Heimskringla - 01.01.1930, Blaðsíða 2

2. BLAÐSÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 1. JAN., 1930
Viðreisnarstarfið
í Þýzkalandi
Viscount Rotihermere, brezki blaSa-
kóngurinn, feröaðist nýlega um þvert
og endilangt Þýzkaland. AS ferö
inni lokinni lét hann blöS sín flytja
þá uppástungu aö Þýzkalandi væri
skilaö aftur nýlendum þeim í Afríku,
sem teknar voru af því 1 heimsstyrj-
öldinni miklu. Engu skal um spáö,
hverjar undirtektir sú uppástunga
muni fá, en eftirtektarvert er, aö ým-
islegt bendir til þess, aö Bretar muni
frekar styöja Þjóöverja i viðreisnar-
starfinu, heidur en hitt. í þessu
sambandi er ekki úr vegi aö benda á
þann þátt, sem Bretar áttu í því, aö
samkomulag náöist um heimköllun
setuliösins úr Rínarlöndum. Senni-
legt er, að sú stjórn, sem nú er við
völd í Bretlandi, sýni Þjóðverjum
fulla sanngirni. Ýmislegt bendir til
þess, aö i nánustu framtíö verði um
nánari samvinnu að ræöa milli Breta
og Þjóðverja, en nokkru sinni áöur.
Og víst er um þaö, að Rothermere
fór til Þýzkalands í ákveðnum til-
gangi. Þykir því rétt aö skýra frá
því, sem Rothermere lét blöö sin
flytja aö feröinni lokinni. Rother-
mere segir þegar í upphafi greina
sinna, aö öll þýzka þjóöin vinni aö
þvi af alefli að þvi, að gera Þýzka-
land aö mesta iðnaðarveldi álfunnar.
Öll þjóöin erfiðar, segir hann, en
ávöxturinn af erfiðinu virðist ekki
safnast í einstakra manna hendur nú.
örbirgðar verður óviöa vart. Og
menn hafa ekki ferðast lengi um land-
iö, er þeir komast aö raun um„ aö í
Þýzkalandi er mergð af verksmiðjum,
útbúnum aö öllu leyti eftir kröfum
timans, verksmiöjum, sem bera eins
og gull af eiri af verksmiðjum í
öðrum löndum, aö járnbrauta Og skipa
skuröa kerfin eru í ágætu lagi og aö
á flugmálasviðinu standa þeir fremst-
ir allra. Hið sama verður uppi á
teningnum, ef svipast er um á öðrurr-
sviöum. Verklegu skólarnir þýzku
eru framúrskarandi, segir Rother-
mere, og þorp og borgir eru hreinar
og aðlaöandi. Sérstaklega ánægju-
legt kvaö hann vera að skoöa fallegu,
nýtízku smáhúsin, sem allstaðar prýöa
umihverfi borganna. En — víðast
hvar vinna menn frá morgni til
kvelds, jafnvel á sunnudögum, er svo
ber undir. Rothermere fór í 2000
mílna ökuferð um Þýzkaland. Hann
segir að hann hafi séð fleiri menn og
konur aö íþróttum og leikum í Bret-
landi úr lestrargluggunum, er hann
ók frá London til Dover, en hann sá
þenna hálfa mánuð, er hann ferðað-
ist um Þýzkaland. Hlutfallslega
miklu minna kvaö hann vera af einka
bifreiöum á þjóðvegunum en í öörum
löndum. Og hann kveöst hafa feng-
iö áþreifanlegar sannanir fyrir því, að
þaö væri miklu almennara í Þýzka-
landi en Bretlandi, að menn neituðu
sér um aö fara í kvikmyndahús, hafa
móttökutæki og þess háttar. Með
öðrum orðum: þeir neiti sér um fjöl-
marga hluti, sem Bretar vilji ekki án
vera, vegna hins háa takmarks, er
þeir hafa sett sér. Rothermere bend-
ir löndum sínum á þann mun, sem er
á þýzkum og brezkum verksmiðjuborg
um. Hann segir, að jafnvel stóru
þýzku iðnaðarborgirnar séu ekki um-
vaföar þeim hjúp óhreininda, sem
íbúar brezkra borga sætti sig við.
