Heimskringla - 19.06.1929, Blaðsíða 4

4. BLAÐSCÐA
HEI MSKRINGLA
WINNIPEG, 19. JÚNÍ, 1929
Hdmskringla
< Stofnutl 1HK(!)
K+wmwr at l hverjnm mltívlkoáeft
EIGENDUR:
VIKING PRESS, LTD.
HAS »K «&5 8AUGBMT AVE., WINJÍIPEG
TALSIMIj SO 537
V«r» blafislnn er »3.00 irBangurlnn borg-
l«t fyrirfram. Allar borganir sendlst
THR VIKING PBJBSS LTD.
iIGPCS HALLDÓRS trá Höfnum
Ritstjóri.
ITtanAekrlft tll blatlatnal
THH VIKING PliESS. tld. B»* «10«
ITtanAakrlft tll rltatjftranai
CDITOH HEIMSIÍRI.VGLA. B«Z 3105
WINNIPEG, MAS.
"Haltnskrlngla ls prubllshed by
The Vlktair Preaa Ltd.
and prlnted by
CtTV PHIN-TING A PUBLISHkNG CO.
SKS-855 Saritent A «e„ WlnnlpeK. Man.
Telephonet .80 53 7
WINNIPEG, 19. JÚNÍ, 1929
Fiskisamlagið
og ámsfundur þess
Þess var getið hér í blaðinu um
daginn, að nánar myndi verða skýrt frá
ársfundi Fiskisamlagsins, sem hófst mið
vikudaginn 15. maí síðastliðinn. Höfum
vér góðfúslega fengið í té látnar þær upp-
lýsingar, er hér fara á eftir, með leyfi
framkvæmdarnefndar samlagsins, hjá
einkaritara þess, Miss K. L. Hannesson.
* * *
Eitt hundrað fimmtíu og tveir full-
trúar hér um bil fimm hundruð sam-
lagsfélaga hvaðanæfa úr fylkinu sóttu
þenna fyrsta ársfund samlagsins, auk
þess sem óvenju margir áheyrendur
hlýddu á umræðurnar frá morgni til
kvelds alla dagana þrjá, sem ársþingið
stóð yfir.
Formaðurinn, Mr. Paul Reykdal, á-
varpaði þingið og gaf glöggt yfirlit yfir
ýmsar hliðar á starfsemi samlagsins, frá
því að það var stofnað í ágústmánuði í
fyrrasumar, og drap stuttlega á erfið-
leikana sem það hefði orðið að yfirstíga:
höfuðstólsskotrt til fullra framkvæmda;
flutningsgeymsluaðferðir; flokkun og
sölu á fiski og útvegun tveggja stórbáta,
er tekið gætu 800 kassa hvor, til þess að
taka á móti fiski frá öilum samlagsstöðv-
um við Winnipegvatn, og bætti því við
að samlagið hefði höndlað meira en einn
þriðja hluta af allri veiðinni, um leið og
hann benti á það, að með skipulegum
söluaðferðum, hefði meiri verðfesta kom
ist á Manitoba fisk, og langt um hærra
verð fyrir hann fengist, svo að ef til vill
hefði það gefið fiskiútgerðarmönnum
aukinn ágóða í aðra hönd síðustu vertíð,
er næmi meira en fjórðungs-miljón
dala.
Mikill hluti þingtímans gekk í upp-
byggilegar umræður og tillögur í sam-
bandi við veiðitæmingu fiskivatnanna;
skipun nefndar til þess að rannsaka fiski
iðnað Manitobafylkis; skipun eftirlits.
manns stjómarinnar; fyrirhugað sumar-
fiski á Winnipeg- og Winnipegosis-vötn-
um; öflun fylkis- og ríkismarkaða fyrir
fisk, o. s. frv.
Fróðleg og hvetjandi erindi fluttu
Hon. Donald G. McKenzie, náma- og
auðsuppspretturáðherra Manitobafylkis;
J. T. Hull, auglýsingastjóri Hveitisamlags
Manitoba, og Thos. J. Murray, lögfræðis-
ráðunautur Hveitisamlagsins og annars
samvinnu fyrirtækja.
