 Somerset Blk.
WINNIFEG. — MAN.
A. S. BARDAL
eelur llkklstur og nnn&st um at-
farlr. Allur útbún&Hur sú bsatt
Knnfremur selur h&nn allskon&r
mlnnlsvarba og legstelna_i_:
148 SHKRBROOKE 8T
Phonei 8« «07 Wl?IÍHPH!«
Jacob F. Bjarnason
—TRANSFER—
Baggngo and Fnrnltnre Movln«
863 VICTOR Str, 37-203
Eg hefi keypt flutningar&hðld
t>, P&lsons og von&st eftlr röb-
um hluta viðskifta landa mlnna,
Dr. M. B. Halldorson
■•Ot Moyd Bld«.
Skrlfstofusíml: 21 874
Stundar s&rstaklega lungnas]úk
dðma.
Br a» flnna & skrlfstofu kl. li_u
f h. og 3—« «. h.
Helmill: 4« Alloway Ave
Taislnsli 31
Björgvin
Guðmundsson
A.R.C.M.
Teacher of Musíc, Oomposition,
Theory, Counterpoint, Orches-
tration, Piano, etc.
555 Arlington SL
SIMI 71621
TH. JOHNSON & SON
fRSMIÐAIl OG GULLSALAR
Seljum giftinga leyfisbréf og
giftinga hringa og allskonar
gullstAss.
Sérstök athygli veitt pöntunum
og viögjöröum utan af landl.
S.%3 Portagre Ave. Phone 24037
WALTER J. LINDAL
BJÖRN STEFANSSON
Islensktr lögfræSingar
709 Great West Perm. Bldg.
Sími: 24 963 356 Main St
Hafa einnig skrifstofur a8 Lund-
ar, Piney, Gimli, Riverton, Man.
Þorbjörg Bjarnason
L.A. B.!
Teacher of Piano
and Theory
872 SHERBURN ST.
Phone 33 453
DR. K. J. AUSTMANN
Wynyard —:— Sask.
Dr. J. Stefansson
31« HBDICAl, A RTS BLD6,
Hornl Kennedy og Qrabam
Stmmdar etm*»n*m an«rma-. eyraa-,
mof- o* kT«rka-(|tk44ma
'* Wtla fr& kl. 11 III U 1 k
e« kL 8 II 5 e- b.
Talnlmli 31 11*4
HelmlII: «38 McMIIlan AVe. 43 «»1
Tveir fyrirlcstrar um Island og Vin-
arborg.
(Grein þessi hefir Visi borist frá
dr. Hans Jaden í Vinarborg.)
Fyrir skömmu hélt Rudolf Kinsky,
sem var á Islandi í vetur sem leiö,
tvo fyrirlestra í Vínarborg um Is-
land. Var annar fyrirlesturinn um
ferö hans, haldinn í útvarp, og var
hann mjög áheyrilegur, sökum þess,
hve skýrt hann var fluttur. Hinn
fyrirlesturinn var fluttur i fél. í “Ur-
ania” og var sögulegs efnis. Sagöi
hann sögu landsins í stórum dráttum
allt frá landnámstíö, og lýsti síöan
Islandi, svo sem þaö er nú. Kinsky
Ætlið Þér að
BYGGJA?
Komlb lnn ttl vor og sjilb upp-
drættl vora af nýtlzku húium
og látiTS osa svara ytlar mðrgu
spurnlngum. Ráðlegglfigar
vorar settu að verða yður ttl
gagns, þvl vér hðfum margira
Ara reynslu 1 að hðndla efnl-
við og allskonar bygglnga-
efnl. Látið oss gefa yður á*
setlanlr um það sem þér þurf-
1«.
179 NOTR.E DAME EAST
Sími: 27 391
DH. A. BLÖNDAL
«02 Medical Arts Bldg.
Talslml. 22 29«
8tundar sérstaklega kvensjúkdðma
og b&rnasjúkdöma. — Að hltta:
kl. 10—12 f. h. og 8—6 o. h
Helmlll: 806 Vlctor St,—Slml 28 180
G. S. THORVALDSON
B.A., LL.B.