Þýzkar borgir séu hreinar og þokka-
legar, húsin vel máluð, og börnin

AiUSIC
Ideal Xmas Gift
PORTABLE VICTROLA
$35.00 - $1.50 Weekly
ORTHOPHONIC
$95.00 - $1.60 Weekly
ELECTRIC RADIOLA
$111.50 - $1.90 Weekly
Installed Complete
E. NESBITT LTD.
Sargent at Sherbrooke
Loweit Termi In Canadi

hraustleg og hrein Otg í góðum hold-
um.
Þjóðverjar hefja endurreisnarstarf-
ið þar, sem það á að hefjast. Þeir
byggja frá grunni, og það er ekkert
efamál, að Þýzkaland verður aftur
mest megandi land álfunnar, for-
gönguland í iðnaðarmálum. — í því
sambandi er vert að minna á það,
að fyrir tíu árum var Þýzkaland í
raun og veru að þvi komið, að liðast
sundur. Bols'hevismi, bylting, byrð-
arnar þungu, sem sigurvegararnir
lögðu á þjóðina, óstandið, sem pen-
ingamálin komust í, — allt hjálpaði til
þess, að koma þjóðinni á kné. En
það tókst ekki. Skal nú vikið
nokkrum orðum að því, hvað gert hef-
ir verið í Þýzkalandi seinasta
tuginn.
Eins og kunnugt er, misstu Þjóð-
verjar fjölda skipa úr verzlunarflota
sínum á heimsstyrjaldarárunum. Of-
an á þau töp bættíst að þeir voru
tilneyddir, samkvæmt friðarsamning-
unum, að láta mörg og góð skip af
hendi við sigurvegarana.- Árið
1918 var smálestatala þýzka kaup-
skipaflotans komin niður í 1,000,000,
en smálestatalan er nú komin upp í
3,800,000. Enn vantar 1,300,000 á,
að verzlunarflotinn sé jafn öflugur
og hann var fyrir heimsstyrjöldina;
en eigi að síður sanna þessar tölur,
af hve miklum dugnaði Þjóðverjar
hafa unnið að því, að auka verzlun-
arflotann aftur. Verzlunarfloti
Þjóðverja er nú 4. stærsti verzlunar-
floti heimsins. Þeir eru komnir
fram úr Itölum og Frökkum á þessu
sviði.
Bifreiðaframleiðslan í Þýzkalandi
vex hröðum fetum. Rothermere
segir, að framleiðslan hafi aukist um
helming á árunum 1926—1928. Út-
flutningur bifreiða var tveimur þriðj-
ungum meiri 1928 en 1927. Þjóðverj-
ar smíða nú bifreiðar fyrir 50,000,-
000 pund árlega, og framleiðslan til
notkunar í landinu sjálfu vex svo hröð
um fetum, að 29 prosent fleiri bif-
reiðar voru í notkun í Þýzkalandi
1928 en árið áður. I Þýzkalandi
kemur þó enn aðeins ein bifreið á
hverja 134 íbúa, en í Bretlandi ein
á 38 og i Bandaríkjunum ein bifreið 1 hluta Irlands hin ákjósanlegasta til
Frá sjónarmiði flugmálanna er lega
Irlands mjög þýðinigarmikil. Enn-
fremur eru ráðgerðar reglubundnar
flugferðir frá þessum stöðum til Bret-
lands og meginlands álfunnar. — Við
leggjum mikla áherzlu á að auka raf-
magnsvirkjun í landinu. Vatnsmagn
í Shannon-ánni er mikið og þegar
virkjun hennar er lokið verður að-
staða bænda og iðnrekenda í suður-
á hverja fimm íbúa.