Hon. Donald G. McKenzie bar kveðj-
ur frá fylkisstjórninni, og lét í ljós ánægju
sína yfir því að Fiskisamlagið hefði höndl-
að hér um bil 40% af allri vetrarveiðinni.
Mr. McKenzie kvað fylkisstjórnina vonast
eftir mjög bráðri heimt á auðsuppsprett
um Manitoba, og var viss um að þeim
verði skilað aftur í hendur fylkisins, en til
þeirra verður talið fiskið, er þúsundir
manna í fylkinu hafa atvinnu sína af, og
sem gefur fyikinu meira en tvær miljónir
dala í aðra hönd á ári hverju. Mr. Mc-
Kenzie tók einnig fram, að um 90% af
fiskiframleiðslunni væri flutt út, og að
stjórnin leitaði samvinnu við Fiskisam-
lagið, við tilraunir sínar, að rétta fiski-
mönnum hjálparhönd, með því að varð-
veita fisk í vötnunum með því að fylgja
settum ákvæðum; og að stjórnin myndi
starfrækja klakstöðvar eftir þörfum og ef
til vill kælingarstöð, og yfirleitt veita alla
lögmæta aðstoð í þær áttir, er beindust
að því að ráða bót á þeim aðstæðum, er
fiskimenn eiga við að búa og vinna.
Mr. J. T. Hull minntist á grein er birt
hafði verið í “Scoop Shovel,’’ um yngstu
samvinnustofnunina — Fiskisamlagið —
og kvað Horace Plunkett stofn. hafa virzt
hún svo mikilvæg, að útdráttur úr henni
hefði verið ritaður fyrir éitthvert helzta
blað á Englandi ‘‘The Nation,’’ og hefði
ritstjórinn hafnað þeirri grein í fyrstu, af
því að hann trúði því ekki að mögulegt
væri að sameina fiskimenn um félags-
skap.
Mr. Hull kvað Fiskisamlagið, sem
meðlim Samvinnusamhands Manitoba,
komið í samband við öll önnur samvinnu-
félög, er teldu 35,000 framleiðendur í
Manitobafylki. ‘‘Fiskisamlag yðar er fél
agsskapur, myndaður af yður sjálfum, og
selur framleiðslu yðar yður sjálfum í hag.
Hverjir hafa frekari rétt til þess að njóta
að fullu ávaxtanna af erfiði yðar, og
hæsta verðs, sem fæst á markaðnum, en
mennirnir, sem sjálfir leggja til alla vinn-
una? Til eru menn, sem halda að þér
séuð að stofna til einokunar til þess að
taka neytendum blóð. Það getur ekki
átt sér stað, sökum þess, að þér getið aldr-
ei fengið meira á heimsmarkaðinum en
framleiðsla yðár er verð á þeim vettvangi.
Ef neytendur geta ekki snúið sér til ann.
ara eftir fiski og þér heimtið of mikið fyr-
ir hann, þá kaupa þeir kjöt, eða eitthvað
annað. Hvaða verð sem neytandinn er
reiðubúinn að greiða gengur í yðar eig-
inn vasa og ekkert annað. Gleymið
aldrei að samlagið eruð þér. Þér ráðið
flokk manna til þess að reka viðskifti yð-
ar, og eini vegurinn til þess að það heppn-
ist er aðeins fær með hollustu yðar, ef
þér hafið ávalt í huga, að þér eruð Sam-
lagið, og ef yður skyldi einhverntíma detta
í hug að segja: “það munar ekki mikið
um okkur, og við eigum enn mikið óunn-
ið,” þá vil ég segja yður sögu af 12 mönn-
um á Englandi, sem fyrir 85 árum síðan
komu sér saman um að spara, unz hver
ætti fimm dali, og stofna svo með sér fél-
ag til þess að selja nauðsynjavörur. Nú
eru meir en 1200 deildir í þessum félags-
skap á Englandi aðeins, og hann er metinn
til eitt þúsund og fimm hundruð miljón
dala.” Mr. Hull endaði erindi sitt með
því að segja að ‘‘á hendur þeirra sem
jörðina yrkja og vötnin fiska muni auð-
urinn safnast.’’
