Heimskringla - 19.06.1929, Qupperneq 6

fi. BLAÐSIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 19. JÚNÍ, 1929
EKKEHARD
Saga frá 10. öld.
eftir I. von Scheffel.
Paðir og synir höfðu forystu fyrir mönn-
um frá Homussen og Herznach, einnig frá
Aar og Brugg, frá heitum hverum í Baden og
jafnvel alla leið frá Giselafluch. Þeir höfðu
falið sig í dimmum furuskóginum og beðið
þeirrar stundar, er kyndlinum yrði sveiflað
hátt á lofti uppi á Eggberg. Því að það hafði
verið merki þess, að Schwarzwald væri reiðu
búinn að koma nágrönnunum til hjálpar. En
þá hófu þeir áhlaupið.
Æðisgengin heróp blönduðust saman við
hræðileg óp særðra manna. Það blæddi úr
höfði Snewelins, er hann æddi fram hjá; eldi-
brandur, er vel hafði verið miðað, hafði fallið
á klæði hans og kveikt í þeim, svo að hann leit
út eins og eldvofa.
‘‘Heimsendi er kominn!” hrópaði hann.
‘‘Þúsundára ríkið er að koma. Drottinn
miskunni sál minni!”
“Tapað! allt er tapað!” tautaði Skógar-
konan og strauk hendinni yfir ennið. Hún
leysti bandið, er batt klyfjahestinn við staur-
inn, til þess að spenna honum líka fyrir vagn-
inn. Adifax stóð skammt frá henni í skugg-
anum. Hann varð að bíta saman vörunum
tii þess að hrópa ekki upp fyrir sig af gleði.
Glampanum frá loganum brá snöggvast á
andlit hans. Það var sjálft sem í loga af
geðshræringu. Hann staðnæmdist snöggv-
ast til'þess að horfa á aðganginn.
Hann þreif upp stóran skörðóttan stein,
hljóp með því snarræði, sem væri hann viltur
köttur, að Skógarkonunni og sló hana til
jarðar. Hann teymdi klyfjahestinn á eftir
sér, þreif Hadumoth, sem lá á knjánum, og
lyfti henni á bak, eins og hann hefði fullorð-
ins manns afl.
‘‘Haltu þér í hnakknefið,” hrópaði hann.
klifraði síðan á bak og tók í taumana.
Hesturinn var ekki fyr var við þessa ó-
væntu byrði, en hann þeyttist á stað á stökki,
og þurfti hann ekki aðra hvatningu en hræði-
legan hávaðann og eldtungurnar. Adifax sat
keipréttur. Hann hafði ákafan hjartslátt
og hann varð að loka augunum til þess að
blindast ekki af reyknum. Skelfdur hest
urinn hentist yfir fallna skrokkana og í gegn-
um öskrandi iðu mannanna, sem voru að
berjast. Hávaðinn varð smám saman minni
og hesturinn hægði á spretti sínum. Hann
hélt með börnin á bakinu í áttina til Rínar.
— þau voru úr hættu.
Þau riðu áfram alla þessa löngu nótt, og
þorðu varla að líta umhverfis sig. Adifax
hélt þegjandi á taumnum. Honum fannst
hann vera að dreyma. Þar var ekki fyr en
hann lagði aðra hendina á höfuðið á Hadu-
moth og sló með hinni í kistilinn í körfunni
og heyrðist þá hringla í málmi, að hann áttaði
sig á því, að þetta var ekki draumur.
Hesturinn var þægur og bar byrði sína
yfir engi og móa og í gegnum dimma skóga,
en ávalt í áttina til Rínar.
Þegar þau höfðu haldið áfram svona
margar stundir, kom kaldur andvári á mótí
þeim, svo að hroll setti að þeim, en þetta var
boðberi dagrenningarinnar. Hadumoth lauk
upp augunum. “Hvar erum við?” spurði
hún.
“Eg veit það ekki,” svaraði Adifax.
Þau heyrðu drunur og hávaða, eins og
af fjarlægum þrumum, en himininn var heiður
og litlu stjörnurnar voru smá saman að hverfa.
Þetta var ekki hávaði frá aðvífandi þrumu-
veðri. En drunurnar nálægðust og urðu
háværari.
Þau fóru fram hjá tígulegum kastala,
sem gnæfði uppi yfir vatninu, því næst lá
leið þeirra umhverfis hæð nokkura og allt í
einu voru þau komin að Rínarfossinum, þar
sem hann þeyttist drynjandi yfir skörðótta
kletta. Loftið glitraði af perlu-úða, mjúk-
um og slæðukendum.