I Þýzkalandi er nú unnið mikið að
þvi að bæta skipulagið á framleiðsl-
unni, afla hagfeldari markaða og
samræma verð. Sex öflugustu kola-
námu- og málmvinnslufélögin hafa
sameinast. Félög þessi veita 190,-
000 manna atvinnu, en sameiningin
hefir leitt það af sér, að þau hafa
fært út kvíarnar, reist nýjar verk-
smiðjur, o. s. frv. 10,000,000 fleiri
smálestir af kolum eru nú unnar úr
jörð árlega í Þýzkalandi, en fyrir
styrjöldina, þótt Þjóðverjar hafi orð-
ið að láta af hendi kolanámuhéruð
við sigurvegarana. Rothermere seg-
ir, að kola- og og stáliðnaður Þýzka-
lands sé i betra ásigkomulagi en fyr-
ir styrjöldina.
1 ágústmánuði nam verð útflutnings
varnings í Þýzkalandi 6. milj. sterl-
ingsp. umfram verðmæti innflutts
varnings, en í sama mánuði fluttu
Bretar inn fyrir 29 milj. sterlingsp.
meira en útflutt var. Siðastliðið ár
voru sparisjóðsinnstæður , Þjóðverja
um 42 prósent — eða um 454 milj.
sterlingsp. Skattar fara lækkandi.
Dýrtíð er enn í Þýzkalandi, 52 pró-
sent meiri en fyrir styrjöldina, en i
Bretlandi 64 prósent.
IMeð því að afvopna Þýzkaland,
segir Rothermere, tóku sigurvegararn-
ir þyngstu byrðarnar af þjóðinni,
hernaðarbyrðarnar. En sigurvegar-
arnir eru að sligast undir sínum hern-
aðarbyrðum. “Við ausum út fé til
hers og flota, verjum ógrynni fjár til
ara' “verndar” ríkjum í öðrum álfum og
erum að kikna undir þeirri byrði. En
á meðan hafa Þjóðverjar reist iðnað
sinn úr rústum. Þýzkaland er eina
landið í álfunni, þar sem allri orku
þjóðarinnar er varið til nytsamlegrar
framleiðslu. Ef við tökum ekki
Þjóðverja okkur til fyrirmyndar, þá
verða þeir ofaná í samkeppninni við
okkur. Vér vorum sigurvegararnir
í ófriði — Þjóðverjar í friði.”
Rothermere hvetur loks brezka við-
skiftamenn til þess, að fara til Þýzka-
lands, til þess að læra af Þjóðverj-
um, hefjast síðan handa og koma
skipulagi á atvinnufyrirtæki sín eftir
þýzkum fyrirmyndum. — En það er
margt, sem bendir á, að Bretar hugsi
ekki til harðvítugrar samkeppni við
Þjóðverja, heldur leiti samvinnu
þá.—Vísir. — A.
við
Viðreisnarstarfið
t Irlandi
0L, BJ0R og ST0UT
frá gömlu og vel þekktu ölgerðarhúsi
Gleðilegt Nýár!
RIEDLE BREWERY
STADACONA og TALBOT
PHONE 57 241
Siðan írska fríríkið var stofnað,
hefir verið unnið kappsamlega að
viðreisn atvinnuveganna. Gerald
O’Kelly, greifi af Gallagh, fulltrúi
fríríkisstjórnarinnar, í Frakklandi,
lýsti viðreisnarstarfinu all itarlega, i
ræðu sem hann hélt nýlega í París.
Hann lagði áherzlu á það, að efna-
hagur ríkisins væri kominn á traustan
grundvöll, vinnsla koparnáma ríkisins
væri komin á góðan rekspöl og virkj-
un Shannon-árinnar myndi leiða’af
sér stórstígar landbúnaðar-framfarir.
Ennfremur kvað hann unnið að því af
kappi að hæna erlenda ferðamenn til
landsins, því Irland hefði öll skil-
yrði til þess að verða í fremstu röð
ferðamannalanda álfunnar. .