Mr. Murray talaði um samvinnuhreyí
inguna almennt, og kvað sér forvitni á
því að vita hvort ungabarn samvinnuhreyf
ingarinnar, Fiskisamlagið, gerði sér fylli-
lega grein fyrir þeirri aðstöðu er það hefði
náð í samvinnufjölskyldunni. Stundum
kann yður að finnast að þér eigið mest
upp á eigin spýtur að spila, og séuð sér-
stæðingur fjölskyldunnar, af því að fram-
leiðsla yðar flýtur ekki af bújörðinni.
Detti yður þetta í hug, þá látið það ekki
setjast að hjá yður, því ég get fullvissað
yður um það, að allir embættismenn og
stjórnarnefndir samvinnufélaganna vinna
yður alla stund og greiða götu yðar hve-
nær sem þeim færi gefst. Eg vil að end-
ingu segja yður eina eða tvær hugmynd-
ir sem ég hefi skapað mér um samAÍnnu-
hreyfinguna yfirleitt: Mennirnir, sem
beinlínis, og í raun réttri bera alla á-
byrgðina eru flestir bændur; í yðar fél-
agsskap fiskimenn, og ég ýki það ekki, að
viðskiftahöldar í Winnipeg héldu í raun og
veru aldrei, að sveitamenn úr ýmsum átt-
um gætu tekið sér slíka ábyrgð á herðar
svo vel færi. Eg hygg að þeim hafi
fundist það aðeins tímaspursmál, unz þess
ir óreyndu bæindur myndu komast í öng-
þveiti. Jæja, samlagsmenn, ég vil full-
vissa yður um það, að einmitt hér í þess-
um sal er allt það lífsblóð og þrek, sem
nauðsynlegt er til þess að fyrirtæki yðar
heppnist. Eg vlldi prédika fyrir yður um
nauðsyn sjálfstraustsins. óttist ekki að
þér getið ekki hrundið þessu í fram-
kvæmd; þér getið það, ef þér viljið. Til
þess að það heppnist er eitt ómissandi og
það er hollusta og innbyrðistraust alira
félagsmanna. Hversu vel sem embætt-
ismennimir rækja starf sitt, þá geta þeir
aldrei leyst það af hendi sem skyldi, nema
þér fylgið þeim með lífi og sál. Undir
yður er viðgangur fyrirtækisins kom
inn. Þér hafið öll skilyrði til þess að
Samlaginu farnist vel. Þér verðið að auð-
sýna hollustu félagsskap yðar, og þá er
enginn efi á því, að yður muni famast
jafn vel og öðrum samskonar félagsskap.
Fyrsta árið hefir í för með sér ýmsa erf-
iðleika og misgrip, en ég hygg að þér haf-
ið yfirleitt hamingjusamlega komist af
fyrsta árið, og munið skipuleggja Fiski-
samlagið til varanlegrar frambúðar á
traustum grundvelli, eins og önnur sam-
vinnufélög hafa komið sér á laggimar.
* * *
Sérstaka athygli mættu fiskimenn
veita því, að ráðgjafarnefnd tollmálanefnd
arinnar í Ottawa hafði tal við stjórnar-
nefnd Fiskisamlagsins í þinghúsinu hér
og skýrði henni frá því, að sendinefnd frá
Ottawa myndi innan skamms halda til
Washington til þess að ræða tollmál við
stjórnvöld Bandaríkjanna, og myndi þá
leggja fram það álit, að tollurinn, sem nú
er eitt cent á fiskpundið, sé of hár, og
æskja þess að afnuminn verði. tollur á
fiski frá Kanada eða að minnsta kosti
lækkaður til muna, á hinum verðlægri
fisktegundum. Tollmálanefndin mælir
með því, að skipuð sé rannsóknamefnd
til þess að athuga á ný allar hliðar fisk-
iðnaðarins, til dæmis söluskilyrði; hvort
fiskimenn eigi með afurðir sínar undir
högg að sækja til viðskiftasamtaka í
Bandaríkjunum, er taka við hér um bil
90% af aflanum; hvort fiskimenn fá sann-
gjörn laun vinnu sinnar, og hvort amer-
ísk og svonefnd kanadisk félög, er að
þessu hafa höndlað afla fiskimanna, hafa
hagnast á því fram úr hófi.