Hesturinn nam alveg staðar, eins og til
að hugleiða þessa tilkomumiklu sýn. Adifax
stökk af baki, Jyfti Hadumoth ofan, losaði
svo körfurnar og setti þær á jörðina, svo að
hesturinn góði gæti fengið að bíta í næði.
Börnin tvö stóðu fyrir framan Rínarfoss-
inn og hélt Hadumoth fast í hendina á fél-
aga sínum. Þau störðu lengi þegjandi á
ána. Sólin varpaði fyrstu geislum sínum á
iðandi vatnið, og vatnið þreif guJllna geásl-
ana og óf úr þeim marglitann regnboga og
varpaði litskrautinu um loftið.
Adifax snéri sér að lokum við, gekk að
körfunum, lyfti upp öðrum kistlinum og lauk
honum upp. Hann var fullur af gulli og
gimsteinum — fjársjóðurinn langþráði var
að lokum fundinn og hann átti hann sjálfur.
og hann hafði ekki eignast hann með seið eða
göldrum, heldur með eigin handafli og drengi-
Jegu höggi á þeirri stund, er allt reið á. Hann
var ekkert undrandi er hann leit allt hið
glitrandi skraut kistilsins. Hafði hann ekki
vitað mánuðum saman, að það ætti fyrir hon
um að liggja að eignast einmitt svona fjár-
sjóð?
Hann valdi einn grip af hverri tegund —
einn bikar, einn hring, einn armbaug, einn gull
pening, og bar þetta að árbakkanum.
Eftir storm vinds og regns renna læk-
að vera hér, því að regnboginn hans hangir
yfir vatninu. Eg ætla að færa honum þakk-
arfóm.”
Hann kleif upp á klett, sem slútti fram
yfir vatnið, og þeytti síðan með styrkri hendi
fyrst bikamum, þá hringnum, armbaugnum
og gullpeningnum í æðandi flaum Rínarfljóts
ins. Hann kraup því næst niður. og Hadu-
moth við hlið hans og þau báðust fyrir lengi
og þökkuðu guði.
14. KAPÍTULI
Cappan kvænist.
Eftir storm vinds og regns renna læk-
irnir gruggugir og óhreinir; og er heilt land
hefir komist í uppnám út af stórtíðindum,
hlýtur svo að fara, að ýmsir smáörðugleikar
og raunir setjist að, áður en allt er aftur
komið í sitt gamla far.
Heiðveig hertogafrú komst ekki hjá þess
ari reynslu. Húnarnir voru á braut reknir
og nú var margt að lagfæra og koma skipulagi
á. Hún varpaði sér fúslega inn í það verk.
Hún var greind og skörp, og ánægjan af því
að hafa forystu, var fyllilega jafnvægi þeirr-
ar áhyggju, sem stjórninni var samfara.
Ekkjur og munaðarleysingjar eftir menn,
sem fallið höfðu úr landvarnariiðinu, menn,
sem mist höfðu hús sín í bruna af völdum ó-
vinanna, og þeir, er látið höfðu uppskeru
sína ,komu til þess að biðjast hjálpar. Og
sú hjálp var veitt, eftir því sem unnt var.
Menn voru sendir til keisarans til þess að
færa honum fréttimar og til þess að gefa
bendingar um framtíðarvarnir. Alstaðar,
þar sem í ljós kom, að vígi kastala væru ó-
fullkominn, var við þau gert; herfangið var
rannsakað og því skift, og að lokum var á-
kveðið að reisa kapellu á gröf kristnu her-
mannanna.
Viðskiftin við Reichenau og St. Gall urðu
töluverð; vinir vorir, klerkarnir, gleyma sjaldn
ast að senda reikning fyrir þá þjónustu, er
þeir hafa veitt. Og munkarair kunnu vel
lagið á því að kvarta og kveina yfir skemdun-
um, sem orðið höfðu á klaustrum þeirra, og
hinum óbætanlega skaða, sem orðið hafði
á fé og gripum. Og hertogafrúin fékk bend
ingar um það á hverjum degi, að ekkert mundu
hinum þjáðu þjónum drottins kærkomnatra,
en að þeim væri gefið Iand í sárabætur.
Hertogafrúin átti Saspach-landið, langt
ofan í Rínardalnum, þar sem hraunklettarnir
í Breisach þrengja dalverpið. Vínið vex vel
í eldfjallahéruðum, og enginn vafi er því, að
hinum guðhræddu bræðrum í Reichenau
hefði fallið sú gjöf vel í geð. Því að fyrst.
og fremst hefðu þeir þá átt kost á að bera
saman víniö frá RJn og vínið við vatnið, í
öðru iagi hefðu þeir fengið lítillegan launa-
vott fyrir þáttöku sína í orustunni og að lok-
um nokkura greiðslu fyrir messumar,, er
þeir höfðu sungið yfir sálum hinna föllnu.