“Námauðlegð Irlands er mönnum
utan írlands Ií:t kunn,” sagði O’Kelly,
“en koparnámurnar í Cork eru mjög
auðugar. Iðnaðinum í Cork fleyigir
og áfram. Ford hefir stofnað verk-
smiðju í Cork og veitir þar 15,000
manns atvinnu. Þar verða fram-
leiddar 5,000 dráttarvélar (tractors)
árlega. — (Cork county er 2890
enskar ferhyrningsmílur að stærð, í-
búatala 340,000. Borgin Cork við
ána Lee hefir 77,000 íbúa). — Enn-
íremur vinnum við að því, að Cork og
Gahvay (borg í Galway county, ibúa-
tala liðlega 13,000. Borgin er í
vesturhluta Irlands) verði viðkomu-
staður flugvéla, sem í framtíðinni
fara á milli Ameriku og Evrópu.
mikilla framkvæmda. Þar með er
þó ekki allt sagt. Þegar virkjun
Shannon-árinnar er lokið þurfa íbúar
suður Irlands ekki að líða við það,
þótt kolaflutningar til landsins stöðv-
ist, eins og átt hefir sér stað, þegar
kolaverkföll éru í Englandi. — Við
höfum eftir fögnum reynt að vernda
iðnaðinn i landinu, en ekki lagt á háa
verndartolla. Á annað hundrað nýj-
ar verksmiðjur hafa verið stofnað-
ar og veita þær 15,000 manns at-
vinnu. Tekjuskatturinn hefir verið
lækkaður. Ágóðaskattur hlutafélaga
miðast við 10.000 pund og bitnar því
aðeins á auðugustu félögum. Sykur
tollurinn hefir verið lækkaður og
tollur á kaffi, tei og kókói afnmd-
ir. Dýrtiíðin hefir líka minnkað.
Nauðsynjar voru 15 prósent ódýrari
í apríl þessa árs en 4 árum áður.
Liðlqga helmingur íbúa fríríkisins
stunda landbúnað. Stjórnin leggur
mikla áherzlu á að aðstoða bændur
til þess að bæta gæði framleiðslunn-
ar og auka hana og afla nýrri og
betri markaða. — Skilyrði Irlands sem
ferðamannalands eru takmarkalaus.
Landið er fagurt, vegir góðir og ágæt
skilyrði til þess að iðka hverskonar
íþróttir og margskonar veiðiskap.
Hver ágætis baðstaðurinn tekur við
af öðrum eftir endilangri strandlenigj-
unni. Stórar ferðamannabifreiðar
fara nú um þvert og endilangt landið
Eigendur bifreiðanna og forstjórar
járnbrautanna vinna í samráði við
stjórnina að því að hæna ferðamenn
til landsins og greiða götu þeirra
Með tilliti til ferðamannanna hefir
stjórnin látið vinna að endurbótum
á vegakerfi landsins og gistihúsum
Ferðamannastraumurinn til Irland:
hefir aukist jafnt og þétt síðan heims-
styrjöldinni lauk og hefir aldrei ver-
ið meiri en í fyrra. Allt bendir til
þess, að næsta sumar komi enn fleiri
ferðamenn til Irlands en í fyrra.”
Frelsisbaráttu Ira er ef til vill ekki
lokið, en síðan fríríkið var stofnað
má heita, að allt hafi verið með sæmi-
lega kyrrum kjörum í landinu. Hinir
sundruðu kraftar hafa sameinast og
þjóðin virðist nú vinna einhuiga að
því að efla hverskonar framfarir
landinu. Irar eru ef til vill sú þjóð,
sem á likastar lyndiseinkunnir Islend-
ingum. Er það skemtilegt viðfangs
efni vísindamönnum hvort stofn þjóð
ar vorrar er eigi meira af keltneskri
rót runninn en áður var ætlað. En
hvað sem framhaldsrannsóknum þeim
málum viðvíkjandi Ieiða í Ijós, þá
er það víst, að Irar hafa löngum átt
og eiga enn fulla samúð Islendinga.