Þessi nefnd á einnig að athuga skil-
yrðin fyrir útvegun flutningstækja (báta;
til þess að annast flutning af fiskimiðun-
um á járnbrautarstöðvar; útvegun nauð-
synlegs kælingarrýmis fyrir fisk; flutning
fisksins á endanlegar sölustöðvar, án þess
að hann skemmist; Einnig stjómarmat á
fiski, svo að stjórnarinnsigli á hverjum
kassa gæfi til kynna, að í honum væri góð
vara, eins og ef í mál færi, eitt félag við
annað, áð þá bæri matsinnsigli stjómar-
innar vitni í málinu, en það myndi verða
afar þýöingarmikið fyrir fiskiiðnaðinn í
Manitoba.
Óhætt er líka að taka það fram við
þá, sem ekki vita, að stjórnin hefir lýst
því yfir að hún sé mjög hlynnt fiskisamlag
inu og beri fiskiiðnaðinn yfirleitt mjög
fyrir brjósti.
Oss þykir vert að geta þess hér, að í
tilefni af eftirgrennslunum einhverra
samlagsfélaga um kostnað við stofnun
Samlagsins og fylgisöflun, skaut forset-
inn, Mr. Paul Reykdal því tU þingsins, að
ef félagsmenn væri í vafa um eitt eða
fleiri atriði í ráðsmennsku framkvæmd-
arstjórnarinnar, þá skyldu þeir fá setta
nefnd, á meðal fiskisamlagsfélaga sjálfra,
er gæti gefið sér þann tíma, er eigi fengist
á ársþingi, er til þess þyrfti að ganga
fyllilega úr skugga um ráðsmennsku og
ráðdeild framkvæmdarstjórnarinnar.
Þetta var viturleg tillaga. En hvort
sem hún kemur til framkvæmda eða eigi,
og að minnsta kosti þangað til, vildum
vér brýna það fyrir samlagsfélögum, að
fara beint til framkvæmdarstjórnarinn-
ar, með hvert það atriði, er þeir kunna að
æskja skýringar á. Og vilji þeir benda
á eitthvað, eða spyrja um eitthvað í blöð-
unum, um rekstur og viðgang Samlags
ins, að gera það þá hreint og beint, kur-
teislega og blátt áfram, undir eigin nafni.
en forðast sem heitan eldinn hverskonar
dylgjur eða getsakir, gripnar úr lausu
lofti eða ímyndaðar. Því vér erum sömu
skoðunar enn, og vér og aðrir hafa áður
látið í ljós, að með gagnvirkri hollustu og
hreinskilni nær Fiskisamlagið fyrst og
fremst þeim tökum á starfsemi sinni, er
nauðsynleg eru til þess að því auðnist að
ná markinu: aukinni farsæld og þroskun
fiskimanna og iðnaðarins og fylkisins
yfirleitt. —
* * *
Um daginn var getið um stjórnar-
nefndarskipun Fiskisamlagsins. Hefir
stjórnarnefndin nú ákveðið starfsskift-
ingu og framkvæmdarstjórn og er hún á
þessa leið:
Formaður:—F. E. Snidal; vara-form.,
R. S. Vidal; framkvæmdarstjóri, G. F.
Jónasson. í stjórnarnefnd: Paul Reyk-
dal, Jos. R. Burrell, G. Hannesson, S. Sig-
fússon, M.L.A., B. Bjarnason, G. Fjel-
sted, G. Peterson.
Kirkjuþingið
mikla
Eg átti viðræður viö afturhalds-
saman klerk, fyrir nokkru, og taliö
barst að trúarjátningunum, og sitt
sýndist hverjum, eins og við mátti
búast. Samt kom okkur saman um
að játningarnar væru aðeins ófullkom
in mannaverk; “en,” sagði hinn í-
haldssami: “they are the results of a
prayerful study of saintlike souls.”
(Þær eru ávöxturinn af bænræki-
legri íhugun sann heilaigra sálna).
Hvað kom manninum til að segja
þessa vitleysu'? Hélt hann mig svo
heimskan og fáfróðan að ég myndi
trúa því?
Fyrsta almenna, lögbundna trúar-
játningin var samin í Nikeu árið 325
e Kr. Nú skulum við athuga
sögu þeirrar samkundu.