Heiðveig hertogafrú hafði virst einn dag-
inn ekki allskostar fjarlæg því, að láta undan
tilmælum þeirra um að láta landið af hendi
við þá. Undir-ábótinn reið þá þegar næsta
dag heim í kastalagarð og hafði með aér
stærðar pergament með gjafabréfinu áletruðu.
Þau létu vel í eyrum, þessi virðulegu og há,-
tíðlegu orð um að gefa St. Pirmin allt — hÚ3
og garð með ölliu, sem þar kynni að vera,
grætt land og ógrætt, skóga og vínekrur,
engi og haga, og allan rétt til fiskjár í ám og
vötum, rétt til þess að reisa mylnuhjól við
lækina, ásamt öllum þrælnm, er á landinu
bjuggu, konum og körlum. Jafnvel bölvun -
ina venjulegu vantaði ekM.
‘‘Ef einhver skyldi verða svo djarfur að
véfengja þessa gjöf, eða reyna að ræna klaustr
ið, yfir honum skal anathama maranatha les-
in. P.eiði almáttugs guðs og helgra engla
hans skal á honum bitna. Hann skal sleginn
verða líkþrá eins og Naaman Sýrlendingur,
flogaveiki og dauða eins og Ananias og Safíra
og skal auk þess greiða í sekt pund gulls til
fjárhirzlunnar, til afpláningar syndum sínum!
Þannig hljóðaði það.
“Hinn tigni ábóti vildi spara vorri göfugu
frú ómakið að semja gjafabréfið,” mælti undir
ábótinn. ‘‘Autt bil er hér eftirskilið, til þess
að bæta inn í nafni og landmerkjum svæðis-
ins, undirskriftum beggja aðila og vitna, á-
samt innsiglinu mikla.”
“Hafið þér lært að vera jafn fljótir í af-
græöslu allra mála, þér Reichenau-menn?”
spurði hertogafrúin. ‘‘Eg skal líta yfir þetta
skjal yðár einhvern næstu daganna.”
“Það myndi valda ábótanum mikillar
gleði, ef ég gæti fært honum aftur perga-
mentið með undirskrift yðar og innsigli. Ein-
göngu til þess að geta haft sem bezt skipulag
á skjalasafni klaustursins,” sagði ábótinn.
Heiðveig hertogafrú leit þykkjuþungum
augum á munkinn.
‘‘Segðu ábóta þínum,” mælti hún, ‘‘að
ég sé einmitt núna að reikna út, hvað vist
bræðra hans frá Hohentwíiel hefði kostað mig
í kjallara og eldhúsi. Segðu honum enn-
fremur að vér höfum vora eigin ritara, ef vér
skyldum finna til löngunar til þess að gefa
burtu land vort við Rín, og að—”
Hún ætlaði að bæta við fleiri beiskum orð
um, en undir-ábótinn greip fram í fyrir henni,
til þess að blíðka hana, og taldi fram mörg
dæmi þess, er miklir lávarðar og hefðarfrúr
hefðu gefið samskonar gjafir; hvernig kon-
ungarnir í Franconiu til dæmis, hefðu ríku-
lega bætt St. Martin frá Tours upp þann
skaða, er norrænir Víkingar hefðu valdið, og
hversu hollar slíkar gjafir væru sálum gef-
endanna; því eins og eldur slokknaði undan
vatni, þannig þurkuðust syndir út fyrir ölm-
usugjafir.
En hertogafrúin snéri baki við honum og
skildi hann eftir í salnum með fjöldan allan af
öðrum dæmum ósögðum.
“Of mikið kapp er varhugavert,” taut-
aði munkurinn í bárm sér. ‘‘Kapp er bezt
með forsjá.”
Heiðveig hertogafrú var kominn að dyr-
unum. Hún snéri sér enn einu sinni að
munkinum og bar hendina til á þann hátt,
að augljósara var við hvað hún átti, heldur
en þótt hún hefði sagt það með orðum:
“Ætlir þú þér að fara, þá er eins holt að gera
það tafarlaust, og fyrir fullt og allt!”
Hann kvaddi.
Hertogafrúin sendi sama daginn, til þess
að auka enn meira á gremju ábótans, þunga
gullfesti til hins gráhæjrða Simon Bardo, í
viðurkenningarskyni fyrir farsæla forystu í
orustunni.
Heiðveig hertogafrú lét sér mjög annt
um hvernig Cappan, Húnanum, farnaðist.