—Vísir. —A.
Meira um morðið
Reykjav. 2. des.
I gær klukkan um 2 e. h. játaði
Egill Hjálmarsson bifreiðarstjóri að
hafa framið glæpinn. Egill er korn-
ungur maður, aðeins 19 ára. Hann
er ókvæntur en hefir búið með unn-
ustu sinni. Áttu þau heima í kjall-
ara hússins nr. 18 við Túngötu (húsi
Gísla Johnsons).
Frásögn Egits
er á þessa leið: Skömmu eftir kl.
2 aðfaranótt laugardagsins fór hann
að heiman. Hafði hann þá afráðið
að brjótast inn í skrifstofu þeirra
bræðra, Jóns og Sveins, á Laugavegi
99, og stela peningum, sem hann þótt-
ist vita, að þeir myndu geyma þar.
Þegar inneftir kom losaði hann rúð-
una úr hurðinni með hnif, opnaði
síðan dyrnar og gekk inn i sýningar-
salinn. Reyndr hann fyrst að kom-
ast þaðan inn i fremra skrifstofuher-
bergið, en það var lokað. Fór hann
því inn í vinnustofuna. Þar klæddi
hann sig í ný, blá hlífðarföt úr nan-
kini, sem hann hafði tekið með sér,
setti á siig bílstjóragleraugu og dr6
niður húfuna sem bezt hann gat —
allt til þess að gera sig torkennileg-
an. Dyrnar að svefnherbergi Jóns
voru ólæstar. Opnaði Egill hurð-

PACIFIC
Ö D Ý R
SKEMTIFERÐA
Fargjöld
AUSTUR CANADA
Fnrbrff tfl RÍilu daKlega
1. DES. til 5. JAN.
Frfl öllum Mtööum f Manftoba (Winntpegf
og veMtur), Sank. og Alberta
Fargrfldt 3 mánu’Str
KYRRAHAFSSTRÖND
VICTORf A - VANCOUVER
NEW WESTMINSTER
Farbréf tflf möIu
1. Den. og fi hverjum þribjudegri og flmmtu-
degl upp nti «. febrfiar.
Farjílldi tfl 15. apríl, 1D30
TIL GAMLA LANDSINS
Tfl Atlanzhafa hafnn, St. John, Hallfax
1. DES. til 5. JAN.
Gllda aöeins 5 mfinubl
LeMtlr belnt I gegn nb MkipMhliö
UmboðsmaSur mun góðfúslega gefa allar upplýsingar
um fargjöld og ráðstafa ferð yðar. Spyrjið—
City Ticket Office, Cor. Portage & Main, Phone 843211—12—13
Depot Ticket Office, Phone 843216—17.
A. Calder and Co., 663 Main Street, Phone 26313.
H. D’Eschambault, 133 Masson St., St. Boniface, Phone 201481.
Canadian Pacific
Notið ávalt Canadian Pacific Traveller’s ávísanir
þér sem
notið
TIMBUR
KA UPIÐ
AF
The Empire Sash & Door Co., Ltd.
BirgSir: Henry Ave. East Phone: 26 356
Skrifstofa: 5. gólfi, Bank of Hamilton
VERÐ GÆÐI ÁNÆGJA.
Stofnað 1882
Löggilt 1914
Hitað hafa heimili í Winnipeg
síðan “82
yy
D. D.Wood'& Sons, Ltd.
VICTOR A. WOOD
President
HOWARD WOOD
Treasurer
(Plltarnlr aem öllum rey
L.IONEL E. WOOD
Secretary
aö lifiknant)
KOLogKÖK
Talsími: 87 308 Þrjár símalínur
MACDOMALD’S
Eme Cut
Bezta tóbak í heimi fyrir þá,
sem búa til sína eigin vindlinga.
HALDID SAMAN MYNDASEDLUNUM