Tildrög
Þrjár fyrstu aldirnar sættu kristn-
ir menn miklum ofsóknum af hendi
hins rómverska ríkisvalds. Keisar-
arnir héldu að með skifting trúar-
bragðanna yrði eflt til ófriðar í rík-
inu, en auk þess var þeim meinilla
við jafnréttis kenn,ingar (kristnin'n-
ar. Þess vegna leituðust þeir við
að útrýma kristninni, en árangurs-
laust, því þrátt fyrir hryllileigustu
pyntingar, kvalir og líflát, útbreidd-
ist hin nýja trú með undra hraða. A
öndverðum stjórnarárum Konstan-
tínusar hins mikla, breytti stjórnin
um stefnu og lögleiddi kristnina og
veitti henni lögvernd. Þjóðsagan
segir, að keisarinn hafi á herferðum
sínum séð krossmark á himni og les-
ið þessi grísku orð í loga letri: “en
touto nika,’ með þessu (merki)
skaltu sigra. Aðrir halda nú reynd-
ar að stjórnvizkan hafi ráðið meiru
en allar undra sýnir. Að hinn
hyggni höfðingi hafi nú verið kom-
inn að þeirri niðurstöðu, að með of-
beldi yrði kristnin aldrei drepin, en
ef æskilegt væri að ein trúarbrögð
ríktu væri skynsamlegra að aðhyll-
ast hinn nýja sið. Svo mikið er
vfst, að sjálfur tók Konstantín þó
ekki trú fyr en löngu seinna.
Ef tilgangur keisarans var að efla
frið, virtist þetta tiltæki ekki ætla að
ná tilgangi sínum í fyrstu; því
brátt risu hinar grimmustu deilur
milli kristinna manna út af mis-
munandi skilningi þeirra á ýmsum
guðfræðisatriðum. Aköfust varð
deilan um ólíkar skoðanir manna á
persónu Krists. Hinar hálf Uni-
•irisku guðfræðisskoðanir Aríusar
frá Alexandríu náðu feikna út-
breiðslu, en á móti þeim risu þrenn-
ingarmenn í öllum löndum, en þeir
greindust aftur i ótal flokka og
nálguðust sumir þeirra hreina og
beina fjölgyðistrú.
Sjaldan hafa trúardeilur kristinna
manna verið heiftúðuigri eða hjá-
kátlegri en þá, og er þó sannarlega
langt til jafnað. Menn deildu um
hina sönnu meiningu í orðasafni forn
grískrar heimspeki, en þar hafði
kirkjan fengið fjölmörg orð að láni
til útskýringar boðskap sínum. Lærð-
ir guðfræðingar gátu ekki komið sér
saman um, hvernig bæri að skilja
ýmsa ritningarstaði, né hver væri
hin rétta þýðing á frumtextanum, þar
sém handritunum bar ekki saman.
Hinir ýmsu flokkar lögðu mismun-
andi áherzlu á mismunandi skoðanir
biblíuhöfundanna, eins oig ávalt hef-
ir átt sér stað í kristninni.
Blaðadeilur nútímans eru sem
barnaleikur hjá þesum sennum. Upp-
hrópanir og ókvæðisorð voru óspart
notuð. Hjæðilegustu krvikindis-
nöfn voru notuð um mótstöðumenn-
ina og aiiir þjónuðti andskotanum
hispurslaust, sem voru, að einhverju
leyti, á gagnstæðu máli. Menn voru
húðskammaðir, bannsungnir, for-
mælt, reknir frá kjóli og kalli og
jafnvel drepnir af heimskum og æst-
um kirkjuskríl, sem kennifeðurnir
eggjuðu til óhappaverka.
Nú átti þessi sundurlausa sauða-
hjörð að semja frið, að boði keisar-
ans. Látum oss nú líta yfir söfn-
uðinn.