Veslings ræflinum leið fjærri því vel fyrstu
dagana, því hann gat alls ekki skilið hvers
vegna lífi sínu hefði veriö þyrmt, og hann
laumaðist um eins og maður sem veit að hann
á engan rétt á því að vera til. Ljötir draum-
ar sóttu á hann á strábeðinum. Hann sá víða
blómavelli og uxu þar gálgar og spruttu upp
eins og þystlar. Einhver landi hans hékk á
sérhverjum þeirra, en hann sjálfur á þeim,
sem hæztur var. Honum fanst ekkert und-
arlegt að hann skyldi vera þar, því að þetta
urðu venjuleg hlutskifti þeirra, er teknir voru
til fanga í bardögum. En gálgarnir voru
ekki reistir handa honum annarsstaðar en í
draumunum. Hann leit um nokkurt skeið
tortryggnisaugum á linditréð í garðinum, sem
bar eina fyrirtaks lauflausa grein, og honum
fanst oft eins og greinin væri að benda á sig
og segja: ‘‘Hæ, hó, þú værir svei mér laglegt
skraut á mér.”
En hann áttaði sig smátt og smátt á þvf,
að lindin var einstaklega skuggasælt tré, og
traustið fór vaxandi. Hann tók að ráfa um
í eldaskála og garðinum eftir að sárið á fæt-
inum var Iæknað, og horfði með mállausri
undrun á allt sem fram fór á þessu þýzka
heimili. Honum var enn farið eins og Hún-
um yfirleitt, að honum fanst heimili manns-
ins vera á hestbaki og tjaldskýli yfir vagni
vera nægilegt skjól fyrir konu og böra. En
þegar rigning var úti eða kvöldgolan nöpur
var alls ekki neitt fyrirlitlegt við arineldinn
eða veggina fjóra, og hann komst að raun um,
að vínteigur var betra en kaplamjólk og ull
artreyja mýkri en úlfsskinn. Öll löngun til
þess að flýja dó út og hann hafðl enga heim-
þrá, því að hann átti ekkert heimili né heima
land.
Stúlka að nafni Friðrún réðr um þetta
leyti lögum og lofum í eldhúsinu og kastala-
garðinum. Há var hún vexti, eins og margra
hæða hús með risi, því að höfuðið ú henni
var undarlega líkt peru í laginu. Æskublóm-
inn hafði fyrir löngu yfirgefið hana, og þeg-
ar hún lauk upp munni sínum, anaðhvort til
máls eða hláturs, kom aðelns ein löng tönn
í ljós — áreiðanlegt merki þess, að hún var
komin af bamsárunum.
Skæðar tungur áttu það til að hvísla um
að Spazzo hefði eitt sinn verið elskhugi henn-
ar, en það var nú orðin gömul saga. Mörg
undanfarin ár hafði öll bh'ða hennar beinst
til hjarðmanns, sem barist hafði í landvarnar-
liðinu, en fallið fyrir Húna-ör. Fyrir þá sök
var nú hjarta hennar autt og einmanalegt.
Mjög hávaxiö fólk er venjulega skapgott og
þjáist ekki af þeim meinum, sern samfara eru
of skarpri hugsun. Svo að augu hennar
féllu nú á Húnann, sem var að laumast svona
einmanalegur um garðinn, og samúð hennar
settist að honum eins og glitrandi dögg á gor-
kúlu. Hún leitaðist við að leiðbeina honum
í þeim listum, sem henni voru bezt lagnar.
Þegar hún var að lú garðinn, rétti hún Cappan
lújárnið, og hann lék fúslega eftir það, sem
hann hafði séð kennarann hafa fyrir. Hann
fór á sama liátt að dæmi hennar, er hann sá
hana vera að tína baunir eða grænmeti, og
eftir fáeina daga var svo komið.að hin hávaxna
Friðrún þurfti ekki annað en að benda á
vatnsskjóluna, þegar vatnslaust var, og Capp-
an hóf hana þá jafnskjótt upp á höfuð sér og
flýtti sér út að bunandi lindinni í garðinum.
En ekki var alveg jafn mikil ástæða til
ánægju út af störfum hins þæga lærisveins
í eldhúsinu. Því eitt sinn er honum hafði
verið trúað fyrir stykki af villibráð, svo að
hann gæti mýkt kjötið með því að berja það
með viðarstaut, þá vöknuðu gamlar minning-
ar í brjósti hans, og hann át allmikin hluta af
því hrátt, ásamt lauknum og grænmetinu,
sem var þar til reiðu til þess að krydda með
steikina.