Lögfræöingur
709 Electric Railway Qham(þer«
Talsími: 87 371
]
J. J. SWANS0N & C0.
Llnlted
R D N T A L 8
ÍNSURANOI
R B A L D8TATI
MOKTGAGB8
600 Parli Bulldlag, Wlnnlpeg, Nai
Telephone: 21 613
J. Christopherson,
Islenzkur lögfrœðingur
845 Somerset Blk.
Winnipeg, Man.
GEYSIR BAKARÍIÐ
724 SARGBNT AVB.
T&Islml 37-476
Tvíbökur seldar nú á 20c
pundiö þegar tekin eru 20 pund
eða meira. Kringlur á 16cent.
Pantanir frá löndum mínum
út á landi fá fljóta o g g-óöa
afgreiösiu.
G. P. Thordarion.
DR. B. H. OLSON
216-220 Medlcal Arts Bldg,
Cor. Graham and Kennedy II.
Phone: 21 834
Vlðtalstiml: 11—12 og 1—6.8«
Heimill: 921 Sherburn SL
WINNIPEG, MAN.
KENSLA
f IX. TIIa XII. REKK.
Fer fram á Jóns Bjarnasonar-
sköla yfir það sem eftlr er
sumarleyfisins.
J. G. JÖHANNSSON, B.A.
Simi 22 135
AGNAR R. MAGNOSSON, M.A.
Simi 71 234
CARL THORLAKSON
Ursmiður
Allar pantanir meö pósti afgreidd-
ar tafarlaust og nákvæmlega. —
Sendiö úr yöar til aögeröa.
Thomas Jewellery Co.
627 SARGENT AVE.
Phone 86 197

£• —. •———
Talalmli 28 880
DR. J. G. SNIDAL
TANNLUDKNIR
614 9omenet
Portcgi Ave. WINNIP3U
DR. C. J. HOUSTON
|DR. SIGGA CHRISTIAN-
SON-HOUSTON
GIBSOX BLOCK
Yorkton —:— Sask.
TIL SÖLU
A ÖDÝRU VERÐI
“Pl'RNACE” —bæði viðar og
kola “furnace” lltið brúkað, er
til sölu hjá undirrttuðum.
Gott tœkifæri fyrir fólk út á
landi er bæta vilja hitunar-
áhöld á heimlilnu.
HOODMAN & CO.
786 Toronto Slml 28847
POSTPANTANIR
Vér höfum tækl á að bæta úr
öllum ykkar þörfum hvað lyf
snertlr, olnkaleyfismeðöl, hrein-
lættsáhölil fyrir sjúkra herbeo'gt,
rubher áhöld, og fl.
Sama vsrð sett og hér ræður 1
bænum á allar pantanlr utan af
landsbygð.
Sargent Pharmacy, Ltd.
Sargent og Toronto. — Sfml 23 455
Rose Hemstitching &
Millinery
SfMI 37 470
Gleymlð ekki að á 724 S&rgent Ava.
fást keyptlr nýtizku kvenhattar.
Hnappar yflrkladdlr
Hemstitchlng og kvenfatasaumur
gerður, lOc Silkt og 8« Bómull.
Sérstök athygll veitt Mall Orðors
H. OOODMAN V. SIGURDSON
TYEE STUCCO WORKS
(Wlnnlpej; Rooflngr Co., Ltd.,
Proprietors.)
Offlce and Factory:
264 Berry Str.
St. Ronlface, Mnnitoba.
MANUFACTURERS:
TYEE Magnesite Stucco
ELTREKA Cement Stucco
Glass, Stone, Slagr and
Pearl Stucco Dash.
GRINDERS:
Poultry Grits, Limestone Dust,
Artiflcial Stone Facings, Ter-
azzo Chips.
MARGARET DALMAN
TKACHISR OF PIANO
854 BANNING ST.
PHONE 26 420
MAIIYLAND AND SARGENT
SERVICE STATION
Phone 37553
A good plnce to get your
— GAS and OIL —
Change oil and have your car
greased.
FIRESTONE TIRES
—at the right prices.
RENNIE BRYN JOLFSON
BEZTU MALTIDIR
i bænum á
35c og 50c
Urvala Avextlr, \lndlar löbak o. fl,
NEW OLYMPIA CAFE
325 PORTAGE AVE.
(Móti Eatons búöinni)
E. G. Baldwinson, LL.B.
Ð A RRISTER
Resldence Phone 24 206
Offlce Phone 24 107
»05 Confederatlon Llfe Bldgr.
WINNIPEG