Þingheimur
Um tvö þúsund manns voru þarna
saman komin frá flestum löndum hins
víðlenda ríkis. Þar voru biksvart-
ir Núbíumenn og Ijóshærðir Gotar,
sauðasmalar frá Kýprus og aðalsborn
1 íullan aldarfjórðung hafa
Dodds nýrna pillur verið hiu
viðurlíenndtu jneðuJL við bak-
verk, gigt og bröðru sjúkdóm-
um, og hinna miörgu kvilla, er
stafa frá veikluðum nýrum. —-
Þær eru til sölu í öllum lyfabúS
um á 50c askjan eða 6 öskjur
fyrir $2.50. Panta má þær beint
frá Dodds Medicine Company,
Ltd., Toronto 2, Ont., og senda
andvirðið þangað.
ir Rómverjar, fjölfróíSir Grikkir og
ólæsir meinlætamenn. Þar voru
menn, sem höfðu getið sér góðari
orðstír fyrir galdra, eins og til
dæmis Spyridion frá Kýprus, sem
hafði tvo múlasna til reiðar og ferð-
aðist í flokki hinna sanntrúuðu
(orthodox. Fyrir einhverjar ástæð-
ur var hann samt óvinsæll meðaí
þessara dánumanna, og eina nótt
meðan eigandinn gerði bæn sina.
skáru biskuparnir höfuðin af skepn-
unum. Ekki lét Spyridion það á
•sig fá en vakti múlasnana upp frá
dauðum um morguninn, en í fljót-
færni lét hann hvítan haus á bleika
múlasnann en bleikan á þann hvíta.
Aðrir áttu daglegar viðræður við
dauða menn — svo anda-trúin er
ekki svo ný eftir allt saman. Þar
voru ungir menn með ákafa sesk-
unnar og feikna löngun til að láta
til sín taka. Þar voru gamlir menn
og igráhærðir, haltir, blindir og bækl-
aðir eftir undanfarnar ofsóknir. I
þessum hóp voru tveir koptneskir
biskupar, Botamon oig Paphnutius, en
úr þeim höfðu konungsböðlar stung
ið augun með glóandi járni. Slíkum
mönnum var trúin allt, því fyrir
hana höfðu þeir liðið þrautir og:
þjáningar. Þar voru líka klókir
kirkjuhöfðingjar, eins og til dæmis
Alexander biskup frá Alexandríu.
Eusebíus frá Cæsarea og Leontíus
frá Cæsarea, sem hugsuðu um það
fyrst og fremst, að koma ár sinni vel
fyrir borð, hvað sem málefnunum
leið. Þar sló ótal sértrúar flokkum
saman, en aðaldeilan var þó á milli
eingyðis og þrígyðistrúar, en fyrir
þeim flokkum stóðu þeir Aríus og
Athanasíus, báðir frá Alexandríu •
Egyptalandi. Aríus hélt því fram
að til væri einn allsherjar guð öllum
æðri, en Athanasíus að guð væri
þríeinn, faðir, sonur og heilagur
andi. Deilan var að nokkru lejri*
þjóðernisleg, því þá bjuggu tveir
þjóðflokkar í Egyptalandi. Yfir-
stéttirnar voru aðallega grískar en
alþýðan koptnesk, en svo eru hinir
dökku frumbyggjar landsins nefndir.
Flestir Grikkir hölluðust að kenningu
Aríusar en Koptar fylgdu Athanas-
íusi að málum, enda er þrieindar
kenninigin að nokkru leyti tekin úr
forn egyptskuim trú/arbrögjðum. I
öðrum löndum en Egiyptalandi, skift
ust menn mjög í flokka, þó vestur
þjóðirnar; Gotar, Vandalir, Saxar
og Langbarðar væru aðallega Ar-
íusar sinnar. En einnig í Austur-
löndum voru þeir mjög útbreiddir.
Á strœtum úti
Nikea (ég nota hið upphaflega
gríska heíti þótt fólk sé máske kunn
ugra hinni latnesku afbökun, Nicæa)
ar engin stórborg, pg alþjóða sam-
koma, sem þetta kirkjuþing, hlýtur
að hafa verið stór viðburður í líf*
borgarbúa. Dögum saman dreif
fólkið að borginni. Ulfalda lestir
komu austan frá Perslandi, sunnan
úr hitabeltis löndum Afríku og alla
leið vestan frá Kartago. Frá
Frakklandi, Spáni og Italíu komu
nienn sjóleiðis yfir Miðjarðarhaf, en
Grikkir og nágrannar þeirra fengu
sig ferjaða yfir Dardanella sund.
Sumir komu of snemma; eftir öðrum
var heðið.