‘‘Mér virðist svo, sem þér falli fanginn
minn allvel í geð,” sagði Spazzo morgun einn
við Friðrúnu, er hann var að horfa á Húnann
höggva við.
Hin hávaxna mær roðnaði mjög og
horfði til jarðar.
"Ef hann gæti einungis talað þýzku og
væri ekki bölvaður heiðingi —” hélt hann
áfram.
Mærin var of feimin til þess að svara.
‘ Eg veit hve þú átt skilið að verða ham-
ingjusöm, Friðrún,” hélt Spazzo áfram.
En þá losnaði tunga Friðrúnar.
“Hvað því viðvíkur að tala þýzku,” mælti
hún, og horfði enn á grandina, ‘‘þá stendur
mér nú alveg á sama um það. Og þótt hann
sé heiðingi, þá þarf hann ekki alltaf að vera
það. En —”
“En hvað?”
‘‘En hann getur ekki sezt niður og étið
£ins og annað fólk. Hann verður að leggj-
ast endilangur á gólfið, annars getur liann
ekki notið matar síns.”
‘‘Önnur eins húsfreyja og þú, Friðrún,
værir nú ekki lengi að venja hann af því.
Hafið þið þegar orðið ásátt?”
En Friðrún þagnaði aftur, og tók allt í
einu á sprett eins og fæld kind, og glamraði í
tréskónum er hún stökk yfir hellulagðan
garðinn.
Spazzo gekk þangað, er Cappan var við
viðarhöggið, klappaði honum á bakið og lét
hann líta við, benti á Friðrúnu á hlaupunum,
kinkaöi kollinum í áttina til hennar og horfði
fast á Húnann. Cappan svaraði með því að
leggja liægri höndina á brjóstið, hneigðl sig
djúpt, stokk síðan í loft upp og steypti sér
kollhnís í loftinu, svo að hann snérist eins og
hnöttur um öxul, og leit síðan á spyrjandann
glottandi út undir eyru.
Á þennan hátt komst Spazzo að því.
hvernig sökum var háttum um þau. Frið-
rún hafði ekki séð fagnaðarlætin í Húnanum.
Þungur efi sótti á sál hennar og hún brá sér
út fyrir hallarhliðið. Hún týndi sér gæsa-
blóm á enginu, og tók að reita af því hvít
blöðin, eitt af öðru, og tautaði áfjáð á meðan:
“Hann elskar mig, hann elskar mig ekki,
hann elskar mig.” Þegar ekkert var eftir,
nema eitt blað, og liin voru fokin burt í and-
varanum, þá hætti hún að tauta við sjálfa
sig, en horfði ánægð á beran stilkinn með
blaðið eina, og kinkaði ánægð kolli til hans.
En Spazzo stallari hélt nú til hertogafrú-
arinnar og sagði henni alla söguna, Frúin
hikaði ekki við að ákveða tafarlaust forlög
Cappans. Húninn hafði sýnt það með verk-
um sínum utanhús, að hann bar skyn á marga
hluti. Hann vissi vel hvemig girða áttl fyr-
ir neðanjarðargröft moldvörpunnar, hann
hafði stytt aldur margra þessara loðnu greyja
með gildru, sem hann bjó til úr víðitágum.
Hann kippti einu sinni í gildruþráðinn og þeim
var varpað upp í sólskinið og dauðann. Hann
gat einnig búið til furðuíegar músagildruf
með snærisspotta. Hann hafði í stuttu máli
sýnt, að hann var fyrirtaks veiðimaður hinnar
lægri tegundar.
‘‘Vér látum hann fá dálítið land við ræt-
urnar á Stoffleberg,” mælti hertogafrúin,
“en hann launar með því að heyja látlausan
ófrið við öll dýr, sem hættuleg eru uppsker-
unni í löndum vorum, og vilji hin hávaxna
Friðrún fá hann, þá skal henni verða að ósk
sinni, því vér efumst mikið um, að nokkur
önnur mær í löndum vorum muni h'ta hann
ástaraugum.”
Hún mælti svo fyrir að Ekkehard skyldi
búa hann undir skírn, svo að hann gæti varp-
að af sér heiðninni og gengið á hönd kristinni
kirkju, áður en hann gengi í hjónaband. Ekke
hard var nokkuð efablandinn, er hann fékk
þessa fyrirskipun, en hertogafrúin bætti við:
‘‘Góður ásetningar verður í þetta sinn
að bæta það upp, er á skortir um skilninginn.
Hraðaðu kennslunni. Hann skilur að minnsta
kosti eins mikið og Saxarnir gerðu, sem Karla-
magnús lét reka út í Weser-fljótið.”